دوره 16، شماره 3 - ( 1403 )
جلد 16 شماره 3 صفحات 50-47 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Sadeghian A, Avizhgan M. The Status of Education Development Office in Improving the Quality of Medical Sciences Education: a Qualitative Study. Res Med Edu 2024; 16 (3) :47-50
URL: http://rme.gums.ac.ir/article-1-1398-fa.html
URL: http://rme.gums.ac.ir/article-1-1398-fa.html
صادقیان اکرم، آویژگان مریم. جایگاه دفتر توسعه آموزش در ارتقای کیفیت آموزش علوم پزشکی: یک مطالعه کیفی. پژوهش در آموزش علوم پزشکی. 1403; 16 (3) :47-50
مرکز تحقیقات آموزش پزشکی، دانشگاه علومپزشکی اصفهان، اصفهان، ایران ، maryamavizhgan@gmail.com
متن کامل [PDF 354 kb]
(359 دریافت)
| چکیده (HTML) (1496 مشاهده)
متن کامل: (181 مشاهده)
مقدمه
برای اوّلینبار تفکّر بهبود آموزش پزشکی در سال 1955 و اوّلین مرکز مطالعات و توسعه آموزش (Education Development Center-EDC) در سال 1959 در دانشگاه ایلینوی شیکاگو در آمریکا ایجاد شد. در ایران این مرکز بعد از تأسیس وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در سال 1364، در اواخر سال 1368 در معاونت آموزشی وزارت بهداشت تأسیس گردید (1). سپس، طرح شکلگیری دفتر توسعه آموزش (EDO) تحت نظارت رؤسای دانشکدهها بهمنظور تسرّی فعالیتهای آموزشی در کلّ دانشگاه و ایجاد محیطی پویاتر و افزایش کیفیت آموزش مطرح شد و ازآن پس EDO بهعنوان بازوان اجرایی مراکز توسعه آموزش و با هدف اشاعه فعالیتهای آموزشی در تمامی ارکان آموزش دانشگاهها در دانشکدهها و مراکز آموزشی درمانی که بیش از 50 نفر عضو هیئت علمی داشتند، تأسیس گردید (1). جولین بکتون (Bekton) معتقد است دفاتر توسعه آموزش، مراکز کوچکی برای ارتقای فرایند یاددهی- یادگیری در کلّ دانشگاه هستند و مسئولیت بهبود کیفیت یاددهی- یادگیری را برعهده دارند (2).
براساس تجربه 20 ساله محقّقان این مطالعه در راهاندازی و فعالیت در اوّلین EDO و دستوپنجه نرم کردن با مشکلات این دفتر، همچنین کمبود پژوهشهایی که بهطور مستقیم و عمیق به چالشها و فرصتهای عملکرد این دفاتر پرداخته باشد و با توجه به اینکه بررسی نظرات و تجارب مسئولان این دفاتر یکی از عوامل و عناصر ضروری بهبود و ارتقای کیفیت فعالیتها و برنامههای آموزشی است، مطالعه حاضر با هدف تبیین جایگاه دفتر توسعه آموزش در ارتقای کیفیت آموزش علومپزشکی از دیدگاه مسئولان دفاتر توسعه آموزش دانشگاه علومپزشکی اصفهان انجام شده است.
روش ها
این مطالعه با رویکرد کیفی در دانشگاه علومپزشکی اصفهان در سال 1401 اجرا شد. مشارکتکنندگان، مسئولان دفتر توسعه آموزش دانشکدهها و مراکز آموزشی درمانی بودند. نمونهگیری به روش هدفمند از نوع مطلوب تا اشباع اطلاعات و عدم ظهور دادههای جدید ادامه یافت. درمجموع، 14 مصاحبه انجام گرفت. جهت رعایت اصول اخلاقی، جمعآوری اطلاعات با هماهنگی قبلی در مکانی آرام و مناسب و بعداز کسب رضایت آگاهانه و تکمیل فرم مربوط و اجازه ضبط صدا به روش مصاحبههای فردی نیمهساختارمند با سؤالهای مناسب با متوسط زمان 60 دقیقه انجام شد.
به مشارکتکنندگان اطمینان داده شد که نام و مشخصات آنها محرمانه باقی خواهد ماند و اطلاعات ضبطشده آنان پس از پایان مصاحبه حذف شدند. شرکتکنندگان هرموقع که مـیخواستند، میتوانستند از مطالعه خارج شوند. برای تجزیه و تحلیل محتوا،
از روش تحلیل محتوای مرسوم با رویکرد استقرایی استفاده شد که مراحل آن عبارتاند از گردآوری دادهها (شامل ضبط مطالب)، تقلیل دادهها، استنباط و تحلیل. برای اطمینان از صحّت دادهها از معیارهای اعتبار، قابلیت اعتماد، انتقالپذیری و تأییدپذیری که توسط لینکن و گوبا(Lincoln & Guba) مطرح شده است، استفاده شد (3).
یافته ها
درمجموع، 14 نفر جهت انجام مصاحبه مشارکت کردند. مشارکتکنندگان شامل مدیران دفتر توسعه دانشکدهها و بیمارستانهای آموزشی دانشگاه علومپزشکی اصفهان بودند.
بعداز طبقهبندی و یکپارچهسازی نتایج، 445 کد 9 زیرمقوله و 3 مقوله اصلی به دست آمد (جدول 1).
.JPG)
بحث و نتیجه گیری
ازنظر مشارکتکنندگان، EDO ها در خطّ مقدّم صحنه ارتقای آموزش در دانشکدهها و بیمارستانها قرار دارند. بنابراین با مطالعاتی که EDC را مغز متفکّر دانشگاه (4)، مرکزی کوچک برای بهبود یاددهی- یادگیری (6 ، 5)، اتاق فکر (7)، قلب تپنده و بازوی اصلی دانشگاهها در کیفیت آموزش میدانند، همخوانی دارند. همچنین، EDC برای انجام بهتر امور خود و اشاعه فعالیتهای آموزشی از همکاری EDO بهرهمند است (8).
ازنظر مشارکتکنندگان، کار این دفاتر فقط به طراحی ایده ختم نشده، بلکه زمینه تحقّق و تسرّی این ایدهها را با داشتن نقش رابط بین EDC، دانشکده، بیمارستان و گروههای آموزشی فراهم می کند و تسهیلکننده و زمینهساز رشد دانشجویان و اساتید است که با مطالعه جلیلی و همکاران همخوانی دارد (8).
ازجمله مهمترین نقصها یا چالشهای موجود میتوان به فقدان یا کمبود استقلال این دفاتر، اعتبار، مقبولیت و منزلت آنها، نبود چارت سازمانی و حق الزحمه برای اعضا و بیانگیزگی آنها اشاره کرد که در سطح دانشکدههای مختلف و بسته به جایگاه مسئولان این دفتر یا دیدگاه هیئترئیسه دانشکدهها متفاوت است.
از راهکارهای بهدستآمده برای درخشش و مانایی EDO ها، خارج شدن از قالبهای موجود و به تعبیری پوستاندازی و حرکت بهسمت ایجاد زیرساختهای جدید، انتخاب مسئول مناسب برای این دفتر، تدوین خط مشیها و برنامههای مصوّب ذکر شد.
دفاتر توسعه آموزش دانشگاههای علومپزشکی با ماهیّت ارائه ایده، طرح و برنامهها و بهمنظور زمینهسازی جهت تضمین و ارتقای کیفیت آموزش فعالیت میکنند. ازطریق مدیریت دانش و ارتباطات بر بهبود مؤلّفههای سیاستگذاری، نظارت و ارزیابی و همچنین عوامل زمینهساز برای اجرا مانند توانمندسازی نیروی انسانی، بهبود ساختارها و فرایندهای کاری تأکید مینمایند. بنابراین نیاز است که نقش حاکمیتی، رهبری آموزشی و حمایتطلبی بین همه دستگاهها و مراکز تصمیمگیری بهدرستی ایفا و مدیریت دانش قوی جهت گفتمانسازی در این زمینه در سطح کلان و دانشگاهی ایجاد شود.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این مطالعه توسط کمیته اخلاق دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با کد اخلاق IR.ARI.MUI.REC.1401.131تصویب شد.
حمایت مالی
توسط معاونت تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم پزشکی اصفهان
مشارکت نویسندگان
مفهومسازی و طراحی مطالعه، جمع آوری، تحلیل و تفسیر دادهها و تهیه پیشنویس دستنوشته:اکرم صادقیان؛ بازبینی نقادانه دستنوشته، تحلیل داده ها، جذب منابع مالی، حمایت و نظارت بر مطالعه: مریم آویژگان
تعارض منافع
نویسندگان هیچگونه تعارض منافعی ندارند.
قدردانی
محققان برخود لازم می دانند از تمامی مسوولین EDO مستقر در دانشکده ها و بیمارستان های وابسته به دانشگاه های علوم پزشکی که همکاری نمودند، قدردانی نماید.
برای اوّلینبار تفکّر بهبود آموزش پزشکی در سال 1955 و اوّلین مرکز مطالعات و توسعه آموزش (Education Development Center-EDC) در سال 1959 در دانشگاه ایلینوی شیکاگو در آمریکا ایجاد شد. در ایران این مرکز بعد از تأسیس وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در سال 1364، در اواخر سال 1368 در معاونت آموزشی وزارت بهداشت تأسیس گردید (1). سپس، طرح شکلگیری دفتر توسعه آموزش (EDO) تحت نظارت رؤسای دانشکدهها بهمنظور تسرّی فعالیتهای آموزشی در کلّ دانشگاه و ایجاد محیطی پویاتر و افزایش کیفیت آموزش مطرح شد و ازآن پس EDO بهعنوان بازوان اجرایی مراکز توسعه آموزش و با هدف اشاعه فعالیتهای آموزشی در تمامی ارکان آموزش دانشگاهها در دانشکدهها و مراکز آموزشی درمانی که بیش از 50 نفر عضو هیئت علمی داشتند، تأسیس گردید (1). جولین بکتون (Bekton) معتقد است دفاتر توسعه آموزش، مراکز کوچکی برای ارتقای فرایند یاددهی- یادگیری در کلّ دانشگاه هستند و مسئولیت بهبود کیفیت یاددهی- یادگیری را برعهده دارند (2).
براساس تجربه 20 ساله محقّقان این مطالعه در راهاندازی و فعالیت در اوّلین EDO و دستوپنجه نرم کردن با مشکلات این دفتر، همچنین کمبود پژوهشهایی که بهطور مستقیم و عمیق به چالشها و فرصتهای عملکرد این دفاتر پرداخته باشد و با توجه به اینکه بررسی نظرات و تجارب مسئولان این دفاتر یکی از عوامل و عناصر ضروری بهبود و ارتقای کیفیت فعالیتها و برنامههای آموزشی است، مطالعه حاضر با هدف تبیین جایگاه دفتر توسعه آموزش در ارتقای کیفیت آموزش علومپزشکی از دیدگاه مسئولان دفاتر توسعه آموزش دانشگاه علومپزشکی اصفهان انجام شده است.
روش ها
این مطالعه با رویکرد کیفی در دانشگاه علومپزشکی اصفهان در سال 1401 اجرا شد. مشارکتکنندگان، مسئولان دفتر توسعه آموزش دانشکدهها و مراکز آموزشی درمانی بودند. نمونهگیری به روش هدفمند از نوع مطلوب تا اشباع اطلاعات و عدم ظهور دادههای جدید ادامه یافت. درمجموع، 14 مصاحبه انجام گرفت. جهت رعایت اصول اخلاقی، جمعآوری اطلاعات با هماهنگی قبلی در مکانی آرام و مناسب و بعداز کسب رضایت آگاهانه و تکمیل فرم مربوط و اجازه ضبط صدا به روش مصاحبههای فردی نیمهساختارمند با سؤالهای مناسب با متوسط زمان 60 دقیقه انجام شد.
به مشارکتکنندگان اطمینان داده شد که نام و مشخصات آنها محرمانه باقی خواهد ماند و اطلاعات ضبطشده آنان پس از پایان مصاحبه حذف شدند. شرکتکنندگان هرموقع که مـیخواستند، میتوانستند از مطالعه خارج شوند. برای تجزیه و تحلیل محتوا،
از روش تحلیل محتوای مرسوم با رویکرد استقرایی استفاده شد که مراحل آن عبارتاند از گردآوری دادهها (شامل ضبط مطالب)، تقلیل دادهها، استنباط و تحلیل. برای اطمینان از صحّت دادهها از معیارهای اعتبار، قابلیت اعتماد، انتقالپذیری و تأییدپذیری که توسط لینکن و گوبا(Lincoln & Guba) مطرح شده است، استفاده شد (3).
یافته ها
درمجموع، 14 نفر جهت انجام مصاحبه مشارکت کردند. مشارکتکنندگان شامل مدیران دفتر توسعه دانشکدهها و بیمارستانهای آموزشی دانشگاه علومپزشکی اصفهان بودند.
بعداز طبقهبندی و یکپارچهسازی نتایج، 445 کد 9 زیرمقوله و 3 مقوله اصلی به دست آمد (جدول 1).
بحث و نتیجه گیری
ازنظر مشارکتکنندگان، EDO ها در خطّ مقدّم صحنه ارتقای آموزش در دانشکدهها و بیمارستانها قرار دارند. بنابراین با مطالعاتی که EDC را مغز متفکّر دانشگاه (4)، مرکزی کوچک برای بهبود یاددهی- یادگیری (6 ، 5)، اتاق فکر (7)، قلب تپنده و بازوی اصلی دانشگاهها در کیفیت آموزش میدانند، همخوانی دارند. همچنین، EDC برای انجام بهتر امور خود و اشاعه فعالیتهای آموزشی از همکاری EDO بهرهمند است (8).
ازنظر مشارکتکنندگان، کار این دفاتر فقط به طراحی ایده ختم نشده، بلکه زمینه تحقّق و تسرّی این ایدهها را با داشتن نقش رابط بین EDC، دانشکده، بیمارستان و گروههای آموزشی فراهم می کند و تسهیلکننده و زمینهساز رشد دانشجویان و اساتید است که با مطالعه جلیلی و همکاران همخوانی دارد (8).
ازجمله مهمترین نقصها یا چالشهای موجود میتوان به فقدان یا کمبود استقلال این دفاتر، اعتبار، مقبولیت و منزلت آنها، نبود چارت سازمانی و حق الزحمه برای اعضا و بیانگیزگی آنها اشاره کرد که در سطح دانشکدههای مختلف و بسته به جایگاه مسئولان این دفتر یا دیدگاه هیئترئیسه دانشکدهها متفاوت است.
از راهکارهای بهدستآمده برای درخشش و مانایی EDO ها، خارج شدن از قالبهای موجود و به تعبیری پوستاندازی و حرکت بهسمت ایجاد زیرساختهای جدید، انتخاب مسئول مناسب برای این دفتر، تدوین خط مشیها و برنامههای مصوّب ذکر شد.
دفاتر توسعه آموزش دانشگاههای علومپزشکی با ماهیّت ارائه ایده، طرح و برنامهها و بهمنظور زمینهسازی جهت تضمین و ارتقای کیفیت آموزش فعالیت میکنند. ازطریق مدیریت دانش و ارتباطات بر بهبود مؤلّفههای سیاستگذاری، نظارت و ارزیابی و همچنین عوامل زمینهساز برای اجرا مانند توانمندسازی نیروی انسانی، بهبود ساختارها و فرایندهای کاری تأکید مینمایند. بنابراین نیاز است که نقش حاکمیتی، رهبری آموزشی و حمایتطلبی بین همه دستگاهها و مراکز تصمیمگیری بهدرستی ایفا و مدیریت دانش قوی جهت گفتمانسازی در این زمینه در سطح کلان و دانشگاهی ایجاد شود.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این مطالعه توسط کمیته اخلاق دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با کد اخلاق IR.ARI.MUI.REC.1401.131تصویب شد.
حمایت مالی
توسط معاونت تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم پزشکی اصفهان
مشارکت نویسندگان
مفهومسازی و طراحی مطالعه، جمع آوری، تحلیل و تفسیر دادهها و تهیه پیشنویس دستنوشته:اکرم صادقیان؛ بازبینی نقادانه دستنوشته، تحلیل داده ها، جذب منابع مالی، حمایت و نظارت بر مطالعه: مریم آویژگان
تعارض منافع
نویسندگان هیچگونه تعارض منافعی ندارند.
قدردانی
محققان برخود لازم می دانند از تمامی مسوولین EDO مستقر در دانشکده ها و بیمارستان های وابسته به دانشگاه های علوم پزشکی که همکاری نمودند، قدردانی نماید.
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
مدیریت آموزشی
فهرست منابع
1. Momtazmanesh N, Shoghi Shafagh Aria F. Educational development centers (EDCs) in universities of medical sciences: Treatment and medical education, roles, position and achievements. Teb Va Tazkieh 2010; 18 (76): 59-64. [Persian]
2. Bekton J. Modeling university educational development unit [dissertation]. Center for Educational Research and Development University of Lincoln. 2010.
3. Lincoln YS,Guba EG. Naturalistic Inquiry. SAGE 1985: 289- 331. [DOI:10.1016/0147-1767(85)90062-8]
4. Gosking D. reported for the heads of educational development group (HEDG); 2019
5. Jalili Z, Nouhi E, Malekzadeh A. Activities of Medical Educational Development Center from the views of the faculty members of Kerman Medical Sciences University. Strides in Development of Medical Education 2004;1(1):1-9. [Persian]
6. Haghdoost AA, Emami M, Dehnavieh R, Momtazmanesh N, Shoghi Shafagh Aria F, Mehrolhassani MH. Evaluation of education development centers for medical sciences: Challenges and strategies. Strides in Development of Medical Education 2015;11(4):407-19. [Persian]
7. Ahamadi S, Khajeh Joshaghani M, Mohammadimehr M. Explaining the Expectations and Views of the Faculty Members in Relation to the Educationa Development Centers. Research in Medical Education 2019: 11(3):39- 48. [Persian] [DOI:10.29252/rme.11.3.39]
8. Jamali Zavareh B, Nasr esfahani AR, Nili MR. Activities and methods of faculty development: Experiences of the world's top universities. Educ Strategy Med Sci 2023;16 (1):44- 57. [Persian]
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
