[صفحه اصلی ]   [Archive] [ English ]  
:: صفحه اصلي :: درباره نشريه :: آخرين شماره :: تمام شماره‌ها :: جستجو :: ثبت نام :: ارسال مقاله :: تماس با ما ::
بخش‌های اصلی
صفحه اصلی::
اطلاعات نشریه::
آرشیو مجله و مقالات::
برای نویسندگان::
برای داوران::
ثبت نام و اشتراک::
تماس با ما::
تسهیلات پایگاه::
بایگانی مقالات زیر چاپ::
::
جستجو در پایگاه

جستجوی پیشرفته
..
دریافت اطلاعات پایگاه
نشانی پست الکترونیک خود را برای دریافت اطلاعات و اخبار پایگاه، در کادر زیر وارد کنید.
..
ثبت شده در

AWT IMAGE

AWT IMAGE

..
سامانه جامع رسانه های کشور

..
:: دوره 14، شماره 1 - ( 1401 ) ::
جلد 14 شماره 1 صفحات 12-1 برگشت به فهرست نسخه ها
ارتباط‌سنجی محیط یادگیری با رفتارهای مدنی– تحصیلی از دیدگاه دانشجویان
سیده سارا افرازنده ، فاطمه بخشی زاده ، رقیه مداح ، مهناز خسروی ، الناز یزدان پرست*
گروه پرستاری، دانشکده پیراپزشکی و بهداشت فردوس، دانشگاه علوم پزشکی بیرجند، بیرجند، ایران ، yazdanparast.e@bums.ac.ir
واژه‌های کلیدی: محیط یادگیری، رفتارهای مدنی تحصیلی، مشارکت اجتماعی، دانشجویان
متن کامل [PDF 523 kb]   (455 دریافت)     |   چکیده (HTML)  (1729 مشاهده)
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: روانشناسي تربيتي
متن کامل:   (630 مشاهده)
مقدمه

مؤسسات آموزش عالی و دانشگاه­ها همواره برای یافتن راهکارهایی برای افزایش موفقیت دانشجویان و همین­طور کمک به دانشجویان در کسب تجربه در زمینه آموزش عالی تلاش می­کنند. از جمله وظایف مهم دانشگاه­ها پرورش نیروی انسانی کارآمد می­ باشد در این مقوله تلاش برای افزایش کیفیت محیط یادگیری اهمیت بسیاری دارد (1). بررسی­های اخیر بیان می­کند که کیفیت محیط یادگیری تأثیر به­سزایی در یادگیری افراد دارد و درک مثبت از آن زمانی میسر می­ شود که دانشجویان کارکرد و دید مثبتی به درس داشته باشند (2). محیط یادگیری به بافت فیزیکی، اجتماعی، روانی، آموزشی و فرهنگی اشاره دارد که یادگیری در آن انجام  می ­گیرد و برداشت­های صورت گرفته از محیط یادگیری، یادگیرنده، شرایط یادگیری، رشد و توسعه یادگیرنده را تحت تأثیر قرار می­دهند (3). محیط یادگیری یک شبکه تعاملی از نیروها در فعالیت­های آموزشی و یادگیری است که بر نتایج یادگیری فراگیران تأثیر می­گذارد و روند یادگیری را به­طور مستقیم یا غیرمستقیم تحت تأثیر قرار می­دهد (4). به بیان دیگر محیط یادگیری، شرایط اجتماعی، روانی و آموزشی است که یادگیری در آن اتفاق می­افتد و همچنین پیشرفت و ارتقاء دانشجویان تحت تأثیر آن شکل می­ گیرد (5) و در بهترین حالت، این محیط علاوه بر توجه به فعالیت­ های علمی، به تشویق، تعامل و مشارکت دوستانه بین دانشجویان و سایر اعضاء توجه می­کند (6). بررسی­ها نشان می­دهد که میان محیط یادگیری و نتایج ارزشمند مانند رضایت و موفقیت اعضای محیط، رابطه­ی معنی­داری وجود دارد و محیط یادگیری مناسب برای افزایش کیفیت آموزشی ضروری است (7). محیط یادگیری مناسب، میل و انگیزه دانشجویان برای یادگیری را تقویت می­کند و رضایت فراگیران از دوره را افزایش می­دهد (4) و بر رفتارهای دانشجویان، هدف، عزت نفس، کاربرد راهبردها و انگیزش تحصیلی آن­ها تأثیرگذار است (8). محیط یادگیری شامل تعامل بین استاد، دانشجو و ارتباطات بین دانشجویان است. آزادی، رشد شخصیت، رفتار منظم و مؤدبانه، ارتباطات قومی، نژادی و تعامل دانشجویان نیز، از دیگر ابعاد آن می­باشد (5). نتایج مطالعه  بهرامی (1396) نشان داد که ادراک از محیط یادگیری در ارتقای شناخت، فراشناخت، انگیزه پیشرفت و خودکارآمدی دانشجویان جهت نیل به سرزندگی تحصیلی تأثیرگذار است (8). همچنین نتایج مطالعه بهمئی (1397) نیز نشان داد که هرچه درک دانشجویان از محیط یادگیری بهتر باشد، انگیزه آن­ها در جهت علاقه­مندی به پیشرفت تحصیلی در رشته­های مختلف آموزشی و پژوهشی بیشتر خواهد بود و بهبود محیط یادگیری نیز سرزندگی تحصیلی دانشجویان را در واکنش به چالش­ها و موانع پیش­رو در محیط­های آموزشی افزایش خواهد داد (9).
هوش اجتماعی و رفتار مدنی تحصیلی از مؤلفه­های مؤثر در کیفیت محیط یادگیری می­باشد (10). رفتارهای مدنی تحصیلی، رفتارهایی ارادی و اختیاری هستند که جنبه­ی رسمی نداشته اما به واسطه­ی تعاملات اجتماعی فرد با  انگیزه­ی همدلی، کمک­رسانی و همچنین مشارکت بیشتر از وظیفه رسمی اجرا می­شوند (12-11). به­عبارت دیگر رفتارهای مدنی تحصیلی شامل ابعاد گوناگونی نظیر پایبندی به قوانین حاکم بر محیط تحصیل مدرسه، رأی دادن و داوطلب شدن، تعامل اجتماعی و همچنین تلاش برای حل مشکلات جامعه و تلاش برای ایجاد روابط صمیمانه می­باشد که تأثیر به­سزایی بر عملکرد فردی و اجتماعی دانش­آموزان و دانشجویان دارد (13) و باعث می­شوند که فراگیران در محیط آموزشی با یکدیگر دوست شوند و با کمک هم باعث بهبود موفقیت و پیشرفت تحصیلی یکدیگر شوند (14). محیط آموزشی می­تواند موجب شکل­گیری رفتار های مدنی شود که این خود باعث کاهش موانع بین افراد محیط می­گردد و همچنین این رفتارهای مدنی می­توانند خشونت­های اجتماعی را کاهش دهند؛ که امروزه تبدیل به یکی از دغدغه­ های مؤسسات آموزشی شده است (15).
یکی از مشکلات مهم مؤسسات آموزشی رفتارهای غیرمحترمانه موجود می­باشد، رفتارهای نا بهنجاری نظیر ایجاد آشوب در کلاس درس، بی­توجهی دانشجویان به درس، بی­ احترامی به استاد و سایر محصلین، همچنین خروج زود هنگام کلاس، عدم صداقت و زورگویی محیط یادگیری را تضعیف نموده و منجر به خشونت­های کاری در آینده می ­گردد (6). تحقیقات نشان می­دهد رفتارهای مدنی راه نجات بسیاری از ناهنجاری­ها مانند عدم صداقت و همچنین ارتقاء عملکرد علمی دانشجویان می­باشد. با توجه به این­که دانشجویان زیرساخت سازمان­ها در آینده نزدیک هستند؛ رشد اخلاقی و رفتاری دانشجویان به اندازه­ی پیشرفت علمی آن­ها دارای اهمیت است. نتایج مطالعه نوبل (2013) نیز حاکی از این مطلب است که تأکید بیشتر بر رفتار مدنی می­تواند به ارتقای تحصیلی دانشجویان منجر شود (16)؛ همچنین نتایج مطالعه افرازنده (1395) نیز که با هدف بررسی ارتباط عدالت آموزشی و رفتارهای مدنی تحصیلی از دیدگاه دانشجویان پرستاری انجام شد، بیانگر ارتباط مثبت و معنی­دار بین رفتارهای مدنی تحصیلی و عدالت آموزشی بوده است (17). در مؤسسات آموزشی محیط یادگیری فضایی است که در  آن ترویج ارزش­های اخلاقی به اندازه­ی گسترش علم اهمیت دارد (18).
بنابراین با توجه به این­که رفتارهای مدنی تحصیلی و تعامل بین دانشجویان در مؤسسات آموزشی بر رفتارهای کاری آنان تأثیرگذار است و از طرفی محیط­های یادگیری، یکی از  مهم­ترین فاکتورهای تعیین­کننده رفتار دانشجویان، میزان یادگیری و رضایت فراگیران از محیط­های درسی است؛ می­توان با بررسی همبستگی بین این دو مفهوم در راستای ارتقای رفتارهای عملکردی دانشجویان در آینده حرفه­ای گام برداشت؛ همچنین اکثر مطالعات نیز تنها به بررسی توصیفی محیط یادگیری و رفتارهای مدنی تحصیلی پرداخته بودند و کم­تر مطالعه­ای اقدام به بررسی همبستگی بین این دو مؤلفه نموده است؛ در همین راستا این مطالعه با هدف تعیین ارتباط بین محیط یادگیری و رفتارهای مدنی تحصیلی دانشجویان انجام شد.
 روش ­ها
این مطالعه توصیفی - همبستگی بر روی 220 نفر از دانشجویان دانشکده پیراپزشکی و بهداشت شهرستان فردوس در نیم­سال دوم تحصیلی1400-1399 به روش سرشماری انجام گرفت و پس از حذف پرسشنامه های ناقص تعداد 203 پرسشنامه مورد ارزیابی قرار گرفت. این دانشجویان در رشته­های پرستاری، اتاق عمل، فوریت­های پزشکی و فناوری اطلاعات مشغول به تحصیل بودند. معیار ورود به مطالعه گذراندن حداقل دو ترم تحصیلی و معیار خروج از مطالعه تکمیل ناقص پرسشنامه­ها بود. دانشکده بهداشت فقط دارای یک ورودی در رشته بهداشت بود که در ترم دوم تحصیل می­کردند، لذا به­دلیل نداشتن معیار وارد مطالعه نشدند.
پیش از جمع­آوری داده­ها از معاونت تحقیقات دانشگاه کد اخلاق (IR.BUMS.REC.1399.287) اخذ شد و با مسئولین مربوطه نیز هماهنگی لازم به­عمل آمد. جهت جمع­آوری اطلاعات از دو پرسشنامه­ی ارزیابی محیط آموزشی داندی (Dundee Ready Educational Environment Measure) و رفتارهای مدنی تحصیلی (Educational Citizenship Behaviors Questionnaire) استفاده شد.
بخش اول: چک­لیست اطلاعات فردی شامل سن، جنسیت، وضعیت تأهل، ترم تحصیلی، وضعیت سکونت، رشته تحصیلی بخش دوم: پرسشنامه ارزیابی محیط آموزشی داندی (DREAM)  شامل50 گویه پنج گزینه­ای با مقیاس لیکرت (4-0)، به صورت کاملاً موافقم (4 امتیاز)، موافقم (3 امتیاز)، نظری ندارم (2 امتیاز)، مخالفم (1 امتیاز)، کاملاً مخالفم (صفر امتیاز) می­باشد. پرسشنامه دارای 5 حیطه شامل 1 – ادراک دانشجو از محیط یادگیری (12 گویه)، 2 – ادراک دانشجو از اساتید (11 گویه)، 3– ادراک دانشجو از توانایی علمی خود (8گویه)، 4– ادراک دانشجو از جو آموزشی (12 گویه)، 5- ادراک دانشجو از شرایط اجتماعی خود (7 گویه) است. دامنه امتیازات پرسشنامه از 200-0 و امتیاز کلی در 4 گروه نامطلوب (50-0)، نیمه مطلوب (100-51)، مطلوب (150-101) و بسیار مطلوب (200-151) طبقه­بندی می­گردد. این پرسشنامه در مطالعات و کشورهای مختلف برای سنجش محیط یادگیری به کار گرفته شده و روایی و پایایی آن به زبان­های مختلف سنجیده شده است. در ایران نیز در پژوهش محمدی روایی و پایایی آن مورد تأیید قرار گرفته و ضریب آلفای کرونباخ کلی 88/0به­دست آمده است (19). در این مطالعه نیز ضریب آلفای کرونباخ برای حیطه ادراک دانشجو از محیط یادگیری 79/0، حیطه ادراک دانشجو از اساتید 65/0، حیطه ادراک دانشجو از توانایی علمی خود 713/0، حیطه ادراک دانشجو از جو آموزشی 79/0، حیطه ادراک دانشجو از شرایط اجتماعی­اش 62/0 و برای کل محیط یادگیری 933/0 به­دست آمد.
بخش سوم: پرسشنامه رفتارهای مدنی تحصیلی (ECBQ) است که قبلاً توسط گل­پرور (1389) طراحی و به کار گرفته شده است (20). این پرسشنامه دارای 21 گویه بود که در مطالعه افرازنده و همکاران با عنوان "ارتباط عدالت آموزشی و رفتارهای مدنی تحصیلی از دیدگاه دانشجویان پرستاری" نیز مورد استفاده قرار گرفته است و پس از ارزیابی مجدد به مقتضای رشته تحصیلی و حذف گویه­ های با مشابهت بالا گویه­ها به 18 مورد تقلیل یافت و روایی و پایایی مجدداً محاسبه شده است. این پرسشنامه شامل سه حیطه یاری رسانی و مشارکت (6 گویه)، پایبندی به قواعد (9 گویه)، برقراری روابط صمیمانه (3 گویه) و پاسخ­گویی به گویه­ها در طیف لیکرت پنج امتیازی شامل همیشه (5 امتیاز) تا هرگز (1 امتیاز) می­باشد. روایی پرسشنامه توسط ده نفر از اساتید دانشکده پرستاری و مامایی رازی دانشگاه علوم پزشکی کرمان تأیید و جهت تأیید پایایی ضریب آلفای کرونباخ محاسبه که میزان آن 87/0 گزارش شده است. در مطالعه حاضر نیز از پرسشنامه 18 گویه­ای استفاده شده است (17). ضریب آلفای کرونباخ برای حیطه یاری رسانی و مشارکت 5/0، حیطه پایبندی به قواعد 572/0، حیطه برقراری روابط صمیمانه 742/0 و برای کل رفتار­های مدنی تحصیلی 787/0 به­دست آمد. جهت محاسبه، امتیازات گویه ­ها با یکدیگر جمع و در نهایت امتیازات در سه گروه خوب (90-66)، متوسط (66-43) و ضعیف (42-18) طبقه­بندی می­شود.
پرسشنامه در سایت پرس لاین طراحی و لینک آن از طریق واتس­آپ، تلگرام و ایتا در اختیار دانشجویان قرار داده شد.
در خصوص اهداف مطالعه توضیحات لازم به دانشجویان در ابتدای پرسشنامه­ها ارائه شد و در صورت رضایت، پرسشنامه­ها را تکمیل نمایند. تجزیه و تحلیل داده­ها با استفاده از نرم­افزار آماری SPSS.ver.22 و شاخص­های آمار توصیفی (فراوانی، میانگین و انحراف معیار) محاسبه گردید، همچنین با استفاده از آزمون کولموگروف اسمیرنوف نرمال بودن متغییرها تایید شد. از آزمون­های پارامتری (آزمون­های t مستقل و آنالیز واریانس یک­طرفه برای بررسی ارتباط بین نمره محیط یادگیری با متغیرهای دموگرافیک و آزمون ضریب همبستگی پیرسون و برای بررسی ارتباط بین نمره محیط یادگیری و نمره رفتارهای مدنی استفاده شد. سطح معنی­داری 5 0/0 درنظر گرفته شد.
یافته ­ها
 از مجموع 203 نفر شرکت ­کننده در مطالعه، 153 نفر (4/75 درصد) دارای سـن 22-18 سال ،7/51 درصد از آنان زن و 32 درصد موارد در رشته پرستاری و بقیه در رشته­های اتاق عمل، فوریت­های پزشکی و فناوری اطلاعات مشغول به تحصیل بودند.
نتایج نشان داد که بین میانگین نمره محیط یادگیری در رشته­ها و ترم­های مختلف تحصیلی تفاوت معنی­داری وجود دارد. (001/0p<) و همچنین بین نمره رفتارهای مدنی تحصیلی با ترم تحصیلی و سن دانشجویان ارتباط معنی­داری مشاهده شد (001/0p<) (جدول 1).

میانگین نمره­ی کل محیط یادگیری دانشجویان برابر (95/24+44/122) و رفتار­های مدنی (37/7+33/68) بود. نتایج نشان داد که حیطه ادراک از محیط یادگیری دارای بالاترین میانگین نمره و حیطه ادراک از شرایط اجتماعی خود دارای پایین­ترین میانگین نمره است. همچنین در بین    حیطه­های رفتارهای مدنی تحصیلی حیطه پایبندی به قواعد دارای بالاترین میانگین نمره و حیطه برقراری روابط صمیمانه دارای پایین­ترین میانگین نمره بود (جدول 2).

طبق تحلیل همبستگی پیرسون رابطه‌ مثبت و معنی­داری بین محیط یادگیری و رفتار­های مدنی دانشجویان وجود دارد (001/0>P و 674/0r=)؛ همچنین نتایج آزمون همبستگی پیرسون نشان داد که بین حیطه­ های متغیرهای محیط یادگیری و رفتارهای مدنی تحصیلی و بین کلیه حیطه­ های آن­ها با یکدیگر رابطه آماری مثبت و معنی­ داری وجود دارد (001/0>P) (جدول 3).
 
همچنین نتایج نشان داد که 144 نفر (9/70 درصد) از دانشجویان محیط یادگیری را در سطح مطلوب و 68 نفر (5/33 درصد) از آنان رفتارهای مدنی تحصیلی را در سطح متوسط ارزیابی نمودند (جدول 4).

بحث و نتیجه­ گیری
این پژوهش با هدف بررسی ارتباط بین محیط یادگیری با رفتار های مدنی- تحصیلی دانشجویان دانشکده پیراپزشکی و بهداشت شهرستان فردوس در سال 1400-1399 صورت گرفت. ارزیابی محیط یادگیری به­عنوان یک شاخص می­تواند در فرآیند مدیریت کیفیت جهت نشان دادن اثربخشی برنامه­ی آموزشی، میزان موفقیت و میزان رضایت دانشجویان در مقاطع مختلف تحصیلی مورد توجه قرار گیرد. میانگین نمره­ی کلی ادراک دانشجو از محیط یادگیری نشان می­دهد که جنبه­های مثبت محیط یادگیری از دیدگاه دانشجویان شاغل به تحصیل در این دانشکده بیش از جنبه­های منفی آن بود. نتایج مطالعه نصیری زیبا و همکاران (1396) نیز نشان داد که کیفیت محیط آموزشی در سطح مطلوب است (21). در مطالعه حسینی و همکاران نیز دیدگاه کلی دانشجویان از محیط یاددهی و یادگیری مطلوب و بسیار مطلوب بوده است (22). در مطالعه عسگری (2018) نیز جنبه­های مثبت محیط یادگیری از دیدگاه دانشجویان بیش از جنبه­های منفی آن بوده است (23)؛ یافته­های مطالعات فوق با نتایج پژوهش حاضر همسو است. این در حالی است که در مطالعه ایزلا (2018) دانشجویان رضایت کمی از محیط یادگیری داشته­اند (24)؛ همچنین در مطالعه نوریین (2018) نیز اکثریت دانشجویان علوم پزشکی محیط یادگیری را متوسط ارزیابی کردند (25)؛ که نتایج مطالعات ذکر شده با نتایج پژوهش حاضر مغایرت دارد. علت تفاوت در نمرات کسب­شده  ارزیابی محیط یادگیری می­تواند به­دلیل وضعیت آموزشی دانشگاه­ها، تفاوت­های فرهنگی و جغرافیایی مختلف باشد.
نتایج نشان داد که در بین ابعاد محیط یادگیری بیشترین نمره مربوط به ادراک دانشجویان از محیط آموزشی و کم­ترین نمره از شرایط اجتماعی آموزش آنان بود. نمرات میانگین ادراک دانشجویان در ابعاد درک از محیط یادگیری، درک از اساتید و ادراک از توانایی علمی خود در مراتب دوم تا چهارم قرار داشتند. با توجه به نتایج مطالعه حاضر، نظر دانشجویان نسبت به بعد «ادراک از محیط یادگیری» مثبت بود که این یافته با نتیجه به­دست آمده در مطالعه زروج حسینی مبنی بر وضعیت مطلوب این حیطه در بین دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی شاهرود همخوانی (22)؛ اما با نتایج مطالعه نصیری زیبا مبنی بر ادراک منفی دانشجویان به یادگیری (21) مغایرت دارد؛ به نظر می­رسد در دانشگاه­هایی که از روش­های نوین آموزشی کم­تر بهره گرفته­اند، نگرش دانشجویان به محیط آموزشی و یادگیری منفی است. از طرفی، استفاده از روش­های آموزشی دانشجو محور و روابط مبتنی­ بر همکاری علمی دانشجو    می­توانند در بهبود یادگیری مؤثرتر باشند (19).
در بعد «ادراک از جو آموزشی»  نتایج نشان­دهنده نگرش مثبت نسبت به جو آموزشی است؛ این یافته با نتایج به دست آمده در مطالعات نوریین (25) و ایزلا (24) مبنی ­بر دید مثبت دانشجویان نسبت به بعد ادراک از جو آموزشی مشابه بود. این نتیجه احتمالاً ناشی از دانشجو محور بودن سیستم آموزشی دانشکده بوده است. در بعد «ادراک از اساتید» نیز نتایج بیانگر نگرش مثبت دانشجویان نسبت به حیطه مدرسین است که با نتایج مطالعات زروج حسینی (22) و ایزلا (24) مشابه، اما با نتیجه مطالعه نوریین (25) مغایرت دارد؛ که استفاده از شیوه­های سنتی و معلم­محوری در تدریس دلیل این تفاوت است. می­توان چنین استنباط نمود که حضور اعضای هیئت علمی جوان و توانمند در دانشکده پیراپزشکی و بهداشت شهرستان فردوس منجر به استفاده بیشتر از شیوه ­های نوین آموزشی، آموزش دانشجو محور و همچنین تشویق دانشجویان برای مشارکت در کلاس­های درسی گشته است و این دلایل احتمالاً منجر به نگرش مثبت دانشجویان نسبت به اساتید شده است
در بعد «ادراک دانشجو از توانایی علمی خود»، نتایج مطالعه حاضر نشان­دهنده نگرش منفی دانشجویان نسبت به توانایی علمی­شان است؛ که این یافته با نتیجه مطالعه نوریین (25) مطابقت دارد؛ اما با نتایج مطالعات متعددی از جمله زورج حسینی (22)، محمدی (19) و ایزلا (24) مغایرت دارد؛ در واقع در مطالعه حاضر دانشجویان معتقد بودند که مدرسین در آموزش بیشتر از شیوه­های تدریس معلم محور استفاده می­کنند، دانشجویان برای مشارکت در کلاس­های درسی کم­تر مورد تشویق قرار می­گیرند و در امر مشاوره از روش دانشجو محور کم­تر استفاده می­شود که این موارد را می­توان به­عنوان دلایل احتمالی تفاوت بین نتایج مطالعه حاضر با سایر مطالعات ذکر کرد.
در بعد «ادراک دانشجو از شرایط اجتماعی خود» نتایج بیانگر نگرش منفی دانشجویان نسبت به شرایط اجتماعی­شان است؛ که این یافته با نتیجه مطالعه محمدی (19) مطابقت دارد، اما با نتیجه مطالعه زورج حسینی (22) در یک­راستا نیست؛ دلیل این تفاوت می­تواند ناشی از این باشد که احتمالاً بازخورد به دانشجویان و نظام حمایتی از دانشجو در مطالعه حاضر به­عنوان عامل و منشأ نارضایتی آنان تلقی می­گردد. نتایج مطالعه حاضر در خصوص مقایسه میانگین وضعیت محیط یادگیری برحسب جنس نشان داد که بین دو جنس اختلاف معنی­داری وجود ندارد، این موضوع هم­راستا  با مطالعات ذوالفقاری و همکارش (26) و سلاجقه و همکارانش (27) می­باشد. البته در مطالعه موسوی وهمکاران (28) برخلاف نتایج مطالعه حاضر، بین این دو متغیر ارتباط معنی­داری وجود داشت.
نتایج مطالعه حاضر همچنین حاکی از آن بود که میانگین نمره محیط یادگیری دانشجویان ارتباطی با سن آنان ندارد که این یافته با مطالعه حسن­آبادی (29) در یک راستا است؛ اما با نتایج مطالعه ذوالفقاری همخوانی ندارد (26). در مطالعه ذوالفقاری میانگین نمره کلی درک دانشجویان پزشکی از جو آموزشی در بین دانشجویان با سن بالای 25 سال بیشتر از دانشجویان با سن پایین‌تر از 25 سال گزارش‌شده است؛ که با توجه به بازه سنی بالاتر دستیاران پزشکی، وی علت نتایج حاصله را به توجه و اهمیت بیشتری که برای آموزش دستیاران وجود دارد، نسبت داده است (26). نتایج مطالعه حاضر همچنین بیانگر این بود که میانگین نمره محیط یادگیری دانشجویان در رشته­های مختلف تفاوت معنی­داری با هم دارند؛ به­گونه­ای که دانشجویان فوریت پزشکی نسبت به سایر دانشجویان از دیدگاه بهتری برخوردارند؛ این یافته با نتایج مطالعه زورج حسینی (22) و عباسی (30) مطابقت، اما با نتایج مطالعه ثناگو مغایرت دارد (31).
نتایج مطالعه حاضر بیانگر آن بود که بین میانگین نمره محیط یادگیری دانشجویان در ترم­های مختلف تفاوت   معنی­داری وجود دارد. این یافته با نتیجه مطالعه محمدی (19) مبنی بر تفاوت معنادار نمرات ادراک دانشجویان سال اول در مقایسه با سال­های بالاتر از محیط یادگیری و آموزشی در یک راستا است.
همچنین نتایج مطالعه حاضر حاکی از آن بود که وضعیت رفتارهای مدنی- تحصیلی دانشجویان در حد مطلوب است که این یافته با نتایج مطالعات افرازنده (18) و رضایی (32) همخوانی دارد؛ این در حالی است که یافته مطالعه حاضر با پژوهش های جعفری (33) که حاکی از حد متوسط رفتارهای                                مدنی– سازمانی در پرستاران و نتایج مطالعه گل­پرور (34) که بیانگر حد متوسط رفتارهای مدنی- تحصیلی در دانشجویان علوم تربیتی مغایرت دارد؛ دلیل این اختلاف می­تواند ناشی از تفاوت در گروه­های مورد مطالعه باشد. در مورد نتایج به­دست آمده از بررسی ارتباط رفتارهای مدنی- تحصیلی دانشجویان با ویژگی­های فردی، خاطر­نشان می­گردد که میانگین نمره رفتارهای مدنی دانشجویان در سنین مختلف تفاوت آماری معنی­داری را نشان داده است؛ که این یافته با نتایج مطالعه رضایی (32) و افرازنده (18) همخوانی دارد؛ شاید علت این امر باشد که با افزایش سن و کاهش هیجانات سنین جوانی و درگیر شدن افراد با مسائل کاری سطح رعایت رفتارهای مدنی تحصیلی در آن­ها بالا می­رود.
نتایج مطالعه حاضر نشان داد که میانگین نمره رفتارهای مدنی دانشجویان در ترم­های مختلف تفاوت آماری معنی­داری با یکدیگر دارند، که این یافته با مطالعه رضایی (32) در یک راستا است؛ در مطالعه  رضایی نیز دانشجویان مقطع دکتری در مقایسه با دانشجویان کارشناسی ارشد رفتارهای مدنی بالاتری را بروز دادند (32) . همچنین در نتایج مطالعه حاضر بین میانگین نمره محیط یادگیری و رفتارهای مدنی- تحصیلی دانشجویان ارتباط معنی­داری مشاهده شد. افرازنده (17) و گل­پرور (20) نیز در مطالعات خود بیان داشتند که بین عدالت آموزشی و رفتارهای مدنی- تحصیلی دانشجویان ارتباط معنی­داری وجود دارد. در مطالعه نصیری ولیک بنی (10) نیز بین رفتار مدنی- تحصیلی و اثربخشی آموزشی همبستگی مثبت و معناداری وجود داشته است. نتایج مطالعه سالاس والینا (Salas‐Vallina) نیز که با هدف بررسی توانایی یادگیری و ارتباط آن با رفتارهای مدنی شهروندی در پزشکان انجام شده است، بیانگر آن بود که می توان از طریق یادگیری و ایجاد نگرش های مثبت در محل کار به پیشرفت پزشکان در حرفه شان کمک کرد و این پزشکان (35)؛ در مقایسه با سایرین، رفتار های مدنی بهتری را بروز می­دهند، که این نتایج با پژوهش مطالعه حاضر همسو است. نتایج حاصل از مطالعه شفیع­زاده نیز بیانگر این مطلب بود که میان مشارکت در تصمیم­گیری و رفتار مدنی در مربیان ارتباط وجود دارد؛ در واقع هرچه مربیان در تصمیم­گیری­های مرتبط با حوزه کاری خود، مشارکت بیشتری داشته باشند، تمایل  آن­ها به رفتار های مدنی افزایش می­یابد (36). یکی از کلیدهای موفقیت یادگیری، ایجاد محیط­های یادگیری است که جامعه­پذیری و مشارکت را در یادگیرندگان افزایش می ­دهند. مشارکت مؤثر در محیط­های یادگیری به یادگیرندگان امکان می­دهد تا فعالانه در فرآیند یادگیری درگیر شوند و به وسیله آن شناخت خود را در ساختاری اجتماعی به بوته آزمایش گذارند و ایده­ها و راه­حل­های جدید را در ساختارهای مربوطه به کار بندند (37).
همان­طور که اشاره شد در مطالعه حاضر بین محیط یادگیری و رفتارهای مدنی- تحصیلی دانشجویان ارتباط وجود دارد؛ در تبیین نتایج می­ توان این ­گونه اظهار نمود که تقویت مشارکت دانشجویان در محیط یادگیری می­تواند منجر به تقویت بعد مشارکت از ابعاد مختلف رفتارهای مدنی- تحصیلی آنان گردد، رفتارهای مدنی- تحصیلی کیفیت فعالیت­ها را بهبود می­ بخشد، به علاوه این ­گونه رفتارها در محیط­های آموزشی منجر به الزامات بیشتری برای همکاری و مشارکت می­شود (11). ارتباط مؤثر، یکی از وظایف محوری آموزش مؤثر است، زیرا دانشجو عمدتاً در ارتباط مؤثر با دیگران است که نحوه­ی تعامل سازنده و مثبتی که در زندگی آینده­ی آنان می­تواند راهگشا باشد را یاد گرفته و مطالب علمی را نیز به­صورتی اثربخش­تر یاد می­گیرند، اگر محیط کلاس و موقعیت­ های ارتباطی، به ­طور مثبت و تقویت­ کننده باشند یادگیری فراگیران بهتر و اثربخش­تر می­گردد (38)؛ در نتیجه می­توان چنین انتظار داشت که تقویت تعاملات در محیط یادگیری به ارتقاء رفتارهایمدنی–تحصیلی در دانشجویان منجر می­شود.
محیط­های یادگیری، یکی از مهم­ترین فاکتورهای تعیین­کننده رفتار دانشجویان، میزان یادگیری و رضایت فراگیران از   محیط­های درسی است؛ بنابراین شناخت عوامل اثرگذار بر محیط یادگیری دانشجویان توسط اساتید می­تواند در فرآیند و استراتژی تغییر در آموزش کمک ­های ارزنده­ای را ایفاء نماید و این روند همچنین زمینه­ی تقویت رفتارهای مدنی- تحصیلی (پایبندی به قواعد، یاری­رسانی و مشارکت، برقراری روابط صمیمانه) را فراهم می­کند.
به­عنوان اولین محدودیت می­توان به جامعه مورد بررسی در مطالعه حاضر (دانشجویان) اشاره نمود، لذا تعمیم آن به سایر گروه­ها منطقی نیست. از طرفی خودگزارش­دهی دانشجویان ممکن است باعث ارائه پاسخ­هایی گردد که دیدگاه واقعی دانشجویان را منعکس نکند؛ بنابراین انجام مطالعه کیفی به ­منظور پشتیبانی از نتایج پژوهش توصیه می­شود. از دیگر محدودیت­های مطالعه اخیر، تکمیل اینترنتی پرسشنامه طراحی شده بود که قابلیت اعتماد به داده­ها را کاهش می­دهد. برای کاهش این مشکلات، سعی شد هنگام طراحی پرسشنامه آنلاین، گزینه­ای در نظر گرفته شود تا یک کاربر فقط یک­بار و با یک آیدی فرم آنلاین را تکمیل کند، همچنین برای کاهش خطای تکمیل ناقص پرسش­نامه ­ها، گزینه ­ای فعال شد تا صرفاً داده­ های افرادی که به همه سؤالات پاسخ می­دادند، ثبت شود. در ضمن سعی شد فرم آنلاین از طریق کانال­های مختلف ارتباطی ارسال گردد تا قابلیت پاسخ­دهی با گوشی­های هوشمند و همچنین سیستم عامل فراهم گردد.
قدردانی
بدین­وسیله از کلیه دانشجویان دانشکده پیراپزشکی و بهداشت فردوس به خاطر همکاری ارزنده­شان در اجرای این پژوهش نهایت قدردانی را داریم.



 
فهرست منابع
1. Nekavand M, Jafari P, Arasteh H.[The role of teaching-learning environment on student engagement in medical science students].Medical Sciences Journal 2018; 28 (1): 58- 65. [persian] [DOI:10.29252/iau.28.1.58]
2. Bahrami F, Amiri M, Abdollahi Z. [The Perception of learning environment and academic burnout: mediate role of academic resilience]. Journal of Sabzevar University of Medical Sciences 2017; 24 (4): 217- 23. [persian]
3. Vahidi Z, Poushaneh K, Khosravi Babadi A, izadi M. [Transformative learning environment design: based on grounded theory. Journal of modern thoughts in education] 2021; 16 (3): 81- 104. [persian]
4. Mohammed D, Yassen E, Mohamed M, Eltayeb R, Asmally R, Mohammed S, et al. Educational environment and its relation to academic performance as perceived by medical students in University of Khartoum. A cross Sectional Study, Sudan, 2020. MedEdPublish 2021; 10 (1): 1- 99. [DOI:10.15694/mep.2021.000170.1]
5. Rezaei H, Yamani N. [The Role of Learning Environment in Education Improvement and Interducing its Measurement Tools]. Educational Development of Judishapur 2016; 7 (1): 37- 47. [persian]
6. Sanagoo A, Kalantari S, Jouybari L, Saeedi S. [Educational Ethics in Academic Environment: Medical Students' Perspectives]. Journal of Medical Education Development 2016; 9 (22): 34- 43. [persian]
7. Faraj Pour A, Sarafraz Yazdi M, Homam M, Raisolsadat MA, Sarvghad Moghadam S. [Appraise of Students' Perception of Educational-Learning Environment Utilizing DREEM Model in Islamic Azad University of Mashhad]. Educational Development of Judishapur 2016; 7 (2): 194- 203. [persian]
8. Bahrami F, Badri M. [The Relationship between the Perception of Learning Environment and Academic Buoyancyt through Mediating cognition, metacognition, achievement motive and self-efficacy among students]. Biquarterly Journal of Cognitive Strategies in Learning 2018; 5 (9): 189- 212. [persian]
9. Bahmaei J, Mostatab R, Shomalinejad M, Maleki A, mobasheri F. Evaluation of Academic Vitality and Motivation of Students Based on Their Perception of the Learning Environment in Abadan School of Medical Sciences, Iran in 2018. Journal of health research in community 2019; 5 (2): 31- 40.
10. Nasiri F, Gilani M, Eskandari A. [The Relationship among Social intelligence, Civil and Educational Behavior, and Educational Effectiveness of Graduate Students in Bu-Ali Sina University]. Journal Of New Approach In Educational Administration 2014; 5 (1): 175- 188. [persian]
11. Kord B, Mansori M.[ The causal relationship between self-compassion and civic-academic behaviors: The mediating role of parental autonomy support]. Quarterly Journal of Child Mental Health 2019; 6 (2): 145- 57. [persian] [DOI:10.29252/jcmh.6.2.13]
12. Malekpour K.[ Investigating the educational justice of professors with scientific deception and civic-educational behaviorsStudents (Study: Students of Kharazmi University)]. Journal of Research on Management of Teaching in Marine Sciences 2021; 8 (1): 96- 110. [persian]
13. Sabzian S, Ghadampour E, Mirderikvand F. [The causal model of academic cheating based on individual and contextual factors with the mediating role of academic self-efficacy]. Research in School and Virtual Learning 2017; 5 (3): 43- 66. [persian]
14. Feyzi F, Zeynali A. [Model of academic civic behavior of high school students; Role Love of learning and academic passion mediated by blossomingeducational]. Scientific Journal of Training & Learning Researches 2019; 16 (2): 103- 13. [persian]
15. Ghobadian M. [The Impact of Philosophy Program on Children on Civic-Educational Behavior of Elementary School Nursing Students in Area One of Khorramabad City]. Thinking and Child Research Institute of Humanities and Cultural Studies 2018; 9 (1): 31-52. [persian]
16. Kernodle TA, Noble D. Organizational citizenship behavior: Its importance in academics. American Journal of Business Education (AJBE) 2013; 6 (2): 235- 40. [DOI:10.19030/ajbe.v6i2.7688]
17. Afrazandeh SS, Pouraboli B, Sabzevari S.[Educational justice and educational citizenship behavior from perspective of nursing students]. J Med Ethics 2016; 10 (35): 117- 40. [persian] [DOI:10.21859/mej-1035117]
18. Afrazandeh SS, Pouraboli B, Sabzevari S. [A survey on the educational citizenship behavior observance by Nursing students]. JNE 2017; 6 (1): 9- 15. [persian]
19. Mohammadi A, Mohammadi J. [Students' perception of the learning environment at Zanjan University of Medical Sciences]. Journal of Medical Education Development 2013; 6 (11): 50- 60. [persian]
20. Golparvar M, Esmailian Ardestani Z. [The relationship between justice and injustice with education citizenship behavior: the mediating role of educational ethics (moral approach intermediate events)]. Journal of NewThoughts on Education 2012 (8): 85- 106. [persian]
21. Nasiri F, Fatollahi S, Hanani S. [Evaluation of difference between operating room men and women student's views about quality of educational environment in Iran university of science in the year 2016-2017]. Paramed Sci Military Health 2017; 12 (3): 29- 34. [persian]
22. Zarvaj Hoseeini R, Ebrahimi H, Abolhasani M. [Evaluating Students' Viewpoints on Teaching and Learning Environment based on DREEM Model at Shahrood University of Medical sciences in 2014]. Education and Ethics in Nursing 2015; 4 (3): 1- 10. [persian]
23. Askari H, Mansoori N, Saeed MZ, Riaz K, Mukhtar A, Rana MN, et al.[ The Dundee ready education environment measure (DREEM): perception of educational environment and its impact on academic performance of medical and pharmacy students]. Ann Jinnah Sind 2018; 4 (2): 59- 63. [persian]
24. Ezeala CC, Moleki MM. Evaluation of the educational environments of undergraduate medicine and pharmacy programmes at the University of Zambia. Development in Medical Education. 2018;7(1):14-20. [DOI:10.15171/rdme.2018.004]
25. Noreen K, Khan KA, Nehra RA. Students'perception Of Learning Environment Using Dundee Ready Education Environment Measure (Dreem) Inventory. Pakistan Journal of Public Health 2018; 8 (2): 112- 6. [DOI:10.32413/pjph.v8i2.154]
26. Zolfahari SH, Bijari B. [Medical students' perspective of Clinical Educational Environment of Hospitals Affiliated with Birjand University of Medical Sciences, Based on DREEM Model]. Journal of Birjand University of Medical Sciences 2015; 22 (4): 368- 75. [persian]
27. Salajegheh M, Bahmanbijari B, Shokouhi M, Safipour Afshar A, Beigzadeh A.[Educational environment assessment at outpatient clinics in teaching hospitals of Kerman University of Medical Sciences, Iran, from residents' perspective based on the ACLEEM questionnaire]. Strides in Development of Medical Education 2015; 12 (1): 119- 30. [persian]
28. Moosavi M, Koohpayehzadeh J, Soltani Arabshahi SK, Bigdeli S, Hatami K. [Assessment of educational environment at main clinical wards in teaching hospitals affiliated to Iran University of Medical Sciences: stagers and Interns viewpoints based on modified DREEM]. Razi Journal of Medical Sciences 2015; 21 (129): 58- 67. [persian]
29. Hassanabadi M, Zare-Bidaki M, Rezaeian M.[ Medical Students' Perceptions of the Educational Environment in Rafsanjan University of Medical Sciences in 2016]. Journal of Rafsanjan University of Medical Sciences 2017; 16 (5): 465- 78. [persian]
30. Abasi Z, Ahmady S, Esmailporezanjani S, Peyman A, Farmahini Farhani M. [Students' perception of the clinical education environment at nursing and midwifery school in Islamic Azad University, Tehran Medical Sciences Branch using undergraduate clinical educational environment measure]. Medical Sciences Journal 2016; 26 (1): 61- 5. [persian]
31. Sanagoo A, Faghani M, Joybari L, Mansorian A. [Views of learners on learning environment based on the model DREEM in Golestan Universit]. Journal of Medical Education Development 2013; 6 (12): 43- 50. [persian]
32. Rezaei MA, Sabzevari S, Garousi B. [Assessing the Relationship between Spiritual Wellbeing and Academic Citizenship Behaviors among Postgraduate Students at Kerman University of Medical Sciences Iran]. Strides in Development of Medical Education. 2015; 12 (2): 377- 87. [persian]
33. Jafari M, Ghasemyani S, Sadeghifar J, Shams L, Naderimanesh K. [Relationship between Organizational Citizenship Behavior and Social Capital: Survey from Hospital Setting]. Hospital topics. 2020; 98 (3): 81- 8. [persian] [DOI:10.1080/00185868.2020.1784813]
34. Golparvar M, Mesbahi M. Structural patterns related to educational equity and academi satisfaction, outcomes, and academic citizenship behaviors. J Modern Thoughts Educ 2011; 7 (1): 87- 102.
35. Salas‐Vallina A, Alegre J, Fernández R. Organizational learning capability and organizational citizenship behaviour in the health sector: examining the role of happiness at work from a gender perspective. The International journal of health planning and management 2017; 32 (2): 137- 59. [DOI:10.1002/hpm.2363]
36. Shafizadeh H, Gilvari S. [Investigation of the relationship between participation in decision-making and organizational citizenship behavior with the organizational identity in sports coaches of Garmsar city]. Scientific Journal Of Organizational Behavior Management in Sport Studies 2018; 5 (2): 21- 30. [persian]
37. Mehr Mohamadi M, Hatami J, Fana Khosro M.[Provide an interaction design model in collaborative e-learning environments with respect to the role of aesthetic empowerment]. JIERA 2014; 8 (26): 47- 69. [persian]
38. Shiravani Shiri DA, Nouroozi D, Nematolahi S. [Learner-Teacher Relation Problems with an Emphasis on New Educational Approaches]. Quarterly Journal of Education Studies 2019; 5 (19): 30- 46. [persian]
ارسال پیام به نویسنده مسئول



XML   English Abstract   Print


Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

Afrazandeh S, Bakhshizadeh F, Madah R, Khosravi M, yazdanparast E. Relationship between Learning Environment with Civic-Educational Behaviors from the Students᾽ viewpoint. RME 2022; 14 (1) :1-12
URL: http://rme.gums.ac.ir/article-1-1113-fa.html

افرازنده سیده سارا، بخشی زاده فاطمه، مداح رقیه، خسروی مهناز، یزدان پرست الناز. ارتباط‌سنجی محیط یادگیری با رفتارهای مدنی– تحصیلی از دیدگاه دانشجویان. پژوهش در آموزش علوم پزشکی. 1401; 14 (1) :1-12

URL: http://rme.gums.ac.ir/article-1-1113-fa.html



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
دوره 14، شماره 1 - ( 1401 ) برگشت به فهرست نسخه ها
پژوهش در آموزش علوم پزشکی Research in Medical Education