بهطورکلی ارزشیابی اثربخشی آموزشی، فرایند نظام مند جمعآوری و تجزیه وتحلیل دادههای عینی مربوط به عوامل درونی و بیرونی دوره آموزشی است که به منظور قضاوت درباره مطلوبیت درونداد، فرایند، برونداد نهایی و پیامدهای دوره و برای تعیین اثربخشی آموزش و تصمیم گیری برای بهبود مستمر آموزش است (8). فتحی واجارگاه و همکاران رویکردهای متعددی برای ارزشیابی اثربخشی آموزشی با عناوین: رویکرد مبتنیبر هدف، رویکرد ارزیابی نتایج واقعی برنامه، رویکرد تأمین رضایت ذینفعان، رویکرد رعایت استانداردهای آموزشی و رویکرد نقد هنری و خبرگی آموزشی را ارائه نمودهاند (11). آموزش علوم پزشکی بهعنوان بخشی از نظام آموزش عالی در دهههای اخیر در جهان با سرعت زیادی در حال توسعه و گسترش است که باعث نگرانی درباره کیفیت آموزش این رشتهها شده است (1). ماموریت اصلی آموزش در علوم پزشکی تربیت نیروی انسانی توانمند و شایستهای است که دانش، نگرش و مهارتهای لازم را برای حفظ ارتقای سلامت آحاد جامعه داشته باشد. برنامه آموزشی رشته های علوم پزشکی باید بهگونهای طراحی شود که علاوهبر رشد و توسعه فکر دانشجویان، زمینه را برای کسب تبحر و مهارت عملی دانشجویان مساعد گردد (3) و این امر در سایه آموزش اثربخش و سنجش اثربخش آموزش محقق نمی شود (13). در آموزش علوم پزشکی، زمانی می توان از کیفیت نام برد که دانشجو به شایستگی مورد نظر در هدفهای تعیین شده در برنامههای آموزشی رسیده باشد. بهعبارت دیگر، آموزش و برنامه های آموزشی باید بهگونهای افراد را تربیت نماید که به گسترش روز افزون دامنه علم پزشکی توجه داشته و از دانش، تجربه و مهارت کافی برخوردار باشند (12).
بررسیهای متعددی در خصوص اثربخشی برنامه و دوره های آموزشی در علوم پزشکی با استفاده از الگوها و رویکردهای مختلف ارزشیابی اثربخشی آموزشی انجام گرفته و هر یک از این رویکردها یک یا چند بعد محدود، از ارزشیابی اثربخشی آموزشی را مدنظر قرار دادهاند. از آنجا که هدف از طراحی و اجرای برنامه دوره آموزشی در علوم پزشکی، ایجاد توانایی و مهارت در فراگیران میباشد، سنجش اثربخشی آموزش به ویژه در مرحله تدوین برنامه دوره آموزشی برای دانشجویان دانشگاه های علومپزشکی مورد توجه این مطالعه قرارگرفته است. از طرفی با توجه به اهمیت و جایگاه آموزش در دانشگاه های علوم پزشکی و ضرورت اثربخشی مستمر و همچنین اهمیت اثربخشی آموزش که عمدتاً باجنبه دانش، مهارت، ارتباط،اخلاق و در نهایت سلامت و امنیت جامعه در ارتباط است (13) و از آنجا که مطالعات صورت گرفته در حیطه علوم پزشکی عمدتاً از الگوهای سنجش اثربخشی و ارزشیابی طراحی شده در سایر رشتهها استفاده شده است، نیاز به مطالعه ای در خصوص تبیین و تعیین عوامل اثربخشی آموزش در تدوین دوره برنامه آموزشی احساس شد. جنبههای نوآورانه این مطالعه عبارت بودند از مشارکت مدیران آموزشی، اعضای هیئت علمی و اساتید در بیان عوامل موثر در اثربخشی آموزش در تدوین برنامه دوره آموزشی و همچنین استفاده از روشهای کیفی برای ادراک جزئیات و توصیف عمیق نظریات ایشان و اعتباریابی این عوامل و کدبندی و تفکیک ادراکات و توصیف ایشان از عوامل موثر در اثربخشی آموزش.
روش ها
بازنشر اطلاعات | |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |