[صفحه اصلی ]   [Archive] [ English ]  
:: صفحه اصلي :: درباره نشريه :: آخرين شماره :: تمام شماره‌ها :: جستجو :: ثبت نام :: ارسال مقاله :: تماس با ما ::
بخش‌های اصلی
صفحه اصلی::
اطلاعات نشریه::
آرشیو مجله و مقالات::
برای نویسندگان::
برای داوران::
ثبت نام و اشتراک::
تماس با ما::
تسهیلات پایگاه::
بایگانی مقالات زیر چاپ::
::
جستجو در پایگاه

جستجوی پیشرفته
..
دریافت اطلاعات پایگاه
نشانی پست الکترونیک خود را برای دریافت اطلاعات و اخبار پایگاه، در کادر زیر وارد کنید.
..
ثبت شده در

AWT IMAGE

AWT IMAGE

..
سامانه جامع رسانه های کشور

..
:: دوره 11، شماره 1 - ( 1398 ) ::
جلد 11 شماره 1 صفحات 9-3 برگشت به فهرست نسخه ها
ارزشیابی استاد از دیدگاه دانشجویان دانشکده دندانپزشکی درحین و پایان ترم تحصیلی
مریم بصیرت ، صفا متوسلی ، نسترن میرفرهادی ، ماهدخت طاهری*
مرکز تحقیقات آموزش پزشکی، مرکز مطالعات و توسعه آموزش پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی گیلان، رشت، ایران ، taheri1049@gmail.com
واژه‌های کلیدی: کلید واژه­ ها : ارزشیابی، استاد، دانشجو، ترم تحصیلی
متن کامل [PDF 613 kb]   (1121 دریافت)     |   چکیده (HTML)  (4398 مشاهده)
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: سنجش و ارزشيابي
متن کامل:   (2769 مشاهده)
مقدمه

ارزشیابی آموزشی فرآیندی مستمر و منظم برای هدایت و اطمینان از کیفیت فعالیت ­های آموزشی می­باشد و از جایگاه ویژه­ای در ارتقاء کیفیت نظام ­های آموزشی برخوردار است (1). از طرفی ارزشیابی آموزشی به ­عنوان یکی از کارکردهای مدیریت دانشگاهی نقش به­ سزایی در برنامه ­ریزی صحیح، اجرای موفق برنامه ­های آموزشی و بهبود کیفیت دانشگاهی دارد (2).  از آنجائی­که اعضای هیئت علمی یکی از ارکان اصلی دانشگاه ها محسوب می شوند و عملکرد آن ها نقش اساسی دربازدهی نظام آموزشی ایفاء می نماید، توسعه ی برنامه ارزشیابی اعضای هیئت علمی تبیین­ کننده ­ی ارزش منحصر به فـرد و از اولـویت­ های هـر مـوسسه آمـوزشی عـالی می ­باشد (3). از مهم­ترین و متداول­ترین روش­ های ارزشیابی، اجرای پرسشنامه ­های نظرخواهی و نظرسنجی از دانشجویان نسبت به استادانشان می­ باشد (4). در ایران نیز ارزشیابی از استادان دانشگاه ­ها به­ طور رسمی در سال 1350 توسط دانشجویان دانشگاه همدان انجام گرفت (5). به­ رغم کاربرد فراوان این شیوه اختلاف نظرهای بسیاری درباره استفاده از این روش ارزشیابی وجود دارد.
درهمین راستا مطالعه رفیعی و همکاران درسال 1388 با هدف تعیین نتایج شش ساله ارزشیابی اساتید دانشگاه  علوم پزشکی اراک نشان داد که متغیرهایی مانند کلاس درس، روش تدریس، زمان ارائه درس از عوامل موثر برارزشیابی اساتید هستند (6).
 افشار نیز با هدف تعیین ارزشیابی اعضای هیئت علمی توسط دانشجویان با سطوح مختلف پیشرفت تحصیلی در دانشگاه علوم پزشکی بیرجند نشان داد که روش ­های تدریس مدرس، توانایی علمی، رعایت مقررات آموزشی توسط مدرس از جمله عوامل موثر بر نمرات ارزشیابی اساتید می ­باشند (7). همچنین در تحقیقی که با عنوان بررسی دیدگاه­ های اعضای هیئت علمی و دانشجویان در مورد ارزشیابی استادان و معیارهای موثر در تدریس استاد در دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد توسط معزی صورت گرفت مولفه­هایی از قبیل تسلط مدرس به محتوای درس، قدرت بیان و تفهیم مطالب، مشاوره، قدرت مدیریت و هدایت محیط اجتماعی و تعامل با دانشجو بیشترین نمره را به خود اختصاص دادند (8).
تربیت نیروی متخصص برای نسل آینده مستلزم وجود کادر قوی و توانمند اعضای هیئت علمی در دانشگاه­ هایی است که هم در امر آموزش و هم در امر پژوهش دارای بینش و تبحر لازم باشند. یکی از معیارهای مهم درارزشیابی آموزشی، کیفیت تدریس اساتید می­ باشد. ارزشیابی مستمر از کیفیت تدریس استادان، می­تواند در بهبود و اصلاح نحوه­ ی تدریس و در نهایت ارتقای کیفیت آموزشی دانشگاه سهم به سزایی داشته باشد (9-15). نتایج پژوهش­ های صورت گرفته در زمینه ارزشیابی اساتید نشان داد که سیستم ارزشیابی اساتید با ضعف­ها و نقایص بسیاری همراه است و این سیستم تنها برای داده­های حاصل از فرم­های ارزشیابی استادان در پایان دوره طراحی گردیده است. از این رو پژوهشگران بر آن شدند تا مطالعه ­ای با هدف مقایسه­ ای نتایج ارزشیابی اعضای هیئت علمی دانشکده دندانپزشکی درحین و پایان ترم انجام دهند.
روش ­ها  
این مطالعه توصیفی - مقطعی بر روی کلیه دانشجویان دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی گیلان در سال تحصیلی 95-94 که حداقل دوسال اشتغال به تحصیل داشتند، انجام پذیرفت (120 نفر). همچنین نمره ارزشیابی 30 نفر از 60 نفر اساتید که تدریس نظری (حداقل 3 جلسه) در سال تحصیلی 95-94 در دانشکده داشتند و حداقل 15 نفر از دانشجویان برگه ارزشیابی آنان را پر نموده بودند در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفتند. ابزار مطالعه پرسشنامه ارزشیابی اساتید دانشگاه علوم پزشکی گیلان که حاوی 17 سوال 4 درجه­ای لیکرت از عالی تا ضعیف با مقیاس نمره­ گذاری 4-1 بود که ارائه اهداف، وظایف و نحوه ارزشیابی دانشجویان، تسلط استاد بر موضوع درس، نحوه بیان مطالب درسی و رعایت توالی مطالب آموزش توسط استاد، استفاده روش ­های مناسب آموزشی، مشارکت فراگیران به بحث و فعالیت­ های یادگیری، استفاده از وسایل کمک ­آموزشی، برقراری عدالت و رعایت معیارهای (اخلاقی، حرفه­ ای)، داشتن قدرت انتقال مطالب به فراگیران، استفاده از روش­های مختلف برای افزایش انگیزه فراگیران، تشکیل به ­موقع کلاس بر طبق تقویم درسی، استفاده از تکنولوژی آموزشی برای تفهیم بهتر درس به فراگیران، ارزیابی فراگیران در طول دوره، توانایی کنترل و مدیریت کلاس، تاکید بر حضور منظم دانشجو در کلاس، امکان دسترسی به استاد در ساعات غیرکلاس را مورد سنجش قرار داد (جدول1). روایی پرسشنامه از طریق روایی محتوایی (شاخص­های 86/0CVR= و 8/0CVI=) و پایایی پرسش­نامه با استفاده از آزمون آلفای کرونباخ (8/0ɑ=) تایید گردید. معیار خروج از مطالعه عدم تمایل دانشجویان و یا نقص در تکمیل پرسشنامه در نظر گرفته شد. فرم ارزشیابی اساتید در دو مقطع زمانی حین ترم و پایان مورد در اختیار دانشجویان قرار گرفت. 30 پرسشنامه هم به دلیل نقص در اطلاعات حذف شدند.

مجوز لازم برای انجام این پژوهش از معاونت تحقیقات دانشگاه کسب گردید. پرسشنامه ارزشیابی درحین ترم تحصیلی (پایان جلسات تدریس هر استاد) در دانشکده توسط مسئولین آموزش درکلاس درس توزیع و دانشجویان پس از پاسخ­گویی آن را به مسئول آموزش عودت و ارزشیابی در پایان­ترم با تکمیل فرم ارزشیابی آنلاین در نرم­ افزار سما در صفحه شخصی هر دانشجو انجام شد. دانشجویان از این­که نتایج ارزشیابی حین و پایان­ترم و برای مقاصد پژوهشی به­کارخواهد رفت مطلع گردیدند.
ابتدا به هریک از اساتید یک کد اختصاص داده شد و کلیه اطلاعات به ­صورت محرمانه از اداره آموزش اخذ گردید. ابتدا با استفاده از آمار توصیفی جداول فراوانی و درصد شاخص­ ها محاسبه و جهت تعیین نمره ارزشیابی اساتید از شاخص ­های میانگین و انحراف معیار و همچنین فاصله اعتماد میانگین استفاده گردید. داده­ ها از طریق آزمون­ ها t زوجی برای مقایسه نمره ارزشیابی اساتید در حین و پایان­ترم و کروسیکال والیس برای مقایسه نمره ارزشیابی اساتید برحسب سال تحصیلی با استفاده از نرم افزار آماری SPSS.Ver. 20 تجزیه و تحلیل شدند.
یافته ­ها
در این مطالعه 30 عضو هیات علمی مورد ارزیابی قرار گرفتند. میانگین سنی افراد مورد مطالعه 33/1±7/40 و میانگین سابقه کار افراد 32/1±03/11 بود. حداقل میزان سابقه کار، کم­تر از یک­سال و بیشترین آن 22 سال بود. تعداد دانشجویانی که برگه ­های ارزشیابی اساتید مختلف را تکمیل می­ نمودند متفاوت بود (از حداقل 15 تا 40 دانشجو). نتایج نشان داد که با استفاده از آزمون t زوجی میانگین نمره ارزشیابی بین ترم اساتید (38/0±41/3) و پایان ترم اساتید (24/0±3/3) تفاوت معنی­ داری با یکدیگر ندارند (206/0=p). همچنین 5 سوال مربوط به تسلط علمی استاد، نحوه ارائه مطالب (شفاف و قابل­ فهم)، رعایت توالی و الویت در ارائه مطالب، حضور به­ موقع استاد و توانایی کنترل و مدیریت کلاس میانگین نمره ارزشیابی در حین ترم تحصیلی به صورت معنی­داری بیشتر از پایان ترم تحصیلی بود. در مورد سایر سوالات هم اکثراً کاهش نمره در پایان ترم مشاهده شد که این تفاوت ­ها از دیدگاه آماری معنی­دار نبودند (جدول2).

با استفاده از آزمون کروسکال والیس بین سال تحصیلی دانشجو و میانگین نمره در حین ترم تحصیلی اساتید تفاوت آماری معنی­داری وجود نداشت. همچنین نتایج بیانگر آن بود که اساتید از دانشجویان سال تحصیلی بالاتر میانگین  نمره کم­تری نسبت به دانشجویان سال پایین ­تر کسب کرده بودند (جدول 3).

با استفاده از آزمون کروسکال والیس بین سال تحصیلی دانشجو و میانگین نمره در پایان ترم تحصیلی اساتید تفاوت آماری معنی­داری وجود نداشت (جدول4)

بحث و نتیجه ­گیری

این مطالعه با هدف مقایسه نتایج ارزشیابی اساتید دانشکده دندانپزشکی درحین و پایان­ترم دوم نیم­سال دوم تحصیلی 95-94 انجام گرفت. نتایج نشان داد که میانگین نمره اساتید در خصوص تسلط علمی، نحوه ارائه مطالب، رعایت توالی و اولویت در ارائه مطالب، حضور به ­موقع استاد و توانایی کنترل و مدیریت کلاس در حین ترم، به ­صورت معنی ­داری بیشتر از نمره ارزشیابی اساتید در پایان­ترم تحصیلی می ­باشد. همچنین نمره ارزشیابی اساتید در حین ترم تحصیلی در رابطه با اکثر سوالات پرسشنامه در مقایسه با نمره ارزشیابی پایان ترم میانگین بالاتری را به خود اختصاص داد، ولی این تفاوت از نظرآماری معنی­دار نبود.
در مطالعه حاضر اساتید نمره ارزشیابی بالاتری در حین ترم در عبارات تسلط علمی، نحوه ارائه مطالب در مقایسه با ارزشیابی پایان ­ترم کسب نمودند. در همین راستا نتایج مطالعه آقامیرزایی و همکاران نشان داد که توانمندی علمی اساتید یکی از مهم­ترین عوامل در نمره ارزشیابی اساتید می ­باشد (13). همچنین تخصص، مهارت یا تسلط اساتید بر موضوعات درسی اساتید ازجمله عوامل موثر بر ارزشیابی اساتید ازدیدگاه دانشجویان درمطالعه ترک زاده و همکاران بدست آمد (16). در فرآیند ارزشیابی اساتید مساله حایز اهمیت این است که مدل یا شیوه مناسب که بهترین تناسب را با وضعیت و رشته آموزشی­ های متفاوت برای انجام این ارزشیابی­ ها داشته باشد را شناسایی نماییم (19-17). از آنجایی­که هدف از ارزشیابی درحین ترم شناسایی نقاط ضعف و قوت عملکرد آموزشی اساتید می­باشد و ارزشیابی پایانی توسط مدیران برای قضاوت پرسنل­شان انجام می­شود. شاید برای حصول به این نتیجه ارزشیابی باید یک فرایند پویاتر باشد و بیش از یک­بار درطول ترم برگزارگردد، این مساله اجازه بازخورد به دانشجویان درحالی­که هنوز درهمان ترم تحصیلی هستند را می­دهد. همچنین مسئولین را قادر می­سازد تا اصلاح و بهبود عملکرد در هرجایی که مورد نیاز است، اعمال نمایند (20).
یکی ازنقاط قوت مطالعه حاضر انجام ارزشیابی در دو مقطع حین ترم و پایان­ ترم بود که منجر به اطلاعات ارزشمندی گردید. تسلط علمی اساتید، نحوه ارائه مطالب و حضور به­ موقع اساتید درحین ترم بالاترین میانگین را به خود اختصاص داد درحالی­که این موارد در ارزشیابی پایان ترم میانگین پایین­ تری را کسب نمودند که این یافته نشان­ دهنده تفاوت در عوامل مرتبط با ارزشیابی اساتید درحین ترم و پایان­ ترم ازدیدگاه دانشجویان است (15-13،10،8-6). درهمین راستا نتایج چندین مطالعات نشان داد که در ارزشیابی پایان ­ترم مواردی مانند سخت­گیر بودن استاد و نمره درس موثر می ­باشد (9،15). که این نتایج لزوم بازنگری و اصلاح در پرسشنامه ­هایی که درحال حاضر برای انجام فرایند ارزشیابی پایان­ ترم مورد استفاده قرارمی­ گیرد، را ضروری می­ سازد.
نتایج مطالعه حاضر حاکی از آن بود که بین سال تحصیلی دانشجو و میانگین نمره در حین ترم تحصیلی اساتید و همچنین بین ترم تحصیلی و میانگین نمره در پایان ­ترم تحصیلی اساتید تفاوت آماری معنی­ داری وجود ندارد. ولی دانشجویان سال­ های بالاتر میانگین نمره کم­تری داشتند. به­ نظر می­ رسد که با بالا رفتن سال تحصیلی دانشجو توقعات دانشجویان از اساتید بالاتر رفته و نمره کم­تری به استاد می­ دهند. که هم­راستا با مطالعه آقامیرزایی، وکیلی و طهماسبی  بود (10،11،13).
می ­توان نتیجه گرفت که با توجه به تفاوت در نمره کسب شده توسط اساتید در بعضی از سوالات (تسلط استاد، نحوه ارائه مطالب (شفاف و قابل فهم)، رعایت توالی و اولویت در ارائه مطالب، حضور به ­موقع استاد و توانایی کنترل و مدیریت کلاس) به نظر می­ رسد که شاید عوامل مختلفی نظیر تاکسونومی سوالات پایان­ ترم و سخت­ گیری یا آسان­ گیری استاد در نمره ارزشیابی وی موثر باشد. لذا توصیه می­ گردد با توجه به ارزشیابی دانشجویان به­ عنوان یکی از فاکتورهای تاثیرگذار در ارتقاء اساتید، بهتر است از سایر شیوه ­های ارزشیابی نظیر ارزشیابی از همکار، خودارزیابی نیز استفاده شود. همچنین نیاز به تحقیقات بیشتر به خصوص تحقیقات کیفی برای بررسی عواملی که بر ارزشیابی اساتید توسط دانشجویان اثر می­ گذارند، وجود دارد. از محدودیت­ های این مطالعه می ­توان به عدم تکمیل دقیق پرسشنامه توسط دانشجو اشاره نمود. با توجه به این­که دانشجویان برای شرکت در مطالعه درحین ترم آزاد بودند ولی در پایان­ترم تحصیلی دانشجو به جهت دیدن نمرات پایان ترم و انتخاب واحد مجبور است که حتماً برگه ارزشیابی اساتید را تکمیل نمایدکه این امر ممکن است نتایج را تحت تاثیر این امر قرار گیرد.
قدردانی
نویسندگان این مقاله از خانم دکتر سارا باقری، خانم سنا علوی نیکو و خانم بتول رزاقی که در جمع­آوری پرسشنامه ­ها یاری و همچنین از اساتید و دانشجویانی که در مطالعه حاضر شرکت نمودند، سپاسگزاری می­ نمانید.
 
فهرست منابع
1. Asgari H, Ashoorion V, Ehsanpour S. [Teaching and evaluation of field training course for health services management undergraduates: conventional and logbook methods]. Iranian Journal of Medical Education 2016; 16: 552-60. [Persian]
2. Banisi P, Delfan Azari Gh. [The effect of professors'evaluation on teaching quality improvement of faculty members of Islamic Azad University in region 12]. Journal of Behavioral Sciences 2010; 2(5): 36-47. [Persian]
3. Shakurnia A, Motlagh M E, Malayeri A R, Jouhanmardi A, Komaili Sani H. [Students' Opinion on Factors Affecting Faculty Evaluation in Jondishapoor Medical University]. Iranian Journal of Medical Education. 2005; 5 (2) :101-110. [Persian]
4. Hasanzadeh Taheri MM, Riyasari HR, Miri MR, Davari MH, Hajiabadi MR. [Survey of observing of educational rules and regulations by educational staffs in different faculties of Birjand University of Medical Sciences]. J Birjand Uni Med Sci 2009;16(1): 58-64. [Persian]
5. Motlagh ME, Jahanmardi A. [Student Ratings of Instruction: True or False] . Iranian Journal of Medical Education 2002; 2 :39-40. [Persian]
6. Rafiei M, Mosayebi G. [Results of six years professors' evaluation in Arak University of Medical Sciences]. J Arak Uni Med Sci 2010; 12 (4) :52-62. [Persian]
7. Afshar M, Hasanzadeh Taheri M, Ryasi H, Naseri M. [Evaluation of faculty members by students with different educational development]. J Birjand Univ Med Sci 2010; 17 (2):118-126. [Persian]
8. Moezi M, Shirzad H, Zamanzad B, Roohi H. [Faculty members and students viewpoints about evaluation of professors and criteria affecting professors' teaching in Shahr-e-Kord Medical Science University]. Shahrekord University of Medical Sciences Journal 2010;11(4):63-75. [Persian]
9. Rama S. Professor's performance for effective teaching (Kosovo case). Procedia-Social and Behavioral Sciences 2011 ;1(12): 117-21. [DOI:10.1016/j.sbspro.2011.02.015]
10. Aghamirzaee, Salehi Omran E, Rahimpour Kami B. [Effective Factors on Student Evaluation of Faculty Members Performance]. Bimonthly of Education Strategies in Medical Sciences 2014; 7 (1): 57-62. [Persian]
11. Tahmasbi S, Vallian A, Moezzyzadeh M. The correlation between the students' & authorities' ratings for faculty evaluation in Shahid beheshti School of Dentistry. J Dent Sch 2012; 29 (5): 358-365.
12. Arabi Mianroodi A, Asgari Baravati Z, Khanjani N. [Explaining the pros and cons of different sources of Faculty Evaluation from the viewpoints of Medical University Academics]. Strides Dev Med Educ 2012; 9 (1): 65-76. [Persian]
13. Vakily A, Haji Aghajany S, Rashideepour A, Ghorbani R. [Factors affecting teachers 'evaluation of students' perspective]. Koomesh 2010; 2(38): 93-103. [Persian]
14. Nejad Shamsi P, Zaker-Jafari HR, Basirat M, Zaker-Jafari A.[Self-Assessment of Senior Dental Students about Acquired Skills Based on the Educational Program]. rme 2017; 9 (3) :78-73. [Persian]
15. Amini M,Honardar M. [The view of faculties and medical students about evaluation of faculty teaching experiences]. Journal of Semnan University of Medical Sciences 2008;9(3):171-178 . [Persian]
16. Tork zadeh J, Marzoghi R, Mohammadi M, Mohtaram M. [Factors Affecting the Evaluation of Teachers from Students' Viewpoints]. Journal of Educational Measurement & Evaluation Studies 2014; 4 (7):130-164. [Persian]
17. Pakkies NE, Mtshali NG. Students' views on the block evaluation process: A descriptive analysis. curationis 2016; 39 (1):1-8. [DOI:10.4102/curationis.v39i1.1516]
18. Annan SL, Tratnack S, Rubenstein C, Metzler-Sawin E, Hulton L. An integrative review of student evaluations of teaching: Implications for evaluation of nursing faculty. Journal of Professional Nursing 2013 ; 29 (5):e10-24. [DOI:10.1016/j.profnurs.2013.06.004]
19. Hassanein S, Abdrbo A, Al Ateeq E. Student evaluation of faculty at college of nursing. International conference on management and education innovation. International proceedings of economics development and research (IPEDR) 2012; 37 :117-122
20. Schiekirka S, Reinhardt D, Heim S, Fabry G, Pukrop T, Anders S, Raupach T. Student perceptions of evaluation in undergraduate medical education: A qualitative study from one medical school. BMC medical education 2012; 12(1): 45. [DOI:10.1186/1472-6920-12-45]
ارسال پیام به نویسنده مسئول



XML   English Abstract   Print


Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

Basirat M, Motevasseli S, Mirfarhadi N, Taheri M. Dentistry Students´ Viewpoints about Evaluation of Faculty members during and at the end of Semester in 2016. Research in Medical Education 2019; 11 (1) :3-9
URL: http://rme.gums.ac.ir/article-1-721-fa.html

بصیرت مریم، متوسلی صفا، میرفرهادی نسترن، طاهری ماهدخت. ارزشیابی استاد از دیدگاه دانشجویان دانشکده دندانپزشکی درحین و پایان ترم تحصیلی. پژوهش در آموزش علوم پزشکی. 1398; 11 (1) :3-9

URL: http://rme.gums.ac.ir/article-1-721-fa.html



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
دوره 11، شماره 1 - ( 1398 ) برگشت به فهرست نسخه ها
پژوهش در آموزش علوم پزشکی Research in Medical Education