گسترش اقدام و دسترسی در محیط پیرامونی شامل کلیه فعالیت های ارتباطی میباشد که دامنه تاثیرگذاری و کارکردهای دانشی موسسه را افزایش میدهد. گسترش اقدام و دسترسی میتواند در زمینه ارتباطات با جامعه علمی داخلی، ارتباطات جامعه علمی بین المللی، ارتباط با بخش صنعت و خدمات، ارتباط با طبقه سیاستگذاری و نماینده سیاستی و ارتباط رسانهها و آحاد جامعه باشد. در این رابطه مشارکت کننده شماره 5 بیان میکند "دانشگاهی در هدایت صنف یا انجمن های حرفه ای و علمی فعالیت کند یعنی هدایت صنف دستش باشد یعنی اعضای هیئت علمی آن دانشگاه یا ریاست انجمن یا دبیری انجمن را داشته باشند."
3) تم تاثیرگذاری بنیادین درسطح دیسیپلین
این تم به کلیه فعالیتهایی اطلاق می شود که سبب می گردد یک حوزه علمی ویژگیهای دیسیپلین علمی را پیدا کند. تبیین محفوظات فلسفی رشته، نظریه پردازی در حوزه رشته و پژوهش و گسترش زبان علمی رشته از مصادیق دیسیپلین محسـوب مـیشـود. در این رابطه مشارکتکننده شماره 5 می گوید "دانشگاهی دریک حوزه دانشی ثبت پتنت بینالمللی داشته باشد، میتواند ادعای مرجعیت کند، پتنت بین المللی هم سه تا بیشتر نیست: ثبت، ابداع و اختراع بین المللی"
4) تم منابع و زیر ساخت
این تم به کلیه فعالیتهایی که شامل هیات علمی، زیرساخت فناوری محور، ظرفیت زیرساختی و پایگاه داده اطلاق میشود که سبب میگردد یک حوزه علمی مرجع گردد. محقق تم انتزاعی منابع و زیرساخت را از کدهای بهدستآمده در مصاحبه نتیجه گرفته است. در همین راستا مشارکتکننده شماره یک بیان میکند: "هیات علمی یک مزیت محسوب شود. امکانات آموزشی، تحقیقاتی، درمانی و خدمات سلامت میتواند یک مزیت محسوب شود."
بحث و نتیجه گیری
نتایج مطالعه حاضر نشان داد که فعالیتهای برجسته دانشی، گسترش اقدام و دسترسی در محیط پیرامونی، تاثیرگذاری بنیادین در سطح دیسیپلین و منابع و زیر ساختها چهار شاخص اصلی در تعیین مزیتهای رقابتی در دانشگاههای علوم پزشکی میباشد. درمطالعه بازشناسی رویکرد منبع محور نسبت به منابع سازمان و مزیت رقابتی پایدارحاجی پورتاکید شده که سازمانها باید بر قابلیت محوری خود تکیه کنند و مهارت نیروی کار در همه سازمانها وجود دارد ولی افراد مدیر با مهارت بالا کمیاب هستند (2). به طوریکه منابع انسانی، مدیریت منابع و استعدادهای انسانی، جذب نخبگان و نیز سرمایه گذاری بر منابع انسانی از اهمیت به سزایی در تعیین مزیت رقابتی برخوردارند (10).
علاوه بر این تعهد سازمانی واسطهای تاثیرگذار میان عملکرد منابع انسانی و مزیت رقابتیای که سازمان ها اتخاذ کرده اند، می باشد (11). در مطالعه حاضر تم منابع و زیرساخت و طبقه هیات علمی نیز نشاندهنده اهمیت این شاخصها در تعیین مزیت رقابتی در دانشگاهها میباشد. در مدل چهار بعدی اریف رامندهانی و همکارانش از چهار بعد 1) صلاحیت های متمایز 2) پاسخ به فرصتها، 3) سازگاری و 4) توسعه به عنوان مولفه های مزیت رقابتی نام برده شدهاست که این مولفه ها موید تم های فعالیتهای برجسته دانشی و منابع و زیرساخت این مطالعه میباشند (12). مطالعه عزیزی و همکاران با اشاره بر تاثیر مزیت رقابتی پایدار سازمانی از راه استراتژیهای مناسب بازاریابی بر تصویر برند سازمان باتوجه به تعاملات اجتماعی مشتریان موید تم گسترش اقدام و دسترسی در محیط پیرامون و طبقه نقش آفرینی در محیط صنعت می باشد (13).
نتایج مطالعه حاضر نشان داد که فعالیت های برجسته دانشی به کارکردهای دانشی گفته میشود که شامل جدیدترین و پیشرفته ترین موضوعات علمی و فن آوریها در زمینه پژوهش، آموزش، مدیریت و ترجمان دانش و کاربست دانش، درحوزه دانشی مربوطه میباشد به طوریکه مطالعه یافته های شیرازی و همکاران با اشاره به تاثیر مثبت منابع سازمان و قابلیت نوآوری بر مزیت رقابتی شرکت های دانش بنیان با این تم مطابقت دارد (14).
کاستی های تئوریهای مزیت رقابتی دلیلی برجهت گیریهای جدید درسازمانها شده است (15). بهطوریکه دو متغیر سطح یکنواختی در محیط آموزش عالی و میزان تأثیر هنجارها و ارزش های دانشگاهی بر تنوع و سابقه ماموریت در آموزش عالی نقش موثری دارد (16)، که این امر موید تم تاثیرگذاری در سطح دیسیپلین میباشند. بنیاد کارنگی موسسات آموزش عالی را باتوجه به مولفههای تعداد فارغالتحصیلان دکترا و بودجه پژوهشی موسسات تحقیقاتی دانشگاه ها دسته بندی نمودهاست و این در حالیست که 4 تم به دست آمده در مطالعه حاضر نیز به این موضوعات به عنوان شاخصهای مزیت رقایتی دانشگاه های علوم پزشکی اشاره دارد (17).
مزیت رقابتی تحتتاثیر عواملی مانند زیرساخت، پیچیدگی تجارت، کارایی بازار وکالاها، نیروی کار، پیچیدگی بازار مالی، خلاقیت، تکنولوژی، موسسات آموزشی پرورشی عالی و اقتصاد کلان است و عوامل خارجی و داخلی مشخص کننده چگونگی غلبه یک سازمان بر رقبایش و سیطره بر بازار میباشد (18). کلیه این عوامل با تم منابع و زیرساخت، طبقه نیروی انسانی و زیرساخت فناوری محور؛ و تم گسترش اقدام و دسترسی در محیط پیرامونی و طبقات نقش آفرینی کلیدی در محیط جامعه علمی ملی و بینالمللی درمطالعه حاضر مطابقت دارد.
مطالعه افتخارزاده و همکارانش به ارایه مدل اجرایی و مراحل و گامهای پیادهسازی مدیریت دانش در دانشگاه پرداخته است که این مدل تاییدکننده تم فعالیت برجسته دانش و طبقه مدیریت و ترجمان دانش این مطالعه میباشد (19). نتایج مطالعه Bastedo تحت عنوان بررسی چگونگی تاثیر ابتکارات سیاستی بر میزان طبقه بندی برنامه ها و دانشجویان در سیستمهای ایالتی و دانشگاهی خاص در دانشگاه لینونی شیکاگو آمریکا نشان داد که سیاستها به افزایش طبقه بندی برنامه ها و دانشجویان در یک سیستم ایالتی و نیز در داخل دانشگاههای خاص در یک سیستم کمک میکند (20). در مطالعه حاضر نیز تم گسترش اقدام و دسترسی در محیط بیرونی و طبقه نقش آفرینی کلیدی در محیط سیاست نیز به همین موضوع اشاره دارد.
کاموkamau معتقد است که مولفه های تمایز محصول، رهبری هزینه، مشتری مداری، استفاده از اینترنت برای بازار، ارائه آموزش الکترونیکی، ثبت نام آنلاین و انتشار نتایج، اتحادهای استراتژیک، ادغام عمودی، ادغام افقی، توسعه محصول مانند معرفی دوره های جدید، رشد متمرکز مانند تمرکز در یک زمینه اصلی تخصص و توسعه بازار، مولفههایی هستند که بهعنوان استراتژی رقابتی توسط دانشگاه خصوصی تاثیرگذار است (21). این مولفه ها تاییدکننده تمهای فعالیت های برجسته دانشی طبقه آموزش و طبقه خدمات، گسترش اقدام دسترسی در محیط پیرامونی و طبقه نقش آفرینی کلیدی در محیط صنعت/خدمت و نیز تم منابع و زیرساخت، طبقه دادهها و زیرساخت در مطالعه حاضرمی باشند.
درنهایت لازمه تعیین مزیتهای رقابتی دانشگاه های علوم پزشکی تعیین شاخص هایی جهت اندازه گیری و عینیسازی این مزیت ها می باشد. در مطالعه حاضر این شاخصها باتوجه به نظرات صاحبنظران این حوزه تبیین گردید و بر اساس نظرات این افراد چارچوب جمع آوری اطلاعاتی در مورد اطلاعات محیطی دانشگاه ها و مشخص نمودن مزیت رقابتی دانشگاه ها در مطالعات آتی در حوزه مرجعیت علمی مورد استفاده قرار گرفت.
یافته های مطالعه حاضر نشاندهنده شاخصهای تعیین مزیت های رقابتی دانشگاه های علوم پزشکی کشور بود که این شاخص ها با توجه بهنظر صاحبنظران تبیین گردید و در مطالعات آتی در حوزه مرجعیت علمی مورد استفاده قرار خواهدگرفت. از محدودیت های مطالعه حاضر میتوان به نداشتن اطلاعات منسجمی در مورد مزیت های رقابتی مربوط به حیطه های مختلف دانشگاه های علوم پزشکی اشاره نمود، و همچنین پاسخگویی دانشگاه ها با تاخیر زیاد صورت پذیرفت و نیز به دلیل حجم بالای اطلاعات دریافتی امکان راست آزمایی کلیه اطلاعات برای محقق امکان پذیر نبود.
از کلیه اساتید گروه دانشکده آموزش پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی مراتب سپاس و قدردانی خود را اعلام میداریم. این مقاله برگرفته از پایاننامه ارشد با کد IR.SBMU.SME.REC.1399.013 است.
| بازنشر اطلاعات | |
|
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |