یادگیری الکترونیکی به ­عنوان یکی از انواع یادگیری خود محور یکی از پدیده ­های دنیای آموزش مدرن است که در عصر اطلاعات و در جامعه­ ی مبتنی بردانش پا به عرصه ­ی وجود گذاشته است. نفوذ سریع فناوری اطلاعات در میان آحاد مردم و استفاده­ی روز افزون از تکنولوژی در عرصه ­های مختلف موجب تغییر شیوه­ ی زندگی آن­ها شده است. همچنین در حیطه آموزش، روش­های مبتنی بر تکنولوژی با روش ­های سنتی آموزش به­طور جدی به رقابت پرداخته است. این تغییر شیوه­ ی سیستم آموزشی رشته­ های علوم پزشکی از جمله دندانپزشکی را نیز ملزم به استفاده از این فناوری­ ها در دروس تخصصی می­کند (1). یادگیری الکترونیکی اصطلاحی به معنای استفاده از روش­های مختلف از جمله مولتی مدیا برای اهداف آموزشی است که می­تواند از طریق موبایل­های هوشمند، لپ تاپ و فضای مجازی صورت گیرد (2). ویژگی اصلی و اساس یادگیری الکترونیکی خاصیت ارتباطی و تعاملی آن است که بستری برای پردازش و معنابخشی بهتر به اطلاعات را فراهم می­ کند (3). کلاس­ های آموزش سنتی به علت این­که وابسته به مکان و زمان خاصی هستند، نمی­توانند بستر مناسب و جذابی را برای یادگیری فراهم آورند و همچنین نمی­توانند باعث بهبود مهارت و خلاقیت یادگیرندگان شوند (4). یکی از ابزارهای مهم اطمینان از اثر بخشی آموزش در موقعیت­ های از راه دور و چهره به چهره، از طریق پشتیبانی از یادگیرنده است. از آن­جاکه یادگیرنده­ها  به­طور فزاینده و چشم­ گیری از شبکه ­ی جهانی وب برای تعامل در یادگیری و همکاری استفاده می­ کنند، سیستم ­های پشتیبانی دانشجو هم به این فرآیند یادگیری کمک می­کنند و به یادگیرنده در ارتقای توانایی­ها و اعتماد به نفس در خود محوری در آموزش و تعامل اجتماعی یاری می­رسانند (5). حفظ دانشجو در حیطه­ ی آموزشی که به آن وارد شده است، مساله ­ای بسیار مهم است. استفاده از سیستم­های الکترونیکی و برنامه­های شبکه­های اجتماعی با افزایش میزان کارایی   برنامه های آموزشی و سهولت در دسترسی به مطالب و یادگیری، می­ تواند باعث افزایش علاقمندی و رضایت­مندی دانشجویان از رشته­ی تحصیلی و کاهش میزان انصراف و ترک دانشگاه شود (6).
امروزه تلفن همراه هوشمند بخش مهمی از زندگی مدرن را تشکیل می­دهند و امکان دسترسی راحت به اینترنت و همچنین قابلیت به اشتراک گذاشتن تصاویر و فیلم و پیام رسانی سریع را فراهم می­کنند. قاعدتاً دانشجویان پزشکی ودندانپزشکی نیز از این امکانات مستثنی نیستند و اکثریت آن­ها دارای تلفن همراه هوشمند بوده و از نرم­ افزارهای پیام­رسان سریع استفاده می­کنند. مطالعات نشان داده­اند که استفاده از نرم­افزارهای موبایل در آموزش پزشکی و دندانپزشکی باعث افزایش مشارکت دانشجویان در روند آموزش، بهبود روند بازخورد و ارتقاء ارتباط بین دانشجویان و اساتید می­گردد (7). یکی از این نرم ­افزارهای کاربردی، Tritapp است که یک شبکه اجتماعی تخصصی در حوزه­ی علوم پزشکی است. کاربران این شبکه متخصصان در حوزه­ی علوم پزشکی مانند: پزشک، دندانپزشک، داروساز، پرستار است. هدف این شبکه، ایجاد ارتباط تخصصی بین کاربران است تا به اشتراک اطلاعات و به حل مسایل حرفه­ی خود بپردازند همچنین اساتید در آن می­توانند موضوعات جدید را آموزش دهند که می­تواند بستری کاربردی برای حمایت از فراگیر باشد.
در درس مبانی اندودانتیکس دانشجویان برای اولین بار در دوره تحصیل خود با این درس آشنا می­شوند و برای نخستین بار وارد بخش اندو می­شوند. با توجه به حساسیت این درس و ماهیت آن که با بیماران دارای درد سر و کار دارند، لازم است علاوه برکسب دانش، مهارت لازم در چگونگی تحصیل در این بخش را به­دست بیاورند و با راهنمای مطالعه و قوانین و مقررات بخش اندو به­طور کامل مسلط شوند. با توجه به اطلاعات در دسترس و تحقیقات انجام شده، مطالعه­ای که به بررسی تاثیر ارایه­ی راهنمای مطالعه با تلفن همراه هوشمند در آموزش دندانپزشکی بپردازد، انجام نگرفته است؛ لذا مطالعه حاضر با هدف بررسی تاثیر ارائه­ی راهنمای مطالعه و قوانین بخش اندو با تلفن همراه هوشمند در درس مبانی اندودانتیکس عملی (واحد عملی پری کلینیک اندودانتیکس) بررضایت­مندی و خوداظهاری توانمندی در دانشجویان دندانپزشکی عمومی طراحی شد.
روش ­ها
این مطالعه به­صورت نیمه تجربی برروی 36 دانشجوی سال چهارم (سال تحصیلی 1400 -1399) رشته دندانپزشکی عمومی دانشگاه علوم پزشکی تهران در واحد درسی مبانی اندودانتیکس (پری کلینیک) انجام گرفت. با توجه به این­که تعداد کل دانشجوهای سال چهارم دانشکده دندانپزشکی پردیس بین­الملل دانشگاه علوم پزشکی تهران 36 نفر بود، حجم نمونه به­روش سرشماری شامل کلیه دانشجویان سال چهارم (36 نفر) در نظر گرفته شد.
به ­منظور انجام این مطالعه، ابتدا تاییدیه کمیته اخلاق در تحقیقات پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران اخذ شد. دانشجویان به دو گروه مساوی تقسیم شدند که این  تقسیم ­بندی براساس تقسیم دانشجویان برای گذراندن درس مبانی اندو عملی در دو نیم ترم اول و دوم توسط واحد آموزش پردیس بین­الملل دانشکده دندانپزشکی بود. اهداف و روش اجرای مطالعه توسط محققین به­طور کامل به دانشجویان توضیح داده شد و پس از اخذ رضایت­نامه آگاهانه دانشجویان در این مطالعه شرکت کردند. جهت جلوگیری از Contamination، گروه شاهد دانشجویانی بودند که در نیم ترم اول واحد درسی مبانی اندو را می­گذراندند.
در گروه شاهد، قوانین و راهنمای درس مبانی اندودانتیکس عملی طبق کوریکولوم به­روش رایج مربوطه در اختیار دانشجویان قرار گرفت. روش رایج بدین صورت بود که قوانین ورود به بخش در جلسه اول به دانشجویان توضیح داده شد و برنامه دمو و کار عملی طول ترم برروی تابلو اعلانات پری­ کلینیک نصب و همچنین راهنما و برنامه آموزشی در سایت دانشکده بارگذاری شد. در گروه آزمون، علاوه برروش معمول بخش اندو، راهنمای مطالعه و قوانین بخش اندو با استفاده از شبکه اجتماعی متخصصان علوم پزشکی Tritapp در اختیار دانشجویان قرار گرفت. در واقع با استفاده از این نرم­افزار، در طول دوره از دانشجویان پشتیبانی شد. اطلاعات مربوط به قوانین و راهنمای مطالعه در ابتدا و در طول دوره به­صورت اطلاعیه متنی و یا پست­های تصویری در اختیار دانشجویان قرار داده شد و در طول دوره برنامه­های کار عملی و زمان دمو و وسایل مورد نیاز به ایشان یادآوری شد. در این گروه دانشجویان پس از نصب نرم­افزار برروی گوشی­های همراه هوشمند خود و آشنایی با این شبکه اجتماعی، از طریق مطالعه ­ی متن، مشاهده تصویر و پاسخ به سوالات از قوانین بخش اندو و راهنمای مطالعه این درس مطلع گردیدند. تمام دانشجویان گروه مداخله ترغیب به استفاده از نرم­افزار شدند و محققین، قبل از آغاز ترم تحصیلی، با همکاری گروه پشتیبانی Tritapp آیکون مورد نظر را در نرم­افزار فوق قرار دادند و کلیه دانشجویان گروه مداخله عضو گروه شدند. با این حال، اگر دانشجویی از اپلیکیشن و پکیج استفاده نمی­کرد دچار عواقبی مانند کسر نمره نمی­شد. به­منظور ارزیابی رضایت دانشجویان در بخش اندو با استفاده از این شبکه اجتماعی، در پایان هر گردش با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته توانمندی و رضایت­مندی مورد بررسی قرار گرفت. خلق گویه­ها و سازه­های ابزار یعنی ساخت پرسشنامه؛ با استفاده از نظر پژوهش­گر (به صورت عمده) و همچنین سوالات و پرسشنامه­ های موجود و مورد نظر محققان در مطالعات پیشین انجام پذیرفت. سپس گویه­ها با یکدیگر ترکیب شده تا سازه­های ابزار را شکل دهند. جهت تعیین خصوصیات روان­سنجی پرسشنامه طراحی شده، روایی محتوایی (CVI، CVR) و روایی صوری اندازه­گیری شد. برای تعیین روایی محتوایی، از دو روش کمّی و کیفی استفاده شد. برای تعیین روایی محتوا، گویه­ها در اختیار متخصصان حیطه دندانپزشکی قرار گرفتند تا از لحاظ اعتبار محتوایی بررسی شوند. در روش کیفی، رعایت دستور زبان (Grammar)، استفاده از کلمات مناسب (wording)، قرارگیری آیتم­ها در جای مناسب خود (Item allocation) و امتیازدهی مناسب (Scaling)، توسط متخصصان مورد بررسی قرار گرفت. بازخورد متخصصان در زمینه سوالات گردآوری و براساس آن اصلاح شود.
به­منظور ارزیابی روایی محتوایی ابزار به شکل کمّی، ضریب CVR (ضریب نسبت روایی محتوا یاContent Ratio Validity) و شاخص CVI (شاخص روایی محتوا یا Content Index Validity) استفاده شد که ابزار با (CVI=1 , CVR=0.62). تایید گردید. پس از بررسی روایی محتوایی، ابزار طراحی شده به پنل متخصصین داده شد تا درمورد ظاهر سوالات نظر بدهند. برای تعیین روایی صوری نیز از دو روش کمّی و کیفی استفاده شد. در تعیین کیفی روایی صوری، موارد سطح دشواری، میزان عدم تناسب و ابهام مورد بررسی قرار گرفت و اصلاح شد. در مرحله بعدی، جهت کاهش و حذف آیتم­ های نامناسب و تعیین اهمیت هر یک از آیتم­ ها، از روش کمّی (نمره دهی از 1 تا 5) تاثیر آیتم استفاده شد. پرسشنامه­ ی نهایی شامل اطلاعات دموگرافیک دانشجویان (سن، جنس، میزان استفاده از فضای مجازی در شبانه روز) برای گروه مداخله با 24 آیتم و گروه شاهد با 12 آیتم بود. داده ­ها با استفاده از نرم افزار آماری SPSS.Ver.23 و شاخص­های آمار توصیفی (فراوانی و درصد)، و با توجه به توزیع نرمال بودن نمرات از آزمون­t-test   و در غیر این­صورت از Mann- Whitney  برای تجزیه و تحلیل داده­ها استفاده شد. همچنین سطح معنی­داری کم­تر از 05/0 در نظر گرفته شد.
یافته ­ها
در مطالعه حاضر در مجموع 36 دانشجو مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که از لحاظ توزیع جنسی، به ترتیب در گروه مداخله 1/42 درصد مرد و 9/57 درصد زن و در گروه شاهد 2/41 درصد مرد و 8/58 درصد زن حضور داشتند. همچنین سن افراد مورد مطالعه، در گروه مداخله با میانگین سنی افراد برابر 26/2 ± 68/24 سال و در گروه شاهد برابر 11/1 ± 64/24 سال بود که از لحاظ آماری تفاوت معنی­داری بین دو گروه وجود نداشت (951/0p=).
نتایج نشان داد که زمان استفاده دانشجویان از شبکه­های اجتماعی، در گروه مداخله (15 درصد بین 5/0 تا 1 ساعت، 8/36 درصد بین 1 تا 2 ساعت و 4/47 درصد) بیش از 2 ساعت از این شبکه­ها و در گروه شاهد (9/5 درصد بین 5/0 تا 1 ساعت، 2/41 درصد بین 1 تا 2 ساعت و 9/52 درصد) بیش از 2 ساعت از این شبکه­ها استفاده می­کردند (نمودار 1). همچنین نتایج نشان داد که تفاوت معنی­داری در زمان استفاده از شبکه­های اجتماعی بین دو گروه وجود ندارد (640/0p=).

نتایج نشان داد که کلیه دانشجویان گروه مداخله از نرم­افزار تریت اپ برای دریافت راهنمای مطالعه و قوانین بخش اندو استفاده می ­کردند. از نظر رضایت در طراحی نرم­افزار کاربردی تریت اپ، 5/44 درصد از دانشجویان، آن را متناسب با نیازهای دانشجویان می­ دانستند. 4/44 درصد از دانشجویان طراحی بصری و گرافیک نرم­افزار را مناسب می­ دانستند. همچنین 5/55 درصد از دانشجویان اعتقاد داشتند که نرم افزار تریت اپ دارای کاربری آسان و کاربر پسند است و6/55 درصد از دانشجویان فضا و طراحی نرم­افزار تریت اپ را به­عنوان یک برنامه کمک آموزشی، مناسب و کارآمد دانستند. کلیه دانشجویان (100درصد) معتقد بودند که استفاده از  این نرم ­افزار به ­عنوان یک برنامه کمک آموزشی برای ارائه راهنمای مطالعه و قوانین بخش اندو، از گمراهی و اتلاف وقت دانشجو جلوگیری می ­کند. 8/77 درصد دانشجویان معتقد بودند که نرم­افزار تریت اپ امکانات مورد نیاز را به­عنوان یک برنامه مستقل برای پاسخ­گویی به نیاز دانشجویان برای تعامل با اساتید را دارد. 4/33 درصد دانشجویان گزارش کردند که تریپ اپ در افزایش توانایی آن­ها در تعامل با دیگران در شبکه­های مجازی تاثیر مثبت داشته است. 4/83 درصد دانشجویان با توجه به مجازی شدن فعالیت­های آموزشی در طی دوران کرونا وجود نرم­افزارهای اجتماعی مانند تریت اپ را برای ارائه محتواهای آموزشی و محتواهای پشتیبانی کمک­ کننده دانستند. 7/28 درصد از آنان اظهار داشتند که از دریافت پاسخ به موقع از سوی سیستم پشتیبان از طریقنرم ­افزار تریت اپ، رضایت دارند. 7/28 درصد دانشجویان از دریافت پاسخ مناسب و کامل از سوی سیستم پشتیبان از طریق نرم ­افزار تریت اپ، رضایت داشتند.
جدول شماره یک نشان می­دهد که در حیطه رضایتمندی بجزء سوال " روش ارائه قوانین بخش اندو و راهنمای مطالعه آن، مناسب است"(019/0 =p)، در کلیه سوالات تفاوت  معنی­داری آماری بین گروه مداخله و شاهد وجود ندارد. در حیطه خوداظهاری نتایج نشان داد که در هیچ­کدام از سوالات بین دو گروه مداخله و شاهد تفاوت معنی­داری آماری وجود ندارد (جدول 1).

بحث و نتیجه ­گیری
با توجه به نتایج به­دست آمده، در مطالعه حاضر، بهره ­گیری از برنامه Tritapp به­عنوان یکی از شبکه­های اجتماعی ویژه پزشکی با هدف ارائه راهنمای مطالعه و قوانین بخش اندودانتیکس موفقیت قابل قبولی داشته است. اما در حیطه افزایش توانمندی دانشـجویان تفـاوت معنی­داری ایـجاد  نکرده بود. در مطالعه حاضر کلیه دانشجویان از نرم­افزار تریت اپ استفاده کردند. در انجام چنین مطالعاتی استفاده­ی تمام اعضای گروه مداخله از موبایل هوشمند و اپلیکیشن­های آنلاین یک چالش محسوب می­شود. نتایج مـطالعه­ی Manakil در سـال 2017 به­منظور بررسی تاثیر تکنولوژی موبایل در آموزش دندانپزشکی در میان 251 نفر از دانشجویان سال اول و سال آخر در دانشکده دندانپزشکی نشان داد که صرفاً 15 تا 25 درصد دانشجویان از اپلیکیشن استفاده می­کنند. اما با توجه به پیگیری­ های انجام شده و همچنین احساس نیاز دانشجویان به پشتیبانی آنلاین در دوران پاندمی کرونا، در مطالعه وی­ کلیه افراد گروه مداخله عضو اپلیکیشن تریت اپ شده و در گروه فعالیت داشتند (8).
در مطالعه حاضر به لحاظ جنسیت تفاوتی در میزان استفاده از نرم­افزار تریت اپ بین دانشجویان دختر و پسر مشاهده نشد که می­تواند نشان­دهنده این باشد که بسته حمایتی به میزان مشابهی جذابیت در هر دو جنس داشته است. می­توان گفت نیاز آن در بین دانشجویان مرد و زن احساس ­شده است. نتایج بیانگر آن بود که 50 درصد از شرکت­کنندگان در هر دو گروه، بیشتر از دو ساعت در طول شبانه روز از فضای مجازی استفاده می­کردند. نتایج مطالعه Nalwa و همکاران نشان داد که در سال­های اخیر استفاده از اینترنت و فضای مجازی رشد  چشمگیری داشته است (9). این امر می­تواند قابل توجه سیاست­گزاران امر آموزش باشد تا از پتانسیل تمایل دانشجویان به فضای مجازی، از آن به­ عنوان ابزاری در ارتقاء آموزش دندانپزشکی بهره گیرند.
نتایج مطالعه­ی حاضر نشان داد که در حدود نیمی از دانشجویان گروه مداخله طراحی تریت اپ را متناسب با نیازهای شخصی خود می­دانستند و اکثراً وجود نرم­افزارهای کاربردی نظیر تریت اپ را برای ارائه محتواهای پشتیبانی بسیار کمک­کننده می­دانستند. بیش از 80 درصد دانشجویان در گروه مداخله اعتقاد داشتند که راهنمای مطالعه و قوانین بخش را در دسترس هستند. در مطالعه مشابه  Alamerو همکاران نتایج نشان داد که استفاده از یک نرم­افزار کاربردی(whatsup) برای حمایت از فراگیران و تشویق آن­ها بسیار مفید بوده و موجب رضایت فراگیران شده است (10). حال آن­که در مطالعه حاضر از نرم­ افزار تخصصی که صرفاً به گروه علوم پزشکی اختصاص یافته است؛ استفاده گردید. لذا به نظر می­رسد گسترش شبکه­های اجتماعی تخصصی و کاربرد آن در آموزش دندانپزشکی می­تواند فضای حرفه­ای­تری برای حمایت از فراگیر باشد.
کلیه دانشجویان گروه مداخله معتقد بودند که استفاده از   نرم­افزار کاربردی تریت اپ به­عنوان یک برنامه کمک آموزشی برای ارائه راهنمای مطالعه و قوانین بخش اندو، از گمراهی و اتلاف وقت دانشجو جلوگیری می­کند. به احتمال زیاد ارتباط شبانه­ و روزی آنلاین با اساتید، پشتیبانی و یادآوری روزانه­ی برنامه­های تئوری و همچنین یادآوری به­همراه داشتن وسایل مورد نیاز برای روز درسی دانشجویان، موجب جلوگیری از اتلاف وقت و گمراهی آن­ها می­گردد. از آنجایی­که انتخاب محتواهای ارائه شده به دانشجویان متناسب با نیازهای آنان صورت گرفته، به ­طوری­که تلاش شد تا کلیه مواردی را که دانشجویان به ­دلیل عدم وجود آگاهی و آشنایی قبلی با بخش اندودانتیکس بعضاً سر در گم و سبب اتلاف وقت آنان ­شود را پوشش دهد.
نتایج حاکی از آن بود که حدود دو سوم دانشجویان به قابل اعتماد بودن و کاربردی بودن این نرم­افزار برای تامین اطلاعات لازم آموزشی و کسب توانمندی عملی در این درس اعتقاد دارند. مطالعه Barros de Oliveira و همکاران اثربخشی استفاده از موبایل را به­عنوان یک ابزار کمکی برای تشخیص رادیولوژیک عوارض اندودونتیک در دانشجویان دندانپزشکی مورد بررسی قرار دادند. نتایج بیانگر آن بود که استفاده از اپ موبایل شامل تصاویر رفرانس، توانایی دانشجویان را برای تشخیص عوارض اندودونتیک به­ طور قابل توجهی افزایش  می­دهد (11). صرفاً حدود 29 درصد دانشجویان اظهار داشتند که از دریافت پاسخ به موقع، مناسب و کامل از سوی سیستم پشتیبان از طریق نرم ­افزار تریت اپ، رضایت دارند. این موضوع نشان­ دهنده­ ی این است که دانشجویان از پیگیری سیستم پشتیبان مربوط به خود نرم ­افزار تریت اپ در ارتباط با حل مشکلات یا اختلالات نرم­ افزار، رضایت کافی نداشتند. در مطالعه حاضر، در گروه شاهد قوانین و راهنمای درس مبانی اندودانتیکس عملی طبق کوریکولوم به روش رایج ارائه شد. اما در گروه مداخله علاوه بر روش رایج، راهنمای مطالعه و قوانین بخش اندودانتیکس عملی با استفاده از شبکه­ی اجتماعی متخصصان علوم پزشکی، تریت اپ، در اختیار دانشجویان قرار گرفت. با توجه به نتایج به­دست آمده، در ارتباط با رضایت از نحوه­ی ارائه­ی قوانین بخش اندودانتیکس و راهنمای مطالعه­ی آن به لحاظ آماری اختلاف معنی­داری بین دو گروه شاهد و مداخله مشاهده شد. همچنین در گروه مداخله رضایت بیشتری نسبت به گروه شاهد وجود داشت. با توجه به نتایج بدست آمده، استفاده از نرم­افزارهایی مانند تریت اپ و پشتیبانی آنلاین برای دانشجویان در دوره­ی پاندمی کرونا   به­دلیل محدودیت آموزش حضوری بسیار کمک­کننده بود. نتایج مطالعه Berry و همکاران نشان داد که استفاده از     اپ­ های موبایلی در پیام­دهی آموزشی پریودنتیک به­ویژه در مواردی که همراه با روش­های سنتی باشد، اثربخشی بیشتری دارند (12). در مطالعه Saxena و همکاران، اکثر دانشجویان دندانپزشکی اعتقاد داشتند که رسانه­ های اجتماعی در مطالعات دوره تخصصی خود به آن­ها کمک می­کنند. همچنین اکثراً مشتاق اجرای آموزش الکترونیکی در برنامه درسی خود بودند (13). نتایج مطالعه Manakil و همکاران نشان داد که درصد کمی از دانشجویان از اپلیکیشن­ها برای یادگیری استفاده می­ کنند با این­که اکثر دانشجویان اظهار کردند که ابزار موبایل با کاربردهای نرم­افزاری می­تواند کمک مثبتی برای مدیریت بیمار و آموزش باشد (8).
در حیطه­ ی خوداظهاری توانمندی و یادگیری در بین دانشجویان گروه مداخله و گروه شاهد تفاوت معنی­داری از نظر آماری مشاهده نشد. با این وجود، با توجه به این­که هدف غایی سیستم­های پشتیبانی از فراگیر، ارتقاء دانش و توانمندی آنان است، به نظر می­رسد برای بهبود کیفیت سیستم حمایتی مجازی به­ منظور ارتقاء یادگیری برنامه­ریزی شود. نتایج مطالعه Muhammad  و همکاران در سال 2018 نشان داد که احساس تعلق داشتن، شرکت کردن در ارتباط جمعی و تعامل با دیگران و داشتن احساس امنیت برای پیدا کردن جایگاه خود، یادگیری فراگیران را بهبود می­بخشد (14). در مطالعه ­ی حاضر صرفاً 33 درصد از دانشجویان گروه مداخله اظهار داشتند که نرم­افزار Tritapp در افزایش توانایی دانشجو در تعامل با دیگران در شبکه­های مجازی تاثیر مثبت دارد. به­نظر می­رسد دانشجویان بیش از استفاده از این نرم­افزار، از واتس­اپ و اینستاگرام برای تعامل با یکدیگر استفاده می­کردند. بنابراین استفاده از نرم ­افزار تریت اپ تاثیر چندانی در ارتباط بین دانشجویان نداشت. این امر می­تواند به توسعه ­دهندگان این ابزارها، برای ارتقا کیفیت تعامل بین افراد، به عنوان یک بازخورد، موثر باشد.
نتایج مطالعه حاضر حاکی از آن بود که دانشجویان در گروه شاهد درصد رضایت بالاتری نسبت به گروه مداخله در احساس راحتی و امنیت برای پرسیدن سوال­های خود را دارند. علت این امر را شاید بتوان در انتقال مطلب در گروه تریت اپ (به ­صورت نوشتاری و صوتی) دانست. به­عنوان مثال: در موارد اعتراض یا انتقاد، با توجه به ثبت شدن مطلب و عدم امکان تغییر توسط دانشجویان موجب عدم احساس راحتی و امنیت ­گردد. همچنین در گروه تریت اپ مطالب پرسیده شده برای تمام اعضای گروه نمایش داده می­شود که می­تواند احساس ناخوشایندی برای فرد ایجاد کند. اما به نظر می­رسد در گروه شاهد، انتقال مطالب و سوالات به صورت حضوری و گفتاری، احساس راحتی و امنیت بیشتری برای دانشجو فراهم می­کند. در مطالعه­ی حاضر حدود 90 درصد از دانشجویان گروه شاهد و 60 درصد از گروه مداخله به آگاهی پیدا کردن از راهنمای مطالعه و قوانین بخش اندو و بهره ­مندی از سیستم پشتیبان دانشجو ابراز علاقه­مندی کردند. در مطالعه­ای که توسط Bass و همکاران جهت کشف پتانسیل سیستم­های پشتیبان دانشجو با عنوان ترویج حفظ و موفق ساختن دانشجو انجام شد، نتایج نشان داد که 90 درصد شرکت‌کنندگان حلقه‌های حمایت دانشجویی را برای تاثیرگذاری بر ادراکات آن­ها از شغل مامایی و جهت‌دادن آن­ها به تحصیل در دانشگاه مفید دانستند (6). با توجه به نتایج مطالعه حاضر می­توان گفت که بسته­های حمایت از فراگیر در حفظ دانشجویان و ایجاد انگیزه برای ارتقاء تحصیلی و آینده شغلی حائز اهمیت است. در نهایت به نتیجه نهایی می­توان گفت که بهره­گیری از برنامه Tritapp  به­عنوان یکی از شبکه­های اجتماعی ویژه پزشکی با هدف ارائه راهنمای مطالعه و قوانین بخش اندودانتیکس موفقیت قابل قبولی داشته است، با توجه به این­که رضایت­مندی از نرم­افزار کاربردی به­طور نسبی بالا بود، اما در حیطه افزایش توانمندی دانشجویان تفاوت معنی­ داری مشاهده نشد. از آنجا­یی­که در مطالعه حاضرصرفاً به پشتیبانی و ارائه­ی راهنمای مطالعه و قوانین بخش توجه داشت، انتظار می­رفت بین دو گروه شاهد و مداخله از لحاظ دسترسی به منابع و محتوا که در سیستم مدیریت یادگیری الکترونیکی دانشگاه (نوید) بارگذاری شده، اختلافی وجود نداشته باشد که نتایج مطالعه نیز این مطلب را تایید کرد. ولی به لحاظ توصیفی در گروه مداخله رضایت­مندی بالاتری نسبت به گروه شاهد مشاهده شد. از محدودیت­ های مطالعه حاضر می­ توان به حجم پایین مطالعه اشاره کرد. از طرفی به­ دلیل اجرای مطالعه در زمان پاندمی کووید-19، برقراری ارتباط بین اساتید و دانشجویان کم­تر بود. به نظر می­رسد بهتر است که پشتیبانی­ها هم­زمان به­صورت حضوری و مجازی باشد تا دانشجویان برای استفاده از این محتواها انگیزه بیشتری یابند و همچنین زیرساخت­ های مناسب برای ارائه این محتواها آماده شود. در نهایت، حمایت از فراگیر با ارائه راهنمای مطالعه به شکل سنتی و با استفاده از شبکه اجتماعی ویژه متخصصین در رضایت­مندی و توانمندی دانشجویان دندانپزشکی در درس مبانی اندودانتیکس نقش مشابهی داشته است.
قدردانی
نویسندگان مراتب قدردانی خود از آقای دکتر محمدجواد خرازی فرد برای آنالیز داده­ها اعلام می­دارند.