سندرم فرسودگی به درجه­ای از خستگی عاطفی، ذهنی و جسمی ناشی از استرس مزمن در محل کار یا محل تحصیل گفته می­ شود. امروزه فرسودگی تحصیلی به­ عنوان یکی از معضلات روان­ شناختی به شمار می­ رود که شامل نگرانی­ های محیط آموزشی و دانشگاهی است. فرسودگی تحصیلی با ایجاد احساس بی­کفایتی و خستگی ذهنی باعث می­ شود دانشجویان با فقدان منـابع لازم بـرای انـجام وظایف و تـکالیف محـوله، استرس مزمنی تجربه کنند (1-3). در حقیقت فرسودگی تحصیلی ناشی از اجبار برای مطالعه، بدبینی نسبت به انجام تکالیف و احساس ناکارآمدی برای فرد محصل می­ باشد[Dyrbye, 2014 ] (4،5). مطالعات شیوع فرسودگی را در بین دانشجویان، که به­ سبب مشغولیت با تکالیف درسی شاغل محسوب می ­شوند در دوره تحصیل 3/10 تا 8/76 درصد گزارش نموده ­اند (1،2،6). براساس مطالعه شریفی­فرد و همکاران 1/24 درصد از دانشجویان پرستاری و پیراپزشکی فرسودگی بالا و 6/46 درصد فرسودگی متوسط داشتند (4). نتایج مطالعه فلاح چای و همکاران نشان داد که 8/83 درصد از دانشجویان سطح متوسط و 2/12 درصد از آنان سطح پایین و صرفاً 4 درصد تجربه سطح بالایی را از فرسودگی تحصیلی دارند (5).
به­ نظر می ­رسد عدم علاقه دانشجو به رشته دانشگاهی خود منجر به کمبود انرژی، اشتیاق و توجه در هنگام حضور در کلاس­ های درس می­شود و یا حتی آن­ها را از حضور در بعضی از کلاس ­ها منصرف می­کند. تمام مواردی که ذکر شد مربوط به بعد احساسی فرسودگی تحصیلی است. نتیجه این عوامل در نهایت ضعف و افت تحصیلی دانشجویان می­ باشد که نهایتاً منجر به بدبینی و فرسودگی آن­ها می­ شود. (6) با توجه به مطالعات متعدد انجام شده می­ توان گفت رابطه متقابلی بین عملکرد تحصیلی و فرسودگی تحصیلی برقراراست. از یک طرف، عملکرد ضعیف تحصیلی منجر به افت تحصیلی، خستگی عاطفی و در نهایت فرسودگی تحصیلی می­شود و از طرف دیگر، فرسودگی تحصیلی منجر به افت عملکرد فرد  می­ شود (7). دانشجویان دندان­پزشکی به­دلیل فعالیت و مشغله­ های فکری زیاد تحت عوامل استرس­زای فیزیمی و ذهنی قرار داشته و برای موفقیت تحت تاثیر فاکتورهای بسیاری می­ باشند (8). یافته­ های پژوهش فلاحچیان و همکاران نشان داد که دانشجویان دندانپزشکی فرسودگی تحصیلی بالاتر از میزان میانگین را دارند و با افزایش فرسودگی تحصیلی، پیشرفت تحصیلی آنان نیز کاهش می­ یابد. لذا لازم است این عامل مورد توجه دانشگاه­ های علوم پزشکی کشور قرار گیرد (5).
انگیزه تحصیلی مجموعه ­ای از عوامل درونی و بیرونی است که در رسیدن به اهداف تحصیلی به دانشجو کمک می­کند (9). در این بین بر اساس مطالعه جولهر و همکاران میزان انگیزه بیرونی دانشجویان دندان­پزشکی نسبتاً بالا و انگیزه درونی  کم­تر است که باید به­ دنبال راهکاری برای افزایش انگیزه درونی بود زیرا هرچه انگیزه درونی بالاتر باشد تداوم بیشتری در عملکرد بهینه وجود خواهد داشت، به­ خصوص در رشته دندانپزشکی که تصمیمات صحیح و به ­موقع و به­دور از منافع شخصی در تشخیص و درمان بیماران در اولویت است تا سطح سلامت و بهداشت جامعه ارتقاء یابد (10). نتیجه تحقیقات در زمینه فرسودگی تحصیلی ثابت می­ کند بین انگیزش و فرسودگی همبستگی منفی وجود دارد به هر میزان که انگیزه فرد بالا باشد فرسودگی شغلی و تحصیلی او کم­تر است (11). حتی می­توان گفت انگیزه تحصیلی یکی از مهم­ترین عواملی می­باشد که در تعدیل میزان فرسودگی تحصیلی مؤثر است.
مطالعات دیگر با بررسی علائم فرسودگی تحصیلی، احساس ناتوانی در فراگیری مطالب و بی­انگیزگی که در روان­شناسی تربیتی به­عنوان خودکارآمدی تحصیلی شناخته شده است، را به ­عنوان یکی از فاکتورهای پیش ­بینی ­کننده در امر فرسودگی تحصیلی شناخته ­اند. خودکارآمدی تحصیلی به­معنی باور افراد درباره قابلیت­ های خودشان در انجام امور تحصیلی می­باشد. دانشجویان با خودکارآمدی بالا عملکرد بهتری در امور تحصیلی خود دارند، لذا موفقیت آن­ها بیشتر و فرسودگی تحصیلی آن­ها کم­تر است (12). به­ طورکلی خودکارآمدی در دانشـجویان سبب افزایش همکاری، تـلاش و پشتکار، مشارکت داوطلبانـه در امور مربوط به یادگیری و یافتن راه­حل مناسب در مقابل مشکلات و درنهایـت باعث بهبودی عملکــرد دانشجو می­ شود. در نهایت، می­ توان نتیجه ­گیری کرد که دانشجویان در حال تحصیل در دانشگاه با خودکارآمدی، انگیزه و پشتکار به­ جهت کسب موفقیت­ های بیشتر، دارای فرسودگی تحصیلی کم­تری می­باشند. زمانی­که دانشجویان دارای انگیزه درونی برای یادگیری باشند، تعهد بیشتری نسبت به یادگیری در خود احساس می­کنند و میزان فرسودگی و خستگی آن­ها کاهش می­یابد(13, 14).
در واقع انگیزه با ایجاد انرژی در یادگیرنده، فعالیت­های او را هدایت می­کند. بنابراین، هرچه انگیزه فرد برای آموختن و تحصیل بیشتر باشد، باید فعالیت رنج بیشتری را برای رسیدن به هدف نهایی متحمل شود. دانش ­آموختگان با انگیزه بالا، تکالیف را جدی گرفته و به محتوای تحصیلی خود توجه خاصی دارند و علاوه­بر آن سعی می ­کنند اطلاعاتی بیش از آن­چه در کلاس می­آموزند یاد بگیرند. انگیزه با ایجاد علاقه نسبت به انجام یک فعالیت و افزایش حس کارآمدی، افراد را در مقابل فشارهای ناشی از تحصیل محافظت کرده و این افراد موفقیت تحصیلی بیشتری را کسب می­ کنند(15-18). نتایج مطالعه­ Crossley بر روی دانشجویان دندان­پزشکی و پزشکی در دانشگاه منچستر نشان داد که انگیزه ­های مالی مانند درآمد بالا و امنیت مالی جز فاکتورهای مهم در انگیزه تحصیلی دانشجویان بوده و عواملی مانند کمک به مردم از اهمیت   کم­تری برخوردار است. با این­حال، دانشجویان پزشکی تاکید بیشتری بر روی انگیزه خدمت به جامعه داشتند و برایشان انگیزه مالی کم اهمیت­ تر بود (19).
مطالعات متعددی در زمینه ابعاد مختلف و عوامل مرتبط با انگیزه تحصیلی صورت گرفته است، همچنین فرسودگی  به­ عنوان پدیده ناشی از شغل، به­طور مکرر مورد توجه محققان بوده و اغلب مطالعات انجام­شده در این زمینه، در بین دانشجویان گروه پزشکی، عمدتاً به بررسی شیوع این پدیده و برخی عوامل فردی مرتبط با آن پرداخته­اند. براساس مرور انجام­شده در منابع مختلف نیز مطالعاتی که به بررسی ارتباط برخی متغیرهای تحصیلی مانند انگیزه و فرسودگی تحصیلی و همین­ طور خودکارآمدی پرداخته باشند، به­ ویژه در ایران بسیار محدود است (20). بنابراین، ضروری است عوامل مرتبط با فرسودگی تحصیلی دانشجویان دندانپزشکی شناسایی شده و راه­های مقابله با آن نیز مدنظر قرار گیرد تا اهداف نظام ­های آموزشی دانشگاهی در بستری مناسب محقق شود (5). از  این­رو مطالعه حاضر با هدف تعیین ارتباط فرسودگی تحصیلی باخودکارآمدی تحصیلی و انگیزه تحصیلی در دانشجویان دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی قم انجام گرفت.
روش ­ها
در این مطالعه توصیفی- تحلیلی که با هـدف تعیـین ارتباط بین فرسودگی تحصیلی با خودکارآمدی آموزشی و انگیزه تحصیلی دانشجویان دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی قم در سال 1399-1400 انجام گرفت، 132 دانشجوی دندانپزشکی به ­صورت سرشماری وارد مطالعه شدند. داشتن رضایت برای شرکت در مطالعه، نداشتن سابقه اختلالات روان­پزشکی شناخته ­شده تحت درمان براساس اظهارات فردی و مدارک موجود و همین­ طور اشتغال به­تحصیل در زمان انجام پژوهش برای ورود به مطالعه ضروری بود. همچنین دانشجویانی که از ادامه همکاری منصرف شدند، از مطالعه خارج و دانشجویان دیگری جایگزین شد. پیش از انجام مطالعه مجوزهای لازم از معاونت پژوهشی و کمیته اخلاق دانشگاه علـوم پزشکی قم اخذ و هم­چنین از تمامی دانشجویان برای شرکت در مطالعه رضایت شفاهی گرفته شد و به ایشان اطمینان داده شد که داده­ها بدون نام و فقط برای استفاده در پژوهش جمع ­آوری می­ شوند. در صورتی­که دانشجو رضایت به شرکت در مطالعه داشت، پرسشنامه اطلاعات دموگرافیک، فرسودگی تحصیلی، خودکارآمدی و انگیزه تحصیلی توسط دانشجو تکمیل و به پرسشگر تحویل داده می­ شد. در پرسشنامه اطلاعات دموگرافیک، سن، جنس، سال تحصیلی، وضعیت سکونت، وضعیت تاهل و معدل دانشجویان مورد بررسی قرار گرفت.
برای بررسی فرسودگی تحصیلی از پرسشـنامه تعـدیل­شـده فرسـودگی ماســلاچ فــرم عمــومی اســتفاده­ شــده کــه توســط شــوفلی و همکــارانش (2002) اصــلاح ­شــده و فرســودگی تحصــیلی را در دانشجویان اندازه­گیری می­کند (1). پرسشنامه درکـل ۱۵ عبـارت دارد و شامل سه­خرده مقیاس فرعی است. خستگی عاطفی (پـنج عبارت) شک و تردید (چهار عبارت) و خودکارآمدی )شش عبارت( را شامل می­شود. همه عبارت­ها به­صورت لیکرت هفـت درجـه­ای از هرگز (صفر) تا همیشه (شش) نمر­گذاری می­شوند. نمره ­های بالا در خستگی عاطفی و شک و بدبینی و نمره­ های پایین در خودکارآمدی نشان­دهنده فرسودگی تحصیلی­اند که البته خودکارآمدی به ­صورت معکوس نمره­ گذاری می ­شود. هنجاریابی این مقیاس توسط زینب رستمی در سال ۱۳۹۰ بر روی دانشجویان زن دانشگاه اصفهان انجام­ شده آلفای کرونباخ برای خرده مقیاس خستگی عاطفی ۸۹/۰، شک و تردید ۸۴/۰ و خودکارآمدی ۶۷/۰ گزارش شده و این ابزار برای استفاده در مطالعات ایرانی مناسب است. (21) در مطالعه  حاضر آلفای کرونباخ پرسشنامه فرسودگی تحصیلی 86/0 بدست آمد.
برای سنجش خودکارآمدی تحصیلی از مقیاس zajakova و همکاران (2005) که نسـخه جدیـد پرسشـنامه خودکارآمـدی تحصـیلی اسـت، استفاده شد. در این پرسشنامه از مقیاس تحصیلی میلدستون (لنت و همکاران ۱۹۸۶) و فهرست خودکارآمدی کالج (سولنبرگ و همکاران ۱۹۹۳) استفاده شده است (22). در این مقیاس مفهوم باورهای خودکارآمدی تحصیلی از طریق ۲۷ تکلیف مربوط به دانشگاه اندازه­گیری می­شود در این مقیاس از  مشارکت­ کنندگان خواسته می­شود تا میزان اطمینان خود را در انجام موفقیت ­آمیز هر یک از ۲۷ تکلیف دانشگاهی بر اساس یک مقیاس ۱۰ درجه­ای لیکرت از کاملاً نامطمئن (۰) تا کاملاً مطمئن (۱۰) مشخص می­نماید. در پژوهش zajakova (۲۰۰۵) نتایج تحلیل عاملی تاییدی، چهار عامل اطمینان به توانایی خود در انجام تکالیف در کلاس درس، اطمینان به توانایی خود در انجام تکالیف بیرون از کلاس، اطمینان به توانایی خود در مدیریت کار، خانواده و دانشگاه را نشان داد(22). در پژوهش شکری و همکاران با عنوان مطالعه  روان­سنجی پرسشنامه باورهای خودکارآمدی تحصیلی، ضریب همسانی درونی عامل کلی باورهای خودکارآمدی تحصیلی برابر با ۹۴/۰به­دست آمد (23). در مطالعه حاضر آلفای کرونباخ پرسشنامه خودکارآمدی 94/0 بدست آمد.
برای سنجش انگیزه تحصیلی از پرسشنامه Vallerand استفاده شد. این مقیاس یک پرسشنامه خود اجرا است و دارای ۲۸ عبارت است که انگیزه تحصیلی را در سه بعد انگیزش درونی، انگیزش بیرونی و بی­انگیزگی می­سنجد و فرد پاسخگو نظرات خود را بر روی یک مقیاس لیکرت ۷ درجه­ای از کاملاً موافق تا کاملاً مخالف مشخص می­کند. دامنه تغییرات نمرات حاصل از ۲۸ تا ۱۹۶ متغیر است و نمرات بالاتر نشان­دهنده انگیزه تحصیلی بالای فرد پاسخگو می­ باشد و در مطالعه بحرانی با عنوان انگیزه تحصیلی دانش ­آموزان استان فارس و عوامل همبسته با آن ، اعتبار محتوایی آن تائید شده است و پایایی آن به روش بازآزمایی به فاصله دو هفته (77/0=r) و ثبات درونی با محاسبه آلفای کرونباخ برای کل مقیاس ۸۸/۰ محاسبه گردیده است. (24) در مطالعه حاضر آلفای کرونباخ پرسشنامه انگیزه تحصیلی 87/0 بدست آمد.
جهت تحلیل داده­ های کمّی، از میانگین و انحراف­معیار و برای تحلیل داده­های کیفی از فراوانی و درصد استفاده شد. نرمالیتی داده­ها با استفاده از آزمون کولموگرو- اسمیرنو بررسی و Pvalue بزرگتر از 05/0  در نظر گرفته شد که  داده ­ها از توزیع نرمال برخوردار بودند. جهت پیش ­بینی متغیر وابسته از روی متغیرهای مستقل از رگرسیون لجستیک تک و چندمتغیره (مدل ENTER) استفاده شد. جهت انجام رگرسیون لجستیک، متغیر فرسودگی تحصیلی با استفاده از چارک 75 به دو طبقه فرسودگی بالا و فرسودگی پایین طبقه بندی شد. سطح معنی ­دار، 05/0> p در نظر گرفته شد (25). داده ها از طریق نرم­ افزار آماری SPSS. Ver.18تجزیه و تحلیل شدند. این مطالعه حاصل طرح پژوهشی مصوب در کمیته تحقیقات دانشجویی دانشگاه علوم پزشکی با کد اخلاق IR.MUQ.REC.1400.010 است.
یافته­ ها
در مطالعه حاضر 132 دانشجو با میانگین سنی 15/2±89/21 شرکت کردند که 1/59 درصد از آنان دختر بودند. میانگین معدل دانشجویان شرکت­کننده در مطالعه 24/1±10/16 و میانگین و انحراف معیار نمرات فرسودگی تحصیلی دانشجویان شرکت­کننده در مطالعه 03/18±47/38 بود. 66 نفر (8/50 درصد) فرسودگی تحصیلی بالا و 64 نفر (2/49 درصد) فرسودگی تحصیلی پایین داشتند. در مطالعه حاضر میانگین و انحراف معیار نمرات دانشجویان شرکت­کننده در مقیاس انگیزه تحصیلی 40/21±30/145گزارش شد (جدول 1).


در بررسی همبستگی متغیرهای دموگرافیک، انگیزه و خودکارآمدی تحصیلی با فرسودگی تحصیلی در دانشجویان مشخص شد وضعیت سکونت (20/0-r=، 02/0P=)، خودکارآمدی تحصیلی(56/0-r=،  001/0P<) و انگیزه تحصیلی (68/0-r=، 001/0P<) با فرسودگی تحصیلی ارتباط معکوس و معناداری دارد (جدول 2).
همچنین پس از انجام رگرسیون لجستیک تک­متغیره زمانی که متغیرهایی با Pvalue کم­تر از 2/0 وارد رگرسیون لجستیک در مدل چندمتغیره به روش ENTER شدند، مهم ­ترین عوامل موثر بر فرسودگی تحصیلی، سال تحصیلی، وضعیت سکونت، اطمینان به توانایی مدیریت کار، خانواده، دانشگاه و انگیزه بیرونی بودند (جدول 3). به­ گونه ­ای که تحصیل در سال سوم دندانپزشکی نسبت به سال چهارم به میزان معنی­ داری فرسودگی تحصیلی را افزایش می­داد (35/92-66/1,CI= 40/12OR=). سکونت در خوابگاه نسبت به سکونت در منزل پدری (26/1-08/1,CI= 17/1OR=) 17/1 برابر فرسودگی تحصیلی را افزایش و انگیزه بیرونی بالاتر (12/1-02/1CI=، 07/1OR=) 07/1 برابر فرد را بیشتر در معرض فرسودگی قرار می­ دهد. همچنین نتایج نشان داد که اطمینان به­توانایی مدیریت کار، خانواده، دانشگاه 17 درصد (98/0-70/0,CI= 83/0OR=) نیز سبب کاهش فرسودگی تحصیلی می­ شود (جدول 3).

بحث و نتیجه ­گیری
در مطالعه حاضر، مشخص شد انگیزه بیرونی نسبت به سایر خرده مقیاس ­های انگیزه تحصیلی، سکونت در خوابگاه نسبت به سکونت در منزل پدری و، تحصیل در سال سوم دندانپزشکی نسبت به سال چهارم از ریسک فاکتورهای فرسودگی تحصیلی می­ باشد و اطمینان به توانایی مدیریت کار، خانواده، دانشگاه از عوامل محافظت­ کننده در مقابل فرسودگی تحصیلی بیان شدند.
نتایج مطالعه حاضر نشان داد که دانشجویانی­ که انگیزه بیرونی بیشتری دارند، بیشتر دچار فرسودگی تحصیلی می­شوند. نتایج مطالعه مولوی  بر روی دانشجویان زبان انگلیسی بیانگر آن بود  دانشجویانی که انگیــزه تحــصیلی ســطح بــالایی دارنــد، فعالیت­ های بیشتری را می­پذیرند، تکـالیف درسی بیشتری انجام می­دهند و در نتیجه موفقیت بیشتری کسب می­ کنند و دانشجویان با انگیزه, نشاط و انرژی بیشتری را برای فراگیری آموزش زبان داشته و از انعطاف­پذیری بالاتری نیز برخوردارند و عملکرد بهتری در آموزش زبان انگلیسی دارند (26). این غیرهمسویی نتایج از آن­جا ناشی می­شود که مولوی در مطالعه خود انگیزه را در مفهوم کلی بررسی نموده و به بررسی خرده مقیاس­ها و نحوه تاثیر آن در فرسودگی تحصیلی توجهی نداشته است در صورتی­ که در مطالعه حاضر کلیه  خرده ­مقیاس­ های انگیزه تحصیلی و میزان ارتباط آن­ها با فرسودگی مورد بررسی قرار گرفته است و انگیزه بیرونی به ­عنوان یک عامل موثر شناخته­شده که با فرسودگی تحصیلی ارتباط مستقیم دارد. نتایج مطالعات شیخ الاسلامی و  ابطحی نیز نشان ­داد که هرچه انگیزه بیرونی بیشتر شود خلاقیت کاهش می­یاید و با تحت­تاثیر قراردادن عملکرد تحصیلی، فرسودگی تحصیلی را به دنبال دارد(27, 28)، که با نتایج مطالعه حاضر همخوانی دارد.
انگیزش بیرونی انگیزشی است که بر دسترسی به عوامل بیرونی هم­چون پاداش و تایید دیگران و یا اجتناب از تنبیه مبتنی می­باشد در افراد با انگیزش بیرونی، عوامل بیرونی و اطرافیان نقش تعیین­کننده­ای در ایجاد رفتار و تصمیم ­گیری­های آنان دارند بنابراین، افراد با جهت­گیری انگیزش بیرونی به­جای تمرکز و احساس رضایت از انجام خوب تکالیف، در انتظار نوعی پاداش یا اجتناب از تنبیه اجتماعی هستند و در صورتی­که پاداشی دریافت نشود و یا فرد مورد تایید اطرافیان قرار نگیرد سبب کاهش رضایتمندی و افزایش فرسودگی در فرد می­ گردد(24).
براساس نتایج مطالعه حاضر به­نظر می­رسد تحصیل در سال سوم دندانپزشکی نسبت به سال چهارم دانشجو را بیشتر در معرض فرسودگی قرار می­دهد به­نظر می­رسد با توجه به شروع واحدهای بالینی و انجام اقدامات درمانی بر روی بیمار، نگرانی در مورد آسیب­ رساندن به بیماران، انجام مهارت­ های ناقص وانتظارات بالای والدین و عدم هماهنگی بین مطالب آموخته ­شده تئوری با اقدامات انجام شده بالینی، تضاد با مسئولین بخش­ها از مهم­ترین علت استرس بالا و خستگی بیشتر دانشجویان باشد(29-31)
نتایج مطالعه حاضر حاکی از آن بود که بین خرده مقیاس اطمینان به توانایی مدیریت کار،  خانواده و دانشگاه با فرسودگی تحصیلی ارتباط معناداری وجود دارد، بدین­معنی که هرچه خودکارآمدی در زمینه اطمینان به توانایی مدیریت کار، خانواده و دانشگاه کم­تر باشد فرد بیشتر در معرض فرسودگی تحصیلی قرار می­ گیرد. این یافته با مطالعه فهیمه عبدالله­آبادی و همکارانش مطابقت دارد. بدین­صورت که افرادی­که توانایی مدیریت کار، خانواده و دانشگاه را دارند کم­تر دچار فرسودگی تحصیلی می­ شوند. با عنایت به نظریه کمبود منابع و نظریه نقش، زمانی­که تناسب بین نقش­ ها و مسئولیت ­های مختلف و منابع فردی از جمله زمان، انرژی و توجه از بین برود فرد در تقسیم منابع محدود بین نقش ­ها از جمله امور دانشجویی ناتوان می­ شود و به­دلیل ضعف در مرزبندی و هماهنگی بین مطالبات نقش­های مختلف، تعارضات نقش ایجاد می­شود که منجر به آسیب­های روان­شناختی متعدد از جمله فرسودگی می­ شود (32).
طاهره ملکی و همکاران در سال 1397 با پژوهشی بر روی دانشجویان بهداشت بیان کردند که افزایش فرسودگی، منجر به کاهش احساس خودکارآمدی خواهد شد. بر اساس نتایج پژوهش آنان، افرادی که حس مهارت (خودکارآمدی) را ندارند، ظرفیت سازگاری را از دست می­دهند و در آینده دچار فرسودگی خواهند شد (33). افراد با خودکارآمدی بالا، به راحتی دست از تلاش نمی­کشند و در صورت مواجه­شدن با مشکلات تحصیلی به­ دنبال راه­ حل ­های مفید و مناسب برای آن­ها می­گردند. همچنین، این افراد با برنامه­ ریزی درست، استرس کم­تری را تجربه کرده و از استرس پایدار به­ عنوان یکی از عوامل اصلی بروز فرسودگی، دوری می­ کنند (34). براساس نظریه بندورا، باورهای خودکارآمدی در عملکرد انسان بر پایـه آن­ چـه که آن­ها اعتقاد دارند قرار دارد. در نتیجه چگونگی رفتار انسان به­ وسیله باورهایی که در مورد توانایی­ هایش دارد بهتر پیش ­بینی شود تا به­وسیله آن­چه واقعـاً قادر به انجام­دادن آن است (35).
افرادی­که خودکارآمدی بالایی دارند در مواجهـه بـا تکـالیف مشکل به­جای اجتناب از مشکل با آن روبه­رو شده و تعهـد بـالایی در رسیدن به اهداف خود داشته و شکسـت را بـه تـلاش کم­تـر و مهارت ناقص خود نسبت می­دهند. بنابراین، پـس از شکسـت با علاقه­ مندی بیشتر با تکالیف روبه ­رو  می­ شوند و با اطمینان کاملی که بـه راه­ حل ­های خود پیدا   می­ کنند کم­تر دچار استرس و فرسودگی می­ گردند (36).
یافته­ های مطالعه حاضر نشان داد که بین فرسودگی تحصیلی و سکونت در خوابگاه ارتباط معنی­داری وجود دارد. به ­طوری­که دانشجویان ساکن در خوابگاه بیشتر دچار فرسودگی بودند. این یافته با مطالعه علی صحرائیان و همکارانش همسو است. این موضوع م ی­توانـد به ­علت دوری از خـانواده و حمایـت عاطفی کم­تر، شرایط سکونت در خوابگاه و مسائلی این چنینی باشد (37).
نتایج مطالعه حاضر نشان داد که متغیرهای خودکارآمدی و انگیزه تحصیلی از عوامل پیش ­بینی­ کننده فرسودگی تحصیلی در بین دانشجویان دندانپزشکی می­ باشند، به ­طوری­که انگیزه بیرونی به ­عنوان عامل خطر و خودکارآمدی عامل  محافظت­ کننده در مقابل فرسودگی تحصیلی شناخته شد. بنـابراین تقویـت متغیر خودکارآمدی بین دانشجویان دندانپزشکی سـبب بهبـود عملکرد تحصیلی آنان خواهد شد. اما در ارتباط با انگیزه تحصیلی، به­ نظر می­رسد در زمینه تاثیر انگیزه بیرونی بر فرسودگی تحصیلی عوامل بیرونی و اطرافیان و عملکرد فرد نقش تعیین ­کننده­ای در افزایش یا کاهش فرسودگی تحصیلی دارند. بنابراین پیشنهاد می­گردد در مطالعاتی که به بررسی نقش انگیزه تحصیلی در فرسودگی تحصیلی پرداخته می­شود علاوه­بر مقیاس کلی انگیزه تحصیلی، خرده مقیاس ­ها نیز مورد توجه قرار گیرند. از محدودیت­ های پژوهش حاضر استفاده از پرسشنامه به ­صورت خود گزارش­ دهی بود که در چنین مطالعاتی به صداقت پاسخ دهنده اعتماد می­ گردد.
قدردانی
نویسندگان این مقاله مراتب قدردانی خود را از کلیه دانشجویان دندانپزشکی که در انجام این مطالعه همکاری داشتند اعلام می­دارند.