پژوهش در آموزش علوم پزشکی

نظام آموزش سلامت در ایران، یک سیستم گسترده و جامع است (1) و شامل دوره‌های متنوعی برای پرستاران، پزشکان و سایر حرفه‌های بهداشتی می­باشد. این دوره‌ها معمولا ترکیبی از آموزش‌های تئوری و عملی را در بر می‌گیرند و هدف آن‌ها تربیت نیروی انسانی متخصص و کارآمد است (2). در سال‌های اخیر، آموزش پرستاری به عنوان بخشی از این نظام، با رشد چشمگیری روبرو بوده است (3)؛ اما همزمان با چالش‌هایی در زمینه شایستگی فارغ‌التحصیلان و کیفیت برنامه‌های درسی مواجه است. این مسائل نگرانی‌هایی را برای دست‌اندرکاران نظام مراقبت سلامت به وجود آورده است (4). دانشگاه ­ها و موسسات آموزش عالی به عنوان مجری نظام­­های آموزشی باید به تغییرات عظیمی که پیرامون آن‌ها اتفاق می‌افتد، واکنش نشان داده تا بتوانند در سطح جهانی رقابت موثری برای ارزیابی، به ویژه ارزیابی بین‌المللی و تضمین کیفیت در جهت توسعه داشته باشند(5)  امروزه، پرستاری نیازمند گسترش و توسعه عملکرد خود در ارائه خدمات بهداشتی است تا بتواند به تغییرات اقتصادی، اجتماعی و فناورانه پاسخ دهد. به همین دلیل، ضروری است که نظام آموزشی پرستاری در ایران با نگاهی نوین به ارتقای کیفیت و کارایی خود پرداخته و با چالش‌های موجود سازگار شود (6). هم راستا بودن برنامه درسی پرستاری و تغییرات جامعه در ابعاد گوناگون، یکی از روش­­های موثر در مرتفع ساختن نیازهای جامعه می­­باشد (7). نظام آموزشی و برنامه درسی(Curriculum)  به‌عنوان ابزارهای کلیدی برای ایجاد تغییرات جامع در ابعاد اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی شناخته می‌شوند (8). بنابراین لازم است که برنامه‌های درسی، به‌روز، با کیفیت بالا و تا حد امکان مبتنی بر شواهد علمی باشند (9). هدف اصلی برنامه‌های درسی پرستاری، تربیت پرستاران توانمندی است که بتوانند در راستای ارتقای کیفیت زندگی افراد، خانواده‌ها و جامعه گام بردارند (10). در سال‌های اخیر، تحولات در ارائه خدمات و نیازهای بهداشتی باعث ظهور رشته‌های جدیدی مانند پرستاری مراقبت‌های ویژه نوزادان، پرستاری مراقبت­های ویژه بزرگسالان، پرستاری نظامی، پرستاری توانبخشی، پرستاری اورژانس و پرستاری سالمندی شده است (11). پرستاری مراقبت‌های ویژه بزرگسالان (Nursing Critical Care) به‌عنوان یکی از شاخه‌های تخصصی علوم پزشکی، نقش به­سزایی در بهبود وضعیت سلامت بیماران بحرانی و نیازمند به مراقبت‌های فوری ایفا می‌کند (12).
 تاریخچه دوره پرستاری مراقبت‌های ویژه به طور گسترده‌ای به پیشرفت پزشکی در نیمه دوم قرن بیستم بازمی‌گردد، زمانی که پزشکان و پرستاران متوجه نیاز به بخش‌های ویژه برای مراقبت از بیماران بحرانی و نیازمند به مراقبت‌های مداوم شدند. این نیاز منجر به شکل‌گیری بخش‌های مراقبت‌های ویژه (ICU) در بیمارستان‌ها شد (13).
این رشته در بسیاری از دانشگاه‌های معتبر جهان به‌صورت برنامه‌های آموزشی مستقل در مقاطع تحصیلات تکمیلی ارائه می‌شود. دانشگاه‌هایی نظیر جان هاپکینز(Johns Hopkins University)، پنسیلوانیا(University of Pennsylvania)، جیمز کوک(James Cook University)، ناتینگهام(University of Nottingham)، استنفورد( Stanford University)، کالیفرنیا در سان فرانسیسکو(University of California, San Francisco)، دانشگاه کینگز لندن(King's College London) و دوبلین(University College Dublin ) درایرلند برنامه‌های تخصصی برای آموزش پرستاران مراقبت‌های ویژه طراحی کرده‌اند که مطابق با نیازهای روز و مبتنی بر شواهد است (14-16). حاصل این امر ایجاد رشته‌هایی چون پرستاری پیشرفته، پرستاری مراقبت­­های ویژه و زیرشاخه­های پرستاری، مانند مراقبت­های بیماری‌های قلب و عروق، ریه، کلیه و دیگر رشته‌های مشابه است (5).
در ایران، به دلیل نیاز به مراقبت‌های ویژه، در سه دهه اخیر توجه خاصی به این حوزه شده است. با تاسیس بخش‌های مراقبت ویژه، دوره‌های آموزشی مرتبط نیز در برخی مراکز آغاز گردید. از سال 1368، دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی ایران برنامه‌های شش‌ماهه پرستاری مراقبت‌های ویژه را برگزار کرده و از سال 1388 نیز اولین دوره کارشناسی ارشد ناپیوسته پرستاری مراقبت‌های ویژه راه‌اندازی شد(5, 13) و هدف آن تامین نیروی انسانی ماهر با مهارت‌های بالینی و مدیریتی که بتوانند در محیط‌های پیچیده درمانی کار کنند، می­باشد (17, 18).
برای تحلیل و ارزیابی نحوه آموزش این رشته در کشورهای مختلف می­توان از مطالعات تطبیقی استفاده کرد. این مطالعات به بیان شباها­ت و تفاوت­ها در جنبه­های مختلف پرداخته است (18) و به ما این امکان را می‌دهند که از تجربیات و دانش‌های کشورهای دیگر و نظام‌های آموزشی استفاده کنیم و تغییرات لازم را در برنامه درسی خود اعمال نماییم (17, 19). این مطالعات در آموزش پرستاری، نقاط قوت و ضعف را شناسایی کرده، کیفیت آموزش را با استفاده از تجربیات کشورهای پیشرفته بهبود می‌بخشد و به ارتقای سطح علمی دانشجویان و خدمات بهداشتی در کشورهای در حال توسعه کمک می‌کند (20, 21).
در مطالعه حاضر، برنامه درسی دوره کارشناسی ارشد پرستاری مراقبت­های ویژه ایران و دانشگاه دوبلین (Dublin)، ایرلند، مورد مقایسه قرار گرفته است. دانشگاه دوبلین که به طور رسمی به عنوان دانشگاه کالج دوبلین University College Dublin  یا  UCD  شناخته می‌شود، در پایتخت ایرلند واقع شده است. این دانشگاه یکی از معتبرترین موسسات آموزشی در کشور ایرلند است و در زمینه‌های مختلف تحصیلی، به ویژه در حوزه پرستاری و علوم بهداشتی، شناخته شده است (22). دانشــگاه دوبلیــن از دانشــگاه­های برتــر اروپــا و دارای رتبــه یــک در زمینــه اشــتغال فارغ­التحصیــلان می­باشــد و در ســال 2019 در رتبه بنــدی دانشــگاه­های جهانــی (QS - Quacquarelli Symonds) ایــن دانشـگاه در میـان یـک درصـد دانشـگاه­های برتـر جهـان قـرار گرفت (23). دانشگاه دوبلین، رتبه 26 جهان در پرستاری و رتبه یک در ایرلند براساس رتبه بندی شانگهای (ARWU - Academic Ranking of World Universities) را دارد (24). از علل انتخاب این دانشگاه می­توان به رتبه عالی برنامه­های درسی پرستاری این دانشگاه در سطح کشور ایرلند و جهان، رویکردها و باورهای بین­المللی و همچنین در دسترس بودن اطلاعات آن اشاره کرد (16, 23).  با توجه به اهمیت تربیت پرستاران متخصص در حوزه مراقبت‌های ویژه و نقش کلیدی آن‌ها در بهبود پیامدهای بیماران بحرانی، طراحی و توسعه برنامه‌های درسی کارآمد در این رشته ضروری است. دانشگاه‌های معتبر دنیا از جمله دانشگاه‌های دوبلین با ارائه برنامه‌های تحصیلات تکمیلی پرستاری مراقبت‌های ویژه، به عنوان الگوهای موفق و به‌روز در سطح بین‌المللی شناخته می‌شوند. این دانشگاه‌ها با بهره‌گیری از روش‌های نوین آموزشی، رویکردهای مهارت‌محور و ارتباط تنگاتنگ با سیستم‌های بالینی پیشرفته، بستر مناسبی برای مقایسه و الگوبرداری فراهم می‌کنند. اگرچه مطالعات تطبیقی متعددی در حوزه آموزش و برنامه­های درسی پرستاری انجام شده است، با توجه به تغییرات پیوسته در نظام­های آموزشی و تفاوت­های بومی در نیازهای مراقبتی، انجام یک مطالعه تطبیقی جدید و متمرکز بر پرستاری مراقبت­های ویژه در دانشگاه­های منتخب مانند دانشگاه دوبلین، می­تواند اطلاعات به­روز و کاربردی را برای بهبود و طراحی برنامه­های درسی کشور فراهم آورد. ضرورت انجام این مطالعه در پاسخ به نیاز نظام سلامت برای تربیت نیروهای تخصصی کارآمد و هم‌راستا با استانداردهای بین‌المللی است که می‌تواند گامی موثر در بهبود کیفیت مراقبت از بیماران بحرانی در کشور باشد.

روش ­ها
در این مطالعه، ابتدا برنامه درسی دوره کارشناسی ارشد پرستاری مراقبت­های ویژه ایران (مصوب سال 1398) از سایت وزارت بهداشت و دانشکده­های پذیرنده مقطع کارشناسی ارشد پرستاری مراقبت­های ویژه (13) و برنامه آموزشی کارشناسی ارشد پرستاری مراقبت­های ویژه دانشگاه دوبلین از سایت دانشگاه مربوطه گرفته شد (16, 23) و مورد بررسی دقیق قرار گرفت. همچنین علاوه بر این، مطالب مقالات مربوط به بررسی وضعیت آموزشی و نظام­های بهداشتی و درمانی در این دو محیط نیز بررسی شدند. مطالب پس از گردآوری، مورد ترجمه روان قرار گرفته و توسط محققین به دقت بررسی شدند. مطالعه تطبیقی حاضر با استفاده از مدل بردی (Model s’ Bereday) انجام شد و در این روش هریک از عناصر برنامه درسی شامل؛ فلسفه، رسالت، چشم­انداز، شرایط و نحوه پذیرش، اهداف دوره، مشخصات و ساختار دو برنامه درسی، ارزشیابی و نقش­های دانش­آموختگان توصیف شد. همچنین در این روش از چهار مرحله؛ توصیف، تفسیر، همجواری و مقایسه استفاده شده است. در مرحله توصیف، براساس شواهد و اطلاعات، پدیده­های تحقیق برای بررسی و نقادی در مرحله بعد آماده می­شوند. در مرحله تفسیر، تمامی اطلاعات جمع‌آوری شده در مرحله اول مورد تحلیل قرار می­گیرند. در مرحل همجواری، تمامی اطلاعات مرحله‌ی دوم به منظور ایجاد چارچوبی برای مقایسه شباهت­ها و تفاوت­ها، طبقه‌بندی و در کنار هم قرار می­گیرند و در نهایت در مرحله مقایسه، مسئله تحقیق با توجه به جزئیات در زمینه شباهت­ها و تفاوت­ها و دادن پاسخ به سوالات تحقیق بررسی و مقایسه می­شوند (25).
بـرای دسـتیابی بـه اطلاعات مـورد نیـاز در ایـن پژوهـش، جســتجوی گســترده از متــون انگلیســی و فارســی بــا اســتفاده از پایــگاه داده­ای و بانــک­هــای اطلاعاتــی Direct Science ، PubMed، Magiran، SID و موتور جستجوگر Scholar Google از ســال  2000 تـا 2025 بـا اسـتفاده از کلیـد واژه‌هـای فارسـی پرسـتاری مراقبت­های ویژه، کارشناسی ارشد، برنامه درسی، دانشگاه دوبلین ایرلند، ایران، مطالعه تطبیقی و کلیــد واژه­هــای انگلیســی معادل شامل: Critical Care nursing ، Master ، Curriculum، Iran، University College Dublin، Comparative Study انجـام شـد و مقـالات مرتبـط بـا موضـوع  مطالعات تطبیقـی برنامـه­ی درسی یافـت شـدند.

یافته ­ها
نتایج شامل مقایسه فلسفه، رسالت، چشم­انداز و برنامه، شرایط و نحوه پذیرش، اهداف دوره، مشخصات و ساختار دو برنامه درسی، ارزشیابی و نقش­های دانش­آموختگان ارشد پرستاری مراقبت­های ویژه ایران و دانشگاه دوبلین بود که در قالب جدول­های شماره 1-4 ارائه شده است.
طبق یافته­ های حاصل از مطالعه، برنامه درسی کارشناسی ارشد پرستاری مراقبت­های ویژه در ایران، کامل­ترین و مناسب­ترین برنامه مراقبت برای بیماران بدحال در بخش­های مراقبت ویژه (آی­سی­یو، سی­سی­یو و دیالیز) می­باشد. هدف تربیت دانش‌آموختگانی است که دارای دانش، نگرش، عملکرد لازم، توانایی‌ها و فراتوانایی‌های لازم (رفتار حرفه­ای، مهارت‌های ارتباطی، فناوری اطلاعات، خودآموزی مادام العمر، پژوهش، مدیریت و ارتقای کیفیت، نقد خلاقانه و حل مسئله در شرایط بحرانی) جهت ارتقای کیفیت مراقبت از بیماران بدحال و نیازمند مراقبت ویژه باشند. در دانشگاه دوبلین، دوره کارشناسی ارشد پرستاری مراقبت‌های ویژه، بر روی شیوه‌های پیشرفته پرستاری در محیط‌های مراقبت ویژه تمرکز دارد و هدف این دوره، آماده‌سازی پرستاران برای تبدیل شدن به رهبران موثر در زمینه پرستاری مراقبت‌های ویژه است تا بهبود نتایج بیماران و ارتقای شیوه‌های ارائه خدمات بهداشتی را تسهیل کند و سال تاسیس آن به دهه ۱۹۹۰ میلادی برمی­گردد و بر ارتقای سطح سلامت عمومی و توسعه برنامه‌های تحقیقاتی تاکید دارد.  



 

دانش‌آموختگان دوره کارشناسی ارشد پرستاری مراقبت‌های ویژه در ایران و دانشگاه دوبلین دارای توانمندی‌ها، مهارت‌ها و نقش‌های متفاوتی هستند که از تفاوت‌های قابل توجه در برنامه‌های درسی این دو کشور ناشی می‌شود. در ایران، دانش‌آموختگان دانش تخصصی در زمینه مراقبت‌های ویژه و تصمیم‌گیری بالینی دارند و باید آگاهی کاملی از مکانیسم اثر، عوارض جانبی، تداخلات و موارد منع مصرف داروهای بخش مراقبت ویژه داشته باشند تا با پایش دقیق بیمار، عوارض دارویی را به حداقل رسانده و کارایی درمان را افزایش دهند. همچنین، آن‌ها مسئول رفع نیازها و مشکلات بیماران بستری و خانواده‌هایشان هستند. مهارت‌های ارتباطی، کار تیمی، مدیریت بحران و توانایی کار با تجهیزات تهاجمی از مهارت‌های کلیدی این گروه محسوب می‌شود. دانش‌آموختگان ایران در تدوین و اجرای طرح‌های پژوهشی، آموزش دانشجویان و همکاران، و مشارکت در سیاست‌گذاری‌های مرتبط با ارتقای سلامت بیماران مراقبت ویژه نیز فعال هستند. در مقابل، دانش‌آموختگان دانشگاه دوبلین توانایی‌های تحقیقاتی قوی دارند و در پژوهش‌های بین‌المللی مشارکت می‌کنند. آن‌ها با رویکردی جامعه‌نگر و مبتنی بر شواهد، مراقبتی ایمن، اخلاقی و متناسب با فرهنگ بیماران ارائه می‌دهند و از مهارت‌های حرفه‌ای، تفکر انتقادی، خلاق، بازتابنده و حل مسئله برای بهبود کیفیت مراقبت بهره می‌برند. مهارت کار با فناوری‌های نوین و تجهیزات پیشرفته و توانایی رهبری تیم‌های پرستاری از ویژگی‌های برجسته آن‌ها است. نقش‌های دانش‌آموختگان در ایران عمدتاً شامل ارائه مراقبت تخصصی، آموزش، پژوهش و مدیریت در بخش‌های مراقبت ویژه است، در حالی که در دانشگاه دوبلین علاوه بر این نقش‌ها، دانش‌آموختگان به عنوان رهبران تیم‌های پرستاری و مشاوران در سطح بین‌المللی نیز فعالیت می‌کنند و در تحقیقات و سیاست‌گذاری‌های مراقبتی نقش مؤثری دارند. به طور کلی، هر دو گروه با توجه به زمینه‌های تخصصی خود، در ارتقای کیفیت مراقبت‌های ویژه نقش مهم و مکملی ایفا می‌کنند. در مورد جایگاه شغلی نیز، در ایران، پرستار متخصص در مراقبت­های ویژه در بخش‌های ویژه، پژوهشگر و توسعه‌دهنده مراقبت، مدیریت، هماهنگ‌کننده آموزش بالینی در نظر گرفته شده است. در برنامه دوبلین متخصص در مراقبت های ویژه، به وظایفی مانند، توسعه حرفه‌ای و مدیریتی، نقش آموزش‌دهنده و پژوهشگر اشاره شده است.
از دیگر تفاوت های دو برنامه، شیوه یاددهی یادگیری است که در دوبلین با استفاده از رویکرد مشارکتی دانشجو محوری هدایت می­شود و کارپوشه عملکرد، مطالعات خودراهبر و هدایت شده، یادگیری از دانشجویان بالاتر، استفاده از سیستم­های شبیه­سازی مجهز و استفاده از تکنولوژی­های جدید در آموزش نیز می­باشد. در ایران نیز تلفیقی از استاد و دانشجو محوری، یادگیری مبتنی بر مشکل (PBL - Problem-Based Learning)، یادگیری مبتنی بر وظایف، یادگیری سیستماتیک، بحث در گروه­های کوچک، کارگاه­های آموزشی، ژورنال کلاب، کنفرانس­های داخل بخشی، بین بخشی، بیمارستانی و راندهای کاری و آموزشی، شبیه­سازی استفاده می­شود (13, 16).

بحث
این مطالعه با هدف مقایسه تطبیقی برنامه درسی دوره کارشناسی ارشد پرستاری مراقبت‌های ویژه ایران و دانشگاه دوبلین انجام شد. هر دو برنامه دارای فلسفه، رسالت و چشم‌انداز هستند، اما ایران در توسعه فلسفه جامع‌نگر پیشرو است. با این حال، ایران با چالش‌هایی در مراقبت پرستاری مبتنی بر شواهد مواجه است، از جمله ناکافی بودن تسهیلات تحقیقاتی، عدم همکاری پزشکان و کمبود زمان پرستاران با توجه به حجم کاری بالا، همچنین، عدم آگاهی مدیران به نتایج تحقیقات پرستاری از دیگر چالش­ها است (18).
فلسفه در ایران بر ارزش و کرامت انسانی و عدالت اجتماعی تاکید دارد (13)، در حالی که دوبلین بر تلفیق تئوری و عمل و پژوهش‌های نوین متمرکز است (16). رسالت برنامه در ایران تربیت فارغ‌التحصیلان کارآمد برای بهبود مراقبت از بیماران بدحال است(13)، در حالی که دوبلین بر ارتقای سلامت و رفاه بر اساس شواهد و تحقیقات تاکید دارد (16). چشم‌انداز برنامه در ایران بر مراقبت‌های ویژه متمرکز است (13)، اما دوبلین به شهرت جهانی و تحقیقات بین‌المللی توجه دارد (16). نتایج مطالعه برزو و همکاران(20،16) نشان داد که ماموریت دانشکده‌های پرستاری ایران به مرزهای جغرافیایی محدود است و اهداف آن با شرایط موجود و نیازهای جامعه مطابقت ندارد (26). در مورد اهداف دو برنامه، ایران رویکردی جامع‌تر دارد و بر تربیت پرستاران با مهارت‌های چندگانه (دانش، نگرش، رفتار حرفه‌ای، فناوری اطلاعات، پژوهش، مدیریت و حل مسئله) تاکید می‌کند تا بتوانند در شرایط بحرانی و متغیر نظام سلامت، نقش‌آفرینی کنند (13)، برنامه دوبلین نیز تمرکز بیشتری بر توسعه پژوهش و به‌کارگیری فناوری‌های نوین در مراقبت‌های ویژه دارد و دانش‌آموختگان را برای ایفای نقش تخصصی‌تر در محیط‌های مراقبت ویژه و پژوهش‌های بالینی آماده می‌سازد (16). این تفاوت‌ها نشان‌دهنده رویکردهای متفاوت نظام‌های آموزشی در پاسخ به نیازهای نظام سلامت و انتظارات حرفه‌ای از پرستاران در دو کشور است.

در خصوص تعداد واحد و عناوین آموزشی، برنامه درسی ایران شامل دروس پیش­نیاز، اختصاصی و پایان نامه است و به طور اختصاصی به ارائه دروس در راستای مراقبت در بخش­های ویژه پرداخته است ولی در دوبلین دروس تنها به صورت اختصاصی ارائه شده و درنهایت دوره به ارائه یک پروژه انتهایی ختم می­شود (13, 16). در برنامه درسی دوبلین به تفکر انتقادی و عملکرد مبتنی بر شواهد تمرکز شده است و در ایران نیز الزام به شرکت در کارگاه اصول پرستاری مبتنی شواهد می­تواند این مهم را تا حدودی پوشش دهد ولی کفایت نمی­کند (17). همچنین تفاوت در شیوه یاددهی-یادگیری این مقایسه نشان می‌دهد که رویکرد دانشگاه دوبلین به‌ویژه در استفاده از فناوری‌های مدرن و شبیه‌سازی‌های پیشرفته، به دانشجویان اجازه می‌دهد تا در محیطی نزدیک‌تر به واقعیت و با چالش‌های بالینی واقعی روبرو شوند. مسئولان آموزشی در ایران می‌توانند با بهره‌گیری از تجربیات موفق جهانی، برنامه‌های درسی را بر اساس نیازهای واقعی جامعه طراحی کرده و به رویکردهای نوین یاددهی-یادگیری توجه بیشتری داشته باشند. این اقدامات نه تنها می‌تواند کیفیت آموزش پرستاری را بهبود بخشد، بلکه تاثیر مثبتی بر خدمات بهداشتی و درمانی کشور نیز خواهد داشت. تحصیل در دوره روزانه در ایران رایگان است، اما در دوبلین شهریه پرداخت می‌شود. دانشجویان ایرلندی شهریه کمتری نسبت به دانشجویان بین الملل (International Students) می‌پردازند و با بورسیه تحصیلی می‌توانند رایگان تحصیل کنند. دوره کارشناسی ارشد در دوبلین به صورت تمام وقت، پاره‌وقت و ترکیبی از آموزش حضوری و مجازی ارائه می‌شود، که پاره وقت بودن دوره برای تجربه عملی دانشجویان مفید است (13, 16). مطالعات نشان دادند که پاره وقت بودن دوره تحصیلی می‌تواند به پیشرفت تحصیلی دانشجویان کمک کند و یک راهکار مناسب برای افراد شاغل و متاهل است (25, 26). بنابراین، پیشنهاد می‌شود که مسئولان آموزش پرستاری در ایران دوره‌های پاره‌وقت را توسعه دهند تا دانشجویان تجربه عملی را در کنار تحصیل کسب کنند.
ضوابط ورود به کارشناسی ارشد پرستاری مراقبت‌های ویژه در ایران و دوبلین متفاوت است. در ایران پذیرش صرفا از طریق آزمون کنکور و بدون مصاحبه است، در حالی که در دوبلین پس از بررسی مدارک، مصاحبه انجام می‌شود و توصیه‌نامه (Letter of Recommendation) و انگیزه‌نامه (Motivation Letter) نیز مهم هستند (13, 16). در ایران، نظام پذیرش، نیاز به بازنگری دارد تا با انجام مصاحبه و بررسی صلاحیت بالینی، دانشجویان با کیفیت‌تر جذب شوند (17). این تغییرات می‌تواند کیفیت آموزش و خدمات پرستاری را ارتقا دهد. در همین راستا طالبی و همکاران (2021) و آرین و همکاران (2018) نیز پیشنهاد داده­اند که علاوه بر آزمون ورودی از روش­های غیرمتمرکز دیگری مانند توجه به سوابق حرفه­ای و ویژگی­های روانی و رفتاری برای گزینش دانشجو بهرهمند شوند (27, 28). رضایی و همکاران (2022) اظهار کردند پذیرش داوطلب نه براساس آزمون بلکه براساس علاقه فرد و توجه به اشتغال فرد در بخش مراقبت­های ویژه، تنوع و انعطاف‌پذیری در برنامه­های درسی و تعریف جایگاه­های شغلی مطابق با واحدهای گذرانده شده، می­تواند منجر به بهبود مراقبت­های پرستاری گردد (25).
در ایران، شرط دو سال سابقه بالینی برای ورود به کارشناسی ارشد پرستاری مراقبت‌های ویژه در تاریخ 03/05/1401 حذف شده است، در حالی که فرد (Freed) و همکاران معتقدند، سابقه کار بالینی در افزایش کارایی پرستاران موثر است (29). حذف این شرط ممکن است تعداد دانشجویان را افزایش دهد، اما کیفیت آموزش را تحت تاثیر قرار دهد.
پیشنهاد می‌شود نظام پذیرش به گونه‌ای اصلاح شود که ارزیابی‌های جامع‌تری از جمله مصاحبه و بررسی سوابق کاری را دربرگیرد. در خصوص نقش دانش‌آموختگان، در هر دو دانشگاه، نقش‌های مراقبتی، مدیریتی، آموزشی و پژوهشی در هر دو برنامه مشابه است(13, 16).

نتیجه ­گیری

مقایسه برنامه درسی کارشناسی ارشد پرستاری مراقبت‌های ویژه در ایران و دانشگاه دوبلین نشان می‌دهد که هر دو برنامه نقاط قوت و ضعف خاص خود را دارند. برای بهبود برنامه‌های درسی در ایران، پیشنهاد می‌شود دوره‌های بالینی و عملی به صورت جامع‌تر و ترکیبی از شبیه‌سازی‌های پیشرفته و تجربیات واقعی در محیط‌های بالینی طراحی شود تا مهارت‌های عملی دانشجویان ارتقا یابد. همچنین ایجاد برنامه‌های پاره‌وقت می‌تواند به دانشجویان امکان دهد همزمان با تحصیل، تجربه عملی کسب کنند و مهارت‌های خود را تقویت نمایند. تاکید بیشتر بر پژوهش و نوآوری، به ویژه تقویت مهارت‌های پژوهشی دانشجویان، می‌تواند کیفیت آموزش را بالا ببرد و توانمندی‌های آن‌ها را در سطوح مختلف ارتقا دهد. علاوه بر این، گسترش تعاملات بین‌المللی در حوزه آموزش و بالین، فرصت‌های یادگیری و همکاری‌های تحقیقاتی را افزایش می‌دهد و به بهبود خدمات بهداشتی و درمانی کشور کمک می‌کند. از سوی دیگر، اصلاح روند پذیرش دانشجویان با افزودن مصاحبه و بررسی سوابق کاری به آزمون سراسری، می‌تواند تضمین کند که افراد با انگیزه و صلاحیت وارد این رشته شوند. همچنین به‌روزرسانی محتوای آموزشی بر اساس شواهد علمی و استانداردهای جهانی، کیفیت آموزش را به طور قابل توجهی ارتقا خواهد داد. با اعمال این تغییرات، فارغ‌التحصیلانی تربیت خواهند شد که علاوه بر دانش نظری، مهارت‌های عملی و پژوهشی لازم برای ارائه خدمات با کیفیت به بیماران را نیز دارا هستند، که این امر نهایتا به ارتقای سطح سلامت جامعه و بهبود خدمات بهداشتی و درمانی منجر خواهد شد.

ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
تمامی اصول اخلاقی در پژوهش در این مقاله رعایت شده است.
حمایت مالی
این مقاله هیچگونه حمایت مالی نداشته است.
مشارکت نویسندگان
مفهوم سازی و طراحی مطالعه: بنفشه قربانی، مسعود فلاحی خشکناب، نرگس ارسلانی؛ جمع آوری، تحلیل و تفسیر داده­ها: بنفشه قربانی، طاهره گیلوری، ماریه جنابی قدس، مائده مرتضی نسب؛ تهیه پیش‌نویس دست‌نوشته: بنفشه قربانی، طاهره گیلوری، ماریه جنابی قدس، مائده مرتضی نسب؛ بازبینی نقّادانه دست‌نوشته: بنفشه قربانی، مسعود فلاحی خشکناب، نرگس ارسلانی؛ نظارت بر مطالعه: مسعود فلاحی خشکناب، نرگس ارسلانی
تعارض منافع
نویسندگان اظهار می­کنند هیچگونه تضاد منافعی ندارد.
استفاده از هوش مصنوعی در فرایند نگارش مقاله
نویسندگان اعلام می‌دارند که در فرآیند نگارش این مقاله، از فناوری‌های هوش مصنوعی برای تولید محتوا، ایده، تجزیه‌وتحلیل و سایر موارد استفاده نشده است.
قدردانی
نویسندگان مراتب تقدیر و تشکر خود را از اساتید محترم گروه پرستاری دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی اعلام می‌دارند.