پژوهش در آموزش علوم پزشکی

طبق نظر واتسون (Watson) مراقبت جوهره پرستاری است، بنابراین علم مراقبت مفهوم اصلی در آموزش پرستاری است (1). هدف از برنامه درسی مراقبتی علم­محور این است که به دانشجویان پرستاری دیدی کلی از علم مراقبت بدهد تا بتوانند به عنوان پرستار حرفه­ای از فرد مراقبت کنند (2, 3). آن­ها باید بتوانند جوی را ایجاد کنند که از رفاه بیماران حمایت کند و احساس مراقبت از بیماران را به آن­ها منتقل کند (4, 5). زیرا در بین گروه­های مراقبتی و درمانی تنها گروهی که ارتباط مستقیم و طولانی با مددجو دارد، پرستاری می­باشد که تاثیر زیادی روی پیامدهای سلامتی بیمار دارد (6).
تحقیقات در مورد مراقبت نشان داده است که معنای مراقبت شامل دو حوزه­ی عمده است: یک حوزه روانی- اجتماعی یا بیانی و یک حوزه عمل مراقبت یا مراقبت فنی (1, 2). حوزه روانی- اجتماعی شامل مقوله ­های امید، پذیرش بی­قید و شرط، همدلی، صداقت، احترام و رفتار با دیگران به عنوان اعضای خانواده است. حوزه عمل مراقبت شامل ارتقا سلامت فیزیکی و راحتی بیمار است، فعالیت ­هایی مانند دارو دادن، صلاحیت در
مهارت­ های مراقبتی، برآورده کردن نیازها و فراهم کردن محیط مناسب است (1). امروزه مراقبت­های بهداشتی تاکید زیادی بر ارائه مراقبت­های بیمار محور دارد که در آن از پرستاران انتظار می­رود هر دو جنبه فنی و بیانی مراقبت را انجام دهند. با این­حال، مراقبت بیمار محور به طور گسترده انجام نشده است، زیرا ادراک پرستاران از رفتارهای مراقبتی تحت تأثیر تجربیات شخصی، پیشینه فرهنگی و محیط کاری آن­ها است (6). لارسون (Larson) برای اولین بار مجموعه خاصی از رفتارهای مراقبتی پرستاران را شناسایی کرد که به بیماران احساس مراقبت را منتقل می­کرد (7). این درحالی است که در صورت تمرکز بیش از حد یک سیستم مراقبت پزشکی بر علم و فناوری، فقدان رفتار مراقبتی می­تواند مانع اجرای مراقبت­های ساده­ی بیمار شود. در واقع، تحقیقات ارتباط مثبتی بین مراقبت دلسوزانه بیمار محور و نتایج بالینی و   مراقبت­های بهداشتی بهتر نشان داده است (8). نتیجه مطالعه کینگ (King) و همکاران (2019) نشان داد، بیمارانی که مراقبت و شفقت کمتری از ارائه­دهندگان مراقبت ­های بهداشتی دریافت کردند، رضایت کمتری از این خدمات بهداشتی داشتند (9). بنابراین، به منظور افزایش کیفیت مراقبت­های بهداشتی، لازم است بر مراقبت دلسوزانه و بیمار محور برای بهبود نتایج مراقبت­های بهداشتی تمرکز شود (10). بر اساس شکایات بیماران از نگرشها و رفتارهای ارائه ­دهندگان مراقبت­ های بهداشتی خود، به منظور پرداختن به رابطه بین بیماران و ارائه­دهندگان مراقبت­های بهداشتی، نیاز به توسعه استراتژی­هایی در خصوص درونی سازی مراقبت و   کیفیت­های انسان­گرایانه به دانشجویان و ارائه­دهندگان خدمت در سیستم بهداشتی درمانی وجود دارد، زیرا هنگامی که مراقبت به شیوه­ای انسانی (Humanistic caring) و محترمانه ارائه شود، می­تواند منجر به نتایج بهتر پزشکی و مراقبت بهداشتی شود (11).
اگرچه رفتار مراقبتی و انسانی برای مراقبت­های پزشکی مهم تلقی می­شود، اطلاعات کمی در مورد چگونگی رفتارها و نگرش­های مراقبتی انسان­گرایانه در آموزش علوم­پزشکی به ویژه پرستاری وجود دارد (12). با سنجش رفتارهای مراقبتی، پرستاران و سایر حرفه­های وابسته مانند مامایی، اتاق عمل و فوریت پزشکی و هم­چنین و دانشجویان این رشته­ها می‌توانند نگرش‌ها و رفتارهای مراقبتی خود را درک کنند. از طرفی، مدیران سیستم­های درمانی و آموزشی می­توانند استراتژی‌های آموزشی مانند الگوبرداری، برنامه‌های آموزشی، یا آموزش در حین کار را برای کمک به دانشجویان یا ارائه‌دهندگان مراقبت‌های بهداشتی در درونی­کردن رفتارها و نگرش‌های مراقبتی انسان‌گرایانه طراحی کنند (13). زیرا ابزارها وسیله جمع­آوری اطلاعات از افراد هستند که می­توانند به مدیران در جهت شناسایی درست نیازهای سیستم خود کمک نمایند. مقیاس رفتارهای مراقبتی کارکنان و دانشجویان مراقب سلامت Caring behavior scale on healthcare students and providers (CBS-HSP) توسط Liao و همکاران به منظور سنجش رفتارهای مراقبتی دانشجویان و کارکنان مراقبت سلامتی در تایوان طراحی شد (14). با توجه به این­که مقیاس سنجش رفتارهای مراقبتی کارکنان و دانشجویان مراقبت سلامت تنها ابزار معتبر و در دسترس است که رفتارهای مراقبتی کارکنان و دانشجویان مراقبت سلامت را می­سنجد و تا کنون در خصوص ترجمه و بومی­سازی آن مطالعه­ای یافت نشد، نیاز به ترجمه آن و استفاده فرم بومی شده آن در بستر فرهنگی ایران احساس می­گردد. از آن­جا که کیفیت رفتار مراقبتی کارکنان، چالش سیستم­های مراقبت سلامت بوده و بخش قابل­توجهی از کیفیت خدمات و رضایتمندی بیماران را به خود اختصاص می­دهد، ابزار سنجش رفتار مراقبتی نه تنها می­تواند معیاری برای اندازه­گیری رفتار مراقبتی دانشجویان و کارکنان سیستم بهداشتی درمانی باشد، بلکه می­تواند با شناسایی و آگاهی دادن به­موقع از وضعیت این رفتارها در دانشجویان و کارکنان، به مدیران آموزشی و مراقبتی- درمانی کشور کمک نماید تا با برنامه­ریزی به­هنگام، پاسخ­گویی اجتماعی موسسه خود و کیفیت مراقبت­ها را افزایش دهند. لذا پژوهش حاضر با هدف ترجمه و تعیین ویژگی­های روان­سنجی نسخه فارسی مقیاس سنجش رفتارهای مراقبتی کارکنان و دانشجویان مراقب سلامت طراحی شد.
روش­ ها
این مطالعه از نوع روش­شناختی و اعتبارسنجی ابزار می­باشد که از خردادماه لغایت آذرماه 1402 انجام شد. جامعه پژوهش شامل دانشجویان پرستاری، اتاق عمل، مامایی و فوریت پزشکی دانشکده پرستاری و مامایی مشهد و کارکنان (پرستاران، ماما و تکنسین اتاق عمل) شاغل در بیمارستان­های وابسته به دانشگاه علوم‌پزشکی مشهد (بیمارستان‌های امام رضا(ع) و قائم (عج) شهر مشهد) بود. تعداد نمونه مورد‌نیاز به منظور انجام تحلیل عاملی برای تعیین اعتبار­سازه متفاوت است. برای دست‌یابی به عامل‌های معتبر، نمونه باید معرف باشد و از حجم کافی برخوردار باشد. حداقل حجم نمونه لازم برای اجرای تحلیل عاملی پنج تا ده نمونه به ازای هر گویه ابزار است. بر این اساس در این پژوهش با در نظر گرفتن 10 درصد احتمال عدم پاسخ کامل به مقیاس، در‌مجموع 330 نفر (210 نفر دانشجو و 120 نفر پرستار، ماما و تکنسین اتاق عمل) که دارای معیارهای ورود به مطالعه بودند، با استفاده از روش نمونه‌گیری در دسترس وارد مطالعه شدند. شرایط ورود به مطالعه کارکنان شامل: حداقل مدرک کارشناسی برای پرستاران، تکنسین اتاق عمل، ماما، داشتن حداقل یک سال سابقه کاری، اشتغال به خدمت در بیمارستان­های امام رضا (ع) و قائم (عج) و تمایل به شرکت در مطالعه و شرایط ورود دانشجویان شامل: دانشجویان مقطع کارشناسی ترم 5 تا 8 رشته­های پرستاری، اتاق عمل، مامایی و ترم 1 تا 4 مقطع کارشناسی ناپیوسته فوریت پزشکی، اشتغال به تحصیل در دانشکده پرستاری و مامایی مشهد بود. شرایط خروج از مطالعه شامل: انصراف از ادامه مشارکت در مطالعه و تکمیل کمتر از 30 درصد مقیاس بود. برای جمع‌آوری داده‌ها از پرسش‌نامه دو‌ قسمتی استفاده شد که بخش اول مشخصات جمعیت‌شناختی (شامل: سن، جنس، رشته، سطح تحصیلات (برای کارکنان) یا ترم تحصیلی (برای دانشجویان)، سنوات خدمت) و بخش دوم نسخه فارسی مقیاس رفتارهای مراقبتی دانشجویان و کارکنان مراقب سلامتی (CBS-HSP) بود. این مقیاس در سال 2022 توسط Liao و همکاران به منظور سنجش رفتارهای مراقبتی دانشجویان و کارکنان مراقبت سلامتی در تایوان طراحی شد. این مقیاس مشتمل بر 4 خرده مقیاس شامل: 1- حمایت و توجه (11 گویه)، 2- مهارت و دانش حرفه­ای (8 گویه)،3- برآورده کردن نیازها و پاسخ­گویی (7 گویه) و 4- رازداری و اعتماد (5 سوال) می­باشد و در مجموع 31 سوال با مقیاس اهمیت بسیار زیاد= 9، اهمیت زیاد= 8، اهمیت متوسط= 7، اهمیت کم= 6، نه مهم و نه بی­ اهمیت=5، کمی بی­اهمیت= 4، بطور متوسط بی­اهمیت= 3، به طور زیاد بی­اهمیت= 2، خیلی زیاد بی­اهمیت= 1 می­باشد (14). میانگین نمرات بالاتر نشان‌دهنده­ی تمایل بیشتر برای انجام رفتارهای مراقبتی موثر است.  
در این مطالعه پس از مکاتبه با مسئول تیم طراحی مقیاس و اخذ مجوز جهت انجام ترجمه و روانسنجی مقیاس مذکور در ایران، ابزار رفتارهای مراقبتی با استفاده از پروتکل استاندارد Forward-Backward از زبان انگلیسی به فارسی ترجمه شد. در مرحله اول ترجمه به زبان هدف (Forward Translation) توسط دو مترجم مسلط به زبان انگلیسی که زبان مادری آنان فارسی است، ترجمه به صورت مفهومی از زبان انگلیسی به زبان فارسی شد، جهت ترجمه ابزار از زبان اصلی به زبان فارسی، از کمک و مساعدت 2 نفر از اساتید آشنا به زبان انگلیسی که تسلط کامل به هر دو زبان و فن ترجمه داشته و در زمینه متون پزشکی فعالیت داشتند، استفاده شد. سپس نسخه ترجمه شده مجددا توسط دو مترجم مستقل از مترجمان مرحله نخست، به زبان انگلیسی برگردانده (Backward Translation) شد و در نهایت با کنار هم قرار دادن ترجمه­ها ابزار ترجمه­شده و تایید­شده نهایی وارد گروه متخصصان شد. فرآیند تلفیق و تطبیق ترجمه ها در گروه متخصصان که شامل پژوهش­گران اصلی، مترجمان متخصص، متخصصان طراحی و ساخت ابزار، پرستاران شاغل به کار در بیمارستان را داشته باشند و اعضای هیئت علمی پرستاری دانشکده پرستاری و مامایی مشهد انجام شد.
پس از اتمام مراحل ترجمه مقیاس رفتارهای مراقبتی، ویژگی‌های روان‌سنجی ابزار شامل روایی محتوا و صوری و سازه بررسی شد. بدین منظور ابتدا روایی محتوی کیفی با همکاری پنل متخصصان (10 نفر شامل: پرستاران با مدرک کارشناسی ارشد و اعضای هیئت علمی گروه پرستاری دانشگاه علوم­پزشکی مشهد، کارکنان درمانی و پرستاران با حداقل 5 سال سابقه کار پرستاری و مراقبت از بیمار) انجام شد. از آن­جا که تعداد ارزیابان بر طبق جدول لاوشه (Lawshe) در مطالعه Moore (15)، 10 نفر است، لذا 10 نفر از متخصصان که در بالا به آن­ها اشاره شد، انتخاب گردیدند و ابزار در اختیار آنان قرار گرفت و از آنان درخواست شد تا پس از مطالعه دقیق ابزار، نظرات خود را بر اساس فرم شاخص روایی فرهنگی مشخص کنند. هم­چنین با یک سوال باز پاسخ از آن­ها خواسته شد تا  دیدگاه­های اصلاحی خود را به صورت مبسوط و کتبی ارایه نمایند. در این بررسی از آنان خواسته شد تا گویه­های ابزار را از جهت ارتباط فرهنگی بررسی کنند، بدنبال دریافت نظرات آن­ها مقیاس ویرایش شد. با توجه به این­که ممکن است در مرحله روایی محتوا، بر اساس نظر متخصصان تعدادی از گویه­ها حذف یا اضافه یا اصلاح شوند، بهتر است ابتدا روایی محتوا و سپس صوری انجام شود تا علاوه بر پیش­گیری از خستگی گروه هدف، از دوباره­کاری نیز جلوگیری شود (16).
سپس روایی صوری با مشارکت گروه هدف (منظور گروهی که ابزار برای آنان طراحی شده است) شامل: دانشجویان و کارکنان مراقبت، به دو صورت کیفی و کمی انجام شد. روایی صوری کیفی ابزار توسط 10 نفر از ایشان انجام شد. گویه­های ابزار از نظر سطح دشواری، تناسب و ابهام مورد بررسی قرار گرفت. بدین صورت که با انجام مصاحبه شناختی با گروه هدف سعی شد که حداقل با 10 نفر از افرادی که دارای شرایط تکمیل مقیاس (دانشجویان و کادر درمان) باشند، در مورد وضوح و شفافیت تک تک گویه­ها، سنجش دقیق متغیر واقعی توسط ابزار فارسی، مصاحبه فردی انجام شد. از گروه هدف خواسته شد برای فهم بهتر هر گویه و یا جابه­جایی کلمات، نظرات و کلمات پیشنهادی خود را بیان کنند. در واقع در این مرحله از مشارکت­کنندگان خواسته شد که گویه­های ابزار را مطالعه نمایند و گویه­ها و کلماتی که مشکل دارند و یا مفهوم آن را متوجه نمی­شوند اعلام کنند، سپس از آن­ها خواسته شد گویه­ی مورد نظر چگونه نوشته شود تا برایشان قابل درک باشد و درنهایت، ویرایش مجدد انجام شد. برای بررسی روایی صوری کمی از همان 10 شرکت­کننده درخواست شد که اهمیت گویه‌های ابزار را در یک مقیاس لیکرت از گزینه 1 (بسیار بی‌اهمیت) تا 9 (بسیار مهم) بیان کنند. سپس امتیاز هر گویه از مقیاس با فرمول (نمره اهمیت×فراوانی) محاسبه شد. در این فرمول فراوانی برابر است با تعداد افرادی که نمره 8 یا 9 به گویه مورد‌نظر داده بودند و اهمیت برابر است با نمره 8 و 9. نمره اثر بالاتر از 5/1 برای هر گویه مطلوب در نظر گرفته شد (17).
 با توجه به این­که در این مطالعه، هدف تایید روایی ابزار ترجمه­شده فارسی بود، به منظور روایی سازه نسخه فارسی مقیاس رفتارهای مراقبتی از تحلیل عاملی تاییدی و نرم افزار AMOS و مشارکت 330 نفر از جامعه هدف (دانشجویان و کارکنان بهداشتی- درمانی) استفاده شد. در تحلیل عاملی تاییدی روابط بین عامل­های پنهان و متغیرهای قابل اندازه ­گیری مشخص است و از طریق معنی­داری و شدت این روابط تعیین می­شود. در تحلیل عاملی تأییدی از تکنیک‌های چند‌متغیره برای ارزیابی روابط استفاده شد. جهت برازش مدل از شاخص‌های مجذور کای، مجذور کای به درجه آزادی، ریشه میانگین مربعات خطای برآورد، شاخص نیکویی برازش، شاخص برازش هنجارشده، شاخص برازش تطبیقی استفاده شد که به طور معمول در تعیین برازندگی در تحلیل عاملی تأییدی استفاده می‌‌شود. در بررسی شاخص‌های نیکویی برازش اگر نتیجه آزمون مجذور کای از نظر آماری معنی‌دار نباشد، بر برازش مدل دلالت می‌کند. علاوه بر این، در صورتی­که مجذور کای به درجه آزادی کمتر از 5 باشد، به عنوان برازش  قابل ­قبول در نظر گرفته می‌شود. ریشه میانگین مربعات خطای برآورد، برازش برای هر درجه از آزادی مدل را نشان می‌دهد و مقادیر نزدیک‌تر به صفر نشان­گر برازندگی بیشتر مدل است. اگر ریشه میانگین مربعات خطای برآورد کوچک‌تر از 08/0 باشد نشان­گر برازندگی خیلی خوب، 08/0 تا 1/0 نشان­گر برازندگی قابل­قبول و مقادیر بزرگ‌تر از 1/0 نشان­گر برازندگی ضعیف مدل است. شاخص‌های نیکویی برازش، برازش هنجار‌شده و برازش تطبیقی، شاخص‌هایی هستند که بر مبنای مقایسه مدل تدوین شده‌اند و با یک مدل مبنا محاسبه می‌شوند. مقادیر آن‌ها بین صفر تا 1 است و مقادیر بالاتر از 9/0 نشان­گر برازش خوب مدل است (18, 19).
جهت بررسی پایایی ابزار از سازگاری درونی با استفاده از محاسبه آلفا کرونباخ، روش آزمون- بازآزمون و گزارش هم­بستگی درون خوشه (ICC Intra Class Correlation:) استفاده شد. بدین منظور از 30 نفر از شرکت­کنندگان مورد نظر خواسته شد تا در 2 نوبت و در فاصله زمانی 2 هفته به سوالات نسخه فارسی پاسخ دهند. هم­بستگی بین نمرات حاصل از دو بررسی با آزمون ICC تعیین شد که قابل ­قبول‌ترین آزمون جهت ثبات ابزار است. چنانچه این شاخص بین 8/0-7/0 باشد، میزان ثبات مطلوب است.  هم­سانی درونی مقیاس با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ برای کل مقیاس و برای هر گویه محاسبه شد. پرسش‌نامه مورد‌نظر زمانی از پایایی مناسب برخوردار خواهد بود که ضریب آلفای کرونباخ بزرگ‌تر یا مساوی 7/0 باشد (20). سپس با بررسی نسبت واریانس در متغیرهای مشاهده‌ای به متغیرهای پنهان در تحلیل عاملی تأییدی پایایی­ سازه محاسبه شد. پایایی­سازه‌ یا ثبات عوامل، نوعی جایگزین برای ضریب آلفای کرونباخ در تحلیل مدل معادلات ساختاری است که در مطالعه حاضر ثبات سازه‌ای بیش از 7/0 مورد قبول در نظر گرفته شد (17). در مطالعه حاضر به منظور تجزیه و تحلیل داده ­ها از نرم‌افزار SPSS نسخه 25 و AMOS نسخه 24 استفاده شد.
یافته ­ها
نتایج نشان داد که از مجموع 330 نفر دانشجویان و کارکنان مشارکت‌کننده در این پژوهش، 1/62 درصد (205 نفر) خانم و 9/37 درصد (125 نفر) آقا بودند. میانگین و انحراف­معیار سنی دانشجویان شرکت­کننده 46/1±01/21 سال و کارکنان 08/5±03/29 سال بود. میانگین و انحراف­معیار سنوات خدمت کارکنان 39/4±07/6 سال بود. ترم تحصیلی 5/69 درصد (146 نفر) از دانشجویان شرکت‌کننده، 5 و بالاتر بود.
در روایی صوری کیفی دو گویه (سؤال 4 و 11) جهت رفع ابهام نیاز به اصلاح داشت که اصلاحات موردنظر در مقیاس اعمال شد. در روایی صوری کمی، نمره اثر همه گویه‌ها بالاتر از 5/1 به دست آمد و کلیه گویه‌ها حفظ شد. در روایی محتوایی کیفی پیشنهادات پنل خبرگان از نظر وضوح، سادگی و اصلاحات مختصر دستور زبانی اعمال شد. بر این اساس تمام گویه‌های ابزار مورد پذیرش قرار گرفت و هیچ گویه‌ای حذف نشد.
جهت بررسی کفایت حجم نمونه برای انجام تحلیل عاملی از آزمون­های (KMO) Kaiser-Meyer-Olkin و کرویت بارتلت (Bartlett’s test of sphericity) استفاده شد که مقدار KMO 790/0 بدست آمد و آزمون کرویت بارتلت معنی­دار بود (001/0=p) و رضایت­بخش بود. نتایج تحلیل عاملی تأییدی نیز برآورد مناسب و خوبی را مبتنی بر شاخص‌های کلی برازندگی مدل به همراه داشت
با توجه به مدل نهایی ساختار عاملی سازه CBS-HSP، متغیرها هم­بستگی بالایی را با عامل مربوط به خود نشان دادند (نمودار 1).

بار عاملی هر کدام از گویه­ها در جدول 2 ذکر شده است. در این جدول منظور از عامل 1: حمایت و توجه، عامل 2: مهارت و دانش حرفه­ای، عامل 3: برآورده کردن نیازها و پاسخ­گویی و عامل 4: رازداری و اعتماد می ­باشد.

هم­سانی درونی گویه‌های CBS-HSP به کمک آلفای کرونباخ، 84/0 محاسبه شد. هم­چنین پایایی­سازه (بالاتر از 70/0) و شاخص هم­بستگی درون‌خوشه‌ای نیز (001/0 P< و 89/0-81/0 CI%95:) 83/0 = ICC به دست آمد (جدول 3).

 

بحث و نتیجه ­گیری
این مطالعه با هدف تعیین ویژگی­های روانسنجی نسخه فارسی مقیاس سنجش رفتارهای مراقبتی کارکنان و دانشجویان مراقب سلامت انجام شد. نتایج این مطالعه نشان داد که روایی و پایایی نسخه فارسی مقیاس CBS-HSP مطلوب می­باشد.
با توجه به جدید بودن مقیاس CBS-HSP به سایر زبان­ها استاندارد‌سازی نشده است و امکان مقایسه نتایج استانداردسازی مقیاس به زبان فارسی با سایر زبان­ها را محدود کرد. نسخه اصلی این ابزار توسط Liao و همکاران  در تایوان و به زبان انگلیسی طراحی شده است (14). در نسخه اصلی مقیاس از روایی صوری و محتوا توسط پنل خبرگان استفاده شده است و به تعداد خبرگان اشاره­ای نشده است. در مطالعه حاضر نیز ابتدا روایی محتوای مقیاس توسط 10 نفر از خبرگان مورد ارزیابی قرار گرفت و پس از تایید ابزار روایی صوری آن توسط دانشجویان و کارکنان مورد ارزیابی قرار گرفت. با توجه به احتمال حذف یا اصلاح برخی از گویه­ها و پیش­گیری از دوباره­کاری ابتدا روایی محتوا انجام شد. در مطالعه Dalawi و همکاران نیز به همین ترتیب روایی (اول محتوا و سپس صوری) بررسی شده است (16).
در مطالعه حاضر با توجه به شاخص‌های گزارش‌شده، برازش مدل مناسب ارزیابی شد و بارهای عاملی بالای 5/0 بودند که نشان­گر دارا بودن حداقل میزان قابل­قبولی از بار عاملی بود. هم­چنین نتایج تحلیل عاملی تأییدی گویه‌ها برآورد مناسب و خوبی را مبتنی بر شاخص‌های کلی برازندگی مدل به همراه داشت و اعداد 884/0 :GFI، 911/0 :NFI، 921/0 :CFI و 07/0 :RMSEA به دست آمد. در مطالعه Liao و همکاران (14) شاخص­های برازش مدل شامل: 988/0 :GFI، 985/0 :TLI، 988/0 :CFI و 031/0 :RMSEA گزارش گردید که با توجه به این­که کلیه شاخص­ها (به جز GFI در مطالعه حاضر) بالای 9/0 هستند، لذا با نتایج مطالعه حاضر هم‌راستاست. شاخص GFI وابستگی زیادی به حجم نمونه دارد و با توجه این­که حجم نمونه مطالعه حاضر کمتر از مطالعه Liao و همکاران (14) بوده است، مقدار آن نزدیک به 9/0 برآورد گردیده است و مقدار ناچیزی (016/0) کمتر از محدوده نرمال است. البته مطالعاتی وجود دارد که نشان می­دهند اگر GFI میزان ناچیزی کمتر از محدوده نرمال باشد، باز هم برای تحلیل عاملی قابل­قبول است (21). با این­حال، یکی از راه­های بهبود و ارتقاء ابزار، آزمون و اعتبارسنجی آن در سایر زبان­ها و زمینه­ های فرهنگی مختلف است.  
در مطالعه حاضر ثبات درونی ابزار با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ در مطالعه حاضر 84/0 برآورد گردید و در مطالعه Liao و همکاران  97/0 گزارش شد (14) که با توجه به این­که ضریب بالای 7/0 است، با نتایج این مطالعه هم‌راستاست. نتایج حاصل از آلفای کرونباخ نمایان­گر آن است که نسخه فارسی مقیاس CBS-HSP، هم­سانی درونی بالایی دارد، به عبارت دیگر گویه‌های این پرسش‌نامه از تجانس و هم‌خوانی لازم برخوردار هستند. علاوه بر این ضریب آلفای کرونباخ در هریک از ابعاد مقیاس نشان می‌دهد که هر‌یک از گویه‌ها در حال سنجش ساختار مشابهی هستند و پراکندگی مفهومی در آن‌ها دیده نمی‌شود. البته یکی از دلایل احتمالی بالاتر بودن ضریب آلفای کرونباخ در مطالعه Liao و همکاران  حجم نمونه بالای این مطالعه می­باشد که 500 نفر مورد ارزیابی قرار گرفته­اند (14)، در حالی­که در مطالعه حاضر 330 نفر وارد مطالعه شدند. لذا جهت اطمینان از پایایی مقیاس، از روش­های آزمون- آزمون مجدد و شاخص هم­بستگی درونی نیز استفاده گردید که به ترتیب مقدار آن 86/0 (برای کل مقیاس) و 83/0 بدست آمد و پایایی ابزار تایید شد که مؤید تکرارپذیری این مقیاس است.
از محدودیت­های این مطالعه، کم بودن حجم نمونه در تحلیل عاملی، عدم امکان سنجش رفتارهای مراقبتی کارکنان در بیمارستان­های خصوصی و عدم روانسنجی این ابزار به سایر زبان­ها بود که امکان مقایسه نتایج این مطالعه را با سایر مطالعات محدود کرد. محدودیت دیگر این مطالعه، عدم انجام روایی پیش‌بینی‌کننده و هم‌زمان بود که با توجه به مقطعی

بودن مطالعه امکان انجام آن وجود نداشت، بنابراین توصیه می‌شود در مطالعات آتی، این نوع روایی نیز مد نظر قرار گیرد.
نسخه فارسی  CBS-HSPاز روایی و پایایی قابل­قبولی برخوردار است. با توجه به تعداد نسبتا کم گویه‌ها، استفاده از این مقیاس آسان و نیازمند صرف زمان اندک است. بنابراین می‌توان از این مقیاس برای مطالعه و ارزیابی رفتارهای مراقبتی دانشجویان و کارکنان مراقب سلامت بهره گرفت و نتایج به‌دست‌آمده از پژوهش‌های داخل کشور را با سایر کشورها مقایسه کرد. این مقیاس می‌تواند ابزار مناسبی برای ارزشیابی مداخلات در زمینه رفتارهای مراقبتی دانشجویان باشد؛ بدین صورتکه با مقایسه رفتارهای مراقبتی، در قبل و بعد از دریافت مداخلات گوناگون، می‌توان تا حد زیادی به مؤثر بودن مداخلات پی برد. هم­چنین شناسایی رفتارهای مراقبتی دانشجویان و کارکنان مراقب سلامت، می‌تواند جهت برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری برای تغییرات احتمالی در    برنامه­های آموزشی دانشجویان و افزایش و ارتقا کیفیت مراقبت­های ارائه شده توسط کارکنان کمک­کننده باشد. البته با توجه به محدود بودن نمونه پژوهش و عدم نمونه گیری از بیمارستان­های خصوصی، این نمونه گویای کل جامعه دانشجویان و ارائه‌دهندگان مراقبت نیست. از این رو پیشنهاد می‌شود که در پژوهش‌های آینده به بررسی روایی و پایایی این مقیاس در مراکز خصوصی ارائه‌دهنده مراقبت و هم­چنین سایر مراکز ارائه‌دهنده مراقبت مانند مراکز توان‌بخشی و مراقبت در منزل پرداخته شود.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این مطالعه نتیجه طرح تحقیقاتی مصوب دانشگاه علوم­پزشکی مشهد با کد 4020464 می­باشد که در کمیته اخلاق دانشگاه نیز با کد IR.MUMS.NURSE.REC.1402.114 تایید شده است.
حمایت مالی
این تحقیق با حمایت ­های مالی معاونت پژوهشی دانشگاه علوم­پزشکی مشهد صورت گرفته است.
مشارکت نویسندگان
مفهوم‌سازی و طراحی مطالعه: عباس حیدری، محمد رجب پور؛ کسب، تحلیل و تفسیر داده‌ها: زهراسادات منظری، محمد رجب پور؛ تهیه پیش‌نویس دست‌نوشته: محمد رجب پور؛   بازبینی نقادانه دست‌نوشته برای محتوای فکری مهم: عباس حیدری، زهراسادات منظری؛ تحلیل آماری: محمد رجب پور، زهراسادات منظری؛ جذب منابع مالی: حمایت اداری، فنی یا موادی: عباس حیدری.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان، این مقاله تعارض منافع ندارد.
قدردانی
بدین­وسیله از معاونت پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی مشهد و کلیه اساتید، کارکنان و دانشجویان محترمی که در انجام این پژوهش همکاری نمودند، تقدیر و قدردانی می­گردد.