پژوهش در آموزش علوم پزشکی

سردبیر گرامی
عرصه پزشکی خانواده با تأکید بر اهمیت مراقبت جامع و مستمر برای افراد و خانواده‌ها در گروه‌های سنّی و شرایط مختلف سلامت، نقش مهمی در آموزش پزشکی ایفا می‌کند. مواجهه دانشجویان پزشکی در عرصه پزشکی خانواده با متخصّصان این رشته برای آموزش پزشکان آینده بسیار ضروری است و تنها به این روش است که می‌توان اطمینان حاصل کرد که آن‌ها به‌خوبی برای رفع نیازهای مختلف سلامتی، به‌ویژه در جوامع محروم، مجهز به نگاه کل‌نگر هستند )1(.

مؤلّفه‌های کلیدی آموزش پزشکی عمومی در قالب برنامه درسی ادغام‌یافته طولی (LIC - longitudinal integrated curriculum) در عرصه پزشکی خانواده عبارت‌اند از:
الف. ادغام برنامه درسیدانشکده‌های پزشکی ملزم می‌شوند که آموزش پزشکی خانواده را در برنامه درسی اصلی خود در هر سه مرحله مقدّمات بالینی، کارآموزی و کارورزی بالینی بگنجانند. این ادغام به دانشجویان کمک می‌کند تا دامنه وسیع پزشکی خانواده را به‌درستی درک کنند که شامل مراقبت‌های بستری و سرپایی در تمام گروه‌های سنّی، مراقبت‌های پیشگیرانه و مدیریت بیماری‌های مزمن می‌شود.
ب. مواجهه اوّلیه زودهنگام
قرار گرفتن زودهنگام در عرصه پزشکی خانواده برای پرورش علاقه به مردم و خدمت به آن‌ها در بین دانشجویان پزشکی حیاتی است. برنامه‌هایی که تجربیات بالینی طولی را ارائه می‌دهند، به دانشجویان امکان می‌دهند با پزشکان خانواده همراه شوند و نقش این تخصّص در ارائه مراقبت‌های بهداشتی را درک کنند(2).

الزامات اصلی برنامه درسی ادغام‌یافته طولی در عرصه پزشکی خانواده
1- حداقل مدت‌زمان هر دوره گردشی (روتیشن) نباید از چهار هفته کمتر باشد.
2-  دانشجویان  در معرض جنبه‌های مختلف پزشکی خانواده، مانند مراقبت‌های زنان، کودکان، سالمندان و... در یک محل قرار گیرند.
3- تماس با پرسپتورها (پزشکان خانواده شاغل در عرصه) در طول آموزش پزشکی تداوم داشته باشد.
4- تمرکز بر توانمندی‌ها و شایستگی‌ها  باشد نه صرفاً گذراندن طول دوره، با این مفهوم که برنامه درسی ادغام‌یافته طولی در عرصه پزشکی خانواده بر توسعه توانمندی‌هایی تأکید دارد که دانشجویان را قادر می‌سازد تا مسائل رایج سرپایی و اورژانس را به‌طور مؤثر مدیریت کنند. نکته کلیدی این آموزش شامل درک چگونگی ارائه مراقبت در چهارچوب خانواده و جامعه محلّی است.
5- توسعه دانشکده با برنامه‌های آموزشی توسط طرح‌های توسعه مداوم هیئت علمی که کیفیت تدریس در پزشکی خانواده را افزایش می‌دهد، پشتیبانی شود. این تضمین می‌کند مربّیان به‌خوبی برای ارائه آموزش و مربیگری مؤثر آماده شده‌اند(3).

نتایج جانبی حاصل از اجرای برنامه درسی ادغام یافته طولی در عرصه پزشکی خانواده
1- تأثیر بر بهداشت و درمان: آموزش ادغام‌یافته طولی در عرصه پزشکی خانواده نه‌تنها دانشجویان را برای نقش‌های واقعی‌شان به‌عنوان ارائه‌دهنده مراقبت‌های اوّلیه آماده می‌کند، بلکه نیازهای مراقبت‌های بهداشتی مردم جامعه را نیز به‌طور گسترده‌تری برطرف می‌کند.
2- دسترسی به مراقبت: پزشکان خانواده اغلب اوّلین نقطه تماس در سیستم‌های مراقبت‌های بهداشتی، به‌ویژه در مناطق حاشیه شهری و روستایی، هستند. آموزش، آن‌ها را برای ارائه مراقبت‌های پیشگیرانه ضروری، مدیریت بیماری‌های مزمن و هماهنگی با سایر متخصّصان در صورت لزوم تجهیز می‌کند.
3- رویکرد کل‌نگر: این برنامه، علوم زیستی، بالینی و رفتاری را ادغام و رویکردی جامع را برای مراقبت از بیمار تقویت می‌کند.
4- ایجاد هویّت حرفه‌ای در دانشجویان و فارغ‌التحصیلان
5- ایجاد انگیزه شغلی مضاعف برای پزشکان خانواده شاغل در عرصه‌های آموزشی(4).
درنهایت، می‌توان نتیجه گرفت که برنامه درسی ادغام‌یافته طولی در عرصه پزشکی خانواده در آموزش پزشکی عمومی، برای ایجاد نیروی کار آشنا و توانمند در اجرای مراقبت‌های بهداشتی رایج در نظام سلامت که قادر به رفع نیازهای مختلف بیماران و مراجعان باشد، حیاتی است. دانشکده‌های پزشکی با ادغام آموزش در عرصه پزشکی خانواده در برنامه درسی، ارائه مواجهه اوّلیه و تمرکز بر آموزش جامع می‌توانند اطمینان حاصل کنند که پزشکان آینده برای ارائه مراقبت‌های با کیفیت بالا در همه جمعیت‌ها آماده هستند.