[صفحه اصلی ]   [Archive] [ English ]  
:: صفحه اصلي :: درباره نشريه :: آخرين شماره :: تمام شماره‌ها :: جستجو :: ثبت نام :: ارسال مقاله :: تماس با ما ::
بخش‌های اصلی
صفحه اصلی::
اطلاعات نشریه::
آرشیو مجله و مقالات::
برای نویسندگان::
برای داوران::
ثبت نام و اشتراک::
تماس با ما::
تسهیلات پایگاه::
بایگانی مقالات زیر چاپ::
::
جستجو در پایگاه

جستجوی پیشرفته
..
دریافت اطلاعات پایگاه
نشانی پست الکترونیک خود را برای دریافت اطلاعات و اخبار پایگاه، در کادر زیر وارد کنید.
..
ثبت شده در

AWT IMAGE

AWT IMAGE

..
سامانه جامع رسانه های کشور

..
:: دوره 12، شماره 1 - ( 1399 ) ::
جلد 12 شماره 1 صفحات 61-52 برگشت به فهرست نسخه ها
شناسایی ابعاد و مولفه های ارتقاء نظام آموزش پزشکی در تراز بین المللی با استفاده از تکنیک دلفی
نفیسه السادات دادگران ، مهدی باقری* ، امینه احمدی
گروه مدیریت آموزشی، واحد بین المللی کیش، دانشگاه آزاد اسلامی، جزیره کیش، ایران ، m.bagheri@iauba.ac.ir
واژه‌های کلیدی: آموزش پزشکی، بین المللی، تکنیک دلفی
متن کامل [PDF 500 kb]   (1331 دریافت)     |   چکیده (HTML)  (3097 مشاهده)
نوع مطالعه: كاربردي | موضوع مقاله: مدیریت آموزشی
متن کامل:   (2330 مشاهده)
مقدمه
بین ­المللی ­شدن پدیده ­ای است که در دهه­ های پایانی قرن بیستم و سنوات آغازین قرن بیست و یکم بر مسائل منطقه­ای، ملی، جهانی سایه انداخته و بیش ­از هر پدیدار دیگری توجه برنامه ­ریزان و پژوهشگران حوزه­ های مختلف و اندیشمندان حوزه علوم اجتماعی به ­ویژه فرهنگ و ارتباطات را به­ خود جلب کرده است (1). در عصر حاضر از ویژگی­ های مهم دانشگاه­ ها، رقابتی و بین المللی­ شدن آن­ها است. اکثر دانشگاه­ ها با استفاده از راهبردهایی چون تضمین کیفیت، به­ دنبال ربودن گوی سبقت از سایر دانشگاه ­ها هستند. توسعه پایدار این نظام مستلزم رشد موزون، متناسب و متعادل در هردو بعد کمی و کیـفی به­ مـوازات یکـدیـگر است. تنـوع برنـامـه­ های آموزشـی دانشگاه­ ها و کیفیت آن­ها موجب رونق بازار آموزش عالی  می ­گردد، آموزش پزشکی نیز هـمانند کـل سیستم  آمــوزش­عــالی دنیـا، دچــار تـحولات شگرفی گردیده است،نیازهای جوامع، پیشرفت ­دانش و اصلاح شیوه ­ها در آموزش پزشکی منجر­به بازنگری در اغلب برنامه­ های آموزش پزشکی دانشکده ­های پزشکی برتر دنیا گردیده است (2).
بر این اساس امروزه آموزش پزشکی یکی ­از محوری­ ترین نظام­ های اجتماعی موثر در تحقق توسعه پایدار نظام سلامت هر کشور است. از اساسی­ ترین اهداف نظام آموزش پزشکی (درکلیه سطوح)، ارائه تصویری روشن از یک انسان سالم، تربیت نیروی توانمند برای مشارکت موثر در ارتقاء سلامت جامعه؛ و تجهیز کامل و مناسب دانشجویان و دستیاران به دانش و مهارت و توانمندی­ های لازم برای برآورده ­سازی نیازهای بهداشتی، درمانی جامعه چه در زمان­ حال و چه در زمان ­آینده است (3). طی چندسال اخیر، ارتقای سطح کیفی مراکز آموزش عالی، به ­خصوص در مورد رشته­های علوم پزشکی که به­طور مستقیم با سطح سلامت مردم و جامعه در ارتباط است، مورد توجه قرار گرفته است. ارتقای کیفیت آموزش پزشکی مسأله اصلی سیستم آموزش پزشکی می­باشد و از دیرباز راه­کارهای متعددی مطرح و آزموده شده­اند. عدم بررسی وضعیت کمی و کیفی مراکز آموزشی با استفاده از روش­های علمی و به­طور گسترده، باعث می­ شود تصمیم ­گیری­ ها و برنامه ­ریزی ­ها براساس اطلاعات صحیح و دقیق صورت نگرفته و طبعاً نتوانند به اهداف موردنظر دست یابند. لذا شناسایی وضعیت ارائه خدمات آموزشی می تواند به ­عنوان راهکاری برای رسیدن­به هدف نهایی مورد استفاده قرار بگیرد و تصمیم­ گیری­ ها را در چارچوب علمی و مشخص، قابل دفاع کند (4).
آل­ طه و همکاران مطالعه ­ای در زمینه شناسایی شاخص­ های رتبه ­بندی دانشگاه ­های علوم پزشکی شمال شرق کشور انجام داده­ اند. هدف از این مطالعه شناسایی شاخص­ های رتبه ­بندی دانشگاه­ های علوم پزشکی شمال شرق کشور بود. نتایج نهایی پژوهش نشان داد که تاثیرگذارترین کدهای هر معیار به­ ترتیب استانداردسازی، عوامل آموزش، شاخص حاکمیتی، پژوهش، شاخص توسعه کیفی بود (5). زمانی منش و همکاران نیز در مطالعه­ ای به طراحی مدلی بومی برای بین ­المللی سازی دانشگاه ­های علوم پزشکی ایران پرداختند. از دیدگاه آنان آموزش در بعد بین­ المللی پدیده نسبتاً جدیدی است که موجب تغییرات جدی در سناریوهای آموزشی شده­ است. نتیجه پژوهش نشان داد که مدل طراحی­ شده شامل عوامل زیربنایی و روبنایی است که عوامل زیربنایی به­ صورت غیرمستقیم و نامحسوس بر بین­ المللی­ سازی دانشگاه­ های علوم پزشکی تاثیر می­ گذارند و عوامل روبنایی  به­ صورت مستقیم و محسوس به دانشگاه ­های علوم پزشکی وجهه بین­ المللی می­ دهند (6).
مصلح و همکاران در پژوهشی که با هدف بررسی نقش ارزیابی بیرونی (اعتباربخشی) بر ارتقای کیفیت نظام آموزش­عالی مطالعه ­ای انجام دادند، طبق یافته ­های آنان بجزء عامل اعضای هیأت­ علمی و تجهیزات و امکانات که در وضعیت نسبتاً مطلوبی بودند، دو عامل مدیرگروه و اهداف و رسالت در وضعیت مطلوب و در مجموع وضعیت گروه مورد ارزیابی از نظر مطلوبیت در سطح نسبتاً خوبی قرار گرفت (4).
کاپیتولجینوا (Kapitulčinová) و همکاران از دانشگاه­ های سوئد، کانادا و آلمان مطالعه­ ای با عنوان «به­ سمت  یکپارچه­ سازی در آموزش عالی- نقشه ­برداری و استفاده از مجموعه ابزار شتاب­ دهنده در همه ابعاد از عمل دانشگاه» انجام دادند. در این مطالعه نقش عوامل تغییر فردی و ابعاد انسانی به­ طورکلی به ­طور فزاینده ­ای به ­عنوان عناصر مهم در یکپارچه ­سازی در آموزش عالی به ­رسمیت شناخته شده ­است. در این تحقیق رویکرد ارزیابی یکپارچه شامل فرایند مدیریت تغییر و مجموعه ای از ابزار به نام «Accelerator» یا شتاب­ دهنده ­ها است که در آموزش ­عالی کاربرد دارد. یافته­ های این پژوهش نشان داد که شتاب­ دهنده مجموعه ­ای از ­ابزارهای متنوع برای ارتقاء اتحاد عناصر مختلف و یکپارچه ­سازی در تمام ابعاد آموزش ­عالی در مراحل مختلف روند ادغام است (7).
مخیوا و همکاران در روسیه به بررسی ارتباط بین جهانی ­شدن و فرهنگ پرداختند. از دیدگاه آن­ها فرهنگ یک جامعه و یا یک گروه اجتماعی نشان­ دهنده یک راه زندگی، سنت، هنر، فن ­آوری، دین و راه زندگی است و به این نتیجه رسیدند که انسان ارزش ­های فرهنگی که او را متناسب به جامعه می­ کند از طریق آموزش ایجاد می­ کند (8). پین (Paine) در آمریکا در مطالعه ­ای به این نکته تاکید کرد که بخش عمده­ ای از گفتمان کنونی تدریس، اشاره صریح به جهانی­ شدن است. این­که به­ عنوان نیاز آموزش، آماده ­سازی دانشجویان و یا معرفی از نظر نحوه آموزش را می­ت وان با یادگیری از سیاست­ ها و شیوه آموزش در جاهای دیگر بهبود پیدا کند (9). مجد (Magd) به مطالعه­ ای در خصوص جهانی شدن، سیاست آموزش و پرورش و تضمین کیفیت عالی آموزش و پرورش در کشورهای درحال توسعه در دانشگاه عمان پرداخت و به این امر اشاره داشت که در عصر جهانی شدن از آنجایی­ که دانشگاه­ ها مسئولیت بزرگی دارند، بحث بر سر مسئولیت و تعهد مشترک برای توسعه دانش ارائه شده است. اهمیت تعیین معیار، تضمین کیفیت و استانداردهای رایج از شیوه­ های خوب در آموزش­ عالی است که مورد بحث و توجه قرار گرفته است (10). از آنجائی­ که تاکنون پژوهشی در زمینه شناسایی ابعاد و مولفه­ های ارتقاء نظام آموزش پزشکی کشور با تراز بین ­المللی در دانشگاه علوم پزشکی انجام نشده است، بنابر این ضروری به­ نظر می­ رسد ابتدا ابعاد و مولفه ­های بارز آموزش پزشکی با تراز بین­ المللی شناسایی گردد تا بتواند الگویی مناسب برای کل کشور قرار گیرد؛ لذا پژوهش حاضر درصدد است تا به این سوال اصلی که ابعاد و مولفه­ های اصلی آموزش پزشکی با تراز بین­ المللی کشور کدام است؟ بپردازد.
روش ­ها
این پژوهش از نظر هدف کاربردی و درسال 1398 در دانشگاه علوم پزشکی گیلان انجام شد. برای گردآوری اطلاعات از تلفیق سه روش، مطالعه اسنادی، دلفی فازی و پیمایشی استفاده گردید. در تکنیک دلفی روش نمونه ­گیری به­ صورت هدفمند و از مصاحبه نیمه ساختاریافته تا رسیدن­ به اشباع داده ­ها با 10 نفر از خبرگان و صاحب نظران حوزه ­های آموزش علوم پزشکی و مدیریت آموزشی مصاحبه انجام شد. ابزار گردآوری در فاز اول دلفی، مصاحبه نیمه ساختاریافته و در فاز دوم و سوم دلفی فازی با استفاده از فرم بدست­ آمده از مصاحبه اول، نظرات مشارکت­ کنندگان این پژوهش جمع ­آوری و تحلیل انجام پذیرفت. به ­منظور تحلیل محتوای مصاحبه­ ها از تحلیل محتوای کیفی استفاده شد. در فاز اول دلفی بعد از انجام مصاحبه و با رجوع به ادبیات متون، به ­روش تحلیل محتوا کیفی، مضامین و طبقات و زیر طبقات شناسایی و در فاز بعد فرم استخراج شده از مرحله اول مصاحبه دلفی در بین خبرگان توزیع گردید و پس از جمع ­آوری و تحلیل نظرات خبرگان، فرایند مصاحبه­ ها تا رسیدن به اشباع نظری در مضامین و طبقات پژوهش پیش رفت اشباع نظری به ­این صورت بود که محقق با ظهور اکتشاف اولیه سعی کرد که اطلاعات بیشتری را در ادامه گردآوری کند تا ارتباط مضامین اصلی با مضامین دیگر وضوح و معنای بیشتری پیدا کند این کار تا زمانی ادامه پیدا کرد که محقق احساس کرد که صاحب­ نظران دیگر اطلاعات جدیدی ارائه نمی­ دهند.
در این تحقیق برای استخراج ابعاد و مولفه­ ها و تدوین مدل مفهومی اولیه با استقاده از ادبیات تحقیق، مضامین، طبقات و زیر طبقات اولیه شناسایی گردید و از تکنیک دلفی فازی با طی مراحل زیر تحلیل می­ شود. فرم مصاحبه پژوهش با هدف کسب ­نظر خبرگان راجع به میزان موافقت آن­ها با معیارهای مدل پیشنهادی طراحی شده است، لذا خبرگان از طریق متغیرهای کلامی نظیر کاملاً مخالفم، مخالفم، نظری ندارم ،موافقم و کاملاً موافقم، میزان موافقت خود را ابراز نموده ­اند. از آنجایی ­که خصوصیات متفاوت افراد بر تعابیر ذهنی آن­ها نسبت به متغیرهای کیفی اثرگذار است. لذا با تعریف دامنه متغیرهای کیفی، خبرگان با ذهنیت یکسان به سوال­ ها پاسخ داده ­اند. این متغیرها با توجه به جدول شماره یک به اعداد فازی تعریف شده ­اند. اعداد فازی قطعی­ شده با استفاده از فرمول مینکووسکی محاسبه شده است.

مراحل اجرایی روش دلفی فازی در واقع ترکیبی از اجرای روش دلفی و انجام تحلیل­ ها بر روی اطلاعات با استفاده از تعاریف نظریه مجموعه های فازی است. مهم­ترین تفاوت­ های روش دلفی فازی با روش دلفی در این است که در تکنیک دلفی فازی معمولاً خبرگان نظریات خود را در قالب متغیرهای کلامی ارائه می ­دهند، سپس میانگین نظر خبرگان (اعداد ارائه شده) و میزان اختلاف ­نظر هر فرد خبره از میانگین محاسبه و آن­گاه این اطلاعات برای اخذ نظریات جدید به خبرگان ارسال می­ شود. در مرحله بعد هر فرد خبره براساس اطلاعات حاصل از مرحله قبل، نظر جدیدی را ارائه می­دهد یا نظر قبلی خود را اصلاح می­کند. این فرایند تا زمانی ادامه می­یابد که میانگین اعداد فازی به­اندازه کافی با ثبات شود. علاوه­بر این، چنانچه مطالعه زیر نظر گروه­ هایی از خبرگان نیز لازم باشد، می­توان با محاسبه فاصله بین اعداد مثلثی، نظریات خبرگان را براساس روابط فازی در گروه­های مشابه مورد شناسایی قرار داد و اطلاعات آن­ها را به خبرگان موردنظر ارسال کرد (11).  
این مطالعه در کمیته منطقه ­ای اخلاق در پژوهش دانشگاه علوم پزشکی گیلان با کد اخلاقی IR.GUMS.REC.1398.353 به­تصویب رسید. برای رعایت ملاحظات اخلاقی در پژوهش حاضر، هماهنگی لازم با  شرکت­ کنندگان پژوهش در مورد زمان و مکان مناسب جهت برگزاری مصاحبه انجام شد و قبل از اغاز مصاحبه اطلاعاتی درخصوص هدف، نحوه اجرای مطالعه و فواید شرکت در تحقیق و جنبه­ های محرمانه ­بودن اطلاعات (استفاده از کد  به ­جای نام) و اجباری­ نبودن پاسخگویی به سوالات به شرکت ­کنندگان پژوهش داده شد. در نهایت رضایت آنان جهت اجرا به ­صورت کتبی و شفاهی گرفته شد.
یافته­ ها
اولین مرحله نظرسنجی دلفی: در اولین مرحله، مدل اولیه که از کدگذاری ادبیات تحقیق ارائه ­شـده هم­راه با تشریح مضامین، طبقات و زیرطبقات به گروه خبرگان ارسال گردیده و نظرسنجی صورت می‌گیرد تا میزان موافقت و یا عدم ­موافقت آن­ها با هرکدام از مؤلفه‌هـا اخذ­شده و نقطه نظرات پیشنهادی و اصلاحی آن­هـا به شکل زیرجمع­ بندی شده است. در ابتدا از داده­ های حاصل از مصاحبه­ ها 612 کد اولیه استخراج گردید که پس از بازنگری مداوم به 200 کد تقلیل یافت و درنهایت در فرم اول مصاحبه 3 تم اصلی شامل اصلاح و رتبه­ بندی در نظام آموزشی، ارتقای کیفیت آموزش دانشگاه و  بین­ المللی­ سازی آموزش، 14طبقه از جمله خلاقیت در آموزش پزشکی، استانداردسازی عوامل آموزش، سنجش کیفی و کمی آموزش، اهداف و جایگاه سازمانی، اساتید، دانشجو و فرصت­ های مطالعاتی، دوره ­های آموزشی و راهبردهای یادگیری/ یاددهی، امکانات و تجهیزات آموزشی، عملکرد آموزشی و 96 زیر طبقات براساس ادبیات تحقیق طبق جدول 2 شناسایی گردید و بین 10 نفر از خبرگان پخش­ شد بـا توجـه به گزینه‌های پیشنهادی و متغیرهای زبانی تعریف­ شده در فرم، نتایج حاصل از بررسی پاسخ‌های ارائه شده با استفاده از فرمول مینکووسکی محاسبه و نتایج بررسی در جدول شماره دو که با استفاده از فرمول میانگین فازی دیدگاه‌های خبرگان حاصل از نظرسنجی نخست جهت ابعاد و مؤلفه‌ها محاسبه و ارائه گردیده است.

باتوجه به میانگین دیدگاه‌های خبرگان حاصل از نظرسنجی مرحله نخست در جدول شماره سه، بیشترین میزان موافقت خبرگان در مرحله نخست نظرسنجی در بعد اصلاح و رتبه ­بندی در نظام آموزشی مربوط­به مولفه سنجش کیفی و کمی آموزش با میانگین (8402/0) در بعد ارتقای کیفیت آموزش دانشگاه متعلق ­به مولفه امکانات و تجهیزات آموزشی با میانگین (8613/0) و در بعد بین ­المللی­ سازی آموزش متعلق به مولفه شرایط جهانی و منطقه‌ای با میانگین (8150/0) است. همچنین در بین ابعاد بالاترین میزان موافقت مربوط به بعد ارتقای کیفیت آموزش دانشگاه با میانگین (8312/0) و به ترتیب پس از آن بین­ المللی­ سازی آموزش با میانگین (7766/0) و اصلاح و رتبه بندی در نظام آموزشی با میانگین (7561/0) قرار دارد. که در مجموع بیشترین نظرات را به­ خود جلب نموده ­اند.

دومین مرحله نظرسنجی دلفی: در دومین مرحله نظرسنجی خبرگان همانند مرحله اول به تمامی سؤالات پاسخ دادند. گفتنی است با توجه به مرحله اول که فرم مصاحبه نیمه­ ساختار (نیمه­ باز) برای خبرگان پخش گردید تا درصورتی که نظری دارند اعلام نمایند در این مرحله با توجه به پیشنهاد خبرگان چهار شاخص (توانمندسازی اساتید و دانشجویان در حیطه خلاقیت و نوآوری، شناسایی، طراحی و توسعه  کانال­ های ارتباطی مجازی در راستای توسعه آموزش مجازی شبکه‌های اجتماعی، وب سایت تخصصی، موک، اپلیکیشن‌ها)، تعداد تحقیقات انجام شده که به منجر رفع مشکل آموزش یا جامعه منجر شده است، فرصت مطالعاتی برای دانشجویان و اساتید) به فرم بدست آمده اضافه گردید. نتایج شمارش  پاسخ ­های مرحله مرحله دوم نظرسنجی دلفی نیز همانند مرحله اول با فرمول مینکووسکی بررسی و نتایج در جدول شماره چهارکه میانگین فازی­ زدایی شده دیدگاه‌های خبرگان حاصل از نظرسنجی مرحله دوم جهت ابعاد و مؤلفه‌ها محاسبه گردیده، نشان داده شده است.

با توجه به جدول شماره چهار نتایج فازی ابعاد، مولفه ­ها، برای مرحله دوم نظرات خبرگان را نشان می­دهد، بیـشترین میزان موافقت خبرگان در مرحله دوم نظرسنجی در بعد اصلاح و رتبه ­بندی در نظام آموزشی مربوط به سنجش کیفی و کمی آموزش با میانگین (8545/0)، در بعد ارتقای کیفیت آموزش دانشگاه متعلق به امکانات و تجهیزات آموزشی با میانگین (8763/0) و در بعد بین­المللی­سازی آموزش متعلق به شرایط جهانی و منطقه‌ای با میانگین (8338/0) است. همچنین در بین ابعاد بالاترین میزان موافقت مربوط به بعد ارتقای کیفیت آموزش دانشگاه با میانگین (8487/0) و به ترتیب پس از آن اصلاح و رتبه ­بندی (7992/0) و نظام آموزشی و  بین­ المللی سازی آموزش با میانگین (7941/0) قرار داشت.
همچنین نظر به دیدگاه­ های ارائه شده در مرحله اول و مقایسه آن با نتایج مرحله دوم، درصورتی که اختلاف بین دو مرحله کم­تر از حد آستانه خیلی کم ( 0,1) باشد در این صورت فرایند نظرسنجی متوقف می­ شود (12). در ادامه با استفاده از فرمول حد آستانه میزان اختلاف دیدگاه خبرگان برای شاخص ­های تحقیق در نظرسنجی مرحله اول و دوم ارائه گردیده و نتایج در جدول شماره پنج آمده است.
جدول شماره پنج نشان ­دهنده اختلاف میانگین فازی شده شاخص‌های تأکید بر طبابت مبتنی بر شواهد و استفاده از تکنولوژی اطلاعاتی برای حمایت از یادگیری و شاخص ارتقاء و پاداش برای مشارکت در بین­ المللی­ سازی در مرحله اول و دوم بیشتر از حـد آسـتانه (1/0) می­باشد. لذا به غیر از دو شاخص‌ یاد شده و چهار شاخص (توانمندسازی اساتید و دانشجویان در حیطه خلاقیت و نوآوری، شناسایی، طراحی و توسعه کانال­ های ارتباطی مجازی در راستای توسعه آموزش مجازی، تعداد تحقیقات انجام شده که منجر رفع مشکل آموزش یا جامعه شده است و شاخص فرصت مطالعاتی برای دانشجویان و اساتید) اضافه شده در مرحله دوم، نظرسنجی برای سایر سؤال‌ها متوقف شده و این 6 سؤال در مرحله سوم مجدداً مورد ارزیابی قرار خواهند گرفت.
سومین مرحله نظر سنجی: همان­طور­ که در مرحله قبل گفته شد در مرحله سوم فرمی با 6 شاخص یاد شده طراحی و در اختیار خبرگان قرار گرفت که صرف توجه به نظر خبرگان در سومین مرحله نظر سنجی، اختلاف میانگین فازی شده شاخص­ های ذکر شده در مرحله دوم و سوم کم­تر از حـد آسـتانه (1/0) بوده است. لذا سؤال‌های یاد شده نیز به فرم  به­دست آمده از مصاحبه اضافه خواهند شد. با توجه به نتایج میانگین یاد شده ابعاد و مولفه­ ها )جدول 2)، بیـشترین میزان موافقت خبرگان در مرحله سوم نظرسنجی در بعد اصلاح و رتبه­بندی در نظام آموزشی مربوط به سنجش کیفی و کمی آموزش با میانگین (8545/0) در بعد ارتقای کیفیت آموزش دانشگاه متعلق به امکانات و تجهیزات آموزشی با میانگین (8763/0) و در بعد بین ­المللی­ سازی آموزش متعلق به شرایط جهانی و منطقه‌ای با میانگین (8338/0) است که همانند مرحله قبل می­ باشد ولی در بین ابعاد بالاترین میزان موافقت مربوط به بعد ارتقای کیفیت آموزش دانشگاه با میانگین (8482/0) و به ترتیب پس از آن اصلاح و رتبه ­بندی با میانگین (7944/0) و در ادامه در نظام آموزشی و بین­ المللی­ سازی آموزش با میانگین (7944/0) قرار دارد.
بحث و نتیجه­ گیری
این پژوهش با هدف شناسایی و اعتباریابی ابعاد و مولفه­ های ارتقای نظام آموزش پزشکی با تراز بین ­المللی در کشور انجام گرفته است. با توجه به تغییرات روزافزون جامعه بشری و تغییر انتظارات ذی­ نفعان سازمان­ ها، به نظر می ­رسد شناسایی ابعاد و مولفه ارتقاء نظام آموزش پزشکی با تراز بین­ المللی در کشور ضرورت دارد و در این میان بهره ­گیری از یک روش بومی­ سازی شده، تا حد زیادی خلاء­های موجود را پر می­ نماید. ابعاد و مولفه­ه ای شناسایی شده در این مقاله برای ارتقائ نظام آموزش پزشکی قادر است زمینه را جهت بهبود ارتقاء نظام آموزش پزشکی با تراز بین­ المللی در کشور را فراهم نموده و آن­ها را قادر سازد تا ضمن آسیب­شناسی نظام آموزش پزشکی کشور، طرح­ها و اقدامات بهبود را استخراج نموده و موقعیت خود را در فرایند آموزش پزشکی مورد ارزیابی قرار دهند. براساس نتایج بدست آمده از تحلیل نظرات بیـشترین میزان موافقت خبرگان در مقایسه بین ابعاد در سه مرحله اجرای دلفی که اولویت خبرگان در سه مرحله بعد ارتقای کیفیت آموزش دانشگاه بوده است.
با توجه به تحلیلی که از روش دلفی جهت تعیین ابعاد و مولفه ارتقاء نظام آموزش پزشکی کشور با تراز بین­المللی به اجرا در آمده، تمامی مولفه ­های شناسایی شده در مرحله دلفی تایید گردید و 3 بعد اصلاح و رتبه­بندی در نظام آموزشی، ارتقای کیفیت آموزش دانشگاه و بین­المللی­سازی آموزش شناسایی و تایید شد و این ابعاد در مجموع 14 مولفه را زیر پوشش خود دارند، در بعد اصلاح و رتبه­بندی در نظام آموزشی سه مولفه (1- خلاقیت در آموزش پزشکی شامل 8 شاخص 2- استانداردسازی عوامل آموزش شامل 6 شاخص 3- سنجش کیفی و کمی آموزش شامل 7 شاخص و در بعد ارتقای کیفیت آموزش دانشگاه پنج مولفه (1- اهداف و جایگاه سازمانی شامل 5 شاخص 2- اساتید، دانشجو و فرصت­های مطالعاتی شامل 13 شاخص 3- دوره ­های آموزشی و راهبردهای یادگیری/یاددهی شامل 10 شاخص 4- امکانات و تجهیزات آموزشی شامل 5 شاخص 5- عملکرد آموزشی شامل 6 شاخص و همچنین در بعد بین­المللی­سازی آموزش شش مولفه (1- شرایط جهانی و منطقه­ای شامل 5 شاخص 2- شرایط فرهنگی، اقتصادی و سیاسی شامل 7 شاخص 3- همکاری علمی و تجهیزات شامل7 شاخص 4- مدیریت و منابع انسانی شامل 10 شاخص 5- فعالیت­های فوق برنامه و درسی شامل 6 شاخص 6- نظارت و بازبینی شامل 5 شاخص را در بردارد که در مجموع شامل 100 شاخص می­ باشد و در مجموع برای ارتقاء نظام آموزش پزشکی کشور با تراز بین­ المللی 3 بعد، 14 مولفه و 100 شاخص شناسایی و تایید گردید.
بعد اصلاح و رتبه بندی در نظام آموزشی این پژوهش با مؤلفه های «خلاقیت در آموزش پزشکی»، «استانداردسازی عوامل آموزش » و «سنجش کمی و کیفی آموزش» در ارتقاء نظام آموزش پزشکی کشور با تراز بین المللی نقش دارند که این یافته همسو با مطالعه آل طه و همکاران است که در مطالعه خود با هدف شناسایی شاخص های رتبه بندی دانشگاه های علوم پزشکی شمال شرق کشور نتیجه گرفتند ازجمله کدهای تاثیرگذار هر معیار استانداردسازی و شاخص توسعه کیفی است(5). همچنین یافته ­های حاصل از مطالعه کاپیتولجینوا و همکاران از دانشگاه ­های سوئد، کانادا و آلمان نشان داد که شتاب­ دهنده­ ها مجموعه ­ای از ابزارهای متنوع برای ارتقاء و استانداردسازی در تمام ابعاد آموزش عالی در مراحل مختلف روند ادغام است (7) که با بعد اصلاح و رتبه بندی آموزش و مولفه استانداردسازی عوامل آموزش این پژوهش هم خوانی دارد.
پیرامون مؤلفه عملکرد آموزشی و امکانات و تجهیزات آموزشی، امیردهی و همکاران نیز عامل اعضای هیأت علمی، تجهیزات و امکانات و مدیرگروه را در ارتقای کیفیت نظام آموزش عالی، در وضعیت مطلوب دانستند (4) که همسو با مطالعه حاضر است. نتایج مطالعه مخیوا و همکاران در روسیه نشان داد که  فرهنگ یک جامعه و یا یک گروه اجتماعی نشان­دهنده یک راه زندگی، سنت، هنر، فن آوری، دین و راه زندگی است و  ارزش­های فرهنگی که انسان را متناسب به جامعه می­کند از طریق آموزش ایجاد می ­شود (8) که این مطالعه با مؤلفه شرایط جهانی و منطقه­ ای تحقیق حاضر همخوانی دارد. در این راستا پارک نیز در مطالعه­ ای چگونگی تاثیر آموزش و پرورش و جهانی شدن بر نابرابری درآمد در آسیا را در نظر می­گیرد و نتایج تجربی بدست آمده نشان می­دهد که متغیرهای آموزشی بر توزیع درآمد بسیار تاثیر گذار هستند (13) که این نتایج با شرایط فرهنگی، اقتصادی و سیاسی تحقیق حاضر همسو است. مطالعه مجد در دانشگاه عمان در مورد جهانی شدن، سیاست آموزش و پرورش و تضمین کیفیت عالی آموزش و پرورش در کشورهای درحال توسعه، از اهمیت تعیین معیار، تضمین کیفیت و استانداردهای رایج به عنوان شیوه­های خوب در آموزش عالی(10) اشاره کرد که این مطالعه با ابعاد اصلاح و رتبه بندی در نظام آموزشی، ارتقای کیفیت آموزش و بین المللی سازی آموزش در پژوهش حاضر مشابهت دارد. پین در آمریکا همچنین در مطالعه ­ای به این نکته تاکید کرد که جهانی شدن بخش عمده­ای از گفتمان کنونی تدریس است و آماده ­سازی دانشجویان و یا معرفی شیوه های جدید آموزش می ­تواند با یادگیری از سیاست­ها و شیوه آموزش در جاهای دیگر بهبود پیدا کند (9)که همه این موارد با یافته­های پژوهش در خصوص مولفه های دوره های آموزشی و راهبردهای یادگیری/یاددهی، مولفه ارتقای اساتید ،دانشجو و فرصت های مطالعاتی و مولفه شرایط فرهنگی ،اقتصادی و سیاسی مشابهت دارد.
پیرامون بعد بین المللی ­سازی آموزش در ارتقای نظام آموزشی مطالعه حاضر، زمانی منش و همکاران نیز در مطالعه­ ای مدلی بومی برای بین ­المللی­ سازی دانشگاه ­های علوم پزشکی ایران طراحی کردند (6) که با این یافته های مطالعه حاضر همسو است.
براساس نتایج تحلیل مطالعه حاضر می ­توان گفت که مقوله بین ­المللی شدن دانشگاه ­ها از یک سو به سیاست­ گذاری راهبردی و درازمدت به منظور اقدامات مقتضی برای بهبود فعالیت ­های پژوهشی، آموزشی و خدماتی نیاز دارد و از طرفی برای بین­ المللی نمودن فعالیت­ های دانشگاه­ها و ایجاد بستری پویا، هماهنگی میان بخش­ های مختلف یک دانشگاه ضروری به نظر می­ رسد. به تعبیر دیگر، افزایش کمی و کیفی فعالیت­ های پژوهشی و فعالیت­ های فوق برنامه و درسی و آموزشی تنها برای کسب جایگاهی ممتاز در عرصه ­های بین ­المللی کافی نیست، بلکه ترسیم یک چشم­ انداز راهبردی و مدیریتی و طراحی فرآیند مناسبی متشکل از مجموعه فعالیت­ های سازمانی برای دستیابی به اهداف تعیین شده نیز بسیار حیاتی است.
بر این اساس پیشنهاد می ­گردد بعد بین ­المللی شدن آموزش از طریق توجه ویژه­ای پیرامون دانشجویان، همکاری­ های پژوهشی و برگزاری دوره­ های مشترک بین ­المللی در جریان فرآیندهای ارزیابی درونی و بیرونی دانشگاه­ ها مورد ملاحظه قرار گیرد تا به واسطه انجام یک ارزیابی جامع از فعالیت­ ها و فرآیندهای دانشگاهی، زمینه ­ای جهت ترسیم یک چشم ­انداز جامع راهبردی و مدیریتی فراهم شود تا از این طریق گام ­های موثرتری جهت ارتقای نظام آموزش پزشکی با تراز بین­ المللی برداشته شود. از محدودیت­ های پژوهش، می­ توان به مشکل بودن اخذ زمان پاسخگویی مناسب شرکت­ کنندگان در مصاحبه­ ها اشاره نمود که با پیگیری­ های انجام شده مشکل خاصی در این زمینه مشاهده نشد.
قدردانی
 نویسندگان،بر خود فرض می دانند از معاونت پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بین­ المللی کیش و کلیه اساتید محترم دانشگاه علوم پزشکی گیلان که ما را در انجام این تحقیق یاری رساندند، تشکر و قدردانی نمایند.



 
فهرست منابع
1. Farrokhi M. ]Theoretical research on the phenomenon of globalization and cultural-media imperialism: Cultural homogenization and homogeneity[. Journal of Media Studies 2015; 10(29): 9 -24.[Persian]
2. Abdolahzade Estakhry G, Heidarzadeh A, Yazdani S, Taheri Ezbarami Z.[ Identification of Top Medical School's Educational Structure in the World]. RME 2014; 6 (2) :19-27.[Persian] [DOI:10.18869/acadpub.rme.6.2.19]
3. Tabatabaei sh, Ziaei SM.] future studies: necessity for developing the medical education system[ . Developmental steps in medical education 2014;12(2) :433-435.[Persian]
4. Amirdehi H, Neyestani MR, Jahanian I. ]The Role of External Evaluation on Higher Education Quality Improvement; Case Study: Babol University of Medical Sciences[. Journal of Research and Planning in Higher Education 2016; 22 (4): 99-111.[Persian]
5. Al-e-Taha SR, Jabbari N, Niyaz Azari K. ]Identification of ranking indices of medical universities of north east of Iran[. Journal ofNorth Khorasan University of Medical Sciences 2018; 10(1): 59-64.[Persian]
6. Zamani Manesh H, Khorasani A, Bakhtiari T. ]Designing a Native Pattern for the Internationalization of Iranian Medical Universities: A Qualitative Study[. RME 2017; 9 (2): 56-44 .[Persian]
7. Kapitulčinová D, AtKisson A, Perdue J, Will M. Towards integrated sustainability in higher education-Mapping the use of the Accelerator toolset in all dimensions of university practice. Journal of Cleaner Production 2018;172: 4367-82. [DOI:10.1016/j.jclepro.2017.05.050]
8. Mikheeva, N F. Globalization and Multiculturalism in the European System of Education. Journal of Siberian Federal University. Humanities & Social Sciences 2017; 10(1): 67-73. [DOI:10.17516/1997-1370-0007]
9. Paine L. Alternative Framing of Teacher Education: A Challenge for Teacher Education in an Age of Globalization. in: Zhu X, Goodwin AL, Zhang H, editors.Quality of Teacher Education and Learning. New Frontiers of Educational Research. Singapore:Springer; 2017. [DOI:10.1007/978-981-10-3549-4_6]
10. Magd H. AE. Distinguished Keynote Paper: Globalization, Education Policy and Quality Assurance in Higher Education in Developing Countries., Education Excellence 2016; 1-10.
11. Delaware A. ]Probability and Applied Statistics in Psychology and Educational Sciences]. 26th ed. Tehran:Roshd Publisher; 2018.[Persian]
12. Cheng CH, Lin Y. Evaluating the best mail battle tank using fuzzy decision theory with linguistic criteria evaluation. European Journal of Operational Research 2002;142(1):147-86. [DOI:10.1016/S0377-2217(01)00280-6]
13. Park KH. Education, globalization, and income inequality in Asia. ADBI Working Paper. [Cited 2020 Jun 20 ] Available from: https://www.adb.org/publications/education-globalization-and-income-inequality-asia
ارسال پیام به نویسنده مسئول



XML   English Abstract   Print


Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

Dadgaran N, Bagheri M, Ahmadi A. Identification of the Dimensions and Components of Medical Education System Enhancement at International Level Using Delphi Analysis. RME 2020; 12 (1) :52-61
URL: http://rme.gums.ac.ir/article-1-897-fa.html

دادگران نفیسه السادات، باقری مهدی، احمدی امینه. شناسایی ابعاد و مولفه های ارتقاء نظام آموزش پزشکی در تراز بین المللی با استفاده از تکنیک دلفی. پژوهش در آموزش علوم پزشکی. 1399; 12 (1) :52-61

URL: http://rme.gums.ac.ir/article-1-897-fa.html



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
دوره 12، شماره 1 - ( 1399 ) برگشت به فهرست نسخه ها
پژوهش در آموزش علوم پزشکی Research in Medical Education