دوره 8، شماره 3 - ( 1395 )                   جلد 8 شماره 3 صفحات 73-71 | برگشت به فهرست نسخه ها

XML English Abstract Print

Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Biniaz V, Karimi Mooanaghi H. what is Practice-based learning?. Res Med Edu 2016; 8 (3) :71-73
URL: http://rme.gums.ac.ir/article-1-244-fa.html
بی نیاز وجیهه، کریمی مونقی حسین. آموزش مبتنی بر عملکرد چیست؟. پژوهش در آموزش علوم پزشکی. 1395; 8 (3) :71-73

URL: http://rme.gums.ac.ir/article-1-244-fa.html

آموزش مبتنی بر عملکرد چیست؟
وجیهه بی نیاز، حسین کریمی مونقی*
گروه داخلی و جراحی، دانشکده پرستاری و مامایی، دانشگاه علوم پزشکی مشهد، مشهد، ایران ، Karimh@mums.ac.ir
واژه‌های کلیدی: آموزش، عملکرد، یادگیری
متن کامل [PDF 349 kb]   (4151 دریافت)     |   چکیده (HTML)  (6687 مشاهده)
متن کامل:   (6436 مشاهده)

مقدمه

اگرچه واژه Practice در لغت معادل کلماتی همچون تمرین، کار، تجربه و عملکرد بکار رفته است (1)، اما در کشور ما از بین این معانی مختلف، بیشتر از واژه عملکرد استقبال شده و عبارت Practice-based learning معادل آموزش مبتنی بر عملکرد در نظر گرفته شده است (2).

بدست آوردن مهارت در یک فعالیت یا بهبود مهارت در نتیجه اجرای یک عمل یا فعالیت را عملکرد (Practice)می ­نامند (3). این واژه در اصطلاح نیز بیانگر کوشش­ های مداوم یک فرد برای بهبودی بخشیدن به حیطه خاصی از یک مهارت می­ باشد (4). این که یک فرد تا چه حد با استفاده از اجرا، عملکرد خود را بهبود می­ بخشد، بستگی به میزان تمرین، میزان درگیر شدن با آن عمل و نوع بازخوردهایی دارد که برای تقویت این بهبودی انجام می­دهد (4).

نتایج مطالعات نشان می­ دهد که آنچه افراد پس از گذشت دو هفته از یک آموزش به خاطر می­ آورند، وابسته به نوع انتقال مفاهیم است. در واقع، بالاترین میزان به خاطر سپاری هنگامی رخ می‌دهد که فراگیر، درگیر انجام فعالیت یادگیری و کسب تجربه شود (5). زمانی که فرد به صورت منفعل (Passive) در یک جلسه آموزشی حضور دارد، حتی اگر از بهترین ابزارهای کمک آموزشی، فیلم‌های مرتبط و آموزنده و  یا نرم‌افـزارهای خـاص در آن جــلسه آمـوزشی استفاده شود، پس از گـذشت

دو هفته، حداکثر 50 درصد محتوای آموزش داده شده را به خاطر خواهد آورد. ولی در صورت حضور فعال (Active) در فرآیند یادگیری، شرکت در بحث‌ ها به طور جدی یا انجام یک فعالیت عملی در طی دوره، میزان به خاطر سپاری به مراتب افزایش می­یابد (6). از اینرو تمرکز محققین حوزه آموزش در سال­های اخیر بر روش­های آموزشی معطوف شده است که در آن درگیری فراگیر با موضوع درسی افزایش یابد. یکی از این روش های آموزشی، یادگیری مبتنی بر عملکرد (Practice-based learning) می­باشد. از طرف دیگر تمرکز برنامه های آموزشی در حرفه­های دارای آموزش بالینی بر یادگیری مبتنی بر عمل قرار دارد (7).

محققین معتقدند که آموزش­های مبتنی بر استفاده از مدرس برای آموزش واحدهای درسی بالینی مناسب نیستند. به همین دلیل در دهه­ های اخیر ارزشیابی دانشجویان در این حرفه­ها از کار کردن به صورت کارآموزی، به سمت ارزشیابی­های مبتنی بر شایستگی فرد در طی برنامه­های قبل و بعد از فراغت از تحصیل درآمده است. لذا پیش­بینی می­ شود که آموزش مبتنی بر عملکرد می­تواند ضمن کاهش فاصله تئوری و عمل، پلی را بین آموزش و مراکز حرفه­ای ایجاد نماید (8).

برخلاف یادگیری­ های ذهنی و حافظه محور که در قالب آموزش کلاسی یا آموزش بر پایه تئوری قرار دارد، این روش آموزشی، مبتنی بر تجربه و مهارت­ های عملی است (9). در این نوع یادگیری، آموزش متناسب با نیازهای محیط کار و قابل استفاده در آن به گونه­ ای ارائه می شود که فراگیر در فرآیند یادگیری دخیل بوده و درک بهتر و عمیق­ تری از موقعیت کاری خود در آینده داشته باشد.

کاربرد یادگیری مبتنی بر عملکرد:

بر اساس توصیف لاوسون (Lawson)، این نوع یادگیری علاوه بر محیط­های واقعی کاری، در محیط­های همانندسازی شده نیز قابل استفاده است و می ­تواند شامل هر گونه یادگیری برنامه­ ریزی شده یا غیر برنامه ­ریزی شده بر اساس عمل انجام شده در طی یک فعالیت شغلی یا درسی باشد (10).

مزایا:

تجارب فراگیر در محیط ­های کاری، تعمیق یادگیری­ های کاربردی فراگیر، تقویت مهارت­های کارکردن به صورت حرفه ­ای در وی، ارتقاء میزان اثر بخشی شیوه های یاددهی- یادگیری اساتید، جایگزینی تدریجی فعالیت­ های عملکردی و مهارتی به جای فعالیت­ های ذهنی و حافظه محور، افزایش تبحر فرد در حیطه کاری خود، افزایش اعتماد به نفس در فرد، حمایت از فراگیر در رشد فردی و حرفه ای از طریق یادگیری مهارت­ های مدیریت شغلی، حمایت از فراگیر در گسترش مهارت­ های اداره نمودن حرفه (مهارت­های اداره نمودن حرفه جزئی از فرآیند شغل یابی و استخدام دانش آموختگان است)، افزایش تمایل به یادگیری بیشتر و پیشرفت در فراگیر، افزایش مسئولیت­ پذیری در اجرای کار، کاهش استرس­ های شغلی، افزایش شناخت از محیط، ارتقاء صلاحیت و شایستگی در فراگیر، ایجاد یادگیری بر اساس نیازهای موسسه یا سازمان، فعال نمودن بخش­های صنعتی در  برنامه­ های آموزشی و هماهنگ نمودن اطلاعات با نیازهای روز از جمله مزایای استفاده از روش یادگیری مبتنی بر عملکردمی­ باشد (11).

محدودیت­ ها:

زمینه معایب این روش نکته خاصی در منابع اشاره نشده است. ولی به نظر می­رسد، ارائه این روش برای همه موارد و در همه جا امکان پذیر نیست و از طرفی اجرای آن نیز، مستلزم هماهنگی زیاد بین بخش های آموزش و اجرا می باشد. از طرفی واضح و روشن ساختن دانش پیچیده و سنگینی که برای عملکرد حرفه ای مورد نیاز است و نیز شناسایی راه هایی که این دانش می­تواند بهتر آموخته شود و از طریق زندگی حرفه­ای در آینده توسعه یابد کار ساده­ای به نظرنمی­ رسد (12).

روش اجرا:

روش­های اجرای یادگیری مبتنی بر عملکرد متفاوت هستند.

اما قبل از اجرای هر کدام از این روش ­ها، ابتدا باید تجارب عملکردی قبلی فراگیر در مورد یک محتوای درسی توسط مربی مورد تجزیه و تحلیل و ارزیابی قرار گرفته و محرک علمی فراگیر مشخص شود. سپس یک پروژه مرتبط با برنامه درسی که فعالیت­ های آن با فعالیت ­های اجرا شده در تخصص و محل کار آینده فراگیر برابری می­ کند انتخاب و به فراگیر واگذار گردد (13). تعیین کردن سقف زمانی برای انجام هر پروژه و اعلام آن به فراگیر نیز ضروری می­ باشد. صرف نظر از نوع روش انتخاب شده جهت اجرای یادگیری مبتنی بر عملکرد، پیشرفت فراگیر در انجام پروژه باید بصورت مرحله­ ای و پایانی مورد ارزیابی قرار گیرد (14). روش­های اجرا به شرح زیر می­ باشند:

• فراگیر به عنوان بخشی از برنامه درسی با ارائه یک پروژه، در طول مدت زمان تعیین شده برای هر برنامه درسی و تحت نظارت یک ناظر حرفه­ای، مهارت های مرتبط با حرفه خود را می ­آموزد. در واقع یادگیری فراگیر در مدت زمان کلاس از طریق اجرای مهارت­های مرتبط با حرفه به عنوان بخشی از برنامه درسی صورت می­ گیرد (15). برای مثال یک دانشجوی علوم آزمایشگاهی جهت یادگرفتن یک آزمایش خاص خونی، با لباس و رویه محافظتی مخصوص پرسنل در یک آزمایشگاه حاضر شده و مراحل آزمایشگاهی صورت گرفته بر روی یک نمونه خون جهت انجام آن آزمایش مشخص را تحت کنترل مربی خود یا مسئول فنی آن آزمایشگاه انجام می­دهد.

• فراگیر به عنوان بخشی از برنامه درسی به ارائه پروژه در محیطی می پردازد که با محیط حرفه ای آینده وی همانندسازی شده است.

• فراگیر ضمن استفاده از تجارب افراد حرفه ­ای متخصص در یک حوزه و تحت نظارت آنان، با نرم افزارهای یکسان با برنامه های مورد استفاده متخصصان در یک محیط حرفه ای کار می ­کند. در این روش فراگیر به عنوان بخشی از برنامه درسی با متخصصان، قوانین و دستورالعمل ­های مرتبط با یک حرفه آشنا می ­شود (16).

روش­ ارزیابی:

قبل از انجام ارزیابی یادگیری مبتنی بر عملکرد در حیطه علوم پزشکی، ابتدا باید نشانگرهای کیفیت فارغ التحصیلی بر اساس نیازهای محیط کار و انتظارات محیط حرفه ­ای از دانش آموختگان تعیین گردد. سپس ارزیابی فراگیران  توسط یک فرد متخصص در حرفه و بر اساس این شاخص­ها به یکی از روش­ های زیر صورت گرفته و بازخورد لازم به فراگیران ارائه خواهد شد

•  شکستن یک عملکرد به اجزای مختلف، تهیه چک لیست برای انجام همه این اجزا، استفاده از چک لیست ارزیابی اجرا و سپس نمره دهی کلی عملکرد بر اساس نمرات اجزای  چک ­لیست

• شکستن یک عملکرد به اجزای مختلف، تعیین ایستگاه های مختلف برای اجرای هر جزء از این عملکرد و سپس استفاده از آزمون بالینی ساختارمند هدف­دار (OSCE)

• ارزیابی نحوه اجرای یک عملکرد در محیط مدل گونه یا همانندسازی شده

• ارزیابی نحوه اجرای یک عملکرد با استفاده از بیمار استاندارد شده (15).

نتیجه گیری:

به نظر می­ رسد با تبلیغ و ترویج روش ­های تدریس عملکردی و فعال و دوری گزیدن از تدریس­ های حافظه محور می­ توان مهارت ­آموزی در فراگیران را هر چه بیشتر تقویت نموده و عملکرد حرفه­ای آنان را ارتقاء بخشید.

نوع مطالعه: سري مطالب آموزشي | موضوع مقاله: تخصصي
فهرست منابع
1. Moeen M. [Persian dictionary]. Tehran: Amir Kabir publication;1978.[Persian]
2. Corradi G, Silvia G, Luca V. Through the practice lens: where is the bandwagon of practice-based studies heading .Management learning 2010; 41 (3): 265-283.
3. Dehkhoda A. [Dictionary]. Tehran: Daneshgah and Rozane publication;1998. [Persian]
4. Zawawi AH, Elzubeir M. Using DREEM to compare graduating students' perceptions of learning environments at medical schools adopting contrasting educational strategies. Med Teach 2012; 34 (1): 25-31.
5. Mc Gaghie WC, Issenberg SB, Cohen ER, Barsuk JH, Wayne DB. Medical education featuring mastery learning with deliberate practice can lead to better health for individuals and populations. Acad Med 2011; 86 (11):e8-9.
6. Haghani F, Azarbarzin M. [Active learning: An approach for reducing theory-practice gap in nursing]. Iranian Journal of Medical Education 2012; 11(9):1-12. [Persian]
7. Tomolo AM, Lawrence RH, Watts B, Augustine S, Aron DC, Singh MK. Pilot study evaluating a practice-based learning and improvement curriculum focusing on the development of system-level quality improvement skills. J Grad Med Educ 2011; 3 (1):49-58.
8. Haghanie F, azarbarzin M.[ Active Learning: An Approach for Reducing Theory-Practice Gap in Clinical Education].Iranian Journal of Medical Education 2012; 11 (9) :1179-90. [Persian]
9. Kern DE, Thomas PA, Hughes MT. Curriculum development for medical education: a six-step approach. JHU Press: 2010.
10. O'Connor ES, Mahvi DM, Foley EF, Lund D, McDonald R. Developing a practice-based learning and improvement curriculum for an academic general surgery residency. J Am Coll Surg 2010; 210 (4): 411-7.
11. Yakhlef A. The corporeality of practice-based learning. Organization Studies 2010;31(4): 409-430.
12. Scully JN. The theory-practice gap and skill acquisition: An issue for nursing education. Collegian 2011; 18(2):93-8.
13. Kapur A. Systems-Based-Practice and Practice-Based-Learning Innovations in Medical Physics Education Programs. Med Phys 2015; 42 (6):3557.
14. Ramanathan R, Duane TM, Kaplan BJ, Farquhar D, Kasirajan V, Ferrada P. Using a Root Cause Analysis Curriculum for Practice-Based Learning and Improvement in General Surgery Residency. J Surg Educ 2015; 72(6):e286-93.
15. Ajani K, Moez S. Gap between knowledge and practice in nursing. Procedia social and behavioral sciences 2011; 15:3927-31.
16. Dent J, Harden RM. A Practical Guide for Medical Teachers. 4 th ed. UK: Elsevier Health ciences; 2013.
ارسال پیام به نویسنده مسئول

بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.

کلیه حقوق این وب سایت متعلق به پژوهش در آموزش علوم پزشکی می باشد.

طراحی و برنامه نویسی : یکتاوب افزار شرق

© 2024 CC BY-NC 4.0 | Research in Medical Education

Designed & Developed by : Yektaweb