دوره 17، شماره 4 - ( 1404 )
جلد 17 شماره 4 صفحات 5-1 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Mahdavifard H. Milestones and Competency-Based Medical Education. Res Med Edu 2026; 17 (4) :1-5
URL: http://rme.gums.ac.ir/article-1-1456-fa.html
URL: http://rme.gums.ac.ir/article-1-1456-fa.html
مهدوی فرد حمید. مایل استون ها و آموزش پزشکی مبتنی بر توانمندی. پژوهش در آموزش علوم پزشکی. 1404; 17 (4) :1-5
مرکز مطالعات و توسعه آموزش پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی نیشابور، نیشابور، ایران ، mahdavifh1@mums.ac.ir
چکیده: (451 مشاهده)
سردبیر گرامی
آموزش مبتنی بر توانمندی (CBME - Competency-Based Medical Education) در آموزش پزشکی، به‌عنوان «رویکرد مبتنی بر نتایج برای طراحی، اجرا و ارزشیابی برنامه آموزش پزشکی با استفاده از چهارچوب سازمان‌دهی توانمندی‌ها» تعریف می‌شود (1). نتیجه آموزش مبتنی بر توانمندی، تربیت پزشکانی است که قادر به ارائه مراقبت‌های پزشکی ایمن، مؤثر و بدون نظارت باشند و نیازهای سیستم مراقبت بهداشتی پیچیده و در حال تحول امروز را برآورده کنند (2). توانمندی به‌عنوان «توانایی قابل مشاهده یک فرد، که اجزای متعددی مانند دانش، مهارت‌ها، ارزش‌ها و نگرش‌ها را یک‌پارچه می‌کند» تعریف می‌شود (1). این تعریف بر توانایی‌های خاص و موردانتظار هر پزشک متمرکز است (3). توانمندی مستلزم چیزی بیش از انجام دادن گسسته رفتار شایسته در زمان و مکانی خاص است و مستلزم آن است که فرد آن توانایی‌ها را به‌طور مناسب در کارهای بالینی معمول برای دستیابی به نتایج مطلوب به کار گیرد (4).
ویژگی متمایز آموزش مبتنی بر توانمندی این است که فراگیران می‌توانند در فرایند آموزشی با سرعت‌های متفاوتی پیشرفت کنند. فراگیران توانا و بااستعداد می‌توانند زودتر به موقعیت شغلی‌شان منتقل شوند؛ درحالی‌که دیگران به زمان بیشتری نیاز دارند تا به سطح کافی از دانش، نگرش و مهارت‌ها برای ورود به حیطه کار بدون نظارت دست یابند. توجه به این نکته مهم است که تجربه و زمان هنوز هم در برنامه آموزش مبتنی بر توانمندی، مهم است؛ اما در این برنامه، زمان به‌عنوان عاملی مداخله‌گر تلقی نمی‌شود، بلکه به‌عنوان منبعی در نظر گرفته می‌شود که باید عاقلانه و به‌طور مؤثر استفاده شود. هیچ‌یک از متخصصان در حوزه آموزش پزشکی منکر این موضوع نیستند که مقدار معیّنی از تجربه برای انجام دادن پروسیجرها اهمیت دارد. در همین راستا، چهارچوب‌های مختلفی برای رسیدن به تجربه و توانمندی‌های لازم ارائه شده، اما تعداد توانمندی‌های موردنظر در هر چهارچوب متفاوت است. به‌عنوان نمونه، تعداد توانمندی‌ها در چهارچوب CanMEDS هشت توانمندی، در چهارچوب ACGME شش توانمندی، و در چهارچوب Scottish Doctor هفت توانمندی است (5).
ویژگی متمایز آموزش مبتنی بر توانمندی این است که فراگیران می‌توانند در فرایند آموزشی با سرعت‌های متفاوتی پیشرفت کنند. فراگیران توانا و بااستعداد می‌توانند زودتر به موقعیت شغلی‌شان منتقل شوند؛ درحالی‌که دیگران به زمان بیشتری نیاز دارند تا به سطح کافی از دانش، نگرش و مهارت‌ها برای ورود به حیطه کار بدون نظارت دست یابند. توجه به این نکته مهم است که تجربه و زمان هنوز هم در برنامه آموزش مبتنی بر توانمندی، مهم است؛ اما در این برنامه، زمان به‌عنوان عاملی مداخله‌گر تلقی نمی‌شود، بلکه به‌عنوان منبعی در نظر گرفته می‌شود که باید عاقلانه و به‌طور مؤثر استفاده شود. هیچ‌یک از متخصصان در حوزه آموزش پزشکی منکر این موضوع نیستند که مقدار معیّنی از تجربه برای انجام دادن پروسیجرها اهمیت دارد. در همین راستا، چهارچوب‌های مختلفی برای رسیدن به تجربه و توانمندی‌های لازم ارائه شده، اما تعداد توانمندی‌های موردنظر در هر چهارچوب متفاوت است. به‌عنوان نمونه، تعداد توانمندی‌ها در چهارچوب CanMEDS هشت توانمندی، در چهارچوب ACGME شش توانمندی، و در چهارچوب Scottish Doctor هفت توانمندی است (5).
در یک سیستم مبتنی بر توانمندی، مدیران برنامه‌های آموزشی باید مطمئن باشند که کارآموزان توانمندی لازم برای پیشرفت در آموزش یا ادامه دادن به مراحل بعدی آموزش در حرفه‌شان را دارند. یکی از عوامل توانمندساز، استفاده از مایلاستونها است. مایلاستونها یا نقاط عطف آموزشی، در تعریفی ساده، نقاط مهم در سیر مراحل پیشرفت آموزشی فراگیر هستند. مایلاستونها یادگیرنده‌ها و مدیران برنامه را قادر می‌سازند مسیرهای فردی پیشرفت حرفه‌ای را به‌صورت مشخص تعیین کنند (6) و همان‌طور که از نام آنها مشخص است، مانند نقاط عطف رشد در نمودار رشد اطفال، برای کمک به ارزیابی کارآموزان و برنامه آموزشی به کار می‌روند (7). مایلاستونها مسیر یادگیری درباره توانمندی را به‌گونه‌ای توصیف می‌کنند که دانشجویی تازه‌کار در دوره‌های پایه و تخصصی بالینی در علوم پزشکی، درنهایت به دانشجویی ماهر تبدیل شود. در نگاهی دیگر، مایل‌استون با بسیاری از ارزیابی‌های دیگر متفاوت است؛ زیرا فرصتی برای یادگیرنده وجود دارد تا به سطوح غایی توانمندی دست یابد و به همان اندازه، امکان درک مشترک از انتظارات را برای یادگیرنده و اعضای هیئت‌علمی فراهم می‌کند و می‌تواند چهارچوبی را مهیا سازد که اطمینان دهد فارغ‌التحصیلان و دانشجویان به سطح بالایی از توانمندی دست یافته‌اند (3). مایلاستونها نقشه راهی برای برنامه‌ها و فراگیران ارائه می‌دهند که توانمندی آنها را در مراحل مشخص در طی دوره تحصیل مشخص می‌کند (3). در ابتدا، مایلاستونها برای دوره‌های رزیدنتی و فلوشیپ طراحی شدند. هدف از طراحی مایلاستونها، تربیت پزشکان توانمند برای برآورده کردن نیازهای بیماران و مراقبت‌های بهداشتی قرن بیست‌ویکم بود. مایلاستونها همراه با مفهوم فعالیت‌های حرفه‌ای قابل‌اعتماد (Entrustable Professional Activities)، می‌توانند درک عمیق‌تری از توانمندی‌های موردنیاز در رشته‌ها را به وجود آورند. مایلاستونها همچنین دور شدن از اتکای بیش‌ازحد به دانش پزشکی و استفاده از مقیاس‌های رتبه‌بندی عددی در فرم‌های ارزیابی را که استفاده از ابزارهای ارزیابی را برای اعضای هیئت‌علمی دشوار کرده است، امکان‌پذیر می‌کنند. علاوه‌بر این، مایلاستونها می‌توانند به‌عنوان راهنمایی برای ایجاد ارزیابی‌های معنادارتر عمل کنند و با شناسایی تفاوت‌های فراگیران، توانایی ارائه مربیگری فردی برای کمک به ارتقای آنها به سطح بعدی را فراهم آورند (6). گاهی اوقات مایلاستونها به عنوان وظایف ساده‌ای توصیف می‌شوند: توانایی گرفتن فشار خون، گرفتن شرح حال مربوطه و انجام معاینه شکم. با این وجود، طیف وسیع‌تری از توانمندی‌های سطح بالاتر وجود دارد که پیچیده و دارای زمینه عمیق‌تری هستند. مایل استونها، روایتی معنادار از یک چک لیست برای توصیف پیشرفت فراگیر در یک توانمندی خاص و راهی قدرتمند برای توجیه قضاوت‌های فرد در مورد پیشرفت دانشجو به سمت توانمندی هستند (8). به عبارت ساده، مایلاستونها، سطوح عملکردی را توصیف می‌کنند که در آن از فراگیران انتظار می‌رود مهارت‌ها، دانش و رفتارهای خود را در حوزه‌های اصلی توانمندی نشان دهند. آنها چارچوبی از رفتارهای قابل مشاهده و سایر ویژگی‌های مرتبط با پیشرفت یک کارآموز یا رزیدنت به عنوان یک پزشک ارائه می‌دهند. به طور کلی، یک مایل‌استون، یک نقطه قابل مشاهده در پیشرفت کلی کارآموز است. مایلاستونها، توصیف‌گرهای خاصی را برای توانمندی‌ها در امتداد یک پیوستار رشدی با درجات مختلفی از جزئیات ارائه می‌دهند (6). اجرای مایل‌استون مستلزم توانمندسازی اساتید است، زیرا اکثر ارزیابی‌ها به مشاهده متکی هستند. بنابراین، اعضای هیئت علمی مسئول اندازه‌گیری هستند و باید آموزش لازم را در مهارت‌های ارزیابی مشاهده‌ای دریافت کنند. با این حال، مایل استونها به دلیل تعدادی از مشکلات مفهومی مورد انتقاد قرار گرفته‌اند. برخی از کارشناسان معتقدند که مایلاستونها، دیدگاهی تقلیل‌گرایانه دارند (8).
با توجه به این مطالب، آموزش مبتنی بر توانمندی دارای یک‌سری پیش‌نیازها و الزامات است که تأمین این پیش‌نیازها و الزامات در تسهیل آموزش بر مبنای آن نقش بسزایی دارد. ازجمله پیش‌نیازهای لازم برای این مهم، تدوین کوریکولوم مبتنی بر توانمندی است. هنگامی که کوریکولوم مبتنی بر توانمندی تدوین شود، آموزش فراگیران براساس توانمندی شکل خواهد گرفت. از الزامات آموزش مبتنی بر توانمندی، ارزیابی مبتنی بر توانمندی است. در ارزیابی مبتنی بر توانمندی، صاحبان فرآیند باید فعالیت‌های حرفه‌ای قابل‌واگذاری و مایلاستونها را برای ارزیابی تدوین کنند.
درمجموع، با توجه به بررسی متون مربوط به آموزش مبتنی بر توانمندی در کشورهای مختلف، تمام کشورهای توسعه‌یافته در حال حرکت به‌سوی آموزش مبتنی بر توانمندی هستند و رویکردشان را در برنامه‌های درسی گروه پزشکی از آموزش مبتنی بر زمان، به‌سوی آموزش مبتنی بر توانمندی تغییر داده‌اند. نظام آموزشی در حیطه علوم پزشکی در ایران، برای دستیابی به هدف اصلی‌اش، که بهبود خدمات بهداشتی‌درمانی برای ذی‌نفعان اصلی برنامه، که عموم افراد جامعه هستند، ناگزیر به تغییر جهت به‌سوی آموزش مبتنی بر توانمندی است، که در آن استفاده از مایلستون‌ها به‌عنوان یکی از گام‌های مهم حرکت به این سمت، بسیار اهمیت دارد.
با توجه به این مطالب، آموزش مبتنی بر توانمندی دارای یک‌سری پیش‌نیازها و الزامات است که تأمین این پیش‌نیازها و الزامات در تسهیل آموزش بر مبنای آن نقش بسزایی دارد. ازجمله پیش‌نیازهای لازم برای این مهم، تدوین کوریکولوم مبتنی بر توانمندی است. هنگامی که کوریکولوم مبتنی بر توانمندی تدوین شود، آموزش فراگیران براساس توانمندی شکل خواهد گرفت. از الزامات آموزش مبتنی بر توانمندی، ارزیابی مبتنی بر توانمندی است. در ارزیابی مبتنی بر توانمندی، صاحبان فرآیند باید فعالیت‌های حرفه‌ای قابل‌واگذاری و مایلاستونها را برای ارزیابی تدوین کنند.
درمجموع، با توجه به بررسی متون مربوط به آموزش مبتنی بر توانمندی در کشورهای مختلف، تمام کشورهای توسعه‌یافته در حال حرکت به‌سوی آموزش مبتنی بر توانمندی هستند و رویکردشان را در برنامه‌های درسی گروه پزشکی از آموزش مبتنی بر زمان، به‌سوی آموزش مبتنی بر توانمندی تغییر داده‌اند. نظام آموزشی در حیطه علوم پزشکی در ایران، برای دستیابی به هدف اصلی‌اش، که بهبود خدمات بهداشتی‌درمانی برای ذی‌نفعان اصلی برنامه، که عموم افراد جامعه هستند، ناگزیر به تغییر جهت به‌سوی آموزش مبتنی بر توانمندی است، که در آن استفاده از مایلستون‌ها به‌عنوان یکی از گام‌های مهم حرکت به این سمت، بسیار اهمیت دارد.
نوع مطالعه: نامه به سردبير |
موضوع مقاله:
برنامه درسي, برنامه ریزی آموزشی
فهرست منابع
1. Frank JR, Snell LS, Cate OT, Holmboe ES, Carraccio C, Swing SR, et al. Competency-based medical education: theory to practice. Med teach 2010;32(8):638-45. [DOI:10.3109/0142159X.2010.501190]
2. Frenk J, Chen L, Bhutta ZA, Cohen J, Crisp N, Evans T, et al. Health professionals for a new century: transforming education to strengthen health systems in an interdependent world. The Lancet 2010;376(9756):1923-58. [DOI:10.1016/S0140-6736(10)61854-5]
3. Iobst WF, Caverzagie KJ. Milestones and competency-based medical education. Gastroenterology 2013;145(5):921-4. [DOI:10.1053/j.gastro.2013.09.029]
4. ten Cate TJO, Snell L, Carraccio C. Medical competence: the interplay between individual ability and the health care environment. Med teach 2010;32(8):669-75. [DOI:10.3109/0142159X.2010.500897]
5. Ten Cate O. The false dichotomy of quality and quantity in the discourse around assessment in competency-based education. Adv Heal Sci Edu 2015;20:835-8. [DOI:10.1007/s10459-014-9527-3]
6. Edgar L, McLean S, Hogan SO, Hamstra S, Holmboe ES. The milestones guidebook. Accre Coun Grad Med Edu 2020;2024(24):154. [Link]
7. Silverman H, Lehmann CU, Munger B. Milestones: critical elements in clinical informatics fellowship programs. Applied Clini Infor 2016;7(01):177-90. [DOI:10.4338/ACI-2015-10-SOA-0141]
8. Tekian A, Hodges BD, Roberts TE, Schuwirth L, Norcini J. Assessing competencies using milestones along the way. Med teach 2015;37(4):399-402. [DOI:10.3109/0142159X.2014.993954]
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
