[صفحه اصلی ]   [Archive] [ English ]  
:: صفحه اصلي :: درباره نشريه :: آخرين شماره :: تمام شماره‌ها :: جستجو :: ثبت نام :: ارسال مقاله :: تماس با ما ::
بخش‌های اصلی
صفحه اصلی::
اطلاعات نشریه::
آرشیو مجله و مقالات::
برای نویسندگان::
برای داوران::
ثبت نام و اشتراک::
تماس با ما::
تسهیلات پایگاه::
بایگانی مقالات زیر چاپ::
::
جستجو در پایگاه

جستجوی پیشرفته
..
دریافت اطلاعات پایگاه
نشانی پست الکترونیک خود را برای دریافت اطلاعات و اخبار پایگاه، در کادر زیر وارد کنید.
..
ثبت شده در

AWT IMAGE

AWT IMAGE

..
سامانه جامع رسانه های کشور

..
:: دوره 15، شماره 4 - ( 1402 ) ::
جلد 15 شماره 4 صفحات 23-13 برگشت به فهرست نسخه ها
شایستگی های مدرسان آموزش پزشکی در آموزش مبتنی بر شبیه‌سازی: یک مطالعه فنومنولوژی توصیفی
فرانک اسدی شریف ، جهانگیر یاری حاج عطالو* ، عیسی رضایی ، یوسف ادیب ، عزیز کامران
گروه علوم تربیتی، واحد تبریز،دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز ، ایران ، jahangiryari17@gmail.com
واژه‌های کلیدی: شبیه‌سازی، فنومنولوژی، شایستگی مدرسان، آموزش پزشکی
متن کامل [PDF 589 kb]   (122 دریافت)     |   چکیده (HTML)  (194 مشاهده)
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: آموزش بالینی
متن کامل:   (96 مشاهده)
مقدمه
آموزش بالینی بخش مهمی از حرفه‌ای شدن دانشجویان علوم پزشکی باهدف یادگیری مراقبت‌های پزشکی، پرستاری و استفاده از اصول اخلاق حرفه­ای است (1). چهارچوب آموزش پزشکی جدید به اوایل قرن 21 باز می­گردد و براساس این فرضیه است که کارآموزان، تبحر لازم ر ا با مشاهده و کار نزدیک در کنار مربیان و کارکنان با تجربه به­دست می‌آورند و پس از گذشت مدت نظارت اولیه، در کار با بیماران به آنان استقلال عمل بیشتری داده می‌شود تا دوره آموزشی لازم سپری گردد (2). اما بیماران همیشه نگرانی در خصوص تمرین دانشجویان در بالین آن­ها را دارند (3). بنابراین استفاده از شیوه‌های آموزش مبتنی ­بر شبیه‌سازی در آموزش پزشکی، با هدف حفظ ایمنی بیماران در مرحله قبل از تماس مستقیم با بیماران به­شکل گسترده‌ای در آموزش رزیدنت‌ها و دانشجویان پزشکی استفاده می‌شود (4).cook  به نقل از Nehring& Lashley که  تجربه 40 ساله خود را در مورد آموزش مبتنی ­بر شبیه‌سازی بیان و توصیه می­کنند به این صورت که  باید استانداردهایی ایجاد شود تا آموزش با کیفیت در راستای آموزش مبتنی­ بر شبیه‌سازی ایجاد شود تا استفاده از آن­را تسهیل نماید. آموزش مبتنی­بر شبیه‌سازی یک روش تدریس مبتنی ­بر تئوری و در ارتباط با شواهد تحقیقاتی بوده و جایگزین موثری برای آموزش بالینی است که نیاز به یک رویکرد دقیق و متفکرانه جهت تضمین موفقیت برای دانشجویان و اساتید دارد (5). Phillips  اهمیت استفاده از شبیه­سازها را برای اساتید و دانشجویان مطرح می­کند (6). از جمله شایستگی­های اساتید پرستاری در استفاده از شبیه­سازها بنا بر مطالعه Roh و همکاران  شامل آشنایی با اصول آموزش شبیه‌سازی، نحوه تجزیه و تحلیل اطلاعات، اجرای شبیه‌سازی و ارزیابی حرفه­ای می­باشد (7). بنا به مطالعه پورکریمی و صداقت در سنجش شایستگی اساتید باید به سه مؤلفه‌: شایستگی ارزشی، شایستگی حرفه‌ای و شایستگی شخصیتی توجه نمود (8).Milner, Gusic & Thorndyke  مدلی برای شایستگی‌های سازمانی اعضاء هیأت علمی دانشگاه­های علوم پزشکی در آمریکا ارائه داده­اند که شامل چهار مؤلفه اصلی شایستگی اجتماعی؛ شایستگی شناختی؛ شایستگی عملکردی و فرا شایستگی است (9). طبق موارد مطرح شده در بررسی‌های مختلف، مؤلفه‌‌های شایستگی­های اساتید بالینی پیچیده است و به­طور مداوم باتوجه به ساختار سازمانی و سیاسی مراقبت‌های بهداشتی تغییر می‌کند (10). البته از دلایلی که باعث شده این سیستم‌ها در دانشگاه‌های علوم پزشکی ایران کم­تر مورد توجه قرار گیرد این است که اولاً اکثر اساتید و متخصصان هنوز در رابطه با کارآ بودن   این­گونه وسایل اطلاعات کافی بدست نیاورده­اند و اطلاعات کافی در این رابطه نیز در اختیار آن­ها قرار نگرفته است (11). در واقع عدم آشنایی اساتید با شبیه­سازها و عملکرد صحیح آن­ها، نیاز به برگزاری دوره­های آموزشی، مقاومت در برابر تغییر شیوه آموزش رایج به سمت روش­های مبتنی­بر شبیه‌سازی و ایجاد اضطراب در اساتید و دانشجویان هنگام کار با شبیه­سازهای انسان نمای گران­قیمت به­علت ترس از آسیب رساندن به آن­ها از جمله موانع موجود استفاده از آن­ها در آموزش پزشکی ایران است (12). به­طوری که طبق نظر سنجی بنی اسد و همکاران نگرش مثبتی نسبت به آموزش مبتنی­بر شبیه‌سازی در حوزه آموزش پزشکی ایران وجود دارد که نیازمند تلاش برای برطرف نمودن چالش­ها و استفاده از مدل­های مناسب در طراحی و اجرای برنامه­های آموزش مبتنی­ بر شبیه‌سازی دارد (13). جانی­قربانی و همکاران استفاده از این متد آموزشی را در کشور ایران به شدت احساس و پیشنهاد می­کنند (14). با توجه به آن­چه مطرح شد، مشخص می‌گردد که هرچند تاکنون پژوهش‌های متعددی در زمینه صلاحیت‌های حرفه‌ای و آموزشی اعضاء هیات علمی انجام شده است. اما پژوهش­های اندکی به مؤلفه‌­های شایستگی مدرسان آموزش پزشکی در حوزه آموزش مبتنی­بر شبیه‌سازی در سطح ملی پرداخته است. بنابراین هدف پژوهش حاضر تبین تجارب مدرسان جهت شناسایی مؤلفه­های شایستگی مدرسان آموزش پزشکی در خصوص آموزش مبتنی­بر شبیه‌سازی است.
روش ­ها
تحقیق پدیدارشناسی از روش توصیفی استقرایی مشتق شده و از فلسفه پدیده‌شناسی سرچشمه می‌گیرد که تأکید آن بر شناخت ذات و ماهیت پدیده‌ها می‌باشد. در مطالعه حاضر به‌منظور فهم بهتر تجربه زیسته مشارکت‌کنندگان و استخراج مؤلفه‌‌های شایستگی مدرسان از روش کیفی از نوع پدیدارشناسی استفاده شده است (15). شرکت‌کنندگان این مطالعه مدرسان آموزش پزشکی با معیارهای ورود به مطالعه از جمله سابقه تدریس در آموزش بالینی به مدت 5 سال یا بالاتر، سابقه فعالیت در حوزه آموزش مبتنی­ بر شبیه‌سازی و تمایل به همکاری در مطالعه با نمونه گیری هدفمند به تعداد 8 نفر انتخاب شدند. برای نمونه­ گیری هدفمند افراد یا منابعی که بیشترین اطلاعات و تخصص را در زمینه موضوع مورد مطالعه دارند به­صورت هدفمند برای پاسخ­گویی به سؤالات بخش کیفی پژوهش انتخاب می­شوند (16). جهت شروع فرایند نمونه ­گیری هدفمند مصاحبه با معاون آموزشی دانشکده هوشمند پزشکی آغاز گردید و سپس از ایشان در خصوص معرفی مدرسان متناسب با معیارهای ورود به مطالعه درخواست گردید. سپس به 35 استاد پیام متنی در خصوص هدف مطالعه و تمایل به شرکت در آن ارسال گردید. از تعداد 35 استاد 15 استاد به پیام پاسخ دادند که طی تماس تلفنی زمان و مکان انجام مصاحبه با ایشان هماهنگ گردید. از 15 استاد 7 نفر صرفاً در مورد خرید تجهیزات شبیه‌سازی اطلاع داشته و یا سابقه کم­تر از 5 سال را داشتند که از شرکت در مطالعه کنار رفتند و مصاحبه نیمه ساختار یافته با اساتید بعدی تا زمان رسیدن به اشباع داده­ها ادامه یافت. قبل از انجام مصاحبه، هدف و روش انجام پژوهش به شرکت‌کنندگان اطلاع داده شد و رضایت کتبی در موارد تلفنی یا آنلاین از طریق ایمیل از آن­ها جهت شرکت در پژوهش اخذ شد. راهنمای مصاحبه بازپاسخ توسط تیم تحقیقاتی آماده شد و شامل سوالاتی از قبیل «در خصوص مفهوم آموزش مبتنی­بر شبیه‌سازی چه اطلاعاتی دارید؟»، «در مورد زمانی صحبت کنید که به‌عنوان مدرس از آموزش مبتنی­ بر شبیه‌سازی با بهره‌گیری از انواع شبیه‌سازها در کلاس درس استفاده کرده‌اید، و این­که این کلاس چه نتایجی داشته است؟»، «در مورد موقعیتی صحبت کنید که آموزش مبتنی­بر شبیه‌سازی در آموزش پزشکی دچار مشکل می‌شود (موانع عدم پیشبرد)»، در صورت لزوم بررسی‌ها و سؤالات بعدی مثلاً: لطفاً بیشتر توضیح دهید؟ می‌توانید مثال بزنید؟ برای تشویق بحث و شفاف سازی پاسخ­ها اضافه می شد. از یک دستگاه ریکوردر جهت ضبط مصاحبه­ها استفاده شد. مدت‌زمان مصاحبه حداکثر یک ساعت بود و هر شرکت‌کننده یک یا دو بار مصاحبه شد. مصاحبه با یک شرکت‌کننده در شرایطی تکرار می‌شد که مصاحبه در یک ساعت به پایان خود نرسد، در این موقع جهت پیشگیری از خستگی، ادامه مصاحبه برای زمان دیگری تنظیم می‌شد. محتوای ضبط شده بلافاصله پس از ضبط چندین بار توسط پژوهشگران گوش داده می‌شد و سپس کلمه ‌به ‌کلمه رونویسی می­ گشت. سپس متن مصاحبه برای مشخص شدن واحدهای معنایی چندین بار مرور شده و کدهای مرتبط تعریف می­شد. این روند در مصاحبه­های بعدی تکرار شد تا این­که داده­های جدیدی به­دست نیاید و یافته ­ها تکراری و به اشباع خود برسند. پس از مصاحبه با 6 استاد، داده­ها تکراری شدند و جهت احتیاط با 2 نفر دیگر نیز مصاحبه شد و کد جدیدی حاصل نگردید. در جدول شماره یک مشخصات شرکت ­کنندگان نمایش داده شده است.
برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از روش هفت مرحله­ای کلایزی استفاده شد. در این روش پدیده‌ها را با اتکای به مشخصه‌ها و ویژگی‌های خودشان توضیح دهد. در این شیوه تحلیل، محقق باید با رها کردن خود از دام همه عادت­واره­های فکری پیشین، پرهیز از کاربرد هرگونه نظریه با فرضیه راهنما و Epoche پدیده‌ی مورد مطالعه آن را توصیف کند (17). در مرحله اول، مصاحبه­ها ضبط و در پایان مصاحبه گوش داده شد، سپس  به­صورت کلمه به کلمه روی کاغذ پیاده شد تا با خواندن مکرر آن بتوان به عمق معانی آن­ها رسید. در مرحله دوم جملات یا عبارات مربوط به پدیده تحقیق با خط کشی و در مرحله سوم کدهای اولیه استخراج شد. در گام چهارم، کدهای گردآوری شده به زیر مضمون­ها تبدیل می­شدند و در مرحله پنجم، مضامین بر اساس شباهت­ها و تفاوت­های زیر مضمون­ها ساخته شدند. در گام ششم، توصیفی جامع و بدون ابهام از پدیده ارائه شد. در مرحله آخر اعتبارسنجی با مراجعه به شرکت­کنندگان و پرسش از یافته­ها تکمیل شد. در مطالعات کیفی، فرآیند اعتبارسنجی داده­ها را می­توان با مراجعه به هر یک از شرکت­کنندگان برای پیگیری نظرات آن­ها در مورد صحت داده­ها به­دست آورد. برای ارزیابی قابل اعتماد بودن داده­ها، چهار معیار اصلی اعتبار، قابلیت اطمینان، قابلیت انتقال و تأیید لینکلن و گوبا (1985) استفاده شد (17). بررسی اعضاء و تجزیه و تحلیل مشارکتی برای اطمینان از اعتبار و قابلیت اطمینان استفاده شد. بدین ترتیب با انتخاب منابع اطلاعاتی و شرکت­کنندگان واجد شرایط، با مشارکت دقیق و تعامل طولانی مدت، اعتبار و صحت مطالعه تضمین شد. علاوه بر این، محققین سعی کردند با ارائه توضیحات دقیق، زمینه قضاوت و ارزیابی دیگران را در مورد قابلیت انتقال یافته­ها فراهم کنند. در نهایت، پژوهشگران با حفظ اسناد در تمامی مراحل تحقیق به اطمینان از انطباق داده­ها کمک کردند. در این پژوهش کلیه شرکت­کنندگان از هدف و روش مطالعه و محتوای مصاحبه مطلع شدند.  مشارکت کنندگان مطمئن شدند اطلاعات به­صورت محرمانه و گمنام حفظ خواهد شد. این مطالعه با شناسه اخلاق IR.IAU.TABRIZ.REC.1401.086 در دانشگاه علوم پزشکی تبریز ثبت شده است.
یافته ­ها
سابقه فعالیت اساتید مشارکت­کننده بین 16-8 سال بود.اساتید خانم 5 نفر و آقا 3 نفر شامل 3 دانشیار، 2 استادیار و3 مربی بودند. پس از تجزیه و تحلیل داده‌ها، 115 کد اولیه، 18 مضمون فرعی و 4 مضمون اصلی شامل شایستگی­های فردی، دانش حرفه­ای، مهارتی و خود ارزیابی حاصل شد (جدول2).

شایستگی فردی: درون مایه شایستگی فردی شامل زیر طبقه‌های خود راهبری مدرس و نگرش مدرس می‌باشد که هر کدام از این مفاهیم به صورت جداگانه مورد بررسی قرار می‌گیرد: در مقوله خود راهبری مدرس؛ در طی مصاحبه­های انجام شده موضوعی که توسط اساتید مطرح شد، بحث نیاز سنجی مؤثر و برطرف کردن نیازهای آموزشی خود به نحو مؤثر جهت ارتقاء و بهبود عملکرد آموزشی بود. برای نمونه مشارکت­کننده شماره 8 گفت «... آموزش خود استاد هم مهم است به گونه­ای که استاد بدونه واقعاً در کلاسی که قراره از شبیه ساز استفاده کند چگونه پیش برود ...» و مشارکت کننده شماره 1 «....در هر ترم استاد باید نیازهای آموزشی خودش رو مخصوصاً در مورد کار با شبیه­ساز­های موجود به مدیر گروه اعلام کند...». از طرفی جهت توانمند شدن در خصوص آموزش مبتنی­بر شبیه‌سازی مدرسان نیازمند شرکت در دوره­های آموزشی مرتبط و مشتاق به شرکت در این دوره­های آموزشی هستند به­طوری­که مشارکت­کننده شماره 5 عنوان می­کرد «...شرکت در نمایشگاه­های علمی واقعاً هیجان انگیزه، در یک نمایشگاهی یک نمونه­ای دیدم به این صورت که یک جسد سیمولاتور هست و شما می­تونید لایه لایه از بدن آن را بردارید و آموزش دهید..». با ارتقاء دانش و آگاهی، بهبود عملکرد آموزشی و البته دانش و شناختی که در کنار تجربه نصیب مدرسان می­گردد، باعث بروز خلاقیت و نوآوری در آموزش مبتنی­بر شبیه‌سازی خواهد بود به­عنوان نمونه مشارکت­کننده شماره 2 در این زمینه می­گوید «... آن چیزی که مهم است اینه که استفاده از شبیه­سازها باید در ساختار آموزشی قرار بگیرد تا من بدانم که کجا از چه شبیه‌سازی استفاده کنم...» در زیر مقوله نگرش مدرس مدرسان در خصوص حساس بودن اساتید نسبت به استفاده از شبیه­سازها قبل از ورود به بالین بیمار صحبت می­کردند. آن­ها تمایل به کاربرد شبیه­سازها قبل از شروع مهارت­های واقعی را دارند و به سیمولاتورهای آموزشی اولویت می­دهند. همچنین اساتید تاکید می­کردند که برای بالا بردن سطح آموزش باید نگرش اساتید نسبت به روش­های آموزشی جدید تغییر کند. برای نمونه مشارکت­کننده شماره یک می­گوید «... شبیه‌سازی قبل از بالین استفاده می­شود و استفاده از این نوع آموزش نیازمند داشتن شبیه­ساز است. پس باید انواع شبیه­سازها را بشناسیم و از آن­ها در مواقع درست استفاده کنیم ..». مشارکت­کننده شماره 3 می­گوید «....برخی از اساتید باسابقه نسبت به         بهره­گیری از شبیه­سازهای آموزشی در بالین مقاومت دارند...». پذیرش فناوری آموزش مبتنی­بر شبیه‌سازی نیازمند پذیرفتن این نوع آموزش به­عنوان یک آموزش ترکیبی مؤثر است که می­تواند با درصد بالایی باعث رعایت اصول اخلاق حرفه­ای در آموزش مهارت­های بالینی شود. به­طور نمونه مشارکت­کننده شماره 6 گفت «... باید این رو هم بگم که من به دانشجو   می­گم که بیا یه قسمتی از جسد را دستت بگیر تا تشخیصش بدی بنابراین سیمولاتور جایگزین تدریس و بدن واقعی    نمی­شه اما یک کمک آموزشی بسیار مهمی است ...»

شایستگی شناخت حرفه­ای: درون مایه شایستگی شناخت حرفه­ای شامل زیر طبقه­های توسعه حرفه­ای و مهارت طراحی آموزشی می­باشد که هر کدام از این مفاهیم به­صورت جداگانه مورد بررسی قرار می­گیرد: توسعه حرفه­ای شامل ارتقاء دانش نظری و ارتقاء دانش تخصصی در بحث آموزش مبتنی­بر شبیه‌سازی می‌باشد. ارتقاء دانش و آگاهی در خصوص انواع تئوری‌های یادگیری جهت پیاده­سازی اصولی چارچوب آموزشی مبتنی­بر شبیه‌سازی بحث بسیار مهمی می‌باشد. از طرفی علاوه بر تئوری‌های یادگیری، آشنایی با نحوه ورود آموزش مبتنی­بر شبیه‌سازی در آموزش فراگیران می‌تواند مدرس را در اجرای بهینه این موضوع یاری کند. بهره­مندی استاد از مبانی نظری و تئوری‌های یادگیری مختلف استاد را به سمت طراحی آموزشی مفید و مؤثر در کلاس آموزشی سوق می‌دهد ارتقاء دانش تخصصی در ابتدا نیازمند ارتقاء دانش نـظری از طریـق شرکـت در نمایشگاه‌های عـلمی ملـی و بین­الملی، شرکت در دوره‌های آموزش ضمن خدمت مرتبط و یا بهره­گیری از محتویات علمی نشریات حرفه­ای می‌باشد که البته پس از ارتقاء دانش نظری بحث ارتقاء دانش تخصصی در خصوص سیمولاتورهای آموزشی مطرح می‌شود. مدرس باید از قابلیت­های انواع سیمولاتور­های آموزشی آشنا بوده و در آموزش­های فراگیران از جنبه­های مختلف آموزشی   سیمولاتور­ها بهره­مند شود به­عنوان نمونه مشارکت­کننده شماره یک می­گوید «... واقعیت مجازی می­تونه به حالت سه بعدی بسیاری از موارد آموزشی را به دانشجو انتقال دهد...». مهارت طراحی آموزشی شامل کسب دانش در خصوص مبانی و پیشینه آموزش مبتنی­بر شبیه‌سازی، آگاهی در خصوص تئوری‌های یادگیری و طراحی آموزش مبتنی­بر شبیه‌سازی می‌باشد. مدرسان جهت ارتقاء دانش در خصوص مبانی و پیشینه آموزش در دوره‌های آموزشی مرتبط باید شرکت­کننده که با توجه به مصاحبه‌های صورت گرفته اساتید از ضعف آگاهی در خصوص مبانی نظری گلایه داشتند که این موضوع می‌تواند به عدم آگاهی در خصوص استفاده کامل از آموزش مبتنی بر شبیه‌سازی در آموزش بالینی شود. به­­عنوان نمونه مشارکت­کننده شماره 3 می‌گوید «.... سعی می‌کنم که در هر دوره مرتبط که بشه به نوعی علم و دانش خودم را ارتقاء بدم شرکت کنم...».
آگاهی در خصوص تئوری‌های یادگیری بسیار مورد تاکید است. مدرسان از طریق شرکت در دوره‌های آموزشی و انتخاب تئوری مرتبط با سرفصل آموزشی به شایستگی مورد نظر دست یابد. مشارکت­کننده شماره 7 «....بدون این­که انواع نظریه‌های یادگیری را بشناسی نمی­تونی دقیقاً بدونی که آموزش مبتنی­بر شبیه‌سازی در راتباط با چه چیزی هست پداگوژی یه بحث اصلی است...».
طراحی آموزشی نیازمند آگاهی از دانش نظری و آگاهی از نظریه‌های یادگیری است تا استاد بتواند یک طرح آموزشی صحیح را اجرا کند. از این طریق می‌تواند رفتار ورودی را ارزیابی کند، محتوای آموزشی مناسبی طراحی کند، سناریو باورپذیرتری راتدوین کند. به­عنوان نمونه مشارکت­کننده شماره 3 در این باره می‌گوید «... قبل از این­که شروع به تدریس کنم معمولاً از دانشجویان در خصوص این­که تدریس را با چه موضوعی شروع کنم سوال می‌کنم ...». مشارکت­کننده شماره 7 می‌گوید «.... استاد باید طوری آموزش را هدایت کند که دانشجو تصور نکند در یک موقعیت غیر آموزشی است و از فرصت‌های آموزشی استفاده کند...».
شایستگی مهارت حرفه­ای: درون مایه شایستگی شناخت حرفه­ای شامل زیر طبقه‌های توانایی مشارکت و همکاری و مهارت استفاده هدفمند از شبیه‌سازی آموزشی می‌باشد که هر کدام از این مفاهیم به­صورت جداگانه مورد بررسی قرار می‌گیرد:
توانایی مشارکت و همکاری شامل هماهنگی با سایر سطوح آموزشی و تمایل به دریافت حمایت می‌باشد. اساتید برای بروز شدن سیمولاتورهای آموزشی همکاری می‌کنند حتی این بحث باید در هنگام خرید انواع شبیه سازها صورت گیرد بدین ترتیب موانع اجرای آموزش مبتنی­بر شبیه‌سازی برطرف می‌شود. اساتید به شرکت در سیاستگذاری­های آموزشی علاقه­مندند و به­دنبال جلب نگرش مثبت مدیران در خصوص اجرای آموزش هستند. به­طور نمونه مشارکت­کننده شماره 5 می­گوید «... استاد باید این­قدر اشراف داشته باشد که حتی بتواند نقطه ضعف سیمولاتورها را استخراج کند و برای به روز شدن آموزش تلاش کند».
در بحث کسب شایستگی توسط مدرسان همکاری با اساتید مجرب و استفاده از تجارب آنان مهم است. جلب حمایت و همکاری مسئولین جهت تامین سیمولاتورهای آموزشی نیز در این رابطه کمک­کننده است. تلاش استاد باید در مسیر نهادینه­سازی چارچوب آموزش مبتنی بر شبیه‌سازی باشد.  به­طور نمونه مشارکت­کننده شماره 2 می‌گوید «... از اساتید که مجرب هستند باید کمک بگیریم تا استادان دانشکده توانمند شوند...». مشارکت­کننده شماره 7 می‌گوید «... شاید یک روزی قوانین اخلاق پزشکی دیگر اجازه ندهد که دانشجو وارد بالین هم نشود و شاید هم آن روز دور نباشد در آن روز اگر زیر ساخت‌ها را تکمیل نکنیم دانشگاه‌ها حتماً متضرر خواهد شد...». مهارت استفاده هدفمند از شبیه‌سازی شامل       برنامه­ریزی استفاده از سیمولاتور، توانمندی حرفه­ای مدرسان در خصوص استفاده از شبیه­سازها، مدیریت کلاس و مهارت تدریس مدرسان است. در بحث برنامه­ریزی استفاده از سیمولاتور نحوه استفاده از آن­ها، تطابق دادن با موضوع آموزشی با سیمولاتورهای آموزشی، استفاده از سیمولاتورهای بروز و خارج شدن از حالت یکنواخت مطرح می‌باشد. به­عنوان نمونه مشارکت­کننده شماره 5 می‌گوید «.... اگر قرار باشد در بحث آموزش بنده یک موضوعی رو دوبار تکرار کنم ترجیح می‌دهم از میز تشریح استفاده کنم...». مشارکت­کننده شماره 8 می‌گوید «.... وقتی استاد می‌خواهد این نوع آموزش را شروع کند که به­صورت عملیاتی است و از حالت روتین کلاسی در واقع خارج می‌شود...».
توانمندی حرفه­ای مدرسان به معنای تسلط کافی به انواع شبیه سازهای موجود، استفاده مؤثر از شبیه سازها، تسلط به فناوری، طراحی تکالیف آموزشی در کلاس مبتنی­بر شبیه‌سازی، تسلط کافی به سیمولاتورهای کلاسیک است.   به­عنوان نمونه مشارکت­کننده شماره 3 گفت «... استاد باید بتواند از شبیه­سازها استفاده کند یعنی از مولاژ گرفته تا دستگاه‌های پیشرفته سیمولاتور..».
مدیریت کلاس بحث مهمی در شایستگی مهارت حرفه­ای است. تسلط به اداره کلاس با استفاده از سیمولاتورهای آموزشی، وضع قوانین متناسب با فضای کلاس مبتنی­بر شبیه‌سازی و تنظیم زمانی برای آموزش مؤثر از مصاحبه‌های اساتید استخراج گردید. به­عنوان نمونه مشارکت­کننده شماره یک می‌گوید «... بحث مهمی که هست اینه که علاوه بر استفاده مؤثر از شبیه­سازها این­که این کلاس چگونه باید اداره بشه و استاد باید در این خصوص مسلط باشد..». مهارت تدریس در بحث آموزش مبتنی­بر شبیه‌سازی یکی از شایستگی‌های ویژه است. مدرس قبل از اجرای آموزش مبتنی­بر شبیه‌سازی باید آمادگی داشته باشد. از محدودیت‌های روش‌های آموزش کلاسیک آگاهی دارد. کاملاً آگاه به این موضوع باشد که به چه ضرورتی از شبیه­ساز در کلاس استفاده می‌کند. به­دنبال به­روز شدن مهارت‌های تدریس خود در زمینه آموزش مبتنی­بر شبیه‌سازی باشد. پروسیجرهای محیط بالین واقعی را با استفاده از شبیه­سازها در کلاس پیاده کند. به­عنوان نمونه مشارکت­کننده شماره 7 می‌گوید «.... شاید این فرصت در محیط واقعی امکان­پذیر نباشد یا اگر امکان پذیر باشد شاید تبعات برای خود دانشجو یا بیمار ایجاد کند. باید حتماً قبل از ورود به محیط درمانی از طریق شبیه‌سازی این امکان فراهم شود ...».
شایستگی خود ارزیابی: این درون مایه شامل زیر مقوله مهارت ارزیابی و بهسازی مداوم می­باشد که در ادامه به همراه نمونه­ای از مصاحبه مشارکت­کنندگان توضیح داده می­شود. مهارت ارزیابی و بهسازی مداوم شامل ارزشیابی و شناسایی چالش‌های آموزش مبتنی­بر شبیه‌سازی می‌باشد. سمت مهم شایستگی مدرسان در آموزش مبتنی بر شبیه‌سازی مرتبط با سنجش و ارزشیابی می‌باشد. استاد می‌تواند نقاط قوت و ضعف تدریس خود را در کلاس آموزش مبتنی­بر شبیه‌سازی از طریق ارزشیابی مستمر خود، ارئه بازخوردهای معنی­دار، شناسایی نقاط قوت و ضعف فراگیران و... شناسایی کرده و جهت برطرف کردن آن­ها برنامه­ریزی کند از طریق آگاهی از چالش‌های موجود در آموزش مبتنی­بر شبیه‌سازی که در روند این نوع آموزش تاثیرگذار است از جمله تعداد زیاد فراگیران یا مشغول بودن استاد در سنجش و ارزیابی دوره آموزشی مفید خواهد بود. به­عنوان نمونه مشارکت­کننده شماره 1 می‌گوید «.... علاوه بر نیاز سنجی آخر ترم، استاد باید آخر هر کلاس هم بازخوردی از نحوه عملکرد خودش از دانشجوها بگیره..». مشارکت کننده شماره 2 می‌گوید «... در خصوص شبیه سازها کار کردم و برای رزیدنت‌ها و متخصصین خریداری هم کردم منتها در آموزش این شبیه­سازها ضعیف هستیم...».
بحث و نتیجه­گیری
این مطالعه با هدف تبیین تجارب مدرسان آموزش پزشکی در رابطه با شایستگی‌های لازم برای آموزش مبتنی­بر شبیه‌سازی انجام شد. از نظر اعضای هیات علمی آموزش پزشکی    شرکت­کننده در تحقیق حاضر، مدرسان در ابتدا باید به­صورت خود خواسته به­سمت توانمندی در حوزه آموزش مبتنی­بر شبیه‌سازی حرکت کنند و نگرش خود را در این زمینه ارتقاء دهند. مطالعات پیشین بر آموزش کارکنان و فراگیری آخرین یافته­های علمی در زمینه­ی وظایف شغلی توسط مدرسین (18)، شناسایی نیازها و اولویت­های آموزشی مدرسین جهت ارتقاء کیفیت تدریس (19)، برنامه­ریزی فرایندهایی به­منظور افزایش دانش، مهارت و نگرش­های حرفه­ای اعضای هیات علمی (20) تاکید می­کنند. به عقیده Okuda و همکاران (2009) تغییر روش آموزش پزشکی باعث بروز چالش برای اساتید است و این موضوع بدون افزایش خود راهبری مدرس حل نخواهد شد (3). مدرسان می‌توانند با نوآوری که انجام می‌دهند چالش‌های آموزش مبتنی بر شبیه‌سازی را پشت سرگذارند (21). انتقال تجارب بحث غیر قابل انکاری است اما موضوع خلاقیت و آموزش به هم پیوسته است (22). به گفته Lee و همکاران (2021) مطالعات در خصوص نگرش مدرسان شبیه‌سازی محدود است اما استفاده از شبیه‌سازی می‌تواند آموزش و یادگیری فراگیران را بهبود بخشد و این وابسته به پذیرش اساتید و تغییر نگرش آن­ها است (23). در مطالعه Jin & Pang تاکید شده است که آمادگی اساتید یک پیش نیاز برای اجرای آموزش مبتنی­بر شبیه‌سازی است (24). همچنین مدرسان در طی مصاحبه خود معتقد بودند که اساتید برای موفقیت در آموزش مبتنی­بر شبیه‌سازی و کسب شایستگی‌های لازم باید یک پایه قوی دانشی و شناختی در این زمینه داشته باشند که می­توانند هم قبل از فعالیت در دانشگاه کسب نمایند یا در طی دوره‌های آموزش ضمن خدمت توانمند شوند. بنابراین مقوله شایستگی شناخت     حرفه­ای شکل گرفت. به گفته Vermunt یادگیری فعال در ارتباط با وظایف آموزشی منجر­به ساخت دانش خواهد شد و مدرسان باید بین دانش نظری و تجربیات خود ارتباط برقرار کنند. همچنین مدرسان می‌توانند از طریق ارتقاء آگاهی خود در خصوص ابعاد مختلف آموزش شبیه‌سازی خصوصاً انواع تئوری‌های یادگیری و تاریخچه استفاده از این آموزش در خدمت آموزش پزشکی باشند (25). بنابر مطالعات پیشین مدرسان شبیه‌سازی، مهارت خود را در سطح مبتدی ارزیابی کرده و لزوم ارتقاء دانش نظری را عنوان کرده­اند (26). از طرفی افزایش درخواست برای بهبود کیفیت آموزش، توجه موسسات آموزشی را به لزوم آمادگی مدرسان جلب کرده است (27). بنابر مطالعه Dai & Ke   یکی از عوامل مهم برقراری ارتباط مؤثر با آموزش مبتنی­بر شبیه‌سازی یادگیری اصول و نظریه‌ها می‌باشد (28). یافته­های Hakemi و همکاران (2023) همسو با مقوله‌های استخراج شده عوامل طراحی آموزشی را در ارتباط با نظریه‌های یادگیری، یادگیری مشارکتی، تدوین سناریو­های مرتبط و در نتیجه یادگیری با کیفیت مطرح می‌کنند (29). چنانچه Polikarpus و همکاران (2023) تایید می‌کنند که فرایند پیاده سازی آموزش‌های مبتنی­بر شبیه‌سازی وابسته به نگرش مدرسان، حمایت مدیران، ارتباطات مدرسان، آموزش فناوری و دانش مدرسان می‌باشد (30). پس از ارتقاء مدرس در بحث شایستگی شناخت حرفه­ای مدرسان به شایستگی مهارت حرفه­ای اشاره می‌کنند. اساتید معتقد هستند که ارتقاء دانش نظری و دانش پداگوژیکی می‌تواند بر مهارت اساتید تاثیر گذار باشد، همچنین اساتید می‌توانند با سایر اساتید مجرب و یا دانشکده‌های موفق ارتباط برقرار کنند. آن­ها برای استفاده از شبیه­سازها باید برنامه­ای داشته باشند که از طریق شناخت انواع شبیه­سازهای آموزشی و نحوه کاربرد آن امکان­پذیر می‌باشد. بدین ترتیب مدیریت کلاس و مهارت تدریس نیز ارتقاء می‌یابد و تجربه یادگیری و تدریس اثر بخش ایجاد خواهد شد. چنانچه Muhumuza و همکاران  توصیه می­کندکه دوره‌های آموزشی در خصوص نظریه‌های مرتبط با آموزش مبتنی­بر شبیه‌سازی جهت برطرف کردن موانع آموزش مبتنی­بر شبیه‌سازی برای اساتید آموزش پزشکی برگزار شود (31).
قسمت مهم هر آموزشی، مبحث ارزشیابی است که با عنوان شایستگی ارزیابی استخراج گردید و شامل ارزشیابی و شناسایی چالش‌های آموزش مبتنی­بر شبیه‌ساز است. همان‌طور که Waznonis  (2014) در تحقیقی با عنوان روش‌ها و ارزشیابی‌های شبیه‌سازی در آموزش پرستاری مطرح می‌کند که ابزاری برای ارزیابی دقیق آموزش مبتنی­بر شبیه‌سازی وجود ندارد و این در حالی است که بررسی مؤثربودن آموزش از طریق ارزیابی‌های استاد است (32).        همچنین بنا بر یافته‌های Brown و همکاران (2018) ارائه بازخورد به فراگیر یک راه‌حل برای آموزش برنامه‌های مبتنی­بر شبیه‌سازی است که می‌تواند از طریق یک جلسه حضوری و یا از راه دور توسط مدرس ارائه گردد؛ زیرا تنها از این طریق مدرس اثربخشی درک آموزش را متوجه می‌شود (33). باتوجه‌به نتایج به‌دست‌آمده استفاده از روش آموزش مبتنی­بر شبیه‌سازی مورد تأیید بسیاری از اساتید و مؤسسات آموزشی است که در کنار آموزش رسمی می‌تواند یک روش بسیار مؤثر کمک‌آموزشی و یا به‌صورت آموزش ترکیبی باشد. از طرفی باتوجه‌به مؤلفه‌های استخراج شده، این روش به گسترش خلاقیت و تفکر انتزاعی دانشجویان کمک شایان توجهی می‌کند که به‌نوعی حلقه مفقودی آموزش پزشکی در سال‌های اخیر است. از طرفی مؤلفه‌‌های استخراج شده به‌راحتی اطلاعات مفید و مؤثری در اختیار دانشگاه‌های علوم پزشکی در باب نحوه آموزش اساتید در امر آموزش مبتنی­ بر شبیه‌سازی می‌گذارد، بنابراین می‌توان پیشنهاد داد؛ با استفاده از مقوله‌های اصلی و فرعی شناسایی شده در این پژوهش، نسبت به توانمندی مدرسان و ارتقای شایستگی‌های آنان عمل کرد. در پایان ذکر این نکته ضروری به­نظر می‌رسد که این پژوهش ادعا ندارد که توانسته تمامی شایستگی‌های مدرسان آموزش پزشکی در حوزه آموزش مبتنی بر شبیه‌سازی را استخراج کند. با این وجود تلاش شده تا با یک نگاه جامع به شایستگی مدرسان مسیر را برای علاقه­مندان به پژوهش در حوزه آموزش مبتنی­بر شبیه‌سازی هموارتر سازد. از محدودیت پژوهش عدم آشنایی بسیاری از اساتید با آموزش مبتنی­بر شبیه‌سازی مخصوصاً شبیه­سازهای آموزشی نوین و عدم همکاری برخی از اساتید برجسته در بحث آموزش مبتنی­بر شبیه‌سازی به­دلیل مشغولیت شغلی در مطالعه است. در مجموع، بر اساس نتایج حاصل از این پژوهش، پیشنهاد می‌شود که الگوی شایستگی اساتید آموزش پزشکی در حوزه آموزش مبتنی­بر شبیه‌سازی توسط محققان جهت استفاده در دانشگاه‌های علوم پزشکی استخراج گردد.
قدردانی
بدین‌وسیله از کلیه کسانی که در فرایند انجام پژوهش نقش مؤثری داشتند تقدیر و تشکر می‌شود.


 
فهرست منابع
1. Steuber T, Isaacs AN, Howard ML, Nisly SA. Effectiveness of Journal Club Activities Versus Clinical Debate Activities in Pharmacy Experiential Education. American journal of pharmaceutical education 2022; 86 (1):8562. [DOI:10.5688/ajpe8562]
2. So HY, Chen PP, Wong GK, Chan TT. Simulation in medical education. Journal of the Royal College of Physicians of Edinburgh 2019; 49 (1): 52-7. [DOI:10.4997/JRCPE.2019.112]
3. Okuda Y, Bryson EO, DeMaria Jr S, Jacobson L, Quinones J, Shen B, Levine AI. The utility of simulation in medical education: what is the evidence?. Mt Sinai J Med 2009; 76(4): 330-43. [DOI:10.1002/msj.20127]
4. Doyon O, Raymond L. Surveillance and patient safety in nursing research: A bibliometric analysis from 1993 to 2023. J Adv Nurs 2024;80:777-788. [DOI:10.1111/jan.15793]
5. Cook TC, Camp-Spivey LJ. Innovative teaching strategies using simulation for pediatric nursing clinical education during the pandemic: a case study. Academic Medicine 2022: 97(3), S23. [DOI:10.1097/ACM.0000000000004538]
6. Phillips JM, Harper MG, DeVon HA. Virtual Reality and Screen-Based Simulation Learner Outcomes Using Kirkpatrick's Evaluation Levels: An Integrative Review. Clinical Simulation in Nursing 2023; 79: 49-60. [DOI:10.1016/j.ecns.2023.02.008]
7. Roh YS, Kim M, Issenberg SB. Perceived competence and training priorities of Korean nursing simulation instructors. Clinical Simulation in Nursing 2019; 26: 54-63. [DOI:10.1016/j.ecns.2018.08.001]
8. Porkarimi J,sedagat M.[Explaining the Relationship between Competence and Transformational Leadership Style of Managers in Research Organizations]. Human Resource Management Researches 2014; 6(1): 201-222.[Persian]
9. Milner RJ, Gusic ME, Thorndyke LE. Perspective: toward a competency framework for faculty. Academic Medicine 2011; 86 (10):1204-10. [DOI:10.1097/ACM.0b013e31822bd524]
10. Aligolbandi K, Mohamadalizadeh P, Amue F, Ghanhrani N, Nadi ghra A, Hosseinian A. Prediction of Active Learning by Evaluating the Components of Competency and Teaching Quality in the Students of Mazandaran University of Medical Sciences. JMED 2017; 10 (27): 124-40. [DOI:10.29252/edcj.10.27.32]
11. Sajadi S, Farsi Z.[Simulation- Based Education]. Journal of Educational Studies 2015; 6: 21-30.[Persian]
12. Amiri M, Khademian Z.[Simulation-Based Training in Operating Room: A Review Study]. Iranian Journal of Medical Education 2018; 18(81): 496-505.[Persian]
13. Baniasadi T, Shahmoradi L, Mehravar F, Hajesmaeelgohari S.[The Role of Learning Based on Virtual Patient Simulation in Surgical Training: A Survey at Tehran University of Medical Sciences]. Journal of Health and Biomedical Informatics 2021; 8(2): 174-83.[Persian]
14. Janighorban M, Allahdadian M, Haghani F. Simulation,A Strategy for Improving Clinical Education. Journal of Nursing Education 2013; 2 (3): 55-65.
15. Motaghi M, Assadisharif F. Experiences of family from caring patient suffering from trauma: a qualitative study, Journal of Multidisciplinary Care, 2016; 5 (4): 90-100.
16. Abili K, darabi M, Porkarimi J, Farmahinifarahani M. The exploration of the competencies of faculty members in quality teaching. JMED 2020; 13 (37): 52-63. [DOI:10.29252/edcj.13.37.52]
17. Abedi H.[Methods of qualitative research in nursing]. Isfahan. Boshra; 2006. [Persian]
18. Mikeska JN, Webb J, Bondurant L, Kwon M, Imasiku L, Domjan HN, et al. Using and adapting simulated teaching experiences to support preservice teacher learning. InRedefining teacher education and teacher preparation programs in the post-COVID-19 era. IGI Global; 2022. [DOI:10.4018/978-1-7998-8298-5.ch004]
19. Erfanpoor S, Esmaeili R, Sajjadi M, Alami A, Mircheraghi SF. Needs Assessment and Determination of the Priorities of Accountable Education in Gonabad University of Medical Sciences. Future of Medical Education Journal 2018; 8(2 ):3-7.
20. Mirjailli Seyyed MA.[Investigation the role of professional development and empowerment of Farhangian university' s teachers in students' perceived teaching quality: Case study of Farhangian University in Yaszd]. Journal of Educational and Scholastic Studies 2019; 7 (19): 9-38. [Persian]
21. Roussin CJ, Weinstock P. SimZones: an organizational innovation for simulation programs and centers. Academic Medicine 2017;1; 92 (8): 1114-20. [DOI:10.1097/ACM.0000000000001746]
22. Sadeghi Z, Mohtashami R, Miri A, Sadeghi S.[Creativity in higher education a basic step to stable development]. Educ Strategy Med Sci 2010; 3 (1) : 9-10. [Persian]
23. Lee WC, Neo WL, Chen DT, Lin TB. Fostering changes in teacher attitudes toward the use of computer simulations: Flexibility, pedagogy, usability and needs. Education and Information Technologies 2021; 26: 4905-23. [DOI:10.1007/s10639-021-10506-2]
24. Jin S, Lu Q, Pang D. An investigation of knowledge, attitude and practice towards simulation among clinical nursing teachers in China: A cross-sectional study. Nurse Education in Practice 2022; 63:103395. [DOI:10.1016/j.nepr.2022.103395]
25. Vermunt JD. Understanding, measuring and improving simulation-based learning in higher education: Student and teacher learning perspectives. Learning and Instruction 2023;1; 86:101773. [DOI:10.1016/j.learninstruc.2023.101773]
26. Akhter Z, Malik G, Plummer V. Nurse educator knowledge, attitude and skills towards using high-fidelity simulation: A study in the vocational education sector. Nurse Education in Practice 2021; 53:103048. [DOI:10.1016/j.nepr.2021.103048]
27. Badiee F, Kaufman D. Design evaluation of a simulation for teacher education. Sage Open 2015;24;5(2):2158244015592454. [DOI:10.1177/2158244015592454]
28. Dai CP, Ke F. Educational applications of artificial intelligence in simulation-based learning: A systematic mapping review. Computers and Education: Artificial Intelligence 2022; 19:100087. [DOI:10.1016/j.caeai.2022.100087]
29. Hakemi A, Blamoun J, Lundahl A, Armstead T, Hakemi K, Malik M. A Conceptual Framework for Instructional Design of a High Acuity and Low Occurrence Event-Simulation Based Education Training of Residents, Medical Students, and Nurses in Anaphylaxis Utilizing Curated Educational Theories. Advances in Medical Education and Practice 2023; 14:101-7. [DOI:10.2147/AMEP.S398013]
30. Polikarpus S, Luik P, Poom-Valickis K, Ley T. The Role of Trainers in Implementing Virtual Simulation-based Training: Effects on Attitude and TPACK Knowledge.Vocations and Learning 2023;16: 1-28. [DOI:10.1007/s12186-023-09322-1]
31. Muhumuza A, Najjuma JN, MacIntosh H, Sharma N, Singhal N, Hollaar GL, Wishart I, Bajunirwe F, Santorino D. Understanding the barriers and enablers for postgraduate medical trainees becoming simulation educators: a qualitative study. BMC medical education 2023; 23 (1): 28. [DOI:10.1186/s12909-022-03995-3]
32. Waznonis AR. Methods and evaluations for simulation debriefing in nursing education. Journal of Nursing Education 2014; 1; 53(8): 459-65. [DOI:10.3928/01484834-20140722-13]
33. Brown DK, Wong AH, Ahmed RA. Evaluation of simulation debriefing methods with interprofessional learning. Journal of Interprofessional Care 2018; 2; 32 (6): 779-81. [DOI:10.1080/13561820.2018.1500451]
ارسال پیام به نویسنده مسئول


XML   English Abstract   Print


Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

Assadisharif F, yari Haj atalou J, Rezaei E, Adib Y, kamran A. Competencies of Medical Education Instructors In Simulation-based Education: a Descriptive Phenomenological Study. RME 2023; 15 (4) :13-23
URL: http://rme.gums.ac.ir/article-1-1336-fa.html

اسدی شریف فرانک، یاری حاج عطالو جهانگیر، رضایی عیسی، ادیب یوسف، کامران عزیز. شایستگی های مدرسان آموزش پزشکی در آموزش مبتنی بر شبیه‌سازی: یک مطالعه فنومنولوژی توصیفی. پژوهش در آموزش علوم پزشکی. 1402; 15 (4) :13-23

URL: http://rme.gums.ac.ir/article-1-1336-fa.html



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
دوره 15، شماره 4 - ( 1402 ) برگشت به فهرست نسخه ها
پژوهش در آموزش علوم پزشکی Research in Medical Education