دانشگاه ­ها علاوه بر رسالت اصلی خود در ارائه برنامه ­های درسی رسمی، باید برنامه درسی پنهان خود را نیز مدیریت نمایند. برنامه درسی پنهان را می­ توان مجموعه ­ای از تاثیرات که در سطح فرهنگ و ساختار سازمانی عمل می­ کند، تعریف نمود (1) که به ارزش­ها، رفتارها و هنجارهای ضمنی در یک محیط آموزشی اشاره دارد (2) و شامل دانش، نگرش، ارزش­های حاکم بر   محیط­های آموزشی (3) و رفتارهایی است که بدون قصد آگاهانه به ساختار فرهنگی منتقل می ­شوند (4). به­همین دلیل، یکی از ابعاد مهم و تاثیرگذار در شکل­ دهی و مدیریت برنامه درسی پنهان، توجه به فرهنگ سازمانی دانشگاه و بستر فرهنگی دانشجویان می­باشد (5). فرهنگ مجموعه­ی پیچیده­ ای است که شامل یک­سری علوم و دانش ­ها، اعتقادات، هنرها، افکار و عقاید، صنایع، تکنیک، قوانین و مقررات، عادات و رسوم و رفتار و ضوابطی است که انسان به­عنوان عضو یک جامعه آن­را از جامعه­ی خود فرا می­گیرد و در قبال آن تعهداتی دارد (6). لذا جهت مدیریت بهتر برنامه درسی پنهان، شناخت نیازهای فرهنگی دانشجویان که از بسترهای فرهنگی متفاوت وارد دانشگاه­ها شده و در دوران­گذار از آموزش دبیرستانی به آموزش دانشگاهی به سر می­برند، از اهمیت ویژه­ای برخوردار است. واقعیت این است که دانشگاه هم برمحیط اجتماعی و فرهنگی تاثیر می­گذارد و هم از فرهنگ و اجتماع تاثیر می­پذیرد (7). علاوه برآن، دانشگاه را می­توان یکی از نهادهای اجتماعی دانست که به ­دنبال شکل دادن یک­پارچه شخصیت فردی دانشجویان در جنبه ­های مختلف آن بوده و کارکرد آن تنها به رشد شناختی دانشجویان محدود نمی­شود (8) بلکه علاوه بر ارائه آموزش پیشرفته به مستعدترین جوانان و تربیت نیروی متخصص و ماهر و توسعه علم و پژوهش، رسالت تربیت اجتماعی و فرهنگی دانشجویان را نیز برعهده دارد. براین اساس، اشاعه علم و ادب و فرهنگ از جمله وظایف مهم دانشگاه­هاست که سهم موثری در نظام فرهنگ ­پذیری جامعه ایفاء می­ کنند. اهمیت پرداختن به مسایل فرهنگی تا بدان­جاست که مهم­ترین آسیب دانشگاه­ها، ناتوانی تولید و باز تولید فرهنگی آن­ها شناخته شده است. بنابراین، پرداختن به فعالیت­های فرهنگی در دانشگاه ضرورتی اجتناب ناپذیر است (9).
در حال حاضر، نیاز امروز بشر، به­ ویژه جوانان و قشر تحصیل ­کرده جامعه، نیاز فرهنگی است. دانشجو سمبل نشاط، حرکت و بالندگی است. او در دانشگاه به فضای آموزشی وارد می ­شود که برنامه­ هایی مدون و از پیش­تعیین شده برای تحصیل وی فراهم شده است. اما همه­ی اوقات دانشجو به مطالعه و تحصیل نمی­گذرد بلکه اوقات فراغتی خواهد داشت که باید به نحو مطلوب و بهینه­ای برای آن برنامه­ریزی شود. ساماندهی فعالیت­های فرهنگی سبب می ­شود که دانشجویان اوقات فراغت خود را صرف فعالیت­های مفید کنند و با حفظ سرزندگی و نشاط، از افتادن در ورطه آسیب­های هولناک در امان باشند. در حال حاضر فعالیت­هایی که تحت عنوان فعالیت فرهنگی در دانشگاه­ها انجام می­شود عمدتاً عجولانه، فاقد برنامه و طراحی شده است و به­ندرت براساس نیاز مخاطبان می ­باشد. (9). آگاهی از نیازهای متنوع و متعدد فرهنگی دانشجو و تحلیل آن در تصمیم­گیری و برنامه­ریزی فرهنگی امری بسیار ضروری است (8). می­توان نیاز را به­عنوان خواست و ترجیح، نوعی نقصان، عیب یا کمبود و در بیانی جامع­تر، فاصله بین وضعیت کنونی موجود و موقعیت مطلوب قلمداد کرد. نیازسنجی، تشخیص کاستی­ها، خلاء­ها و تعیین  ضرورت­ها براساس آن خلاء­هاست. بنابراین، با توجه به تعربف نیاز و فرهنگ، می­توان گفت نیاز سنجی فرهنگی به رعایت قواعد مربوط به فعالیت­های عملی و انتخاب تکینیک­های مطالعه، نیازها و مسایل مبتلا به فرهنگ یک گروه می­پردازد تا براساس یافته­های آن ضمن شناخت مسایل، اقدام به   اولویت­بندی آن­ها کرده تا در نتیجه­ی آن وضعیت فرهنگی گروه را بهبود بخشد (7). نیازسنجی در حقیقت سنگ زیرین ساختمان فعالیت­های فرهنگی است که هرقدر این سنگ زیرین بنیادی­تر و مستحکم­تر باشد، بنای آن محکم­تر و   آسیب­ناپذیرتر است. نیازهای فرهنگی را می­توان لیستی از کالاها و فعالیت­های فرهنگی قلمداد نمود که افراد طالب آنند و به تعبیر دیگر، آن دسته از نیازهایی هستند که یکی از مظاهر یا ابعاد فرهنگ در بوجود آمدن آن­ها دخیل بوده و به نوعی در پیشبرد اهداف فرهنگی موثر هستند. اگر فعالیت فرهنگی، فعالیتی دانسته شود که با تولید، توزیع و مصرف کالا و خدمات فرهنگی سر و کار دارد، آن­گاه نیاز فرهنگی نیازی است که در حوزه­ی تولید، توزیع و مصرف کالا و خدمات فرهنگی وجود دارد و از سوی کنش­گران این حوزه احساس می­شود یا در آینده به­وجود می­آید و احساس می­شود (6).
لازم به ذکر است که تاکنون اقدامات گوناگون و متنوعی در دانشگاه­ها برای انتقال پیام فرهنگی انجام شده­است اما اغلب آن­ها بدون نگرش علمی و نیازسنجی فرهنگی بوده است (9). گاهی اوقات مدیران و مجریان فرهنگی بدون شناخت کافی از نیازها و اولویت­های فرهنگی دانشجویان، برنامه­های فرهنگی را برای آنان در نظر می­گیرند که برخی از برنامه­ها موفقیت مورد انتظار را کسب نمی­کنند. به­همین دلیل می­توان گفت اولین و اساسی­ترین گام در تدوین و اجرای برنامه­های فرهنگی و اجرای صحیح و مبتنی بر واقعیت آن، فرآیند نیاز سنجی است (6). توجه به نیازهای فرهنگی دانشجویان در برنامه­ریزی­های فرهنگی، ضرورتی اجتناب­ناپذیر است. چرا که اگر برنامه­های تربیتی برخاسته از نیازهای مخاطب نباشد، درصد موفقیت کم­تری دارد (7). قائدعلی و عاشوری نیز در مطالعه­ی خود جهت بررسی مشکلات و کاستی­های اثربخشی فعالیت­های فرهنگی، به این نتیجه رسیدند که فعالیت­های فرهنگی در دانشگاه، ضعف در هدف، ضعف در شناخت نیازهای فرهنگی و ضعف در برنامه­ریزی و سازماندهی دارد (10). نیازهای فرهنگی شامل مواردی چون: نیاز هنری، نیاز ملی، نیاز  علمی- آموزشی، نیازهای معطوف به جلب توجه و احترام، نیاز ورزشی، نیازهای معطوف به آزادی قلم و بیان، نیاز سیاسی، نیازهای هنری- آموزشی، نیاز مذهبی و نیاز اجتماعی می­باشد که برنامه­ریزی دانشگاه درخصوص این نیازها می­تواند گامی موثر در ارتقای فرهنگ عمومی جامعه باشد (7).
از طرفی صلاحیت فرهنگی در دانشگاه­های علوم پزشکی و در حوزه ارائه مراقبت سلامت، یک جزء ضروری است و باید در جهت ارتقای شایستگی‌های فرهنگی دانشجویان در آموزش، فرصت‌های مداوم فراهم گردد. چرا که می­تواند سبب فراهم آوردن زمینه‌های تعامل دانشجویان با فرهنگ‌های مختلف، توسعه مهارت‌های کلامی و برقراری ارتباط موثر شود (11). به نظر می‌رسد با توجه به رویکرد جهانی شدن و رشد جمعیت مهاجر، نیاز به کسب صلاحیت و شایستگی فرهنگی در دانشجویان چند برابر شده است و با توجه به این­که یکی از راهکارهای ارتقاء شایستگی‌های فرهنگی در دانشجویان تشویق و دخالت دادن آن‌ها در فعالیت‌های فوق برنامه فرهنگی است، لازم است که تدابیر لازم در این حوزه اندیشیده و اجرایی گردد (12).
لذا با توجه به موارد پیشگفت، شناسایی نیازهای فرهنگی و برنامه­ریزی در راستای رفع آن­ها امری ضروری است. براین اساس، مطالعه­ی حاضر با هدف تعیین نیازهای فرهنگی دانشجویان دانشکده پرستاری و مامایی شهید بهشتی رشت طراحی شد. نتایج این پژوهش و مطالعات مشابه می­تواند شناخت ما را نسبت به نیازهای فرهنگی دانشجویان بهبود بخشد و با استفاده از نتایج آن می­توان برای دانشجویان، این سرمایه­های علمی جامعه، برنامه­های فرهنگی متناسب­تری طراحی کرد.
روش ­ها
این پژوهش یک مطالعه مقطعی از نوع تحلیلی است که با هدف تعیین نیازهای فرهنگی دانشجویان دانشکده پرستاری و مامایی شهید بهشتی رشت در سال 1401 اجرا شد. تعداد دانشجویان در هنگام مطالعه 720 نفر بود. حجم نمونه با 95% اطمینان و خطای 05/0، تعداد 237 نفر برآورد گردید کـه بـا
روش نمونه­گیری در دسترس وارد مطالعه شدند. معیار ورود نمونه­ها، اشتغال به تحصیل در دانشکده پرستاری و مامایی شهید بهشتی رشت و تمایل به شرکت در مطالعه بود. همه ملاحظات اخلاقی مرتبط با پژوهش رعایت شد. اهداف پژوهش به­طور کامل شرح داده شد و به مشارکت­کنندگان اطمینان داده شد که اطلاعات حاصله از جمع­آوری داده­ها کاملاً محرمانه است و نیازی به درج نام نام خانوادگی نمی‌باشد. به دانشجویان اطمینان داده شد که عدم مشارکت آنان هیچ­گونه تاثیری در روند تحصیلی و ارزشیابی تحصیلی آنان ندارد.
ابزار پژوهش یک پرسشنامه محقق ساخته شامل مشخصات دموگرافیک (سن، محل تولد، مقطع تحصیلی، رشته تحصیلی، وضعیت اشتغال، وضعیت تاهل، محل سکونت) و پرسشنامه نیازهای فرهنگی با مقیاس پاسخ­دهی پنج­گانه لیکرت به ترتیب موافقم= 2، تا حدودی موافقم= 1، نظری ندارم= 0، تا حدودی مخالفم= -1-، مخالفم= ۲ - با 47 گویه و هفت خرده مقیاس آداب و سنن ملی (7 سوال)، نیازهای مرتبط با امور دینی و مذهبی (7 سوال)، نیازهای مرتبط با امور معنوی      (4 سوال)، نیازهای مرتبط با توسعه مهارت­های اجتماعی(8 سوال)، نیازهای مرتبط با توسعه تفکر سیاسی (8 سوال)، نیازهای مرتبط با توسعه مهارت­های هنری (6 سوال) و نیازهای مرتبط با توسعه فعالیت‌های ورزشی (7 سوال) بود. سوالات منفی به­صورت معکوس امتیازدهی شد (سوال 7 از خرده مقیاس نیازهای مرتبط با آداب و سنن اجتماعی، سوال 4 و 6 و 7 از خرده مقیاس نیازهای مرتبط با امور دینی و مذهبی، سوال 5 از خرده مقیاس نیازهای مرتبط با امور معنوی، سوال 2 و 8 از خرده مقیاس نیازهای مرتبط با مهارت­های اجتماعی و سوال 8 از خرده مقیاس مرتبط با تفکر سیاسی). برای اولویت­بندی نیازهای فرهنگی، ابتدا میانگین کل خرده مقیاس­های پرسشنامه محاسبه و سپس میانگین نمره هریک از گویه­های خرده مقیاس تعیین و تفاوت آن با میانگین کل محاسبه گردید. در نهایت، نیازها براساس بالاترین میانگین نمره کسب شده به ترتیب اولویت رتبه­بندی شدند.
پرسشنامه برای تعیین روایی محتوایی در اختیار 10 نفر از صاحب­نظران حوزه فرهنگی و آموزشی قرار گرفت و با انجام اصلاحاتی تایید شد. همچنین پایایی آن از طریق ضریب آلفای کرونباخ (مقدار ۸۲۶/۰) تایید گردید.
به­منظور انجام نیازسنجی فرهنگی، پس از کسب مجوز از کمیته اخلاق دانشگاه علوم پزشکی گیلان با کد IR.GUMS.REC.1401.599، نسخه الکترونیک پرسشنامه از طریق لینک در اختیار دانشجویان دانشکده قرار داده شد تا نسبت به تکمیل آن در بازه سه ماهه‌ای که تعیین شده بود، اقدام نمایند. برای توصیف داده­ها از آمار توصیفی (میانگین و انحراف معیار، تعداد و درصد) و آمار استنباطی و از طریق نرم افزار آماریSPSS.Ver.21 تجزیه و تحلیل شدند. به­منظور بررسی نرمالیتی نمره حیطه­های نیازهای فرهنگی از آزمون شاپیرو- ویلک استفاده شد، نتایج نشان داد که این نمرات از توریع نرمالی برخوردار نمی‌باشند. با استفاده از آزمون فریدمن به مقایسه نمره‌های حیطه‌های نیازهای فرهنگی پرداخته شد. جهت تعیین ارتباط جنس با نمره حیطه‌های نیازهای فرهنگی از آزمون من ویتنی یو استفاده گردید. سطح معنی­داری 05/0P< در نظر گرفته شد.
یافته­ ها
نتایج حاکی از آن بود 2/72 درصد دانشجویان در رشته پرستاری، 7/17 درصد دانشجویان در رشته مامایی، 1/10 درصد آنان در رشته فوریت­های پزشکی پیش بیمارستانی و 2/93 از کل دانشجویان در مقطع کارشناسی مشغول به تحصیل هستند. میانگین سنی آنان6/3 ± 3/21 و 8/57 درصد دانشجویان دختر، 89 درصد غیرشاغل، 7/63 درصد بومی و 4/95 درصد آنان مجرد بودند. 
نتایج نشان داد که در مورد نیازهای مربوط به آداب و سنن اجتماعی، بیشترین نیاز دانشجویان مربوط به "آشنایی با آداب و رسوم محلی و ملی برای دانشجویان ضروری است " (6/80 درصد)، مرتبط با امور دینی و مذهبی بیشترین نیاز "فراهم نمودن امکان شرکت فعال دانشجویان در مراسم و اجتماعات مذهبی" (62 درصد)، بیشترین نیاز مرتبط با امور معنوی نیاز " دانشجویان با کارکرد معنویت در زندگی روزمره باید آشنا شوند"(1/62 درصد)، بیشترین نیاز مرتبط با توسعه مهارت­های اجتماعی مربوط به نیاز"آموزش مهارت­های ارتباطی و کلامی به منظور توسعه تعاملات موثر در دانشجویان" (9/83 درصد)، مرتبط با توسعه تفکر سیاسی، بیشترین نیاز "در نظر گرفتن کانال­های ارائه نقد و نظریات پیشنهادی سیاسی دانشجویی با مسئولین" (3/63 درصد)، نیازهای مرتبط با توسعه مهارت­های هنری بیشترین نیاز "باید به نحو شایسته از دانشجویان برتر در زمینه­های فرهنگی تقدیر شود" (4/79 درصد)، و نیازهای مرتبط با "توسعه فعالیت­های ورزشی" بیشترین نیاز "فراهم نمودن بستر مناسب جهت استفاده دانشجویان از امکانات مختلف ورزشی در اماکن مختلف ضروری است" (4/86 درصد) است (جدول 1).


همچنین نتایج نشان داد که نیاز به امور دینی و مذهبی و نیازهای مرتبط با امور معنوی در دانشجویان دختر بیشتر از پسر است، در حالی­که پسرها نیاز مرتبط با آداب و سنن احتماعی، توسعه مهارت­های اجتماعی، توسعه تفکر سیاسی، توسعه مهارت­های هنری و توسعه فعالیت­های ورزشی را    مهم­تر اعلام کردند. از آزمون من ویتنی برای بررسی تفاوت نیازهای فرهنگی در دختر و پسر استفاده شد. اما تفاوتی از نظر آماری بین دخترها و پسرها مشاهده نشد (جدول 2).

بحث و نتیجه­ گیری
در مطالعه حاضر، دانشجویان اولویت نیازهای فرهنگی خود را به ترتیب توسعه فعالیت­های ورزشی، مهارت­های هنری، آداب و سنن اجتماعی، توسعه مهارت­های اجتماعی، امور معنوی، تفکر سیاسی و نیاز مرتبط با امور دینی و مذهبی اعلام نمودند.
نتایج مطالعه حاضر نشان داد که مهم­ترین نیاز دانشجویان در حیطه ­های هفت­گانه، توسعه فعالیت­های ورزشی است. دانشجویان در معرض استرس و فشارهای مختلفی از جمله دوری از خانه، آشنا نبودن با محیط دانشگاه، عدم علاقه به رشته تحصیلی و کافی نبودن امکانات رفاهی، اقتصادی و نیز موفقیت در امتحانات دوره تحصیل در دانشگاه می­باشند و متحمل سختی­های زیادی از جمله بی­خوابی طولانی مدت و پرهیز از سرگرمی­ها می­شوند. این استرس­ ها می­ توانند اثرات قابل توجهی روی سلامت آنان بگذارد. این در حالی است که یکی از معیارهای پویایی دانشگاه­ ها سلامت دانشجویان در تمامی ابعاد روانی، جسمانی است. محققان براین باورند که زندگی دانشجویی و محیط دانشگاهی محیطی تنش­زاست. چرا که دانشجویان دارای مجموعه ­ای از مشکلات نظیر مسائل درسی، مالی، ازدواج، شخصیتی و رفتاری هستند. به­ همین دلیل اختلالات روانی نظیر اضطراب، افسردگی، تنیدگی و اختلالات جسمانی در دانشجویان شیوع بیشتری دارد. از طرفی دانشجویان، نخبگان علمی جامعه محسوب می­شوند، بنابراین سلامتی آنان موضوع مهمی است. در این راستا، یکی از مهم­ترین عوامل ایجاد، حفظ و ارتقای سلامت، انجام فعالیت بدنی منظم و ورزش است. بنابراین به­منظور پیشگیری از تهدیدات سلامت دانشجویان، باید اوقات فراغت متنوع و سالم برای آنان فراهم نمود (13). واقعیت دیگر این است که زندگی روزمره دانشجویان به­علت شرکت در کلاس­های مختلف با کم تحرکی هم­راه است و فعالیت بدنی در این گروه سنی مهم است، زیرا الگوهای آینده سلامت بزرگسالان در این مرحله از زندگی ایجاد می­شود. در مطالعه Diehl، دانشجویان وجود برنامه ورزشی را در دانشگاه مهم ارزیابی کردند و مهم­ترین مانع در اجرای آن را کمبود وقت و زیاد بودن حجم مطالب درسی عنوان کردند. مسولان دانشگاه می­توانند با حفظ تداوم برنامه­های ورزشی در تعطیلات ترم و هماهنگ نمودن برنامه کلاس‌ها با زمان فعالیت­های ورزشی، دانشجویان بیشتری را قادر سازند تا در ورزش‌های دانشگاهی شرکت کنند و از مزایای آن بهره‌مند شوند. این یک گام مهم در جهت افزایش فعالیت بدنی در این گروه است و به بهبود سلامت فعلی و آینده آن­ها کمک خواهد نمود (14).
دانشجویان برنامه­های توسعه مهارت­های هنری را برای رشد مهارت اجتماعی و پرورش تفکر خلاق کافی ندانسته چرا که این نیاز نیز در فهرست نیازهای اولویت­دار آنان مطرح شده است. هنر موثرترین رسانه برای بیان آرمان‌های انسانی، فرهنگ، هویت، سبک زندگی، عواطف و تجربیات اجتماعی است. همچنین، هنر یکی از مهم­ترین عناصر سازنده جوامع توسعه یافته به­عنوان بخشی از آموزش بوده و تنها راه پرورش افرادی است که می­خواهند دقیق ببینند، واقعیت را به­وضوح درک کنند، تحلیلی بیندیشند، سوال کنند، از قراردادهای خشک و سخت رهایی یابند و الگوهای جدیدی خلق کنند. علاوه براین، هنر می­تواند کمک قابل توجهی به پیشرفت جوامع و موفقیت موسسات آموزشی کند و موجب افزایش انگیزه دانشجویان، رضایت تحصیلی و نشاط آنان گردد (15). تاثیر مثبت هنر بر عملکرد مغز انسان و کاربردهایش مطلب جدیدی نیست. هنر دارای مزایای متعددی از جمله مجال کافی برای ارائه راه حل­های مختلف یک مشکل، فراهم­کننده مشارکت فعال یادگیرندگان، افزایش و پرورش خلاقیت، پرورش تفکر، رشد مهارت اجتماعی و تسهیل فرآیند یاددهی و یادگیری می­باشد. نتایج مطالعه صادق­پور و همکاران نیز نشان می­دهد که از دیدگاه دانشجویان، هنر تاثیر بسزایی بریادگیری و ارتقای روحیه و عملکرد آنان دارد. به­طوری­که یافته­های این مطالعه نشان داد که انجام دادن یک فعالیت هنری بیش از 70 درصد از دانشجویان را به درس خواندن تشویق کرده است. لذا با توجه به این­که دانشجویان در معرض استرس­های زیادی قرار دارند، لزوم توجه به هنر برای کاهش فرسودگی در دانشجویان بیشتر احساس می­شود (16). در این راستا، مطالعه Jin و همکاران نیز نشان داد که بین هنرهای زیبا و خلاقیت و خودکارآمدی و بهزیستی روان‌شناختی رابطه مثبت و معنی­دار وجود دارد. بنابراین لازم است فعالیت­های هنری در دوره تحصیلی مختلف آموزشی دانشجویان در نظر گرفته شود تا خلاقیت و خودکارآمدی دانشجویان آموزش عالی          تقویت شود (15).
در مطالعه حاضر، دانشجویان نیاز به امور دینی و مذهبی را در رتبه آخر اولویت خود قرار دادند. علت این انتخاب را احتمالاً می­توان به رشد تکنولوژی و وسایل ارتباط جمعی در جامعه امروز و امکان دسترسی آسان به رسانه­های جمعی برای   پاسخ­گویی به سوالات دانشجویان دانست که باعث می­شود دانشجویان در کوتاه­ترین زمان ممکن، به بیشترین اطلاعات پیرامون آن­چه نیاز دارند، دسترسی پیدا کنند. از طرفی     می­توان به نقش مهم خانواده­های ایرانی در تربیت مذهبی و کسب آموزه­های دینی و پرورش استعداد مذهبی دانشجویان هم اشاره نمود. همچنین حرکت فضای دانشگاه­های کشور بعد از انقلاب در مسیر دین­داری و ارزش­های اخلاقی و وجود دفاتر نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه­ها در راستای پاسخ­گویی به سوالات و شبهات دینی دانشجویان و تمرکز روی مسایل دینی و مذهبی باعث شده است که گام­های موثر و حرکت رو به جلو در تربیت دینی نسل جوان و دانشجویان در سال­های اخیر برداشته شود. از طرفی بسترهای مناسب فرهنگی در دانشکده پرستاری و مامایی شهید بهشتی رشت از جمله، برگزاری مسابقات فرهنگی، مذهبی به مناسبت­های مختلف در سطح دانشکده، وجود بسترهای مناسب جهت شرکت فعال دانشجویان در مراسم و اجتماعات مذهبی در دانشگاه، وجود امکانات و بسترهای مناسب برای توسعه و ترویج شعائر دینی و مذهبی در دانشکده و برگزاری      نشست­های منظم با مسولان دانشکده و دفتر نهاد نمایندگی احتمالاً در این اولویت­بندی و انتخاب دانشجویان بی­تاثیر نبوده است. به هر­حال باورهای دینی و مذهبی از زمان­های قدیم هم­راه و همدم بشر بوده است به­گونه­ای که این نیاز از زندگی انسان تفکیک ناپذیر بوده و در تمامی طول تاریخ با بشر همراه بوده است (17). در این راستا، نتایج مطالعه‌­ی ناصری و همکاران نشان داد که باورهای دینی دانشجویان در حد بالا و پایبندی به انجام مناسک فردی آنان در حد متوسط و رو به بالاست. اما پایبندی به اعمال جمعی دینی دانشجویان در حد کم می­باشد (18). بنابراین قطعاً تا رسیدن به مرزهای ایده­آل هنوز فاصله زیادی وجود دارد. لذا، هم­چنان برای توسعه بیشترآرمان­ های دینی و مذهبی در سطح دانشگاه، لازم است مسولان دانشگاه، در این زمینه برنامه­ریزی لازم را داشته باشند.
علی­رغم تحقیقات مختلف که نشان­دهنده دین­دارتر بودن زنان نسـبت به مـردان است،  طبق مطالعـه مدیری لوونتال   Levontal معتقد است این تفاوت بسته به فرهنگ و سنت هر دین متفاوت است. در بیان علت این تفاوت ­ها نیز اعتقاد براین است که مردان بیشتر به رفتارهای پر خطر روی  می­آورند. در حالی­که دخترانی که در خانواده­های پدر سالار رشد کرده­اند، به­علت ریسک­گریزی­شان، دین­دارترند (19). در مطالعه حاضر نیز یافته­ها نشان داد که اگرچه دخترها نیازهای مرتبط با امور دینی و مذهبی و نیازهای مرتبط با امور معنوی را مهم­تر اعلام کردند اما از نظر آماری تفاوتی بین پسرها و دخترها وجود نداشت. نتایج یک مطالعه در اصفهان  نیز با این یافته همسو بود و بیانگر پایبندی بیشتر دختران به مذهب می­باشد (18).
براساس نتایج مطالعه ­­­ی حاضر می­توان گفت که دانشجویان دارای نیازهای فرهنگی متنوعی هستند و لزوم برنامه­ریزی مناسب برای پاسخ­گویی به این نیازها امری ضروری به نظر می­رسد. در مطالعه­ ی حاضر، دانشجویان نیاز به توسعه فعالیت­های ورزشی را در صدر نیازهای خود اعلام کرده ­اند. بنابراین لازم است مسولان دانشگاه مهم­ترین اولویت خود را صرف ساماندهی مطلوب فعالیت­های ورزشی برای دانشجویان نمایند. تامین امکانات و تجهیزات مختلف ورزشی در ساعات متفاوت شبانه روز، برگزاری مسابقات ورزشی در سطح داخلی دانشگاه در رشته ­های مختلف و فراهم نمودن امکان شرکت آن­ها و برگزاری کلاس ­های آموزشی در رشته­ های محتلف ورزشی به صورت فوق برنامه از جمله اقداماتی است که در استمرار سلامت جسمی و نشاط دانشجویان می­تواند موثر باشد.
با توجه به اهمیت هنر در تربیت و رشد انسان و نیز براساس اظهارت دانشجویان که نیازهای هنری را به­عنوان یکی از اولویت­ های خود ذکر کرده­اند، تشکیل کلاس­های آموزشی در زمینه هنر به­صورت آزاد، برگزاری نمایشگاه و ارائه آثار هنری هنرمندان برجسته کشور و تقدیر از دانشجویان برتر در زمینه‌های فرهنگی- هنری می­تواند نیاز به هنر و زیبایی شناختی در دانشجویان را تا حدودی تامین نماید.
به­علت حساسیت­های خاص در جامعه، بسیاری از افراد نظرات خود را نسبت به موضوعات فرهنگی پنهان می ­کنند. بنابراین احتمال دارد دانشجویان دیدگاه واقعی خود را بیان نکرده باشند که می­تواند از محدویت­های مطالعه حاضر به شمار آید.
قدردانی
نویسندگان مراتب قدردانی خود را از دانشجویان دانشکده پرستاری و مامایی شهید بهشتی رشت جهت مشارکت و همکاری در اجرای این مطالعه اعلام می­دارند. ضمناً برای انجام این مطالعه هیچ کمک مالی خاصی از هیچ سازمانی دربخش­های دولتی، خصوصی یا غیرانتفاعی دریافت نشده است. هم­چنین، هیچ­گونه تعارض منافع توسط نویسندگان بیان نگردیده است.