دوره 17، شماره 4 - ( 1404 )
جلد 17 شماره 4 صفحات 58-49 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Mohseni E, Bakhshi F, Asgari F, Shakiba M. Relationship of Happiness and Academic Expectations Stress with Health Locus of Control among the Students of Guilan University of Medical Sciences. Res Med Edu 2026; 17 (4) :49-58
URL: http://rme.gums.ac.ir/article-1-1511-fa.html
URL: http://rme.gums.ac.ir/article-1-1511-fa.html
محسنی الهام، بخشی فتانه، عسگری فریبا، شکیبا مریم. رابطه شادکامی و استرس انتظارات تحصیلی با محور کنترل سلامت در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی گیلان. پژوهش در آموزش علوم پزشکی. 1404; 17 (4) :49-58
مرکز تحقیقات بهداشت و محیط زیست، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی گیلان، رشت، ایران & گروه آموزش بهداشت و ارتقای سلامت، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی گیلان، رشت، ایران ، fa.bakhshi88@gmail.com
متن کامل [PDF 1289 kb]
(106 دریافت)
| چکیده (HTML) (353 مشاهده)
متن کامل: (43 مشاهده)
مقدمه
در دنیای امروز، سلامت روان یکی از مسائل کلیدی است که تاثیر زیادی بر شاخص‌های اجتماعی دارد (1). سلامت روان، نه تنها به معنای نبود بیماری روانی، بلکه به معنای توانایی فرد در کنارآمدن با فشارهای زندگی، بهره‌وری در فعالیت‌های روزمره و ایفای نقش موثر در جامعه است (2). از جمله مهم‌ترین شاخص‌های سلامت روان می‌توان به شادکامی، کیفیت زندگی، رضایت از زندگی، سطح اضطراب و افسردگی، عملکرد اجتماعی و توانایی مقابله با استرس اشاره کرد (3). این شاخص‌ها نقش مهمی در سنجش وضعیت روانی افراد دارند و می‌توانند در طراحی مداخلات روان‌شناختی و اجتماعی مورد استفاده قرار گیرند. (4)
شادکامی و کیفیت زندگی از مهم‌ترین عوامل ارتقای انگیزه، توانمندی و امید در فرد شناخته می‌شوند و ارتباط مستقیمی با سلامت روان دارند (3). شادکامی به‌عنوان ارزشیابی فرد از خود و زندگی، شامل رضایت از زندگی، هیجان‌های مثبت و عدم وجود احساسات منفی مانند افسردگی و اضطراب است و تاثیر زیادی بر شکل‌گیری شخصیت و سلامت روان دارد (1،5). بر اساس مطالعه‌ای، ۳۰ درصد از جمعیت بالای ۱۵ سال از اختلالات روانی رنج می‌برند (6) و اضطراب، به‌عنوان شایع‌ترین اختلال روان‌پزشکی در بین دانشجویان شناخته شده است (7). با توجه به شیوع بالای اختلالات روانی و اضطرابی، به‌ویژه در جمعیت دانشجویی، توجه به این مقوله ضروری است.
استرس‌های مختلف، به‌ویژه استرس‌های تحصیلی، از جمله مهم‌ترین عوامل موثر بر سلامت روان دانشجویان هستند. این استرس‌ها می‌توانند منابع مقابله‌ای فردی و اجتماعی را کاهش داده و اثرات منفی بلندمدتی بر سلامت جسمی و روانی داشته باشند (8). به‌طور خاص، "استرس انتظارات تحصیلی" ناشی از فشارهای اجتماعی مانند انتظارات والدین و اساتید، می‌تواند بر عملکرد تحصیلی تاثیرات منفی داشته باشد (9). در این میان، محور کنترل سلامت به‌عنوان یک متغیر روان‌شناختی می‌تواند در پیش‌بینی رفتارهای ارتقادهنده سلامت و مقابله با استرس موثر باشد. افراد با محور کنترل درونی، معمولا مسئولیت سلامت خود را به عهده می‌گیرند و بر اساس رفتارهای خود نتایج را شکل می‌دهند (10)
با توجه به اهمیت شادکامی و تاثیر آن بر سلامت روان دانشجویان، این تحقیق به بررسی ارتباط شادکامی و استرس انتظارات تحصیلی با محور کنترل سلامت در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی گیلان پرداخته است. این مطالعه تلاش دارد تا نقش محور کنترل سلامت را در رابطه بین شادکامی و استرس انتظارات تحصیلی مشخص کند و راهکارهایی برای ارتقای سلامت روان و کاهش استرس در دانشجویان ارائه دهد.
روش ها
مطالعه حاضر از نوع مقطعی-تحلیلی است که به بررسی ارتباط شادکامی و استرس انتظارات تحصیلی با محور کنترل سلامت در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی گیلان می‌پردازد. جامعه پژوهش شامل دانشجویان کلیه دانشکده‌های این دانشگاه بوده است و نمونه‌گیری به روش تصادفی طبقه‌ای متناسب با تعداد دانشجویان در هر یک از هشت دانشکده انجام شد. در هر دانشکده، نمونه‌ها از بین دانشجویان مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری به صورت نمونه‌گیری در دسترس انتخاب گردید. حجم نمونه بر اساس مطالعه گنجو و همکاران (11) و با توجه به ضریب همبستگی 3/0 بین استرس و محور کنترل سلامت و در نظر گرفتن توان 80 درصد و خطای 05/0، تعداد 56 متغیر پیشگو و در نظر گرفتن پنج نمونه به ازای هر متغیر و با احتساب ضریب ریزش 10درصد، حجم نمونه نهایی، ۴۰۵ نفر تعیین شد. پس از حذف 13 پرسش‌نامه مخدوش، در نهایت ۳۹۲ پرسش‌نامه کامل برای تجزیه و تحلیل آماری مورد استفاده قرار گرفت. معیار ورود به مطالعه، رضایت آگاهانه و تکمیل کامل پرسش‌نامه بود و پرسش‌نامه‌های ناقص یا مخدوش به عنوان معیار خروج در نظر گرفته شدند. حضور افراد در پژوهش با کسب رضایت‌نامه آگاهانه کتبی بود و برای شرکت‌کنندگان در پژوهش توضیح داده شد که تمام اطلاعات کسب‌شده محرمانه باقی خواهد ماند. ابتدا در مورد نحوه‌ی تکمیل پرسش‌نامه و سوالات آن توضیحاتی برای شرکت‌کنندگان توسط محققان داده شد وسپس پرسش‌نامه توسط افراد شرکت‌کننده تکمیل گردید.
داده‌ها از طریق یک پرسش‌نامه چهار قسمتی جمع‌آوری شد که شامل:
شادکامی و کیفیت زندگی از مهم‌ترین عوامل ارتقای انگیزه، توانمندی و امید در فرد شناخته می‌شوند و ارتباط مستقیمی با سلامت روان دارند (3). شادکامی به‌عنوان ارزشیابی فرد از خود و زندگی، شامل رضایت از زندگی، هیجان‌های مثبت و عدم وجود احساسات منفی مانند افسردگی و اضطراب است و تاثیر زیادی بر شکل‌گیری شخصیت و سلامت روان دارد (1،5). بر اساس مطالعه‌ای، ۳۰ درصد از جمعیت بالای ۱۵ سال از اختلالات روانی رنج می‌برند (6) و اضطراب، به‌عنوان شایع‌ترین اختلال روان‌پزشکی در بین دانشجویان شناخته شده است (7). با توجه به شیوع بالای اختلالات روانی و اضطرابی، به‌ویژه در جمعیت دانشجویی، توجه به این مقوله ضروری است.
استرس‌های مختلف، به‌ویژه استرس‌های تحصیلی، از جمله مهم‌ترین عوامل موثر بر سلامت روان دانشجویان هستند. این استرس‌ها می‌توانند منابع مقابله‌ای فردی و اجتماعی را کاهش داده و اثرات منفی بلندمدتی بر سلامت جسمی و روانی داشته باشند (8). به‌طور خاص، "استرس انتظارات تحصیلی" ناشی از فشارهای اجتماعی مانند انتظارات والدین و اساتید، می‌تواند بر عملکرد تحصیلی تاثیرات منفی داشته باشد (9). در این میان، محور کنترل سلامت به‌عنوان یک متغیر روان‌شناختی می‌تواند در پیش‌بینی رفتارهای ارتقادهنده سلامت و مقابله با استرس موثر باشد. افراد با محور کنترل درونی، معمولا مسئولیت سلامت خود را به عهده می‌گیرند و بر اساس رفتارهای خود نتایج را شکل می‌دهند (10)
با توجه به اهمیت شادکامی و تاثیر آن بر سلامت روان دانشجویان، این تحقیق به بررسی ارتباط شادکامی و استرس انتظارات تحصیلی با محور کنترل سلامت در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی گیلان پرداخته است. این مطالعه تلاش دارد تا نقش محور کنترل سلامت را در رابطه بین شادکامی و استرس انتظارات تحصیلی مشخص کند و راهکارهایی برای ارتقای سلامت روان و کاهش استرس در دانشجویان ارائه دهد.
روش ها
مطالعه حاضر از نوع مقطعی-تحلیلی است که به بررسی ارتباط شادکامی و استرس انتظارات تحصیلی با محور کنترل سلامت در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی گیلان می‌پردازد. جامعه پژوهش شامل دانشجویان کلیه دانشکده‌های این دانشگاه بوده است و نمونه‌گیری به روش تصادفی طبقه‌ای متناسب با تعداد دانشجویان در هر یک از هشت دانشکده انجام شد. در هر دانشکده، نمونه‌ها از بین دانشجویان مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری به صورت نمونه‌گیری در دسترس انتخاب گردید. حجم نمونه بر اساس مطالعه گنجو و همکاران (11) و با توجه به ضریب همبستگی 3/0 بین استرس و محور کنترل سلامت و در نظر گرفتن توان 80 درصد و خطای 05/0، تعداد 56 متغیر پیشگو و در نظر گرفتن پنج نمونه به ازای هر متغیر و با احتساب ضریب ریزش 10درصد، حجم نمونه نهایی، ۴۰۵ نفر تعیین شد. پس از حذف 13 پرسش‌نامه مخدوش، در نهایت ۳۹۲ پرسش‌نامه کامل برای تجزیه و تحلیل آماری مورد استفاده قرار گرفت. معیار ورود به مطالعه، رضایت آگاهانه و تکمیل کامل پرسش‌نامه بود و پرسش‌نامه‌های ناقص یا مخدوش به عنوان معیار خروج در نظر گرفته شدند. حضور افراد در پژوهش با کسب رضایت‌نامه آگاهانه کتبی بود و برای شرکت‌کنندگان در پژوهش توضیح داده شد که تمام اطلاعات کسب‌شده محرمانه باقی خواهد ماند. ابتدا در مورد نحوه‌ی تکمیل پرسش‌نامه و سوالات آن توضیحاتی برای شرکت‌کنندگان توسط محققان داده شد وسپس پرسش‌نامه توسط افراد شرکت‌کننده تکمیل گردید.
داده‌ها از طریق یک پرسش‌نامه چهار قسمتی جمع‌آوری شد که شامل:
- پرسش‌نامه مشخصات دموگرافیک: ۱۲ متغیر شامل سن، جنسیت، میزان درآمد، وضعیت تاهل، رشته تحصیلی، تحصیلات والدین، وضعیت سکونت و مقطع تحصیلی.
- مقیاس شادکامی آکسفورد (Oxford Happiness Questionnaire): شامل ۲۹ عبارت چهار گزینه‌ای بوده و میزان شادکامی فرد را با امتیاز صفر تا ۸۷ می‌سنجد و نمره بالاتر نشان‌دهنده شادکامی بیشتر است (12). این ابزار دارای پایایی 91/0 بر اساس ضریب آلفای کرونباخ بوده است (13).
- مقیاس استرس انتظارات تحصیلی (Academic Expectations Stress Inventory): شامل ۹ عبارت پنج گزینه ای برای سنجش دو بعد استرس ناشی از انتظارات والدین/معلمان و استرس ناشی از انتظارات شخصی می‌باشد. دامنه نمرات این آزمون بین 9 تا 45 است. نمرات بالاتر نشان‌دهنده استرس بیشتر است (14). پایایی این مقیاس بین 69/0 تا 83/0 گزارش شده است (15).
روش تحلیل داده‌ها
داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار IBM SPSS Statistic نسخه 23 تحلیل گردید. توزیع نرمال داده‌های کمی با آزمون کولموگروف-اسمیرنوف بررسی شد. برای توصیف داده‌ها از شاخص‌های آماری میانگین، انحراف معیار، فراوانی و درصد استفاده شد. آزمون‌های تی مستقل (independent t-test)، آنالیز واریانس یک‌طرفه (One-way ANOVA) و آزمون من‌ویتنی (Mann-Whitney test) و کروسکال‌والیس (Kruskal-Wallis) برای مقایسه نمرات متغیرهای وابسته بر اساس متغیرهای زمینه‌ای به کار رفتند. همچنین، آزمون‌های همبستگی پیرسون و اسپیرمن جهت بررسی ارتباط بین متغیرها انجام شد و تحلیل رگرسیون خطی چندگانه برای بررسی ارتباط مستقل متغیرهای زمینه‌ای و سازههای محور کنترل سلامت با متغیرهای وابسته استفاده گردید. مدلسازی با استفاده از متغیرهای با 01/0P< در مدل دو متغیره انجام شد.
یافته ها
میانگین سنی دانشجویان مورد مطالعه 65/3±16/22 سال (حداقل 18 و حداکثر 50 سال) بوده است. بیشتر افراد مطالعه زن (4/58 درصد) و مجرد (4/95 درصد) بودند. میانگین و انحراف معیار درآمد ماهیانه 6/4±50/4 میلیون تومان (با حداقل صفر و حداکثر 30 میلیون تومان) بود. 6/55 درصد دانشجویان مورد مطالعه در منزل شخصی و با خانواده زندگی می‌کردند، 2/36 درصد در خوابگاه سکونت داشتند و فقط 2/8 درصد خانه مستقل بدون حضور خانواده داشتند. از نظر مقطع تحصیلی نیز اغلب دانشجویان (9/53 درصد) در رشته پزشکی در حال تحصیل بودند. میانگین و انحراف معیار نمره شادکامی 43/12±68/39 (از حداکثر نمره 87 قابل اکتساب)، نمره استرس انتظارات تحصیلی 32/7±10/27 (از حداکثر نمره 45) و محور کنترل سلامت 70/10±77/66 (از حداکثر نمره 108) بود. بر این اساس، میانگین نمره شادکامی در این مطالعه، نشان‌دهنده سطح متوسط شادکامی در بین دانشجویان بوده است. میانگین نمره استرس انتظارات تحصیلی نیز سطح متوسط تا بالای استرس را نشان داد. میانگین نمره ابعاد محور کنترل سلامت شامل باورهای فرد (94/4±01/26)، افراد موثر (38/5±91/21) و شانس (12/5±85/18) بود و نشان داد که دانشجویان از سطح نسبتا بالای کنترل سلامت برخوردار بودند.
همبستگی بین شادکامی و استرس انتظارات تحصیلی با سازههای محور کنترل سلامت با استفاده از آزمون ضریب همبستگی پیرسون سنجیده شد. نتایج نشان داد همبستگی ضعیف و معناداری بین شادکامی با سازههای باور فرد (181/0r= ، 001/0p<) و افراد موثر (147/0r= ، 004/0P=) از محور کنترل سلامت مشاهده شد. همچنین، تنها یک ارتباط ضعیف در سطح 05/0 بین استرس و باور فرد وجود داشت. بررسی ارتباط بین استرس انتظارات تحصیلی و سازههای محور کنترل سلامت نشان داد که هیچ‌کدام از سازه‌ها ارتباط معناداری با استرس کلی ندارند. تنها یک ارتباط معنادار در سطح 05/0 بین استرس ناشی از انتظارات والدین و باور فرد مشاهده شد (063/0r= ، 021/0P=) که نشان‌دهنده همبستگی ضعیف و معنادار بین این دو متغیر است (جدول 1). جدول 1 میانگین نمرات شادکامی و استرس انتظارات تحصیلی را برحسب متغیرهای زمینه‌ای مورد مطالعه نشان می‌دهد.
.PNG)
داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار IBM SPSS Statistic نسخه 23 تحلیل گردید. توزیع نرمال داده‌های کمی با آزمون کولموگروف-اسمیرنوف بررسی شد. برای توصیف داده‌ها از شاخص‌های آماری میانگین، انحراف معیار، فراوانی و درصد استفاده شد. آزمون‌های تی مستقل (independent t-test)، آنالیز واریانس یک‌طرفه (One-way ANOVA) و آزمون من‌ویتنی (Mann-Whitney test) و کروسکال‌والیس (Kruskal-Wallis) برای مقایسه نمرات متغیرهای وابسته بر اساس متغیرهای زمینه‌ای به کار رفتند. همچنین، آزمون‌های همبستگی پیرسون و اسپیرمن جهت بررسی ارتباط بین متغیرها انجام شد و تحلیل رگرسیون خطی چندگانه برای بررسی ارتباط مستقل متغیرهای زمینه‌ای و سازههای محور کنترل سلامت با متغیرهای وابسته استفاده گردید. مدلسازی با استفاده از متغیرهای با 01/0P< در مدل دو متغیره انجام شد.
یافته ها
میانگین سنی دانشجویان مورد مطالعه 65/3±16/22 سال (حداقل 18 و حداکثر 50 سال) بوده است. بیشتر افراد مطالعه زن (4/58 درصد) و مجرد (4/95 درصد) بودند. میانگین و انحراف معیار درآمد ماهیانه 6/4±50/4 میلیون تومان (با حداقل صفر و حداکثر 30 میلیون تومان) بود. 6/55 درصد دانشجویان مورد مطالعه در منزل شخصی و با خانواده زندگی می‌کردند، 2/36 درصد در خوابگاه سکونت داشتند و فقط 2/8 درصد خانه مستقل بدون حضور خانواده داشتند. از نظر مقطع تحصیلی نیز اغلب دانشجویان (9/53 درصد) در رشته پزشکی در حال تحصیل بودند. میانگین و انحراف معیار نمره شادکامی 43/12±68/39 (از حداکثر نمره 87 قابل اکتساب)، نمره استرس انتظارات تحصیلی 32/7±10/27 (از حداکثر نمره 45) و محور کنترل سلامت 70/10±77/66 (از حداکثر نمره 108) بود. بر این اساس، میانگین نمره شادکامی در این مطالعه، نشان‌دهنده سطح متوسط شادکامی در بین دانشجویان بوده است. میانگین نمره استرس انتظارات تحصیلی نیز سطح متوسط تا بالای استرس را نشان داد. میانگین نمره ابعاد محور کنترل سلامت شامل باورهای فرد (94/4±01/26)، افراد موثر (38/5±91/21) و شانس (12/5±85/18) بود و نشان داد که دانشجویان از سطح نسبتا بالای کنترل سلامت برخوردار بودند.
همبستگی بین شادکامی و استرس انتظارات تحصیلی با سازههای محور کنترل سلامت با استفاده از آزمون ضریب همبستگی پیرسون سنجیده شد. نتایج نشان داد همبستگی ضعیف و معناداری بین شادکامی با سازههای باور فرد (181/0r= ، 001/0p<) و افراد موثر (147/0r= ، 004/0P=) از محور کنترل سلامت مشاهده شد. همچنین، تنها یک ارتباط ضعیف در سطح 05/0 بین استرس و باور فرد وجود داشت. بررسی ارتباط بین استرس انتظارات تحصیلی و سازههای محور کنترل سلامت نشان داد که هیچ‌کدام از سازه‌ها ارتباط معناداری با استرس کلی ندارند. تنها یک ارتباط معنادار در سطح 05/0 بین استرس ناشی از انتظارات والدین و باور فرد مشاهده شد (063/0r= ، 021/0P=) که نشان‌دهنده همبستگی ضعیف و معنادار بین این دو متغیر است (جدول 1). جدول 1 میانگین نمرات شادکامی و استرس انتظارات تحصیلی را برحسب متغیرهای زمینه‌ای مورد مطالعه نشان می‌دهد.
نتایج مدل رگرسیون خطی چندگانه در جدول 2 ارائه شده است. ارتباط معنادار و مثبتی بین شادکامی با سازه شانس (225/0β =، 049/0P=) و باورهای فرد (420/0β =، 001/0P=) وجود دارد. به طور خاص، با افزایش یک واحد نمره شانس، میانگین نمره شادکامی 25/0 واحد افزایش می‌یابد و با افزایش یک واحد نمره باورهای فردی، میانگین نمره شادکامی 42/0 افزایش می‌یابد که از نظر آماری معنادار است. همچنین میانگین نمره شادکامی در افراد بالای ۲۳ سال نسبت به افراد زیر ۲۳ سال (630/4β =، 008/0P=) و افراد ساکن در منزل شخصی با خانواده نسبت به ساکنان خوابگاه (750/2β =، 04/0P=) به صورت معناداری بیشتر بود، در حالی که در افراد مطلقه نسبت به مجردها به صورت معنی‌داری کمتر بود (430/29β =، 016/0P=). بر اساس β استاندارد شده، باورهای فرد با مقدار 167/0β= بیشترین ارتباط را با متغیر وابسته دارد. مقدار ضریب تعیین (R2) برابر با 0995/0 به‌دست آمد که نشان‌دهنده این است که مدل حدود 95/9 درصد از تغییرات متغیر وابسته (شادکامی) را توضیح می‌دهد.
ارتباط بین محور کنترل سلامت و استرس انتظارات تحصیلی در جدول 3 ارائه شده است. مدل حدود 79/3 درصد از تغییرات متغیر وابسته را توضیح می‌دهد. همچنین ارتباط معنادار و مثبتی بین متغیر استرس انتظارات تحصیلی با باور فرد (150/0β =، 051/0P=) وجود داشت؛ به طوری که با افزایش یک واحد نمره باورهای فردی، میانگین نمره استرس انتظارات تحصیلی 15/0 افزایش یافت که از نظر آماری معنادار بود. علاوه بر این، متغیر "جنسیت" نیز ارتباط معناداری با استرس انتظارات تحصیلی داشت؛ به طوری که میانگین نمره استرس انتظارات تحصیلی در زنان به صورت معناداری کمتر از مردان بود (138/0β =، 007/0P=).
.PNG)
ارتباط بین محور کنترل سلامت و استرس انتظارات تحصیلی در جدول 3 ارائه شده است. مدل حدود 79/3 درصد از تغییرات متغیر وابسته را توضیح می‌دهد. همچنین ارتباط معنادار و مثبتی بین متغیر استرس انتظارات تحصیلی با باور فرد (150/0β =، 051/0P=) وجود داشت؛ به طوری که با افزایش یک واحد نمره باورهای فردی، میانگین نمره استرس انتظارات تحصیلی 15/0 افزایش یافت که از نظر آماری معنادار بود. علاوه بر این، متغیر "جنسیت" نیز ارتباط معناداری با استرس انتظارات تحصیلی داشت؛ به طوری که میانگین نمره استرس انتظارات تحصیلی در زنان به صورت معناداری کمتر از مردان بود (138/0β =، 007/0P=).
بحث
طبق یافته‌های مطالعه حاضر، بین شادکامی و سن دانشجویان ارتباط معنادار وجود داشت، به طوری که دانشجویان مسن‌تر سطح شادکامی بالاتری را نشان دادند. دلیل این ارتباط می‌تواند به دلیل بلوغ هیجانی، تجربه‌های اجتماعی بیشتر و احتمالا سازگاری بهتر با محیط دانشگاهی در سنین بالاتر باشد. این یافته با مطالعه قهرمانی و همکاران (۱8) در ایران و کاراهان (Karahan) و همکاران در ترکیه (19) همسو است که نشان دادند دانشجویان مسن‌تر از سطح شادکامی بالاتری برخوردار هستند.
علاوه بر این، محل سکونت نیز به عنوان یک عامل مرتبط با شادمانی دانشجویان شناسایی شد، به طوری که دانشجویانی که در منزل شخصی همراه با خانواده زندگی می‌کردند، شادکامی بالاتری نسبت به دانشجویان ساکن خوابگاه داشتند. دانشجویان ساکن خوابگاه ممکن است به دلیل دوری از خانواده و محدودیت‌های محیطی، سطح شادکامی پایین‌تری را تجربه کنند. این نتیجه می‌تواند به حمایت عاطفی و اجتماعی که افراد در محیط خانواده دریافت می‌کنند، ثبات روانی بیشتر و کاهش فشارهای محیطی در این گروه نسبت داده شود. این موضوع با مطالعه مائوسان (Mawson) (۲0) همسو است که نشان داد محل سکونت می‌تواند به‌عنوان یک عامل موثر بر شادکامی و سلامت روانی دانشجویان عمل کند.
در بررسی حاضر مشخص گردید بین جنسیت و استرس رابطه معناداری وجود دارد و مردان سطح بالاتری از استرس را تجربه کرده بودند. این یافته با برخی مطالعات که نشان‌دهنده حساسیت بیشتر مردان نسبت به فشارهای بیرونی و نقش‌های اجتماعی است، هم‌خوانی دارد (23-21). دلیل چنین یافته‌ای می‌تواند با سبک‌های مقابله‌ای و انتظارات اجتماعی در دو جنس مرتبط باشد. سطح بالای انتظارات اجتماعی و فشارهای مرتبط با نقش‌های جنسیتی در مردان را می‌توان از دلایل این تفاوت دانست. از طرف دیگر مردان در بیشتر موارد صرفا دانشجو نبوده و در مشاغل مختلف تمام وقت، پاره‌وقت یا کار دانشجویی مشغول به کار می‌باشند، این موضوع می‌تواند باعث ایجاد استرس بیشتر برای این دسته از دانشجویان گردد. نقش تفاوت در نگرش‌های فرهنگی نسبت به موفقیت تحصیلی و فشار برای تامین آینده مالی را نیز می وان با این یافته مرتبط شمرد. همچنین در مورد ارتباط رشته تحصیلی با سطح استرس، تفاوت معناداری بین رشته‌ها وجود نداشت اما سطح کلی استرس دانشجویان رشته‌های بهداشت کمتر از دانشجویان رشته‌های پزشکی بوده است. این یافته نشان می‌دهد که رشته تحصیلی ممکن است ارتباط محدودی با استرس انتظارات تحصیلی داشته باشد که با نتایج مطالعه سحاقی (24) همسو است؛ او در مطالعه خود نشان داد تفاوت‌های رشته‌ای در میزان استرس و شادکامی ممکن است تحت تاثیر عوامل دیگری مانند محیط آموزشی و انتظارات خاص هر رشته باشد.
نتایج مطالعه پیش‌رو نشان داد که از بین سازههای محور کنترل سلامت شامل باور فرد، افراد موثر و شانس، سازه باور فرد بیشترین ارتباط و سازه افراد موثر کمترین ارتباط را با شادکامی دارد. این یافته‌ها نشان می‌دهد که باورهای فردی، افراد موثر و حتی شانس می‌توانند به‌عنوان عوامل مرتبط با شادکامی عمل کنند. در مطالعات پیشین نیز مشخص شد که باورهای فردی می‌تواند به‌عنوان عامل مهم در کنترل سلامت و افزایش شادکامی عمل کند (26،25). این نتایج با پژوهش‌های پیشین که بر نقش مولفه‌های شناختی در تبیین وضعیت روان‌شناختی افراد تاکید دارند، هم‌راستا است (28،27). افرادی که باور دارند نتیجه رفتارهایشان ناشی از تلاش و تصمیمات خودشان است (کنترل درونی)، شادکامی بالاتری را تجربه می‌کنند، چرا که احساس کنترل بر زندگی، عاملیت و توانمندی شخصی را تقویت می‌کند.
یافته های مطالعه حاضر در خصوص ارتباط بین سازههای محور کنترل سلامت و استرس انتظارات تحصیلی نشان داد که تنها سازه باور فرد از محور کنترل سلامت رابطه معناداری (گرچه ضعیف) با استرس تحصیلی داشت. برخلاف انتظار، سایر مولفه‌ها نظیر شانس یا تاثیر دیگران با استرس تحصیلی رابطه معناداری نداشتند. این موضوع می‌تواند نشان‌دهنده آن باشد که ادراک دانشجویان از مسئولیت شخصی در برابر موفقیت تحصیلی ممکن است منجر به افزایش فشار روانی شود، به‌ویژه زمانی که انتظارات بالا از سوی خانواده یا جامعه وجود دارد. نتایج سایر مطالعات نیز بیانگر نقش محور کنترل سلامت درونی (باور فرد) و بیرونی (افراد موثر و شانس) در تعدیل یا تشدید استرس افراد می باشد (30،29-11-9). تفاوت در یافته‌های این ارتباط را می‌توان به زمان، مکان و شرایط اجتماعی، فرهنگی مطالعات مختلف نسبت داد.
در نهایت، نتایج رگرسیون در این مطالعه نشان داد که ابعاد محور کنترل سلامت توانست حدود 95/9 درصد از تغییرات شادکامی و 18/3 درصد از تغییرات استرس انتظارات تحصیلی را توضیح دهد که نشان‌دهنده قدرت پیش‌بینی‌کنندگی محدود مدل است. این یافته‌ها تاکید می‌کنند که باورهای فردی، سن و سکونت در منزل شخصی با خانواده می‌توانند پیش‌بینی‌کننده شادکامی بیشتر دانشجویان باشند و از طرف دیگر باورهای فردی و جنسیت می‌توانند به‌عنوان عوامل مرتبط در پیش‌بینی استرس انتظارات تحصیلی عمل کنند، اما ارتباط آن‌ها ممکن است تحت تاثیر عوامل دیگری مانند محیط آموزشی و انتظارات اجتماعی قرار گیرد.
طبق یافته‌های مطالعه حاضر، بین شادکامی و سن دانشجویان ارتباط معنادار وجود داشت، به طوری که دانشجویان مسن‌تر سطح شادکامی بالاتری را نشان دادند. دلیل این ارتباط می‌تواند به دلیل بلوغ هیجانی، تجربه‌های اجتماعی بیشتر و احتمالا سازگاری بهتر با محیط دانشگاهی در سنین بالاتر باشد. این یافته با مطالعه قهرمانی و همکاران (۱8) در ایران و کاراهان (Karahan) و همکاران در ترکیه (19) همسو است که نشان دادند دانشجویان مسن‌تر از سطح شادکامی بالاتری برخوردار هستند.
علاوه بر این، محل سکونت نیز به عنوان یک عامل مرتبط با شادمانی دانشجویان شناسایی شد، به طوری که دانشجویانی که در منزل شخصی همراه با خانواده زندگی می‌کردند، شادکامی بالاتری نسبت به دانشجویان ساکن خوابگاه داشتند. دانشجویان ساکن خوابگاه ممکن است به دلیل دوری از خانواده و محدودیت‌های محیطی، سطح شادکامی پایین‌تری را تجربه کنند. این نتیجه می‌تواند به حمایت عاطفی و اجتماعی که افراد در محیط خانواده دریافت می‌کنند، ثبات روانی بیشتر و کاهش فشارهای محیطی در این گروه نسبت داده شود. این موضوع با مطالعه مائوسان (Mawson) (۲0) همسو است که نشان داد محل سکونت می‌تواند به‌عنوان یک عامل موثر بر شادکامی و سلامت روانی دانشجویان عمل کند.
در بررسی حاضر مشخص گردید بین جنسیت و استرس رابطه معناداری وجود دارد و مردان سطح بالاتری از استرس را تجربه کرده بودند. این یافته با برخی مطالعات که نشان‌دهنده حساسیت بیشتر مردان نسبت به فشارهای بیرونی و نقش‌های اجتماعی است، هم‌خوانی دارد (23-21). دلیل چنین یافته‌ای می‌تواند با سبک‌های مقابله‌ای و انتظارات اجتماعی در دو جنس مرتبط باشد. سطح بالای انتظارات اجتماعی و فشارهای مرتبط با نقش‌های جنسیتی در مردان را می‌توان از دلایل این تفاوت دانست. از طرف دیگر مردان در بیشتر موارد صرفا دانشجو نبوده و در مشاغل مختلف تمام وقت، پاره‌وقت یا کار دانشجویی مشغول به کار می‌باشند، این موضوع می‌تواند باعث ایجاد استرس بیشتر برای این دسته از دانشجویان گردد. نقش تفاوت در نگرش‌های فرهنگی نسبت به موفقیت تحصیلی و فشار برای تامین آینده مالی را نیز می وان با این یافته مرتبط شمرد. همچنین در مورد ارتباط رشته تحصیلی با سطح استرس، تفاوت معناداری بین رشته‌ها وجود نداشت اما سطح کلی استرس دانشجویان رشته‌های بهداشت کمتر از دانشجویان رشته‌های پزشکی بوده است. این یافته نشان می‌دهد که رشته تحصیلی ممکن است ارتباط محدودی با استرس انتظارات تحصیلی داشته باشد که با نتایج مطالعه سحاقی (24) همسو است؛ او در مطالعه خود نشان داد تفاوت‌های رشته‌ای در میزان استرس و شادکامی ممکن است تحت تاثیر عوامل دیگری مانند محیط آموزشی و انتظارات خاص هر رشته باشد.
نتایج مطالعه پیش‌رو نشان داد که از بین سازههای محور کنترل سلامت شامل باور فرد، افراد موثر و شانس، سازه باور فرد بیشترین ارتباط و سازه افراد موثر کمترین ارتباط را با شادکامی دارد. این یافته‌ها نشان می‌دهد که باورهای فردی، افراد موثر و حتی شانس می‌توانند به‌عنوان عوامل مرتبط با شادکامی عمل کنند. در مطالعات پیشین نیز مشخص شد که باورهای فردی می‌تواند به‌عنوان عامل مهم در کنترل سلامت و افزایش شادکامی عمل کند (26،25). این نتایج با پژوهش‌های پیشین که بر نقش مولفه‌های شناختی در تبیین وضعیت روان‌شناختی افراد تاکید دارند، هم‌راستا است (28،27). افرادی که باور دارند نتیجه رفتارهایشان ناشی از تلاش و تصمیمات خودشان است (کنترل درونی)، شادکامی بالاتری را تجربه می‌کنند، چرا که احساس کنترل بر زندگی، عاملیت و توانمندی شخصی را تقویت می‌کند.
یافته های مطالعه حاضر در خصوص ارتباط بین سازههای محور کنترل سلامت و استرس انتظارات تحصیلی نشان داد که تنها سازه باور فرد از محور کنترل سلامت رابطه معناداری (گرچه ضعیف) با استرس تحصیلی داشت. برخلاف انتظار، سایر مولفه‌ها نظیر شانس یا تاثیر دیگران با استرس تحصیلی رابطه معناداری نداشتند. این موضوع می‌تواند نشان‌دهنده آن باشد که ادراک دانشجویان از مسئولیت شخصی در برابر موفقیت تحصیلی ممکن است منجر به افزایش فشار روانی شود، به‌ویژه زمانی که انتظارات بالا از سوی خانواده یا جامعه وجود دارد. نتایج سایر مطالعات نیز بیانگر نقش محور کنترل سلامت درونی (باور فرد) و بیرونی (افراد موثر و شانس) در تعدیل یا تشدید استرس افراد می باشد (30،29-11-9). تفاوت در یافته‌های این ارتباط را می‌توان به زمان، مکان و شرایط اجتماعی، فرهنگی مطالعات مختلف نسبت داد.
در نهایت، نتایج رگرسیون در این مطالعه نشان داد که ابعاد محور کنترل سلامت توانست حدود 95/9 درصد از تغییرات شادکامی و 18/3 درصد از تغییرات استرس انتظارات تحصیلی را توضیح دهد که نشان‌دهنده قدرت پیش‌بینی‌کنندگی محدود مدل است. این یافته‌ها تاکید می‌کنند که باورهای فردی، سن و سکونت در منزل شخصی با خانواده می‌توانند پیش‌بینی‌کننده شادکامی بیشتر دانشجویان باشند و از طرف دیگر باورهای فردی و جنسیت می‌توانند به‌عنوان عوامل مرتبط در پیش‌بینی استرس انتظارات تحصیلی عمل کنند، اما ارتباط آن‌ها ممکن است تحت تاثیر عوامل دیگری مانند محیط آموزشی و انتظارات اجتماعی قرار گیرد.
یافته‌های این پژوهش نشان داد که مولفه‌های "باور فردی" و "شانس" از محور کنترل سلامت، با شادکامی در دانشجویان ارتباط معناداری دارند و "باور فردی" نیز به‌طور ضعیف اما معنادار با استرس انتظارات تحصیلی مرتبط است. این نتایج اهمیت نقش عوامل روان‌شناختی در ارتقای سلامت روان و کاهش تنیدگی‌های تحصیلی را برجسته می‌سازد. تقویت کنترل درونی و باور به تاثیر رفتارهای فردی بر پیامدهای سلامت، می‌تواند راهبردی موثر در برنامه‌های مداخله‌ای برای جمعیت دانشجویی باشد. از جمله محدودیت‌های این مطالعه می‌توان به ماهیت مقطعی آن اشاره کرد که امکان بررسی روابط علّی را محدود می‌سازد. همچنین، استفاده از پرسش‌نامه‌های خودگزارشی ممکن است با سوگیری همراه باشد. پیشنهاد می‌شود در مطالعات آینده، روش‌های کیفی یا طولی برای بررسی عمیق‌تر این روابط استفاده شود.
نتیجه گیری
در مجموع، نتایج این تحقیق حاکی از اهمیت نقش باورهای فردی در ارتقای شادکامی و همچنین در شکل‌گیری تجربه استرس تحصیلی است. بر اساس این یافته‌ها، به نظر می‌رسد که تقویت محور کنترل درونی از طریق مداخلات روان‌شناختی و آموزشی می‌تواند راهبرد موثری برای ارتقای سلامت روان در بین دانشجویان باشد. توصیه می‌شود مداخلاتی با هدف توانمندسازی روان‌شناختی و آموزش مهارت‌های مقابله با استرس، در راستای ارتقای شادکامی و سلامت روان دانشجویان طراحی و اجرا شود.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این مقاله، حاصل طرح تحقیقاتی مصوب معاونت پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی گیلان با کد اخلاق IR.GUMS.REC.1402.592 می‌باشد.
حمایت مالی
این مقاله از پایان نامه کارشناسی ارشد آموزش بهداشت و ارتقای سلامت خانم الهام محسنی با کد طرح 1402101809 و تاریخ 18/10/1402 استخراج شده است.
مشارکت نویسندگان
مفهوم‌سازی و طراحی مطالعه: الهام محسنی، فتانه بخشی؛ جمع آوری، تحلیل و تفسیر داده‌ها: الهام محسنی، مریم شکیبا؛ تهیه پیش‌نویس دست‌نوشته: الهام محسنی، فریبا عسگری؛ بازبینی نقادانه دست‌نوشته برای محتوای فکری مهم: فتانه بخشی، فریبا عسگری، مریم شکیبا؛ تحلیل آماری: الهام محسنی، مریم شکیبا؛ جذب منابع مالی: فتانه بخشی؛ حمایت اداری، فنی یا موادی: فتانه بخشی، فریبا عسگری؛ نظارت بر مطالعه: فتانه بخشی، مریم شکیبا
تعارض منافع
هیچ گونه تضاد منافعی گزارش نشده است.
استفاده از هوش مصنوعی در فرایند نگارش مقاله
نویسندگان اعلام می‌کنند که در فرآیند نگارش این مقاله از فناوری‌های هوش مصنوعی برای تولید محتوا، ایده، تجزیه‌وتحلیل و سایر موارد استفاده نشده است.
قدردانی
نویسندگان مراتب سپاسگزاری خود را از معاونت تحقیقات و فناوری و معاونت آموزشی دانشگاه علوم پزشکی گیلان و کلیـه دانشجویان شرکت‌کننده در مطالعه اعلام مینمایند.
نتیجه گیری
در مجموع، نتایج این تحقیق حاکی از اهمیت نقش باورهای فردی در ارتقای شادکامی و همچنین در شکل‌گیری تجربه استرس تحصیلی است. بر اساس این یافته‌ها، به نظر می‌رسد که تقویت محور کنترل درونی از طریق مداخلات روان‌شناختی و آموزشی می‌تواند راهبرد موثری برای ارتقای سلامت روان در بین دانشجویان باشد. توصیه می‌شود مداخلاتی با هدف توانمندسازی روان‌شناختی و آموزش مهارت‌های مقابله با استرس، در راستای ارتقای شادکامی و سلامت روان دانشجویان طراحی و اجرا شود.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این مقاله، حاصل طرح تحقیقاتی مصوب معاونت پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی گیلان با کد اخلاق IR.GUMS.REC.1402.592 می‌باشد.
حمایت مالی
این مقاله از پایان نامه کارشناسی ارشد آموزش بهداشت و ارتقای سلامت خانم الهام محسنی با کد طرح 1402101809 و تاریخ 18/10/1402 استخراج شده است.
مشارکت نویسندگان
مفهوم‌سازی و طراحی مطالعه: الهام محسنی، فتانه بخشی؛ جمع آوری، تحلیل و تفسیر داده‌ها: الهام محسنی، مریم شکیبا؛ تهیه پیش‌نویس دست‌نوشته: الهام محسنی، فریبا عسگری؛ بازبینی نقادانه دست‌نوشته برای محتوای فکری مهم: فتانه بخشی، فریبا عسگری، مریم شکیبا؛ تحلیل آماری: الهام محسنی، مریم شکیبا؛ جذب منابع مالی: فتانه بخشی؛ حمایت اداری، فنی یا موادی: فتانه بخشی، فریبا عسگری؛ نظارت بر مطالعه: فتانه بخشی، مریم شکیبا
تعارض منافع
هیچ گونه تضاد منافعی گزارش نشده است.
استفاده از هوش مصنوعی در فرایند نگارش مقاله
نویسندگان اعلام می‌کنند که در فرآیند نگارش این مقاله از فناوری‌های هوش مصنوعی برای تولید محتوا، ایده، تجزیه‌وتحلیل و سایر موارد استفاده نشده است.
قدردانی
نویسندگان مراتب سپاسگزاری خود را از معاونت تحقیقات و فناوری و معاونت آموزشی دانشگاه علوم پزشکی گیلان و کلیـه دانشجویان شرکت‌کننده در مطالعه اعلام مینمایند.
فهرست منابع
1. Patel V, Saxena S, Lund C, Kohrt B, Kieling C, Sunkel C, et al. Transforming mental health systems globally: principles and policy recommendations. Lancet 2023;402(10402):656-66. [DOI:10.1016/S0140-6736(23)00918-2]
2. World Health Organization. WHO guidelines on mental health at work. WHO; 2022 Sep 28. [Link]
3. Brundtland GH. Mental health in the 21st century. Bull World Health Organ 2000;78(4):411. [Link]
4. Sewaybricker LE, Massola G. What is subjective well-being? a critical analysis of the article subjective well-being, by ed diener. Psicol Soc 2023;34:e258310. [DOI:10.1590/1807-0310/2022v34258310-en]
5. Buecker S, Luhmann M, Haehner P, Bühler JL, Dapp LC, Luciano EC, et al. The development of subjective well-being across the life span: A meta-analytic review of longitudinal studies. Psychol Bull 2023;149(7-8):418-46. [DOI:10.1037/bul0000401]
6. Mohammadi M, Choobforoushzadeh A, Rezapour Mirsaleh Y, Shirovi E. The mediating role of health anxiety on the relationship between health literacy, death anxiety and quality of life. Posit Psychol Res 2024;10(1):39-58. [Persian] [DOI:10.22108/ppls.2024.136465.2397]
7. Blanco C, Okuda M, Wright C, Hasin D, Grant B, Liu S-M, et al. Mental health of college students and their non-college-attending peers results from the national epidemiologic study on alcohol and related conditions. Arch Gen Psychiatry 2008;65(12):1429-37. [DOI:10.1001/archpsyc.65.12.1429]
8. Ramón-Arbués E, Gea-Caballero V, Granada-López JM, Juárez-Vela R, Pellicer-García B, Antón-Solanas I. The prevalence of depression, anxiety and stress and their associated factors in college students. Int J Environ Res Public Health 2020;17(19):7001. [DOI:10.3390/ijerph17197001]
9. Sarkashikiyan SM, Babakhani N, Bagheri N. The relationship between academic expectations stress and academic self-defeating behaviors: The mediating role of uncertainty intolerance. Rooyesh 2022;11(4):169-80. [Persian] [Link]
10. Hönig MA. The relationship between perceived infectability and the health locus of control on pandemic related future discounting and the adoption of pathogen avoidance behaviors. Washington State University; 2022. [Link]
11. Ganjoo M, Farhadi A, Baghbani R, Daneshi S, Nemati R. Association between health locus of control and perceived stress in college student during the COVID-19 outbreak: a cross-sectional study in Iran. BMC Psychiatry 2021;21:529. [DOI:10.1186/s12888-021-03543-1]
12. Argyle M, Martin M, Lu L. Testing for stress and happiness: the role of social and cognitive factors. In: Spielberger CD, Sarason IG, editor. Stress and emotion: Anxiety, anger, and curiosity. Taylor & Francis;1995:173-87. [Link]
13. Alipour A, Agah Heris M. Reliability and validity of the Oxford happiness inventory among Iranians. Iran J Health Psychol 2007;3(12):287-98. [Persian] [Link]
14. Ang RP, Huan VS. Academic expectations stress inventory: Development, factor analysis, reliability, and validity. Educ Psychol Measur 2006;66(3):522-39. [DOI:10.1177/0013164405282461]
15. Shokri O, Kadivar P, Naghsh Z, Ghanai Z, Daneshvarpour Z, Molaei M. Personality traits, academic stress, and academic performance. J Educ Pychol Study 2007;3(3):25-48. [Persian]
16. Wallston KA, Wallston BS, DeVellis R. Development of the multidimensional health locus of control (MHLC) scales. Health Educ Monogr 1978;6(2):160-70. [DOI:10.1177/109019817800600107]
17. Moshki M, Ghofranipour F, Hajizadeh E, Azadfallah P. Validity and reliability of the multidimensional health locus of control scale for college students. BMC Public Health 2007;7:295. [DOI:10.1186/1471-2458-7-295]
18. Ghahremani L, Tehrani H, Rajabi A, Jafari A. The relationship between the concepts of hope and happiness in students. Iran J Health Educ Health Promot 2020;8(2):107-17. [Persian] [DOI:10.29252/ijhehp.8.2.107]
19. Karahan M, Kiziltan Eliacik BB, Baydili KN. The interplay of spiritual health, resilience, and happiness: an evaluation among a group of dental students at a state university in Turkey. BMC Oral Health 2024;24(1):587. [DOI:10.1186/s12903-024-04297-4]
20. Mawson J, Miller PK, Booth L. Stress, a reflective self and an internal locus of control: On the everyday clinical placement experiences of older undergraduate radiographers in the UK. Radiography 2022;28(1):55-60. [DOI:10.1016/j.radi.2021.07.019]
21. Stanaland A, Gaither S. "Be a man": The role of social pressure in eliciting men's aggressive cognition. Pers Soc Psychol Bull 2021;47(11):1596-611. [DOI:10.1177/0146167220984298]
22. Santoniccolo F, Trombetta T, Paradiso MN, Rollè L. Gender and media representations: A review of the literature on gender stereotypes, objectification and sexualization. Int J Environ Res Public Health 2023;20(10):5770. [DOI:10.3390/ijerph20105770]
23. Bareket O, Fiske ST. A systematic review of the ambivalent sexism literature: Hostile sexism protects men's power; benevolent sexism guards traditional gender roles. Psychol Bull 2023;149(11-12):637-698. [DOI:10.1037/bul0000400]
24. Sahaghi Hakim. Relationship between Mental Health and Happiness with Academic Achievement in Students of Jondishapour of Ahvaz. J Dev Strategy Med Educ 2018;5(1 ):15-24. [Persian]
25. Niewiadomska I, Bień A, Rzońca E, Jurek K. The mediating role of dispositional optimism in the relationship between health locus of control and self-efficacy in pregnant women at risk of preterm delivery. Int J Environ Res Public Health 2022;19(10):6075. [DOI:10.3390/ijerph19106075]
26. Han KS. Self efficacy, health promoting behaviors, and symptoms of stress among university students. J Korean Acad Nurs 2005;35(3):585-92. [DOI:10.4040/jkan.2005.35.3.585]
27. Mrisho DH, Mseti S. Emotional intelligence: Concept, theoretical perspectives and its relevance on job performance. EAJIS 2024;7(1):28-37. [DOI:10.37284/eajis.7.1.1817]
28. Gautam S, Jain A, Chaudhary J, Gautam M, Gaur M, Grover S. Concept of mental health and mental well-being, it's determinants and coping strategies. Indian J Psychiatry 2024;66(Suppl 2):S231-44. [DOI:10.4103/indianjpsychiatry.indianjpsychiatry_707_23]
29. Krampe H, Danbolt LJ, Haver A, Stålsett G, Schnell T. Locus of control moderates the association of COVID-19 stress and general mental distress: results of a Norwegian and a German-speaking cross-sectional survey. BMC Psychiatry 2021;21:437. [DOI:10.1186/s12888-021-03418-5]
30. Cha NH. The relationships between stress and health locus of control in nursing college students. J East-West Nurs Res 2013;19(2):177-85. [DOI:10.14370/jewnr.2013.19.2.177]
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
