[صفحه اصلی ]   [Archive] [ English ]  
:: صفحه اصلي :: درباره نشريه :: آخرين شماره :: تمام شماره‌ها :: جستجو :: ثبت نام :: ارسال مقاله :: تماس با ما ::
بخش‌های اصلی
صفحه اصلی::
اطلاعات نشریه::
آرشیو مجله و مقالات::
برای نویسندگان::
برای داوران::
ثبت نام و اشتراک::
تماس با ما::
تسهیلات پایگاه::
بایگانی مقالات زیر چاپ::
::
جستجو در پایگاه

جستجوی پیشرفته
..
دریافت اطلاعات پایگاه
نشانی پست الکترونیک خود را برای دریافت اطلاعات و اخبار پایگاه، در کادر زیر وارد کنید.
..
ثبت شده در

AWT IMAGE

AWT IMAGE

..
سامانه جامع رسانه های کشور

..
:: دوره 15، شماره 3 - ( 1402 ) ::
جلد 15 شماره 3 صفحات 24-14 برگشت به فهرست نسخه ها
موانع تحقیق از دیدگاه دانشجویان و اعضای هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف‌آباد
سید امیرحسین درمیانی طباطبایی* ، کوثر دستجردی
مرکز تحقیقات پیشگیری از سرطان، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، اصفهان، ایران ، Ahdormianit@yahoo.com
واژه‌های کلیدی: پژوهش، دانشگاه، هیات علمی، دانشجو، پزشکی
متن کامل [PDF 728 kb]   (134 دریافت)     |   چکیده (HTML)  (396 مشاهده)
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: مدیریت پژوهش
متن کامل:   (179 مشاهده)
مقدمه
نقش موثر تحقیقات در پیشرفت امور، در دهه­ های اخیر موجب شده است که تحقیقات به ­­عنوان عاملی مهم و کلیدی در توسعه محسوب شود. بدون شک کارایی و ثمربخشی تحقیقات به میزان پاسخ­گویی به نیازها و انتظارات جامعه بستگی دارد. بنابراین مجموعه توانمندی­های تحقیقاتی کشور به ­عنوان بخش تحقیقات بایستی تامین­ کننده انتظارات و نیازهای اساسی جامعه باشد (1). مسلم است که در بسیاری از زمینه­های علمی، بیش از چهار دهه از آغاز تحقیقات می­گذرد و کم­ترین انتظار این است که محصول تحقیقات در خدمت اجرا و سپس آموزش و ترویج آن قرار گیرد (2). دانشجویان به­عنوان نیروی فعال و محققان فردا می­توانند نقش مهمی در پیشرفت کشور ایفاء نمایند (3). پژوهش­ های علمی، آموزش و درمان بالینی از وظایف اصلی و جدایی­ناپذیر اعضاء هیئت دانشگاه ­های علوم پزشکی است. در این بین دانشجویان از ارکان اصلی و بازوی اجرایی و موتور محرکه تحقیق و پژوهش در دانشگاه­ها بوده و اساتید نقشی محوری در ترغیب دانشجویان به انجام تحقیقات دانشجویی برعهده دارند (4). امروزه کشورها براساس توانایی در تولید و کاربرد دانش طبقه ­بندی می­ شوند. بی­تردید توانمندی، توسعه و استقلال واقعی کشورها به میزان متنابهی با توانایی در تولید علم و توسعه ملی نسبت مستقیم دارد. تولید علم و توسعه علمی به ­عنوان موتور محرکه توسعه همه جانبه و پایدار کشورها شناخته می­ شوند. بدون شک، توسعه و پیشرفت صنعتی، اقتصادی و اجتماعی هر جامعه مرهون پژوهش مستمر در همه زمینه ­ها است (5).
پژوهش در دانشگاه­های علوم پزشکی، به­دلیل اهمیتی که در زمینه شناسایی مشکلات و مسایل آموزشی، پژوهشی، بهداشتی و ارایه راه حل جهت از میان برداشتن مشکلات مربوط به سلامت جامعه دارد، از اهمیت ویژه­ای برخوردار است. پژوهش در دانشگاه­ ها، باعث متمایز شدن آن­ها از سایر مراکز آموزشی مانند متوسطه و ابتدایی در نظام آموزشی  می­ شود (6). بدون مانوس کردن دانشجویان با پژوهش در زندگی و فعالیت­های روزمره فراگیری، پرورش استعدادهای خلاق آن­ها در تولید علم و مشارکت در توسعه کشور ناممکن خواهد بود. در این زمینه استادان نقش انگیزش­گر را در فعالیت­ های پژوهشی دانشجویان ایفاء می­کنند و با ارتقای توانایی علمی آن­ها، روحیه پژوهشگری و تحقیق دانشجویان تقویت می­شود (3). از دلایل دیگر لزوم عمل برپایه تحقیق، افزایش هزینه­های مراقبت بهداشتی است؛ زیرا انجام تحقیقات موجب حذف بعضی از اقدامات مراقبتی شده که پیامد مطلوبی ندارند و موجب کاهش هزینه­های درمانی می­ شود (7). اگرچه اهمیت و جایگاه تحقیقات و همچنین نارسایی کنونی مورد تایید و توافق اکثر مسئولان است اما ماهیت و کم و کیف موانع و تنگناهایی که مستقیم و غیرمستقیم برفعالیت­ های تحقیقاتی تاثیر می­گذارند به درستی معلوم نیست (8). شناخت نارسایی­ها از جمله ابزارهای لازم و اساسی است که باید در اختیار تصمیم گیرندگان و برنامه­ریزان قرار گیرد تا از طریق آن تصمیمات لازم جهت نیل به اهداف و بهبود روش­ها و افزایش بازدهی اتخاذ شود (9). رشد میزان مشارکت دانشجویان در فعالیت­های پژوهشی مبتنی بر تقویت دیدگاه آن­ها در ارتباط با نقش و جایگاه تحقیقات دانشجویی است. مسئولین باید با برنامه­ریزی دقیق و صحیح، پلی مطمئن و پرجاذبه میان کلاس درس و دستگاه اجرایی برقرار نمایند و محیط­های یادگیری را مهیا ساخته و با نظارت دقیق، دانشجویان را به­سمت پژوهش سوق دهند (8). در انجام فعالیت پژوهشی مشکلات و موانع قابل حل و گاه موانع سد راه پیشرفت وجود دارند. اولین گام برای سامان بخشیدن به امر پژوهش در جامعه، پی بردن به نقاط ضعف و قوت برنامه­های تحقیقاتی و شناخت نارسایی­ها است. شناخت موانع تحقیق می­تواند با بهبود ارتباط بین محققان و استفاده­کنندگان از نتایج تحقیق، فرایند حل مساله را سهولت بخشیده و عملاً موجب استفاده از یافته­های تحقیق شود (10).
مطالعات انجام گرفته در ایران نشان داده است که ضعف ارتباط لازم بین دانشگاه با مراکز تحقیقاتی، اعمال سلیقه­های شخصی در ارزشیابی طرح­ها و مقاله­ها، نبود فهرست مشخصی از اولویت­های پژوهشی، فقدان بانک­های اطلاع رسانی داخلی مربوط به پژوهش­های انجام گرفته یا در حال اجرا، کمبود لوازم و امکانات مورد نیاز تحقیق و مشکل بودن تهیه آن­ها (14-11)، از موانع انجام تحقیقات دانشجویی بوده است. تحقیق و پژوهش، به­ عنوان یکی از قوی­ترین ابزارهای پرورش استعدادهای بالقوه، از مهم­ترین مسایلی است که برنامه­ریزان دانشگاه­ها باید به آن توجه داشته باشند. تحقیق دانشجویی سبب می­شود دانشجو متون مربوطه را با دقت خاصی بازخوانی کرده و راهنمایی­ های مختلف را هنگام عمل به ­کار بندد. نیاز کشور را از نظر محقق در سال­های آینده مرتفع سازد (15). توسعه تحقیقات علمی و تربیت و کارشناسان مجرب و متخصصان شایسته و برجسته در هر زمینه و ایجاد قابلیت علمی برای تحقیق و پژوهش و کاربرد روش­های نظری و تجربی در قلمرو علم و فن، هر کشوری را آرام آرام توانا می­ سازد که از صورت واردکننده فکر علمی و دستاوردهای دانش و فناوری دیگران به درآید و بی­ نیاز گردد (16).
شناخت موانع تحقیق می­تواند با بهبود ارتباط بین محققان و استفاده­ کنندگان از نتایج تحقیق، فرآیند حل مساله را سهولت بخشیده و عملاً موجب استفاده از یافته­های تحقیق شود (17). عواملی نظیر عدم مهارت کافی در تدوین پروپوزال، اجرای پژوهش، آنالیز و تفسیر داده ­ها و مقاله نویسی به­ عنوان موانع فردی انجام تحقیق گزارش شده­اند. محدودیت تایپ، پرینتر، زیراکس، مشاوره پژوهشی، اینترنت و کتابخانه نیز از مهم­ترین عوامل نارضایتی افراد از خدمات کمک پژوهشی دانشگاه هستند (15). آگاهی از موانع تحقیقات و مرتفع نمودن آن­ها به­منظور ارتقای کمی و کیفی پژوهش امری ضروری به نظر می­رسد. با توجه به اهمیت تحقیقات دانشجویی و نقش اساتید در هدایت این پژوهش­ها و پرورش استعدادهای دانشجویان و نیز ضرورت آگاهی مسئولان برنامه­ریزی از میزان دیدگاه اساتید به پژوهش دانشجویی، این مطالعه توصیفی با هدف ارزیابی دیدگاه اساتید و دانشجویان دانشکده پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آباد نسبت به موانع پژوهش و تحقیقات صورت گرفته است.
روش­ ها
این مطالعه به­صورت توصیفی- مقطعی بر روی 311 نفر از دانشجویان و 51 نفر از اعضای هیئت علمی در گروه­های پیش بالینی، بهداشت و بالینی، ریاست دانشکده و دانشگاه، معاونین آموزشی، پژوهشی و مالی در سطح دانشکده و دانشگاه، ریاست بیمارستان­های آموزشی و درمانگاه­های تامین اجتماعی و دبیر انجمن علمی دانشجویان دانشگاه در پاییز و زمستان سال ۱۴۰۰ انجام گرفت. معیارهای ورود به مطالعه، دانشجویان پزشکی، اعضای هیات علمی، روسای بیمارستان و درمانگاه­های تامین اجتماعی و رضایت شرکت‌کنندگان جهت تکمیل پرسشنامه‌ها و عدم وجود هر یک از معیارهای ورود، معیار خروج محسوب شد. این مقاله حاصل طرح تحقیقاتی با شناسه اخلاق IR.IAU.FALA.REC.1398.018 است.
ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامه محقق­ساخته است که پس از بررسی متون، مرور مطالعات انجام شده و اعمال نظر اساتید؛ موانع پژوهش در ۵ حیطه مشخص گردید: موانع مربوط به عدم توانایی و توانمندی کافی دانشجویان در زمینه تحقیق؛ موانع مربوط به عدم دسترسی تسهیلات و امکانات کافی برای پژوهش­ های دانشجویی؛ موانع مربوط به عدم دسترسی مناسب به مشاورین آماری در زمینه روند اجرایی طرح­های پژوهشی دانشجویی در دانشگاه؛ اهمیت قائل نشدن سیستم به طرح ­های تحقیقاتی و پایان­ نامه­ های دانشجویی؛ موانع مربوط به عدم همکاری­های مناسب مراکز تحقیقاتی و بیمارستان­ها.
در نهایت برای تعیین پایایی پرسشنامه از آزمون آلفا کرونباخ استفاده شد و ضریبی برابر ۹/۰ بدست آمد و روایی آن توسط نظرسنجی از ۷ نفر از اساتید و ۱۵ نفر از دانشجویان برابر با ۷۸/۰ برآورد شد. پرسشنامه مشتمل بر دو بخش است، بخش اول شامل مشخصات فردی و دموگرافیک (سن، جنس، تاهل، ترم تحصیلی، محل سکونت و شاغل بودن همراه با تحصیل) و بخش دوم این سوالات مربوط به دیدگاه اعضای هیئت علمی و دیدگاه دانشجویان در رابطه با موانع تحقیق که در قالب ۲۶ سوال تنظیم شده است. برای هر سوال نمره از صفر تا ۴ (طبق مدل لیکرت، از کاملاً مخالف تا کاملاً موافق) در نظر گرفته شد. سپس نمرات سوالات هر حیطه با هم جمع تا نمره خام آن حیطه بدست آمد و با استفاده از رابطه زیر نمره هر حیطه تبدیل به صفر تا ۱۱۱ گردید: (تعداد سوالات حیطه  ×۴) / (۱۱۱× نمره خام آن حیطه) = نمره هر حیطه از ۱۱۱. کلیه پرسشنامه­ها توسط شرکت‌کنندگان در پژوهش تکمیل و جهت بررسی داده‌ها بازگشت داده شد. جهت تجزیه و تحلیل داده­ها از برنامه SPSS.Ver.22 استفاده شد. از میانگین، انحراف معیار، میانه، درصد فراوانی و چارک ها جهت ارزیابی آمار توصیفی استفاده شد. همچنین جهت انجام آمار تحلیلی از آزمون­های آماری t مستقل و کای دو استفاده شده است (سطح معنی­داری: ۰۵/۰ P ≤).
یافته­ ها
در این مطالعه 311 نفر از دانشجویان پزشکی و 51 نفر از اعضای هیئت علمی دانشکده پزشکی شرکت کردند. از این تعداد ۳۴ نفر (67 درصد) از اعضای هیات علمی و ۲۵۵ نفر (77 درصد) از دانشجویان مورد مطالعه زن و مابقی مرد بودند. مقایسه تفاوت جنسیت بین دو گروه دانشجویان و اعضای هیئت علمی نشان­دهنده عدم وجود تفاوت معنی­دار بین این دو گروه است (384/0P=) . همچنین میانگین سنی اعضای هیئت علمی برابر با 2/7 ± 65/45 و دانشجویان برابر با  7/5 ± 3/23 سال بود.
آخرین مدرک تحصیلی ۴/۶۷ درصد اعضای هیات علمی دکترای حرفه­ ای و بالاتر، ۳/۲۳ PhD و مابقی فوق لیسانس بودند. میانگین سابقه آموزشی زنان در دانشگاه ۵/۶ ± ۳/۱۶ و مردان ۳/۷ ± ۳/۱۵ بود. به­طور متوسط اعضای هیئت علمی زن برابر ۵/۱۶ ساعت و مردان ۱۵ ساعت در هفته طی یک­سال گذشته در دانشگاه تدریس داشته­اند. در مطالعه حاضر،۲۶/۷ درصد (۵۰ نفر) دانشجویان متاهل بوده­اند. ۸/۳ درصد (۲۶نفر) دانشجویان ساکن خوابگاه و مابقی غیر خوابگاهی بودند. همچنین ۹/۶ درصد (۳۰ نفر) دانشجویان هم­زمان با تحصیل شاغل نیز بوده­اند. همچنین نتایج سوابق پژوهشی دانشجویان مورد مطالعه در جدول شماره یک آمده است.

از سوی دیگر نتایج حاصل از مقایسه میانگین نمره دانشجویان و اعضای هیئت علمی در حیطه های پنج­گانه موانع تحقیق در جدول شماره دو آورده شده است. بر این اساس نتایج مطالعه حاکی از آن بود که میانگین نمرات دانشجویان در همه   حیطه­ ها به­جز حیطه عدم دسترسی به تسهیلات و امکانات بیشتر از اعضای هیئت علمی می­ باشد. با این حال این تفاوت در هیچ یک از حیطه ­ها معنی­ دار نبود.
همچنین از سوی دیگر میانگین نمره دیدگاه دانشجویان در حیطه های پنج گانه موانع پژوهش بر اساس جنسیت، وضعیت تاهل، محل سکونت، وضعیت اشتغال، سابقه اجرای طرح تحقیقاتی، عضویت در انجمن علمی، شرکت در کارگاه های آموزشی مرتبط با پژوهش، سابقه شرکت در کنگره علمی و سابقه چاپ مقاله علمی ارزیابی شد و نتایج بیانگر آن بود که در مقایسه دو جنس دختر و پسر، در حیطه­ ی عدم توانایی در اجرای طرح تحقیقاتی بین دو گروه دختر و پسر اختلافی معنی ­دار وجود دارد (۰۰۸/۰p=  و 506/4t=). به­علاوه، نتایج مقایسه نمره دانشجویان متاهل و مجرد نشان داد که بین دیدگاه دانشجویان نسبت به موانع تحقیق با وضعیت تاهل، محل سکونت و نیز وضعیت اشتغال آن­ها رابطه معنی­ داری وجود ندارد. همچنین نتایج نشان داد که بین میانگین نمره دانشجویانی­ که سابقه اجرای طرح تحقیقاتی داشته­اند نسبت به موانع تحقیق، با گروهی که سابقه مشارکت و یا اجرای طرح تحقیقاتی را نداشته­اند، در هیچ یک از حیطه‌ها تفاوت معنی­ داری وجود ندارد. (جدول 3)
به همین ترتیب، جدول شماره سه نشان داد که بین میانگین نمره دانشجویان با عضویت در کمیته تحقیقات دانشجویی، سابقه شرکت در کارگاه­های آموزشی مرتبط با پژوهش و شرکت در کنگره­های علمی در هیچ­یک از 5 حیطه ارتباط معنی­داری وجود ندارد. این در حالی است که دانشجویانی که سابقه چاپ مقاله داشته اند، به ­طور معنی­ داری نسبت به دانشجویانی ­که تا به حال مقاله علمی چاپ نکرده­ اند، نمره بالاتری در حیطه عدم دسترسی به تسهیلات و امکانات داشتند و این تفاوت از نظر آماری معنی­ دار بود (045/۰ = P و 740/5t=).
نتایج نشان داد که ۲۲ نفر از اعضای هیات علمی دانشکده پزشکی به ­صورت مستقل حداقل یک پروپوزال جهت بررسی و تصویب به دفتر پژوهشی دانشکده ارسال نموده­اند که حدود ۵۳ درصد (۱۶ مورد) پروپوزال­ ها تصویب و ۱۰ درصد رد و مابقی در دست بررسی بود. ۶/۴۴ درصد دانشجویان و ۵۳ درصد اعضای هیات علمی روند تصویب پروپوزال­ ها را بسیار طولانی و ۳۰ درصد دانشجویان و ۲۶ درصد اعضای هیات علمی آن را نسبتاً طولانی می­دانستند.
نتایج نشان داد که ۹/۹۵ درصد از اعضای هیات علمی به شرکت در طرح­های تحقیقاتی علاقه دارند و این در حالی است که تنها ۶/۵۲ درصد دانشجویان به شرکت در طرح­های تحقیقاتی علاقه­‌مند بودند. نتایج آزمون کای دو نشان می­دهد که میزان علاقه­مندی در افراد هیئت علمی به­طور معنی­داری بالاتر از دانشجویان است (023/۰ = P و 745/5X2=).
همچنین نتایج بیانگر آن بود که ۸/۸۷ درصد از اعضای هیئت  علمی از مزایای شرکت در طرح­های تحقیقاتی به ­صورت دقیق  اطلاع دارند، اما در مورد دانشجویان نتایج نشان داد که تنها ۷/۲۲ درصد از ایشان از مزایای شرکت در طرح­های تحقیقاتی به­صورت دقیق اطلاع دارند( نمودار 2). بر اساس نتایج حاصل از آزمون کای دو، این تفاوت از نظر آماری معنی­ دار بود (007/۰ = P 648/6X2=).
بحث و نتیجه‌گیری
این پژوهش با هدف تعیین موانع تحقیق از دیدگاه دانشجویان و اعضای هیئت علمی دانشکده پزشکی دانشگاه آزاد نجف آباد انجام گرفته است. نتایج مطالعه حاضر نشان داد که به ترتیب موانع پژوهش از دیدگاه اعضای هیئت علمی، عدم توانایی دانشجو در اجرای طرح تحقیقاتی، اهمیت قائل نشدن سیستم، عدم دسترسی به تسهیلات و امکانات، عدم همکاری مراکز تحقیقاتی و عدم دسترسی به مشاورین پژوهشی و آماری است. همچنین موانع پژوهش از دیدگاه دانشجویان به ترتیب عدم توانایی دانشجو در اجرای طرح تحقیقاتی، اهمیت قائل نشدن سیستم، عدم دسترسی به تسهیلات و امکانات، عدم همکاری مراکز تحقیقاتی و عدم دسترسی به مشاورین پژوهشی و آماری بود.
نتایج مطالعه حاضر نشان داد که میانگین نمرات دانشجویان در همه حیطه­ ها به جز حیطه عدم دسترسی به تسهیلات و امکانات بیشتر از اعضای هیئت علمی است. با این حال این تفاوت در هیچ یک از حیطه ها معنی­دار نبود. در همین راستا، نتایج مطالعه نیک افروز و همکاران نشان داد که در دسترس نبودن و ضعیف بودن نیروهای مشاوره­ای، کمبود امکانات و تجهیزات و عدم ایجاد انگیزه از طرف مسئولین و اساتید، بیشترین موارد از موانع موجود در حیطه موانع سازمانی است (14). در پژوهش نیک افروز و همکاران، تنها دیدگاه مسئولین و اساتید دانشگاه مورد مطالعه قرار گرفته و این در حالی است که در پژوهش حاضر هدف مطالعه دیدگاه دانشجویان و هیئت علمی بوده است؛ همچنین هیچ­یک از موارد معرفی به عنوان موانع پژوهش با نتایج پژوهش حاضر همخوانی ندارد. به­همین ترتیب، در مطالعه علمداری در یاسوج نیز کمبود امکانات و تجهیزات لازم بیشترین مانع پژوهشی از طرف سازمان ذکر شد (15). این در حالی است که در مطالعه عابدینی موانع پژوهش از دید اعضای هیئت علمی و دانشجویان به ترتیب عدم دسترسی به امکانات و تهسیلات لازم و در دسترس نبودن نیروهای پژوهشی و آماری بیان شده است و با نتایج پژوهش حاضر همخوانی دارد (16). همچنین نتایج مطالعه سرشتی نشان داد که عدم ایجاد انگیزه در پژوهشگران، کمبود وقت و مشغله زیاد و مقررات دست و پاگیر اداری از مهم­ترین موانع انجام تحقیق است. سرشتی در مقاله خود بیان نموده که لزوم از بین بردن موانع از طرف معاونت پژوهشی دانشگاه، مسئولان بیمارستان­ها و مراکز بهداشتی- درمانی احساس می ­شود (17). نتایج این بخش از مطالعه حاضر، یعنی معرفی مهم ترین موانع پژوهش از دید دانشجویان و اعضای هیئت علمی با مطالعه ذکر شده مشابه در دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد همخوانی دارد، چراکه سردشتی به گردآوری داده­های پژوهش خود در دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد پرداخته؛ بنابراین از نظر محققان این پژوهش به نظر می­رسد که تشابه میان جامعه آماری و میدان پژوهش، موجب می­شود که در مطالعه چنین موضوعاتی به نتایج نزدیک دست یابیم؛ و همچنین مواردی چون دادن امتیازات ویژه به دانشجویان و اساتید می­ تواند راهکاری در جهت افزایش و کاربردی کردن پژوهش­ها و ایجاد بستر مناسب برای انجام آن باشد.
نتایج مطالعه سبزواری که بر روی دانشجویان علوم پزشکی کرمان نشان داد که میانگین نمره موانع فردی انجام پژوهش بیشتر از موانع سازمانی است (18)؛ که با نتایج مطالعه حاضر مغایرت دارد و این تفاوت می­تواند ناشی از متفاوت بودن جامعه پژوهش دو مطالعه و امکانات متفاوت در دو دانشگاه باشد. همچنین راکسبورگ در مطالعه خود، کمبود وقت، عدم وجود سیستم حمایتی و دانش و مهارت ناکافی در زمینه متدولوژی تحقیق را مهم­ترین موانع انجام پژوهش معرفی   می­نماید (19). از سوی دیگر نتایج مطالعه­ی حاضر حاکی از آن بود که در بخش دیدگاه دانشجویان نسبت عدم توانایی در اجرای طرح تحقیقاتی، بین دو گروه دانشجویان دختر و پسر اختلاف معنی­داری وجود دارد؛ اما در سایر حیطه­های دیگر اختلافی مشاهده نشد. این در حالی است که نتایج مطالعه­ای که در خصوص موانع پژوهش در دانشگاه علوم پزشکی اصفهان توسط کیانپور و همکاران انجام شد، نشان داد که تفاوت معنی­داری بین نمره موانع شخصی و موانع سازمانی در دو جنس وجود دارد. به این معنی که مخالفت با موانع سازمانی بسیار بیشتر از مخالفت با موانع شخصی می­باشد (5). این اختلاف بین مطالعه حاضر و مطالعه کیانپور می­تواند ناشی از تفاوت در ظرفیت­ها و امکانت پژوهشی دو دانشگاه باشد. همچنین این تفاوت در حیطه عدم توانایی در اجرای طرح تحقیقاتی بین دو گروه دختر و پسر می­تواند به­دلیل آن باشد که خصوصیات شخصیتی، علایق، شیوه پژوهش، نحوه جامعه ­پذیری و نوع نگاه جامعه به آن­ها متفاوت باشد.
علاوه بر این، نتایج مطالعه حاضر نشان داد که بین دیدگاه دانشجویان نسبت به موانع تحقیق با وضعیت تاهل آن­ها رابطه معنی­داری وجود ندارد. این بخش از نتایج مطالعه با نتایج مطالعه سرشتی در دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد و نتایج بررسی بیکل همخوانی دارد (7،17). این نتیجه می­تواند به این دلیل باشد که وضعیت تاهل نمی­تواند در وجود و یا عدم وجود علاقه و انگیزه نسبت به پژوهش نقش مهمی ایفاء کند. با این حال ممکن است وضعیت تاهل به واسطه متغیرهای دیگر بتواند بر سختی یا سهولت انجام پژوهش اثر غیر مستقیم بگذارد، بنابراین انجام مطالعات بیشتر در این حیطه پیشنهاد می شود.
نتایج مطالعه حاضر حاکی از آن بود که دانشجویانی که   شاغل­اند در حیطه­های عدم توانایی دانشجو در اجرای طرح تحقیقاتی، عدم دسترسی به مشاورین پژوهشی و آماری و عدم همکاری مراکز تحقیقاتی وابسته به دانشگاه مانع را بیشتر احساس کنند. این یافته با نتایج مطالعه سرشتی و همکاران مطابقت دارد (17). دلیل این امر می تواند کم رنگ شدن باور به تاثیر موفقیت­های تحصیلی در موضوع آینده شغلی، عدم امکان برای حضور مستمر و تمام وقت در فضای دانشگاه و تحقیقات، الویت یافتن دغدغه های بازار کار و ارتقاء شغلی نزد دانشجویان شاغل باشد.
از سوی دیگر، نتایج مطالعه حاضر نشان داد که بین میانگین نمره دانشجویانی که سابقه اجرای طرح تحقیقاتی داشته­اند نسبت به موانع تحقیق، با گروهی که سابقه مشارکت و یا اجرای طرح تحقیقاتی را نداشته­اند، تفاوت معنی­داری وجود ندارد. بنابراین به نظر می­رسد که در بحث موانع تحقیق، حیطه­های 5 گانه برای هر دو گروه از دانشجویان یکسان است. این در حالی است که در مطالعه هاینس، بین دیدگاه دانشجویانی­که سابقه اجرای پژوهش داشته­اند با گروهی که سابقه اجرای پژوهش و تحقیق نداشته­اند تفاوتی معنی­دار وجود دارد (12). همچنین این یافته از مطالعه حاضر با نتایج مطالعه سبزواری که بیان داشت؛ افرادی که طرح پژوهشی نداشتند، نمره میانگین موانع فردی و سازمانی بیشتری را به خود اختصاص داده بودند مغایرت دارد. این اختلاف بین نتایج مطالعه حاضر و مطالعات ذکر شده می ­تواند ناشی از تفاوت در ظرفیت­ های پژوهشی، تفاوت در حجم نمونه­ها و تفاوت در سیاست­های سازمانی موجود در دو دانشگاه باشد.
همچنین نتایج مطالعه حاضر نشان داد که میانگین نمره دانشجویان با عضویت در کمیته تحقیقات دانشجویی، سابقه شرکت در کارگاه های آموزشی مرتبط با پژوهش و شرکت در کنگره­های علمی در هیچ یک از 5 حیطه ارتباط معنی­داری ندارد. این بخش از نتایج با یافته ­های مطالعه اکبری و احمدلو هم­راستاست (20). لذا نظر می­رسد که عوامل دیگری همچون توانمندی پژوهشی، نگرش نسبت به پژوهش و داشتن ارتباطات نزدیک علمی می­ توانند تعیین­کننده باشند. بنابراین انجام مطالعاتی بیشتر در این زمینه پیشنهاد می­ گردد.
با این حال نتایج مـطالعه حـاضر بیانگر آن بود که در حیــطه  عدم دسترسی بـه تسهیلات و امـکانات، دانشجویانی که سابقه  چاپ مقاله دارند، به طور معنی­داری نسبت به دانشجویانی که تا به حال مقاله علمی چاپ نکرده اند، نمره بالاتری داشتند و این تفاوت از نظر آماری معنی­دار است. این بخش از نتایج مطالعه حاضر با نتایج مطالعات سرشتی و راکسبورگ همخوانی دارد (17،19).
نتایج مطالعه حاضر نشان داد که بیشتر اساتید دانشکده پزشکی دانشگاه آزاد نجف آباد به انجام کارهای تحقیقاتی علاقه دارند ولی به دلایل متعدد از جمله عدم آشنایی و تجربه کافی دانشجویان با اصول پژوهش و عدم وجود امکانات کافی تمایل زیادی به هدایت تحقیقات دانشجویی ندارند. در نهایت می­ توان گفت که نتایج مطالعه حاضر حاکی از وجود موانع سازمانی و موانع شخصی جهت انجام تحقیقات در دانشگاه آزاد نجف آباد از دیدگاه دانشجویان پزشکی و اعضای هیئت علمی می­باشد که قابل تصحیح و کنترل توسط اساتید و اعضای هیئت علمی و مسئولان دانشگاه باشد. ایجاد انگیزه از طرف مسئولین و اساتید می­ تواند تا حدودی موانع پیش‌روی اجرای تحقیقات دانشجویی را کاهش دهد. به نظر می­رسد که آموزش زمانی به­صورت کاربردی است که دانشجو به ­طور واقعی درگیر فرآیند تحقیق شود و ایجاد بسترهای لازم در این خصوص موثر باشد.
بنابراین، با توجه به نتایج این تحقیق پیشنهاد می­شود که؛ برنامه­ریزی لازم برای برگزاری کارگاه­ های آموزشی مرتبط با پژوهش انجام شود؛ اقدامات لازم جهت افزایش همکاری اعضای هیات علمی و دانشجویان تحصیلات تکمیلی با دانشجویان پزشکی جهت آشنایی آنان با روند پژوهش و اجرای طرح­های پژوهشی؛ به منظور آشنایی دانشجویان پژوهشی با اصول تحقیق و اجرای آن از سطح علوم پایه برنامه­ریزی لازم صورت گیرد. از جمله محدودیت­های این مطالعه می توان به تک مرکزی بودن این مطالعه و حجم نمونه نسبتاً کوچک آن اشاره کرد. بنابراین، انجام مطالعاتی چند مرکزی با حجم نمونه بزرگتر جهت تعمیم نتایج پیشنهاد می گردد.
قدردانی
این مقاله حاصل طرحی تحقیقاتی در مقطع دکتری حرفه­ای است که با پشتیبانی معنوی معاونت پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی نجف آباد صورت پذیرفت. بدین­وسیله از معاونت آموزشی دانشکده پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی نجف آباد، معاونت محترم پژوهشی، کلیه دانشجویان و اعضای هیات علمی محترم دانشکده پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آباد که در این مطالعه شرکت نموده‌اند، نهایت تشکر و سپاس را دارم.
فهرست منابع
1. Marusic B. Academic medicine: one job or three? Coratian medical journal.2014;45(3):243-4.
2. Salem Safi R, Ashrafrezaei N, Moshiri Z, Shaykhi N. [Study of views of faculty members about research barriers in Urmea university of medical sciences]. J Facul Nurs Midwif Urmea Uni 2009;7(3):142-50. [Persian]
3. Fealy S, Pezeshkirad Gh, Chizari M.[Study of the factors affecting students participate in research education and knowledge translation]. Quarterly of Research and Programming 2006;42. [Persian]
4. Alaei M, Azami A. Study of student attitudes toward research in Eilam university of medical sciences. Journal of Eilam university of medical sciences 2014; 12 (42-43): 39-42. [Persian]
5. kianpour M, Bahmanziari P, Arti S, Naji H. Survey of research problems from the viewpoints of managers, Scientific staffs and research experts in Isfahan university of medical sciences. Iranian journal of nursing and midwifery research 2005;10 (3):23. [Persian]
6. Lioyd T, Philips BR, Aber RC. Factors that influence doctors' participation in clinical research.The Association for the Study of Medical Education 2004;38 (8): 848-51. [DOI:10.1111/j.1365-2929.2004.01895.x]
7. Bickel J. Women in academic medicine. Journal of the american medical women's association 2000; 55 (1) 10-2.
8. Young Ra, Dehaven MJ, Passmore C, Baumer JG. Research participation, protected time and research output by family physicians in family medicie residencies. The journal of Family Medicine 2016: 38(5): 341-8.
9. Aronstam RS, Hoey K, Frieije JE. Physician participation in clincal research at Guthrie health. The Guthrie Journal 2003; 721 (3): 66- 71.
10. El Achi D, Al Hakim L, Makki M, Mokaddem M, Khalil PA, Kaafarani BR, et al. Perception, Attitude, Practice and Barriers towards Medical Research among Undergraduate Students. BMC Medical Education 2020 ;20(1):195. [DOI:10.1186/s12909-020-02104-6]
11. Motealehi A, Vafaeenasab M, Jafari H, Saffari M, Zarea A, Roshanian E.[Research Barriers from the Viewpoints of Staff of Shahid Sadoughi University of Medical Sciences in 2018]. Tolooebehdasht Journal 2020; 19 (1): 100- 11. [persian]
12. Haynes B, and A. Haines. Getting Research Findings into Practice: Barriers and Bridges to Evidence Based Clinical Practice. BMJ 1998; 317 (7153): 273-276. [DOI:10.1136/bmj.317.7153.273]
13. Rudd FG, Harasym PH, Mandin H, Lorscheider FL. Development and evaluation of a research project [dissertation]. Brigham Young University;1980.
14. Nik Afrooz L. [Examining the factors preventing the implementation of research projects from the perspective of students]. Journal of Fasa University of Medical Sciences 2013; 6 (10): 313-313. [Persian]
15. Alamdari A, Afshoon A.[Barriers to research activities: Views of faculty members in Yasuoi university of medical sciences]. Journal of Armaghane danesh 2012; 29: 27-34. [Persian]
16. Abedini S, Kamalzadeh H, Momeni A, Zare Sh. [Views of faculty members in Yasoui university of medical sciences about the barriers to research activities]. Dena quarterly journal 2017; 4 (1 & 2): 51-58. [Persian]
17. Sereshti M, Kazemian A, Daris F. [Barriers from the viewpoint of laculty members and employees of Shahrekord University of Medical Sciences]. Educ Strategy Med Sci 2010; 3 (2) :51-57. [Persian]
18. Sabzevari S, Mohamadalizadeh S, Azizzadeh M. [The opinions of the faculty members of the universities of Kerman regarding the existing obstacles in carrying out research activities]. Journal of Shahid Sadoughi University of Medical Sciences 2000; 8 (2): 18-27. [Persian]
19. Roxburgh M. An exploration of factors which constrain nurses fron researc participation. J Clin Nurs. 2016; 15 (5) 535-45. [DOI:10.1111/j.1365-2702.2006.01374.x]
20. Akbari A, Ahmadloo M.[Analysis of Obstacles to Research from Point of View of University Students and Faculty Members (Case Study of Islamic Azad University, Arak Branch)]. 7thNational Conference on Management Studies and Humanities in Iran; 2021 Mar 19;Tehran:Civilica; 2021. [Persian]
ارسال پیام به نویسنده مسئول


XML   English Abstract   Print


Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

Dormiani Tabatabaei S A, Dastjerdi K. Faculty Members and Students` View Points about Barriers to Research in Islamic Azad University, Najaf Abad Branch. Research in Medical Education 2023; 15 (3) :14-24
URL: http://rme.gums.ac.ir/article-1-1266-fa.html

درمیانی طباطبایی سید امیرحسین، دستجردی کوثر. موانع تحقیق از دیدگاه دانشجویان و اعضای هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف‌آباد. پژوهش در آموزش علوم پزشکی. 1402; 15 (3) :14-24

URL: http://rme.gums.ac.ir/article-1-1266-fa.html



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
دوره 15، شماره 3 - ( 1402 ) برگشت به فهرست نسخه ها
پژوهش در آموزش علوم پزشکی Research in Medical Education