دوره 12، شماره 2 - ( 1399 )                   جلد 12 شماره 2 صفحات 20-10 | برگشت به فهرست نسخه ها


XML English Abstract Print


Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

Motahari M, Rahimibashar M, Ghasemnegad S. The Relationship between Clinical Self-Efficacy and Academic Achievement Motivation in Nursing Students. Res Med Edu 2020; 12 (2) :10-20
URL: http://rme.gums.ac.ir/article-1-884-fa.html
مطهری مریم السادات، رحیمی بشر معصومه، قاسم نژاد سیده مدینه. بررسی ارتباط خودکارآمدی بالینی و انگیزه پیشرفت تحصیلی در دانشجویان رشته پرستاری. پژوهش در آموزش علوم پزشکی. 1399; 12 (2) :10-20

URL: http://rme.gums.ac.ir/article-1-884-fa.html


گروه آموزشی پرستاری، واحد لاهیجان، دانشگاه آزاد اسلامی، لاهیجان، ایران ، motaharimaryam@yahoo.com
متن کامل [PDF 634 kb]   (1657 دریافت)     |   چکیده (HTML)  (6170 مشاهده)
متن کامل:   (2168 مشاهده)
مقدمه
انگیزه یکی ازعوامل کلیدی در فرآیند یادگیری است که در آموزش پرستاری نقش مهمی دارد. انگیزه پیشرفت یک محرک ذهنی و روانشناختی درونی است که افراد را قادر می­ سازد کارهایی را که از نظرشان ارزشمند است، دنبال کنند و آنان را وادار به دستیابی به اهداف خود می­ نماید (1). پرستاران وظیفه ارائه بخش عمده ­ای از خدمات مراقبت ­های بهداشتی را دارند و عملکرد آن­ها ریشه در انگیزه شخصی دارد. لذا انگیزه تا حد زیادی کیفیت مراقبت از بیمار را تعیین می­ کند (2). نتایج مطالعه لـی و همکاران (Lee & et al) نشان داد که وجود انگیزه نقش مهمی در افزایش صلاحیت بالینی داشته و برای عملکرد بالینی ضروری است. به ­ویژه برای دانشجویان پرستاری که با درخواست­های متعدد از سوی بیماران خود مواجه هستند، اهمیت بیشتری پیدامی­ کند (3). مطالعات متعدد نشان می­دهد که در شرایط بالینی، مهم­ترین مانع برای آموزش بالینی، عدم علاقه و انگیزه دانشجویان پرستاری است (4) و انگیزه بالا عامل حفظ دانشجویان در این رشته، ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر، کسب موفقیت و پیشرفت تحصیلی و تلاش برای اعتلاء حرفه پرستاری به شمار می­رود (5). نتایج برخی مطالعات رابطه مثبت بین انگیزه پیشرفت تحصیلی را با عملکرد تحصیلی (6)، مهارت تصمیم ­گیری (7) رضایت شغلی و ماندن در حرفه پرستاری (8)، پیشرفت تحصیلی (9) و یادگیری خودتنظیم (10) ثابت نموده ­اند. همچنین رابطه معکوس بین انگیزه پیشرفت و متغیرهای اهمال­ کاری (9) و فرسودگی تحصیلی (11،12) را نشان می­ دهند.
خودکارآمدی نیز یک عامل کلیدی برای رفتار مستقل در پرستاری شناخته شده است (13) و به دانشجویان کمک می ­کند تا در مواجهه با موقعیت ­های چالش ­برانگیز بالینی، احساس شایستگی نمایند و نقش­ های خود را بپذیرند. لذا خودکارآمدی شاخص خوبی برای ارزیابی عملکرد بالینی دانشجویان پرستاری محسوب می­ گردد (14). بندورا (Bandura) خودکارآمدی را باور افراد به توانایی انجام عملکردهای مورد نظر تعریف نموده (15) و خودکارآمدی را تعیین­ گر نوع رفتار انتخابی، پشتکار و کیفیت عملکرد انسان  می­داند (16) از نظر وی وجود دانش و مهارت لازم برای انجام یک کار کافی نیست، بلکه افراد باید باورداشته باشند که می­ توانند تحت شرایط عادی و مهم­تر از آن، تحت شرایط چالش­برانگیز رفتارهای لازم را انجام دهند. بنابراین، کارآیی مؤثر به مهارت و باورهای خودکارآمدی نیاز دارد (17) و افرادی که توانایی غلبه بر چالش­ها را باوردارند برای دستیابی به موفقیت تلاش می­کنند (18). پرستاران با خودکارآمدی بالا موانع را به عنوان یک فرصت در نظرمی­ گیرند نه تهدید. علاوه براین، آن­ها همیشه در پی غلبه بر شرایط دشوارخواهند بود نه اجتناب ازموقعیت­ ها (19). نتایج مطالعات نشان داده ­اند، خودکارآمدی با عزت نفس و حس تعلق­پ ذیری در محیط بالین (20)، خلاقیت (21)، عملکرد بالینی (22) و یادگیری خودتنظیم (23) رابطه مثبت دارد. افزایش خودکارآمدی شکاف تئوری- عمل را محدود نموده و منجر به کسب  مهارت­های بالینی می­ شود (24) و می ­تواند انگیزه و اعتماد  به­ نفس فرد را برای مهارت پرستاری در وضعیت پیچیده بهبود دهد (25). ژانگ و همکاران (Zhang & et al) به نقل از یوسف (Yusuf) می­نویسند:"خودکارآمدی و انگیزه پیشرفت تحصیلی نقش مهمی در عملکرد پرستاری و رشد حرفه ­ای دارند"(5). برخی مطالعات نیز ارتباط بین خودکارآمدی و انگیزه پیشرفت را نشان داده­اند (5،26،27).خودکارآمدی بالا نه تنها باعث افزایش توانایی فرد در انجام کارمی­ شود، بلکه توانایی آن­ها برای مقابله با شرایط استرس ­زا را بهبود می­ بخشد و انگیزه وی را در کسب موفقیت­ های آتی افزایش می­ دهد (24).
دانشجویان سال آخر پرستاری بزودی وارد حرفه پرستاری خواهند شد و انتظار می­رود در مدت زمان کوتاهی پس از فراغت از تحصیل بتوانند به­ طور مستقل و کارآمد، چالش­ های حرفه ­ای را مدیریت نمایند (14). بنابراین آموزش و تجارب بالینی باید بتواند خودکارآمدی و انگیزه یادگیری را در دانشجویان تقویت نموده و آنان را به افرادی تبدیل کنند تا در پایان تحصیلات خود، مهارت­ های فراگرفته را با اطمینان به کفایت توانمندی خود اجرا نمایند. با توجه به اهمیت وجود انگیزه بالا جهت تحصیل و اشتغال در حرفه پرستاری و نظر به این ­که کاهش انگیزه در دانشجویان پرستاری علاوه بر تحمیل هزینه­ های زیاد به سیستم آموزشی و بهداشتی درمانی، موجب بروز مشکلات عدیده ­ای برای دانشجویان و بیماران خواهد شد و همچنین نقش مهم خودکارآمدی در کسب صلاحیت  حرفه ­ای دانشجویان پرستاری، توجه به انگیزه پیشرفت تحصیلی و خودکارآمدی بالینی آنان ضروری است. در کشور ایران، مطالعات متعددی در زمینه انگیزه تحصیلی و خودکارآمدی دانشجویان رشته ­های علوم پزشکی انجام شده است، اما تحقیقات متمرکز بر رابطه بین انگیزه پیشرفت تحصیلی و خودکارآمدی بالینی در دانشجویان پرستاری اندک هستند. از طرفی تاکنون مطالعه­ ای درباره انگیزه پیشرفت و خودکارآمدی در دانشجویان رشته پرستاری دانشگاه آزاد اسلامی انجام نشده است. از آنجا­که اجرای هر چه بیشتر این نوع مطالعات، ضمن شناسایی عوامل موثر بر انگیزه و خودکارآمدی، میزان تاثیر آموزش و تجارب بالینی کسب شده توسط دانشجویان پرستاری در طول دوران تحصیل بر انگیزه و خودکارمدی را مورد ارزیابی قرار می­ دهد. لذا مطالعه حاضر با هدف تعیین ارتباط بین خودکارآمدی بالینی و انگیزه پیشرفت تحصیلی در دانشجویان سال چهارم رشته پرستاری دانشکده ­های پرستاری شرق گیلان انجام شد.
روش­ ها
پژوهش حاضر از نوع توصیفی- همبستگی است. جامعه مورد مطالعه کلیه دانشجویان سال چهارم رشته پرستاری شرق گیلان بودند که 117 نفر از آنان به روش نمونه­ گیری تصادفی خوشه­ ای انتخاب شدند. بدین ترتیب که ابتدا دو دانشکده پرستاری – مامایی شرق گیلان و دانشکده پرستاری دانشگاه آزاد اسلامی واحد لاهیجان انتخاب و سپس از هر دانشکده به روش تصادفی ساده، نمونه ­گیری انجام شد. دانشکده محل تحصیل به دو طبقه تقسیم ابزار گردآوری داده ­ها، فرم مشخصات فردی- تحصیلی (شامل اطلاعاتی درباره سن، جنس، وضعیت تاهل، وضعیت اقتصادی، محل تحصیل، سابقه کار دانشجویی، معدل دروس گذرانده شده، علاقه به رشته تحصیلی)، پرسشنامه­ های خودکارآمدی بالینی  Clinical Self-Efficacy) و انگیزه پیشرفت تحصیلی (Inventory of School Motivation) بود. پرسشنامه خودکارآمدی بالینی توسط چراغی و همکاران (1387) در 37 عبارت و 4 حیطه بررسی بیمار، تشخیص پرستاری و برنامه ­ریزی، اجرای برنامه مراقبتی و ارزشیابی برنامه مراقبتی طراحی و روان­سنجی شد. در این پرسشنامه، خودکارآمدی به معنی قضاوت دانشجویان پرستاری در توانایی سازمان دادن و اداره کردن مراقبت­ های پرستاری به ­طور مستقل و براساس فرایند پرستاری در بالین است. پرسشنامه در مقیاس 4 درجه­ ای لیکرت و ترتیب نمره ­دهی از "اصلاً مطمئن نیستم" تا "کاملاً مطمئنم" از 1 تا 4 طراحی شد. حداقل و حداکثر نمرات کل به ترتیب 37 تا 148 و در حیطه­ های بررسی بیمار 4 تا 48، تشخیص و برنامه­ ریزی 4 تا 36، اجرای برنامه مراقبتی 4 تا 40، ارزشیابی 4 تا 24 است(28). طبقه ­بندی نمرات توسط محمدی و همکاران (26) در سه سطح پایین (37 تا 74)، متوسط (1/74 تا 111) و بالا (1/111 تا 148) انجام شد. چراغی و همکاران ضریب آلفای کرونباخ پرسشنامه را به روش اعتبار محتوا و صوری 96/0 با دامنه 90/0 تا 92/0 و ضریب پایایی آن به روش آزمون- بازآزمون با ضریب همبستگی 94/0 تایید کردند (28). در مطالعه حاضر نیز ضریب پایایی ابزار به روش آلفای کرونباخ برابر 83/0 بدست آمد.
پرسشنامه انگیزه پیشرفت تحصیلی مک اینرنی و سینکلایر1992 (Mc Inerney & Sinclair) جهت ارزیابی میزان انگیزه تحصیلی دانشجویان بکار رفت (29). در این مطالعه از فرم کوتاه این پرسشنامه استفاده شده است که دارای 49 عبارت بر مبنای مقیاس 5 درجه­ای لیکرت (کاملاً موافقم، موافقم، نظری ندارم، مخالفم، کاملاً مخالفم(  درجه ­بندی شده است. امتیاز هر عبارت از 1 تا 4 محاسبه، حداقل و حداکثر نمره کل به ترتیب 49 تا 196 است. نمره­ گذاری آن بدین ترتیب است که هر اندازه آزمودنی نمره بالاتری کسب نماید نشان­ دهنده انگیزه پیشرفت بیشتر او خواهد بود و بر عکس. پایایی ابزار توسط بحرانی به روش آزمون– بازآزمون و محاسبه آلفای کرونباخ با ضریب 95/0 مورد تایید قرارگرفت و ثبات درونی آن معادل 77/0 بدست آمد (30). همچنین فیروزنیا  و همکاران نیز در پژوهش خود (1388) پایایی ابزار را تایید نمودند (93/0=α) (31). در مطالعه حاضر، پرسشنامه با ضریب پایایی 88/0 به روش آلفای کرونباخ مورد قبول واقع شد.
مطالعه حاضر با اخذ مجوز از معاونت پژوهش و فناوری دانشگاه آزاد اسلامی واحد لاهیجان و با کد اخلاق IR.IAU.RASHT.REC.1398058 انجام شد. پژوهشگران پس از کسب موافقت از روسای دانشکده­ های پرستاری اقدام به نمونه­ گیری نمودند. معیار ورود افراد به مطالعه رضایت آگاهانه و اشتغال به تحصیل در مقطع کارورزی در عرصه رشته پرستاری در زمان اجرای پژوهش و معیار خروج، عدم تکمیل کامل پرسشنامه­ها بود. پژوهشگران با مراجعه به بیمارستان­ها و مراکز بهداشتی درمانی که دانشجویان به کارآموزی مشغول بودند، ضمن معرفی خود و ارائه توضیحات لازم درباره اهداف تحقیق و نحوه تکمیل پرسشنامه­ ها به دانشجویان و کسب رضایت شفاهی از آنان برای شرکت در تحقیق به آنان اطمینان دادند که اطلاعات محرمانه خواهد ماند و در هرمرحله از پژوهش می­ توانند از آن خارج شوند. سپس پرسشنامه­ ها را در اختیار 107 نفر از دانشجویان قرار دادند که 105 نفر آن را  به­طور کامل تکمیل نمودند. مدت زمان تکمیل پرسشنامه­ ها 20 دقیقه در نظر گرفته شد. داده ­ها با استفاده ازآمار توصیفی (فراوانی، درصد و میانگین±انحراف معیار) و جهت تعیین همبستگی بین خودکارآمدی و انگیزه پیشرفت ازضریب همبستگی اسپیرمن و تعیین رابطه بین انگیزه پیشرفت و خودکارآمدی بالینی با متغییرهای فردی- تحصیلی از آزمون­ های آنالیز واریانس، t مستقل، کای اسکوئر و آزمون ناپارامتری یومن ویتنی در سطح معنی­ داری 05/0 از طریق نرم ­افزار آماریSPSS.Ver.16  تجزیه تحلیل شدند.
یافته­ ها
در این مطالعه 105 نفر از دانشجویان سال چهارم رشته پرستاری که در حال گذراندن کارآموزی در عرصه بودند با میانگین سن 15/2±81/22 شرکت نمودند. 87 نفر (9/82 درصد) واحدهای مورد پژوهش زن، 78 نفر (3/74 درصد) آنان در دانشگاه آزاد اسلامی مشغول به تحصیل بوده و 53 نفر (5/50 درصد) سابقه کار دانشجویی داشته و 90 نفر (7/85 درصد) به رشته پرستاری علاقمند بودند. میانگین معدل دروس گذرانده شده نمونه­ ها 14/1±42/15بود. 57 نفر (3/54 درصد) با خانواده، 25 نفر در خوابگاه سکونت داشته و 23 نفر هم بطورمستقل زندگی می­ کردند.
نتایج نشان داد که 67 نفر(8/63 درصد) از واحد­های مورد پژوهش دارای خودکارآمدی در سطح بالا، 36 نفر (3/34 درصد) در سطح متوسط و فقط 2 نفر (9/1 درصد) خودکارآمدی پایین داشتند. میانگین نمرات خودکارآمدی بالینی 48/15±56/115 و میانگین نمرات در حیطه ­ها به تفکیک بررسی بیمار 23/37، تشخیص پرستاری 27، اجرا 81/32 و ارزشیابی 5/18 بود که نشان داد نمرات دانشجویان در همه حیطه­ ها در سطح بالا است. بیشترین و کم­ترین نمره به ترتیب مربوط به حیطه­ های اجرای برنامه مراقبتی و تشخیص پرستاری و برنامه­ریزی بود (جدول 1).

طبق یافته ­های پژوهش حاضر، نمره انگیزه پیشرفت تحصیلی 64 نفر از دانشجویان (61 درصد) بیشتر از میانگین بود و میانگین نمره کل انگیزه پیشرفت تحصیلی واحدهای مورد پژوهش 05/28±30/108 بدست آمد که نشان می­دهد انگیزه پیشرفت آنان متوسط به بالا بود.
نتایج آزمون ضریب همبستگی اسپیرمن رابطه معنی­دار بین سطح خودکارآمدی بالینی دانشجویان و انگیزه پیشرفت تحصیلی آنان نشان داد (02/0=p و 21/0=r). حیطه­ های تشخیص پرستاری (04/0=p و 193/0=r) و ارزشیابی (05/0=p و 187/0=r) ارتباط معنی­ دار با انگیزه پیشرفت تحصیلی داشتند (جدول 2).

در بررسی رابطه بین متغیرهای فردی و خودکارآمدی بالینی یافته­ ها نشان داد که بین سطح خودکارآمدی بالینی و متغیرهای محل سکونت (007/0=p، 2/5F=) و محل تحصیل (002/0=p، 09/3- Z=) ارتباط معنی­دار دیده شد. بطوری­ که افراد ساکن خوابگاه دارای سطح خودکارآمدی کمتر و دانشجویانی که در دانشگاه آزاد مشغول به تحصیل بودن سطح خودکارآمدی بیشتری داشتند. بین خودکارآمدی و سایر متغیرها (جنس، وضعیت اقتصادی، وضعیت تاهل، معدل، علاقه به رشته تحصیلی، سابقه کار دانشجویی) ارتباط معنی­دار دیده نشد. نتایج آزمون یومن ویتنی نشان داد، بین متغیر علاقه به رشته تحصیلی و سطح انگیزه پیشرفت تحصیلی رابطه معنی­ دار (002/0=p، 09/3-Z=) وجود دارد. انگیزه پیشرفت با سایر متغیرهای فردی– تحصیلی رابطه معنی دارد نداشت (جدول 3).

بحث و نتیجه ­گیری
در پژوهش حاضر میانگین نمرات خودکارآمدی بالینی دانشجویان سال چهارم پرستاری در سطح بالا بود و 98 درصد دانشجویان دارای خودکارآمدی در سطح بالا و متوسط بودند. در مطالعه بهادر و همکاران (22) که بر روی دانشجویان رشته پرستاری در شهر کرمان انجام شد، 97 درصد دانشجویان دارای خودکارآمدی قوی و متوسط بودند. در مطالعات خسروی (32)، صفری­زاده (20) و عسکری­زاده (33) نیز میزان خودکارآمدی بالینی دانشجویان مقطع کارشناسی پرستاری را در سطح بالا گزارش نمودند. همچنین نتایج مطالعه ساریکوک و ایکسوز (Sarikoc & Eksuz) در ترکیه نشان داد که سطح خودکارآمدی دانشجویان رشته پرستاری بالا است (34) که با نتایج مطالعه حاضر همخوانی دارد. مطالعات چراغی (22)، محمدی (26)، حسنخانی (27) و عبدال (13) سطح خودکارآمدی دانشجویان رشته پرستاری را متوسط گزارش کردند. اما در مطالعه ژانگ و همکاران (Zhang & et al) که بر روی دانشجویان پرستاری در کشور چین انجام شد، سطح خودکارآمدی پایین بود (5).  باتوجه به این­که عوامل متعددی بر خودکارآمدی دانشجویان پرستاری تاثیرگذاراست، می­توان گفت کسب نتایج متفاوت سطح خودکارآمدی درمطالعات مختلف قابل قبول می­باشد.
در مطالعه حاضر میانگین نمرات در تمام حیطه­ های خودکارآمدی شامل بررسی بیمار، تشخیص پرستاری و برنامه­ ریزی، اجرای برنامه مراقبتی و ارزشیابی برنامه مراقبتی بالا بود. چراخی و همکاران (22) در پژوهشی بر روی دانشجویان سال چهارم رشته پرستاری دانشکده ­های پرستاری ایران، تهران و شهید بهشتی نشان دادند که نمرات خودکارآمدی در کلیه حیطه ­ها در سطح بالا است و بین خودکارآمدی و عملکرد بالینی رابطه مثبت و معنی­دار وجود دارد. در مطالعات خسروی (32) و حقانی (35) نیز سطح خودکارآمدی بالینی دانشجویان رشته پرستاری در تمام حیطه­ها بالا بود که این یافته­ های این مطالعات با نتایج مطالعه حاضر همخوانی دارد.
از آنجا که فرآیندپرستاری از مراحل کاملاً وابسته به هم تشکیل شده است، یکسان بودن نسبی سطح خودکارآمدی درتمام حیطه ها  مورد انتظار می­ باشد.
همچنین نتایج مطالعه حاضر حاکی از آن است که باوجود بالا بودن سطح خودکارآمدی در تمام حیطه ها ،دانشجویان بیشترین نمره خودکارآمدی را در اجرای برنامه مراقبتی و  کم­ترین را در تشخیص پرستاری کسب نمودند که با نتایج تحقیق چراغی (22) مطابقت دارد. اما در مطالعات خسروی (32) و حقانی (35) دانشجویان پرستاری بیشترین و کم­ترین نمرات را به ترتیب در حیطه­ های اجرا و ارزشیابی برنامه مراقبتی داشتند. نکته قابل توجه در کلیه این مطالعات این است که بالاترین سطح نمرات مربوط به حیطه اجرای برنامه مراقبتی بوده است. لذا می­توان گفت دانشجویان باور بیشتری به مهارت­های خود در اجرای برنامه­ های مراقبتی داشته و به توانایی خود در سایر حیطه­ها خصوصاً تشخیص پرستاری و ارزشیابی اعتقاد کم­تری داشتند.
نتایج مطالعه حاضر نشان داد که نمره کل انگیزه پیشرفت دانشجویان در سطح متوسط به بالا (بیشتر از میانگین) است. نتایج مطالعه حسن خانی و همکاران (27) که بر روی دانشجویان رشته پرستاری دانشکده پرستاری تبریز نشان داد که سطح انگیزه یادگیری دانشجویان متوسط به بالا می ­باشد. در مطالعات محمدی (26)، جان نثار (36) و حسین­ آبادی (11) سطح انگیزه دانشجویان رشته پرستاری بالا ارزیابی شد. نتایج مطالعه نیلسون و وارن (Nilson &Warren) در کشور سوئد نیز نشان داد که سطح انگیزه دانشجویان پرستاری بالاست (37) که این یافته­ها با نتایج مطالعه حاضر مطابقت دارد. نتایج تحقیق ژانگ و همکاران (Zhang& et al) در چین نشان داد که سطح انگیزه دانشجویان پرستاری پایین می­ باشد (5). یکسان نبودن سطح انگیزه دانشجویان پرستاری در مطالعات، می ­تواند ناشی از متفاوت بودن شرایط و محیط ­های آموزشی، عوامل فردی و اجتماعی متعدد باشد. حنیفی و همکاران (4) در یک تحقیق کیفی تحت عنوان انگیزه دانشجویان پرستاری در آموزش بالینی" نشان دادند که مفهوم انگیزش علاوه بر تعامل با شرایط روانشناختی فردی، با اعتقادات معنوی دانشجویان پرستاری، محیط آموزش بالینی و شرایط حرفه ­ای در ارتباط است و بسته به شرایط، انگیزه در دانشجویان پرستاری برای آموزش بالینی در طیفی پویا با افزایش و کاهش ناگهانی قرار می­ گیرد لذا سنجش آن در آموزش بالینی بسیار دشوار است.
نتایج پژوهش حاضر بیانگر آن بود که بین خودکارآمدی بالینی و انگیزه پیشرفت تحصیلی ارتباط مثبت و معنی­ دار وجود دارد. در واقع هر چقدر سطح خودکارآمدی بالینی دانشجویان بیشتر شود انگیزه پیشرفت تحصیلی نیز افزایش می‌یابدکه با نتایج تحقیقات محمدی (26)، ژانگ (5) و حسنخانی (27) همسو است. نتیجه مطالعه ساریکوک وایکسوز (Sarikoc &Eksuz) در کشور ترکیه نیز نشان داد که بین خودکارآمدی و انگیزه پیشرفت دانشجویان رشته پرستاری همبستگی مثبت وجود دارد (34). کاپرارا و همکاران (Caprara & et al) نیز نشان دادند که باورهای خودکارآمدی پیش­ بینی­ کننده مهمی برای انگیزه پیشرفت هستند و خودکارآمدی پایین در شرایط دشوار بر ابعاد انگیزه پیشرفت تاثیر می ­گذارد (38). لذا می ­توان گفت هر چه باور و اعتقاد دانشجویان در مورد توانایی­ های خود در انجام امور بالینی بالاتر باشد، از انگیزه پیشرفت بیشتری برخوردار خواهند بود و از جهت دیگر بالاتر بودن انگیزه پیشرفت و اتکا بنفس دانشجویان پرستاری سبب ارتقاء توانایی و موفقیت آنان در سطوح عملکرد بالینی می­ شود. چرا که تمایل بیشتر به انجام عملکرد و فعالیت­ های صحیح بالینی، موجب تسهیل یادگیری شده و بستر مناسبی برای ارتقاء ابعاد خودکارآمدی بالینی فراهم می­ کند.
در مطالعه حاضر بین خودکارآمدی و متغیرهای جنس، وضعیت تاهل، وضعیت اقتصادی، معدل، علاقه به رشته تحصیلی و سابقه کار دانشجویی ارتباط معنی­ دار دیده نشد که با نتایج تحقیق عبدال و همکاران (13) مطابقت دارد. همچنین بین خودکارآمدی و محل سکونت ارتباط معنی­دار مشاهده شد، به­ طوری­که دانشجویانی که در خوابگاه زندگی می ­کردند خودکارآمدی پایین ­تر و دانشجویانی که با خانواده و یا در منزل شخصی به ­طور مستقل زندگی می­ کردند، سطح خودکارآمدی بالاتری داشتند. در مطالعه وهابی و همکاران (39) ارتباطی بین محل سکونت و خودکارآمدی دیده نشد. در مطالعه سالاری و همکاران (40) دانشجویان رشته پرستاری ساکن خوابگاه میانگین پیشرفت تحصیلی کم­تری نسبت به سایرین داشتند. همچنین نتایج مطالعه جلیلیان و همکاران (41) نشان داد که بین میزان افسردگی و خودکارآمدی دانشجویان علوم پزشکی رابطه معنی­ دار و معکوس وجود دارد و میزان افسردگی در دانشجویان ساکن خوابگاه بیشتر از سایر دانشجویان بود . به­ نظر می ­رسد در مطالعه حاضر شرایط خاص زندگی در خوابگاه بر سطح خودکارآمدی دانشجویان موثر بوده و همچنین نتایج نشان داد که دانشجویان شاغل به تحصیل در دانشگاه آزاد اسلامی دارای خودکارآمدی بالاتری هستند. در این زمینه تحقیق مشابه ­ای یافت نشد اما به­ نظر  می­ رسد علت بالاتر بودن سطح خودکارآمدی دانشجویان پرستاری دانشگاه آزاد اسلامی واحد لاهیجان، اجرای برنامه منتورشیپ در این دانشگاه به­عنوان یک روش آموزشی بالینی مکمل می­باشد. نتایج تحقیقات نوحی (42) و نصیری (43) نیز نشان داد که اجرای برنامه آموزشی منتورشیپ بر افزایش اعتماد بنفس دانشجویان پرستاری موثر بوده است. یک دلیل دیگر بالاتر بودن سطح خودکارآمدی این دانشجویان، می­ تواند مربوط به این باشد که بسیاری از دانشجویان پرستاری دانشگاه آزاد اسلامی جهت کسب درآمد و تامین هزینه تحصیل خود مشغول به کار هستند که به ­نظر می ­رسد این امر منجر به افزایش حس استقلال و اعتماد بنفس شده و بر ایجاد باور خودکارآمدی در آنان موثر بوده است.
در مطالعه حاضر اکثریت دانشجویان پرستاری اظهار داشتند به رشته تحصیلی خود علاقه دارند و بین علاقه به رشته تحصیلی و سطح انگیزه پیشرفت تحصیلی آنان ارتباط مثبت و معنی ­دار دیده شد. به­ طوری­که دانشجویان علاقمند به رشته تحصیلی، انگیزه پیشرفت بیشتری داشتند. که با نتایج تحقیق حسین آبادی و همکاران (11) و عبدال و همکاران (13)همسو است. در مطالعه سالاری و همکاران (38) نیز اکثریت دانشجویان رشته پرستاری به رشته تحصیلی خود علاقمند بودند و بین علاقه به رشته پرستاری و پیشرفت تحصیلی نیز همبستگی مثبت وجود داشت. لذا می­ توان گفت علاقه به رشته تحصیلی موجب ایجاد انگیزش شده و به­ دنبال آن افراد تلاش بیشتری برای دستیابی به موفقیت تحصیلی خواهند نمود. سایرمتغیرهای فردی– تحصیلی (وضعیت اقتصادی، وضعیت تاهل، معدل، محل سکونت، محل تحصیل، سابقه کار دانشجویی) فاقد ارتباط معنی­ دار آماری با انگیزه پیشرفت تحصیلی بودند.
بنابر نتایج مطالعه حاضر، دانشجویان رشته پرستاری از خودکارآمدی بالینی بالا و انگیزه پیشرفت تحصیلی متوسطی برخوردار بوده و سطح انگیزه پیشرفت تحصیلی نیز با خودکارآمدی بالینی در ارتباط است. همچنین بین انگیزه پیشرفت و علاقه به رشته پرستاری ارتباط وجوداشت. بدیهی است که استفاده از برنامه­های مناسب آموزشی جهت افزایش علاقه دانشجویان پرستاری نسبت به رشته تحصیلی باعث ارتقاء سطح انگیزه پیشرفت تحصیلی و خودکارآمدی آنان خواهد گردید. لذا پیشنهاد می گردد مدیران آموزش پرستاری و مربیان بالینی عوامل موثر برسطح علاقه و انگیزه دانشجویان رشته پرستاری را شناسایی نموده و با طراحی و اجرای راهبردهای آموزشی نوآورانه و موثر در رفع نواقص آموزشی و بالینی و همچنین بهبود سطح انگیزه پیشرفت تحصیلی و خودکارآمدی دانشجویان رشته پرستاری تلاش نمایند.
از محدودیت­ های این پژوهش می­ توان به محدود بودن مطالعه در مقطع زمان و مکان، استفاده صرف از پرسشنامه جهت گردآوری داده ­ها، محدود بودن نمونه­ ها به مقطع تحصیلی کارشناسی و سال چهارم اشاره نمود. لذا توصیه می ­گردد پژوهش ­های بیشتری در این حیطه در جوامع وسیع­ تر و در مقاطع و سال­ های مختلف تحصیلی انجام شود. همچنین جهت مطالعات آینده، استفاده از روش ­های تحقیق کیفی با تاکید بر شناسایی راهکارهای افزایش انگیزه پیشرفت تحصیلی و خودکارآمدی دانشجویان رشته پرستاری پیشنهاد می­ شود.
قدردانی
این مقاله حاصل طرح تحقیقاتی مصوب دانشگاه آزاد اسلامی واحد لاهیجان با کد 2029512040009 می­ باشد. بدین­وسیله از حوزه معاونت پژوهش و فناوری دانشگاه آزاد اسلامی واحد لاهیجان و دانشکده پرستاری– مامایی شرق گیلان و همچنین دانشجویان رشته پرستاری دانشکده­ های شرق گیلان و دانشگاه آزاد اسلامی واحد لاهیجان که در انجام پژوهش ما را یاری نمودند، کمال تشکر و قدردانی را داریم
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: تخصصي

فهرست منابع
1. Singh K. Study of Achievement Motivation in Relation to Academic Achievement of Students. International Journal of Educational Planning & Administration 2011; 1(2): 161- 171.
2. Jooste K, Hamani M. The motivational needs of primary health care nurses to acquire power as leaders in amine clinic setting. Health SA Gesondheid 2017; 22: 43- 51. [DOI:10.1016/j.hsag.2016.09.005]
3. Lee-Hsieh J, Kao C, Kuo C, Tseng HF. Clinical nursing competence of RN-to-BSN students in a nursing concept based curriculum in Taiwan. J Nurs Edu 2003; 42 (12): 536- 545.
4. Hanifi N, Parvizy S, Joolaee S. Nursing Challenges in Motivating Nursing Students through Clinical Education: A Grounded Theory Study. Nursing Research and Practice 2012. [DOI:10.1155/2012/161359]
5. Zhang Z J. Zhang C L, Zhang X G, Liu X M, Zhung S, Wang J & et al. Relationship between self-efficacy beliefs and achievement motivation in student nurses. Chinese Nursing Research 2016; 2: 67- 70. [DOI:10.1016/j.cnre.2015.06.001]
6. Fereidooni-moghadam M, Bavarsad N, Rezaie R, Cheraghian R. [Relationship between Achievement Motivation and Academic Performance in Nursing and Midwifery Students at Ahvaz Jundishapur University of Medical Sciences]. Educational Development of Jundishapur 2017; 8 (3): 335- 344. [Persian]
7. El Sayed RI, Ali MR. Achievement motivation and its relation to nurses' decision making beliefs, ability, and job burnout at obstetric and gynecological departments .Clinical Nursing Studies 2017; 5 (4): 42- 51. [DOI:10.5430/cns.v5n4p42]
8. Bonenberger M, Aikins M, Akweongo P, Wyss K. The effects of health worker motivation and job satisfactionon turnover intention in Ghana: A cross-sectional study. Human Resources for Health 2014; 12 (1): 43. [DOI:10.1186/1478-4491-12-43]
9. Rasoli Khorshidi F, Sangni A, Jangi P.Correlations of Academic Procrastination and Locus of Control with Academic Achievement in Nursing Students: The Mediating Role of Achievement Motivation]. Scientific Journal of Nursing, Midwifery and Paramedical Faculty 2019; 5(2): 57- 67. [Persian]
10. Kheirkhah M, Zamani Zoghi Z, Zafar Jalal E,haghani h. The Relationship between Self-Efficacy and Motivation among Midwifery Students of Tehran University of Medical sciences. Scholars Research Library 2017; 9 (1): 29- 37.
11. Hossein abadi- Farahani M J, Kasirlou L, Inanlou F.[The Relationship between Achievement Motivation and Academic Burnout in Nursing Students: A Descriptive-Correlational Study]. Journal of Nursing Education 2017; 6 (5): 47- 53. [Persian]
12. Pourkarimi J, Mobinrahni Y.[Relationship between Achievement Motivation and Academic Burnout Mediating Role of Self-Efficacy Tehran University Students]. Journal of Education Strategies in Medical Sciences 2018; 11(1): 139-147. [Persian]
13. Abdal M, Masoudi Alavi N, Adib- Hajbaghery M. Clinical Self-Efficacy in Senior Nursing Students: A Mixed- Methods Study. Nurs Midwifery Stud 2015; 4(3): e29143. [DOI:10.17795/nmsjournal29143]
14. Masoudi Alavi N. Self-Efficacy in Nursing Students. Nurs Midwifery Stud 2014; 3(4): e25881. [DOI:10.17795/nmsjournal25881]
15. Bandura A. Self-efficacy: toward a unifying theory of behavioral change. Psychol Rev 1977; (84) 2: 191- 215. [DOI:10.1037/0033-295X.84.2.191]
16. Urdan T, Pajares F. Self-Efficacy Beliefs of Adolescents. Connecticut: Information Age Publishing: 2006.
17. Bandura A. Self-efficacy: the exercise of control. New York: W. H. Freeman: Co. 1997.
18. Landis BD, Altman JD, Cavin JD. Underpinnings of academic success: Effective study skills use as a function of academic locus of control and self-efficacy. Psi Chi Journal of Undergraduate Research2007; 12 (3): 126- 130. [DOI:10.24839/1089-4136.JN12.3.126]
19. Manojlovich M. Promoting Nurses' Self-efficacy: A Leadership Strategy to Improve Practice. JONA: The Journal of Nursing Administration 2005; 35 (5): 271- 8. [DOI:10.1097/00005110-200505000-00011]
20. Azizzadeh Forouzi M ,Safarizadeh M M, Tirgari B, Roudi Rasht Abadi O, Heidarzadeh A,.[Study of Relationship between Clinical Self-efficacy and belonginess to Clinical Environment in Undergraduate Nursing Students of the Razi School of Nursing and Midwifery, Kerman University of Medical Sciences]. Journal of Nursing Education 2019; 7 (6): 32- 9. [Persian]
21. Bahador RS, Soltani F, Madadizadeh.[The assessment of relationship between creativity and self-efficacy of clinical performance based on the nursing process in clinical environments in Kerman]. Journal of Clinical Nursing and Midwifery 2016; 5 (3): 12- 22. [Persian]
22. Cheraghi F, Hasani P, Rizai H.[Investigating the Correlation between Self-efficacy and Clinical Performance of Nursing Students]. Nursing and Midwifery School Journal of Hamedan 2011; 19 (1): 34- 45. [Persian]
23. Hassani P, Cheraghi F, Yaghmaei F.[Self-efficacy and Self-regulated Learning in Clinical Performance of Nursing Students: A Qualitative Research]. Iranian Journal of Medical Education 2008; 8(1): 33- 42. [Persian]
24. Robb M. Self-Efficacy with Application to Nursing Education: A Concept Analysis. Nursing Forum: 2012; 47 (3): 166- 72. [DOI:10.1111/j.1744-6198.2012.00267.x]
25. Mc Conville SA, Lane AM. Using on-line video clips to enhance self-efficacy toward dealing with difficult situations among nursing students. Nurse Edu Today 2006; 26(3): 200- 208. [DOI:10.1016/j.nedt.2005.09.024]
26. mohamadi E, Bana Derakshan H, Borhani H, Hoseinabadi Farahani MJ, Pour Hoseingholi M, Naderi Ravesh N.[Relationship between Nursing Students' Achievement Motivation and Self-efficacy of Clinical Performance]. IJN 2014; 27 (90- 91): 33-43. [Persian] [DOI:10.29252/ijn.27.90.91.33]
27. Hassankhani H, Mohajjel Aghdam A, Rahmani A, Mohammad poorfard Z. The Relationship between Learning Motivation and Self Efficacy among Nursing Students .Res Dev Med Educ 2015; 4(1): 97- 101. [DOI:10.15171/rdme.2015.016]
28. Cheraghi F, Hassani P, Yaghmaei F, AlaviMajed H.[Developing a valid and reliable selfefficacy in clinical performance scale]. Inter Nurs Rev 2009; 9(1): 214- 221.[Persian] [DOI:10.1111/j.1466-7657.2008.00685.x]
29. McInerney DM, Sinclair KE. Dimensions of school motivation: a cross-cultural validation study. Journal of Cross-Cultural Psychology 1992; 23(3): 389- 406. [DOI:10.1177/0022022192233009]
30. Bohrani M.[ Investigating the Relationship between Academic Motivation and Study Dimensions in Shiraz High School Students] .Iranian Journal of Social Science of Shiraz university 1994; 15 (1): 104- 115.[Persian]
31. Firouznia S, Yousefi A, Ghassemi G.[The Relationship between Academic Motivation and Academic Achievement in Medical Students of Isfahan University of Medical Sciences]. Iranian Journal of Medical Education 2009; 9(1): 79- 84.[Persian]
32. Khosravi SH, Sajadi M, Mehrabi F.[Relationship between Clinical Environment Stressors and Nursing Students Self-Efficacy in Clinical Performance]. JNE 2019; 8(2): 44- 50. [Persian]
33. Askaryzadeh Mahani M, Soleimani L, Zafarnia N, Miri S.[The Relationship between Self-Efficacy beliefs and Mental Health and Academic Achievement in Bam Nursing Students]. Journal of Research Development in Nursing & Midwifery 2015; 12 (2): 29- 37. [Persian]
34. Sarikoc G, Oksuz E. Academic Motivations and Academic Self-Efficacy of Nursing Students. Journal of Clinical and Analytical Medicine 2017; 8 (1): 47- 51. [DOI:10.4328/JCAM.4654]
35. Haghani F, Asgari F, Zare S, MahjoobMoadab H.[Correlation between Self-Efficacy and Clinical Performance of the Internship Nursing Students]. Research in Medical Education 2011; (5) 1: 22- 30.[Persian] [DOI:10.18869/acadpub.rme.5.1.22]
36. Jannesar HL, Farmanbar R, Pourshaikhian M.[Relationship between Nursing Students Motivation Level and Academic Achievement Based on Self Determination Theory]. Journal of Research Development in Nursing & Midwifery 2014; 11 (1):68-74 [Persian].
37. Nilson K L, Warren Stomberg M I. Nursing students motivation toward their studies- a survey study. BMC Nursing 2008; 7 (6): 1- 7. [DOI:10.1186/1472-6955-7-6]
38. Caparara GV, Vecchione M, Alessandri G, Gerbino M ,Barbaranelli C. The contribution of personality traits and self‐efficacy beliefs to academic achievement: A longitudinal study. British Journal of Educational Psychology 2011; (81) 1: 78- 96. [DOI:10.1348/2044-8279.002004]
39. Vahabi B, Vahabi A, Sayyad S, Sayyadi M, Roshani D, Hajisahne SH.[The status of academic self-efficacy in the students of Kurdistan University of Medical Sciences and Islamic Azad University, Sanandaj Branch]. Scientific Journal of Nursing, Midwifery and Paramedical Faculty 2017; 3 (1), 43- 51. [Persian] [DOI:10.29252/sjnmp.3.1.43]
40. Salari A, Emami- Sigaroudi AH, Zaersabet F, Shakiba M, Khojasteh M, Sharifi M.[Study of the Relationship between Academic Achievement and Interested in Academic Field in Nursing Students]. research in Medical Science Education 2019; 10(2): 68-75. [Persian] [DOI:10.29252/rme.10.2.68]
41. Jalilian F, Emdadi SH, Karimi M, Barati M, Gharibnavaz H.[Depression among Students; Investigating the Role of Public Self-Efficacy and Perceived Social Support]. Scientific Journal of Medical Sciences and Health Services 2012; 18 (4): 60- 66. [Persian]
42. Nohi E, Helal Birjandi M, Borhani F, AhrariKhalaf V.[Effect of clinical team teaching (mentorship program) on educational satisfaction of nursing students in Imam Reza Hospital of Birjand]. Journal of Medical Education and Development 2015; 9 (4): 35- 44. [Persian]
43. Nasiri M, Jahanshahi M, Jannatpoor Z, Navvabi N, Shamsalinia A. [The Effect of Mentorship Program on Stressors and Self-Confidence of Nursing Students in the Clinical Settings]. Education Strategies in Medical Sciences 2019; 11 (1): 66- 73. [Persian]

ارسال پیام به نویسنده مسئول


بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.

کلیه حقوق این وب سایت متعلق به پژوهش در آموزش علوم پزشکی می باشد.

طراحی و برنامه نویسی : یکتاوب افزار شرق

© 2024 CC BY-NC 4.0 | Research in Medical Education

Designed & Developed by : Yektaweb