[صفحه اصلی ]   [Archive] [ English ]  
:: صفحه اصلي :: درباره نشريه :: آخرين شماره :: تمام شماره‌ها :: جستجو :: ثبت نام :: ارسال مقاله :: تماس با ما ::
بخش‌های اصلی
صفحه اصلی::
اطلاعات نشریه::
آرشیو مجله و مقالات::
برای نویسندگان::
برای داوران::
ثبت نام و اشتراک::
تماس با ما::
تسهیلات پایگاه::
بایگانی مقالات زیر چاپ::
::
جستجو در پایگاه

جستجوی پیشرفته
..
دریافت اطلاعات پایگاه
نشانی پست الکترونیک خود را برای دریافت اطلاعات و اخبار پایگاه، در کادر زیر وارد کنید.
..
ثبت شده در

AWT IMAGE

AWT IMAGE

..
سامانه جامع رسانه های کشور

..
:: دوره 11، شماره 3 - ( 1398 ) ::
جلد 11 شماره 3 صفحات 21-12 برگشت به فهرست نسخه ها
رابطه بین دیدگاه دانشجویان از کیفیت سیستم‌های پشتیبانی از یادگیرنده با عملکرد تحصیلی و سازگاری دانشگاهی آنان
بهرام رستمی* ، فرهاد رمضانی بدر ، علیرضا آرمانی کیان ، زهرا معین ، ناصر افشاری
مرکز مطالعات و توسعه آموزش علوم پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی زنجان، زنجان، ایران ، rostami.bahram@gmail.com
واژه‌های کلیدی: عملکرد تحصیلی، سازگاری، سیستم های پشتیبانی
متن کامل [PDF 431 kb]   (881 دریافت)     |   چکیده (HTML)  (3302 مشاهده)
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: تکنولوژی آموزشی، یادگیری الکترونیکی،آموزش مجازی
متن کامل:   (1174 مشاهده)
مقدمه
دانشگاه­ های علوم پزشکی وظیفه مهم تعلیم و تربیت نیروهای متخصص در حوزه بهداشت و درمان و از جمله داروسازان را بر عهده دارند. داروسازان از عوامل مهم در سیستم سلامت کشور محسوب می­شوند و در بهبود و ارتقای سبک زندگی سالم افراد جامعه از مؤلفه­های تأثیرگذار و حیاتی محسوب می­شوند (1). از طرف دیگر شالوده تربیت یک داروساز متعهد و متخصص در زمان دانشگاه و آموزش دانشگاهی پی­ریزی می­گردد و محیط آموزشی مساعد می­تواند باعث بهبود عملکرد تحصیلی دانشجویان گردد (2). با این وجود از کل دانشجویانی که وارد دانشگاه می‌شوند، تعداد کمی از آن‌ها می‌توانند استعدادهای خود را شکوفا کنند و در این عرصه موفق گردند و به‌اصطلاح عملکرد تحصیلی خوبی از خود نشان دهند (3). شواهد نیز نشان­دهنده همین مسئله است. به­طوریکه اغلب دانشجویان داروسازی در محدوده مکانی مورد مطالعه با معدل دیپلم بالا وارد دانشگاه شده اما در طول تحصیل دانشگاهی میانگین کل آن­ها کاهش محسوس داشته است (4). همچنین شواهد نشان­دهنده سازگاری پایین دانشجویان در بدو ورود به دانشگاه است. این مسئله می­تواند حاصل رویایی دانشجو با محیط جدیدی به نام دانشگاه باشد و این­که دانشجو با پشت سر گذاشتن اضطراب­ها و استرس­های دوره دبیرستان و مهم­تر از آن کنکور با فشارهای جدیدی در دانشگاه روبرو می­شود و این مسئله می­تواند منجر به سازگاری پایین دانشجو گردد  (7-5).
به اعتقاد Taylor اهداف اساسی هر نظام آموزشی فراهم آوردن شرایط و استفاده از خدمات و شیوه‌های نوین و مفید است تا فراگیران به کمک آن‌ها بتوانند، حداکثر توانمندی‌های خود را نشان دهند و به موفقیت‌های بیشتری نائل آیند. بدیهی است در چنین شرایطی فراگیران نیز از عملکرد تحصیلی مطلوب­تری برخوردار خواهند شد (8). سیف نیز به نقل از Blum معتقد است "هنگامی که محیط آموزشی شرایطی را فراهم نماید تا شواهدی حاکی از شایستگی و لیاقت برای فراگیر در طی دوران تحصیل فراهم گردد و در سنوات بعد نیز همین تجارب موفقیت‌آمیز تکرار شود، نوعی مصونیت در برابر مشکلات برای مدتی نامحدود در فرد ایجاد می‌شود". چنین فراگیری قادر خواهد بود که به‌راحتی بر فشارها و بحران‌های محیط غلبه کند و به سطح بالایی از سازگاری تحصیلی (Academic Adjustment) دست یابد (8).
حال با توجه به شواهد به نظر می‌رسد دو شاخص مهم و تأثیرگذار در ارزیابی موفقیت مؤسسات آموزشی و میزان تحقق اهداف از پیش تعیین شده، عملکرد تحصیلی و سازگاری تحصیلی دانشجویان است. آن­چه در سازگاری تحصیلی مورد توجه است تسلط فرد بر محیط و دانشگاه و احساس کنار آمدن با خودش است به عبارت دقیق‌تر، فرد باید بتواند موانع طبیعی را شناسایی و در جهت رسیدن به اهداف خود آن‌ها را حذف کند و محیط خود را به شیوه‌ای نو سازمان‌دهی نماید و از طرف دیگر با مسائل منفی درون خود که او را از اهداف خود منحرف می‌سازد نیز کنار آید (9). در این میان بررسی وضعیت تحصیلی دانشجویان مورد نظر نشان می­دهد که عملکرد تحصیلی آن­ها در وضعیت مطلوبی قرار ندارد.
از طرف دیگر ایجاد یک محیط مساعد و مناسب آموزشی جهت بهبود عملکرد تحصیلی و بالا بردن سازگاری تحصیلی دانشجویان منوط به پی‌ریزی سیستم‌های پشتیبانی  (Support Systems) قوی و مناسب از دانشجویان می­باشد. امروزه با پیشرفت فناوری اطلاعات و ارتباطات و پراکندگی جغرافیایی فراگیران، پشتیبانی و راهنمایی مناسب از آنان در تمامی جوانب ضروری به نظر می­ رسد (10). پشتیبانی از دانشجویان در فعالیت‌های آموزشی درواقع سرمایه‌گذاری برای نسل‌های آتی جامعه است (11). به­طوری­که در برنامه‌ریزی هر نظام آموزشی این عامل جزء عناصر مهم برنامه در نظر گرفته می‌شود. ازاین‌رو است که یکی از عناصر برنامه تشکیل­دهنده نظام آموزشی تدارک سیستم پشتیبان می­باشد (12). سیستم پشتیبان به آن­دسته از مکانیزم­هایی اطلاق می‌شود که نظام آموزشی در سه مرحله؛ قبل از ثبت‌نام (شامل اطلاعات دانشجویان آینده‌ساز، پذیرش، کمک مالی، توصیه‌های علمی و ثبت‌نام)، در حین آموزش (شامل خدمات کتابخانه‌ای، پشتیبانی فنی، آموزش خصوصی و خدمات ویژه‌ی دانشجویان ناتوان) و پس از فراغت از تحصیل (شامل سرویس کارنامه ­دهی، انجمن فارغ‌التحصیلی، استمرار فرصت‌های آموزشی و خدمات شغلی) برای دانشجو تدارک می‌بیند تا از این طریق رضایت یادگیرنده، تسهیل پیشرفت تحصیلی و ارتباط مداوم یادگیرنده با دانشگاه را حفظ کند (13). در تقسیم‌بندی دیگری سیستم‌های پشتیبانی در سه بعد شناختی، عاطفی و سازمانی قرار می‌گیرند. در این دسته‌بندی سیستم‌ها با توجه به نوع نیاز دانشجو شکل گرفته و سیستم‌هایی موفق محسوب می‌شوند که در سه حوزه یاد شده موفق عمل نمایند. در بعد شناختی، سیستم‌هایی وجود دارند که نگرش دانشجو را تقویت نموده و به شناخت دانشجو نسبت به دوره کمک می‌کنند این سیستم‌ها برروی منطق فراگیران استوار بوده و سعی دارد تا دانشجو نگرش منطقی نسبت به دوره و مؤسسه داشته باشد. در بعد عاطفی، سیستم‌ها به کمک عوامل روحی، روانی و ارتباطی دانشجو می‌آیند و سعی دارند تا دانشجو به نحو درستی با محیط سازگار شده و در فرآیند آموزش با مشکلات ارتباطی برخورد ننماید. درنهایت، بعد سازمانی به عملکرد اداری- آموزشی مؤسسه اشاره دارد و  این­که سازمان تا چه حد در برآورده نمودن نیازهای اداری- سازمانی دانشجو موفق عمل نموده است. در این بعد شفافیت سیستم‌های اداری بسیار مهم است (14).
بررسی مطالعات مشابه نیز نشان­دهنده اهمیت و نقش سیستم­های پشتیبانی از یادگیرنده در موفقیت تحصیلی دانشجویان است. Chattopadhyay در یک مطالعه­ موردی، در یکی از دانشگاه ­های هند پیاده­سازی سیستم­های پشتیبانی از یادگیرنده را با محوریت فناوری اطلاعات و ارتباطات پیشنهاد و نشان داده که این سیستم­ها می­توانند در عملکرد تحصیلی و انگیزشی دانشجویان مؤثر باشند. در مطالعه یاد شده ایجاد این سیستم­ها در دو رویکرد آموزش از راه دور و حضوری ضروری گزارش شده است (10). در مطالعه دیگری که Chatpakkarattana در تایلند انجام داد بر این مسئله تأکید شده که سیستم­های پشتیبانی از یادگیرنده باید شامل قبل، حین و بعد از تحصیل دانشجو باشد و در این مطالعه به نقش این سیستم ­ها در موفقیت تحصیلی دانشجویان تأکید شده است (15). نتایج مطالعه Usun نیز نشان داد که سیستم ­های پشتیبانی بر عملکرد تحصیلی دانشجویان تأثیر مثبت دارد (16).
در ایران نیز نصیری و همکاران مطالعه‌ای با هدف بررسی تأثیر کیفیت آموزش و کیفیت خدمات آموزشی بر تحلیل رفتگی آموزشی دانشجویان مبتنی بر مدل سرکوال انجام دادند که نتایج آن نشان داد که کیفیت آموزش بر هر سه مؤلفه تحلیل رفتگی آموزشی تأثیر منفی و معنی­دار دارد، اما اثر کیفیت خدمات آموزشی صرفاً بر مؤلفه خستگی هیجانی منفی و معنی­ دار بود (17). در مطالعه دیگری، معینی کیا نشان داد که بین کیفیت خدمات در تمامی حوزه‌ها با پیشرفت تحصیلی و مؤلفه‌های راهبردهای انگیزش برای یادگیری رابطه معنی‌دار وجود دارد. به­ طوری­که کیفیت خدمات مورد مطالعه توان پیش‌بینی تغییرات پیشرفت تحصیلی و مؤلفه‌های انگیزش برای یادگیری را به گونه‌ی معنی‌دار دارد (18).
حال اگرچه مطالعات یاد شده گام­ های مؤثری در زمینه نقش سیستم­های پشتیبانی و رابطه آن با عواملی همچون عملکرد تحصیلی دانشجویان برداشته­اند، اما نیاز به مطالعات بیشتر در این زمینه به­ویژه در داخل کشور احساس می­گردد. همچنین اکثر مطالعات انجام شده در این زمینه در حوزه آموزش از راه دور بوده و در آموزش حضوری مطالعه مستقلی انجام نشده است. در کنار این مسئله کاهش عملکرد تحصیلی دانشجویان داروسازی، مشکل سازگاری مناسب با دانشگاه و نیز اهمیت پشتیبانی از یادگیرنده، زمینه را برای بررسی رابطه دیدگاه این دانشجویان درمورد سیستم­های پشتیبانی با عوامل یاد شده تبیین می­نماید. لذا مطالعه حاضر با هدف تعیین رابطه بین دیدگاه دانشجویان داروسازی از کیفیت سیستم‌های پشتیبانی از یادگیرنده با عملکرد تحصیلی و سازگاری دانشگاهی آنان در سطح دانشگاه علوم پزشکی زنجان در سال تحصیلی 98-97 انجام گرفت.
روش ­ها  
این مطالعه از نوع توصیفی- همبستگی بر روی کلیه‌ دانشجویان دکترای عمومی داروسازی (420نفر) دانشگاه علوم پزشکی زنجان در سال تحصیلی 98-97  انجام گرفت. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران تعداد 200 نفر محاسبه شد. جهت نمونه­گیری با توجه به در دسترس بودن چارچوب از روش نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای استفاده گردید. لذا سال ورود به دانشگاه دانشجویان به عنوان طبقه در نظر گرفته شد و دانشجویان به ‌صورت تصادفی و به نسبت تعداد کل هر ورودی وارد مطالعه گردیدند. معیار ورود به مطالعه، ثبت نام در نیم­سال اول سال تحصیلی 98-97 و معیار خروج عدم تمایل، انتقالی و میهمانی دانشجو بود. در توزیع پرسشنامه ­ها از پرسش­گر استفاده شد. تمامی پرسشنامه­ها قبل از شروع کلاس درس دانشجویان و به صورت گروهی توزیع شد. دانشجویان شرکت­کننده به­طور میانگین 15 دقیقه برای پاسخ گویی زمان صرف نمودند. پس از انتخاب نمونه­ها در بین کلیه 200 نفر پرسشنامه‌ها توزیع گردید که از این تعداد 16 پرسشنامه جهت رعایت روایی حذف و 184 پرسشنامه سالم وارد مرحله تجزیه و تحلیل شدند. جهت جمع‌آوری داده‌ها، از پرسشنامه ترکیبی سیستم­های پشتیبانی از یادگیرنده و پرسشنامه استاندارد سازگاری دانشگاهی (AcademicAdaptation Standard Questionnaire) Baker & Sryak و از معدل نیم­سال اول و کل دانشجویان جهت بررسی عملکرد تحصیلی استفاده شد.
پرسشنامه سیستم‌های پشتیبانی از یادگیرنده به­منظور بررسی دیدگاه و رضایتمندی دانشجویان از این سیستم­ها و با استفاده از مدل استاندارد سروکوال (22 گویه) و ادبیات، مبانی نظری و مقالات نگارش شده این حوزه (29 گویه) برای اولین بار در سال 1397 و توسط محققین طراحی شده است (21-19). بخش اول این پرسشنامه شامل ویژگی‌های فردی دانشجویان از قبیل جنسیت، سال ورود به دانشگاه و سن است. بخش دوم ابزار دارای سه قسمت شامل سؤالات تأثیرگذار در حوزه شناختی، عاطفی و سازمانی می­باشد. در قسمت اول 17 سؤال به منظور بررسی سیستم‌های پشتیبانی در بعد شناختی، قسمت دوم 17 سؤال در بعد عاطفی و در نهایت در بخش سوم 17 سؤال در بعد سازمانی طراحی شده است. پاسخ هرگویه برروی یک طیف 5 درجه‌ای لیکرت از کاملاً موافقم تا کاملاً مخالفم که به ترتیب نمره 1 تا 5 به آن‌ها تعلق می‌گیرد. حد پایین نمرات در هر بعد 17 و حد بالا 85 می­باشد. نمره کل پرسشنامه از مجموع نمرات سه بعد به دست می‌آید که حد پایین آن 51 و حد بالا 255 است. میانگین فرضی برای مجموع سه حیطه نمره 150 در نظر گرفته شد. بخشی از پرسشنامه شامل پرسشنامه استاندارد سروکوال می­باشد که قبلاً به فارسی برگردانده شده و روایی و پایایی آن در مطالعات متعددی مورد بررسی و تأیید قرار گرفته است. برای نمونه روایی و پایایی این پرسشنامه در مطالعه باقرزاده مورد بررسی و ضریب همسانی درونی 93/0 برای آن گزارش شده است (20). اما با توجه به اضافه شدن 29 سؤال توسط محقق با استفاده مبانی نظری موضوع در مطالعه حاضر روایی صوری، سازه و همسانی درونی پرسشنامه بررسی و مورد تأیید قرار گرفت. تعیین روایی پرسشنامه با استفاده از روایی صوری و تحلیل عاملی به ­دست آمد. جهت سنجش صوری، از 10 نفر از اساتید متخصص حوزه آموزش پزشکی و مدیران آموزشی و دانشجویی نظرخواهی صورت گرفت و تغییرات و اصلاحات نهایی در پرسشنامه‌ لحاظ و پس از تائید متخصصین، اعتبار آن به شکل صوری به اثبات رسید. برای ارزیابی روایی سازه نیز از روش تحلیل عاملی استفاده گردید. جهت این کار ابتدا آماره کایزر، مایر و الکین (KMO) و نتایج آزمون کرویت بارتلت استخراج شد. نتایج آزمون KMO کفایت حجم نمونه و قابلیت ماده‌ها را برای دسته‌بندی عاملی تأیید نمود. همچنین نتایج آزمون بارتلت نشان از همبستگی کافی در میان داده‌ها برای تحلیل عوامل داشت. با توجه به نتایج حاصل از تحلیل عاملی سؤالات در سه دسته کلی شناختی، عاطفی و سازمانی دسته­بندی شدند. میزان کل واریانس تبیین شده 048/78 بود که مقدار قابل‌قبولی را نشان می­داد. همچنین به‌منظور حصول اطمینان منطقی از اعتبار درونی پرسشنامه از روش آلفای کرونباخ استفاده و ضریب همسانی درونی 75/0 به دست آمد.
پرسشنامه استاندارد سازگاری با دانشگاه (SACQ) Baker و  Syria دارای 24 گویه در طیف لیکرت 7 گزینه­ای بوده که در آن 7 گزینه برای پاسخ­گویی از اصلاً درمورد من صدق     نمی­کند (نمره 1) تا کاملاً درمورد من صدق می­کند (نمره 7) قرار دارد. نمره آزمودنی از مجموع نمرات حاصل از پاسخ شرکت کنندگان بدست آمده و در محدوده 24 تا 168 قرار می­گیرد. نمرات بالا در این پرسشنامه نشانگر سازگاری بیشتر دانشجو با دانشگاه است. ویژگی­ های روان‌سنجی SACQ در مطالعات متعدد بررسی شده است. در مطالعهBaker and Sryak ضریب آلفای کرونباخ برای مقیاس سازگاری تحصیلی بالاتر از 80/0 بود (22). روایی سازه پرسشنامه سازگاری دانشگاهی برروی 300 شرکت ­کننده ایرانی با روش تحلیل عامل نشان داد که شاخص KMO برای ماتریس همبستگی گویه ­ها برابر 77/0 و مقدار کای دو در آزمون کرویت بارتلت برابر 93/66 و در 001/0 معنی­دار بوده است که در مجموع، روایی پرسشنامه را نشان می­دهد (23). در پژوهش میکائیلی (24) نیز که در بین دانشجویان دانشگاه ارومیه انجام شده بود ضریب همسانی درونی پرسشنامه برابر 86/0 به­ دست آمد. در مطالعه زارعی و همکاران (25) نیز برای این ابزار ضریب پایایی 83/0 گزارش شده است. با وجود استاندارد بودن پرسشنامه حاضر، به منظور تأیید روایی از روایی صوری و جهت تأیید اعتبار درونی از روش آلفای کرونباخ (82/)0 استفاده شد.
به­منظور تجزیه و تحلیل داده ­ها با توجه به نرمال بودن آن­ها از آزمون­های همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه به روش هم­زمان و با استفاده از نرم­افزار آماری SPSS.Ver.22 استفاده شد. مطالعه حاضر برگرفته از طرح تحقیقاتی با کد اخلاق (IR.ZUMS.REC.1397.167) است. همچنین جهت جمع‌آوری داده‌ها اصول اخلاق پژوهش شامل معرفی پژوهشگر به شرکت­ کنندگان در مطالعه، بیان اهداف مطالعه برای آنان، اخذ رضایت آگاهانه برای شرکت در مطالعه، آزادی پاسخ­گویان جهت خروج از مطالعه، بی‌نام بودن پرسشنامه‌ها و استفاده از شماره به ‌جای نام و قرار دادن نتایج مطالعه در اختیار واحدهای پژوهشی در صورت تمایل رعایت گردید.
یافته­ ها
مطالعه حاضر تعداد 184 نفر از دانشجویان مقطع دکترای حرفه‌ای داروسازی حضور داشتند. از این تعداد 66 نفر  (86/35 درصد) پسر و 118 نفر معادل 13/64 درصد دختر بودند. بیشترین فراوانی سنی مربوط به رده سنی 21 تا 22 سال بود. جدول شماره یک سایر اطلاعات جمعیت‌شناختی نمونه­ها را نشان می‌دهد.
جدول شماره دو نشان می­دهد که میانگین و انحراف معیار متغیر سیستم ­های پشتیبانی (نمره کل) به ترتیب 21/149 و 25/26، معدل کل 77/15 و 89/2 و سازگاری دانشگاهی (نمره کل) 44/91 و 37/6 می‌باشد.
نتایج آزمون همبستگی پیرسون نشان داد که دیدگاه دانشجویان از کیفیت سیستم­ های پشتیبانی از یادگیرنده با عملکرد تحصیلی دانشجویان رابطه معنی­ داری دارد (05/0>P). همچنین بعد عاطفی، بعد شناختی و بعد سازمانی سیستم ­ها نیز با عملکرد تحصیلی دانشجویان رابطه معنی­ داری داشتند (05/0>P). این روابط از نوع مثبت و مستقیم بود،  به ­طوری­که با افزایش نمره دیدگاه دانشجویان، عملکرد تحصیلی دانشجویان نیز بهبود می­ یافت (جدول 3).

جدول شماره چهار آزمون رگرسیون چندگانه به­ صورت هم­زمان را نشان می­دهد. همان­گونه که مشاهده می­گردد؛ دیدگاه دانشجویان از کیفیت سیستم­های پشتیبانی از یادگیرنده (نمره کل)، بعد شناختی و بعد عاطفی سیستم­ ها قادر به پیش­بینی عملکرد تحصیلی می­باشند (05/0P<).  به ­طوری­که سیستم ­های پشتیبانی کل به میزان 6/25، بعد شناختی 3/30 و بعد عاطفی 1/20 درصد از واریانس کل عملکرد تحصیلی را در دانشجویان تبیین می ­نمایند. همچنین دانشجویان از کیفیت سیستم­ های پشتیبانی از یادگیرنده (نمره کل)، بعد شناختی، عاطفی و سازمانی قادر به پیش­بینی سازگاری دانشگاهی در دانشجویان بودند (05/0P<). نتایج نشان می­دهد که سیستم­های پشتیبانی (نمره کل) به میزان 34 درصد، بعد شناختی 4/27 درصد، بعد عاطفی 1/25 درصد و در نهایت بعد سازمانی به میزان 8/36 درصد قادر به تبیین واریانس کل سازگاری تحصیلی در دانشجویان بودند.
 


جدول شماره پنج تفاوت میانگین دیدگاه دانشجویان درمورد سیستم­ های پشتیبانی به تفکیک سال ورود به دانشگاه را نشان می­ دهد، همانگونه که ملاحظه می­ گردد تفاوت میانگین­ ها در بین ورودی­ های مورد مطالعه معنی دار است. در این بین دانشجویان ورودی 96 دارای بالاترین میانگین در بین سایر ورودی­ ها بودند.

بحث و نتیجه ­گیری
نتایج مطالعه حاضر نشان داد که بین دیدگاه دانشجویان از کیفیت سیستم­ های پشتیبانی از یادگیرنده در کلیه ابعاد با عملکرد تحصیلی دانشجویان رابطه وجود دارد. این رابطه از نوع مثبت و مستقیم بود، به ­طوری­که با افزایش نمره دیدگاه دانشجویان از کیفیت سیست م­های پشتیبانی، نمره عملکرد تحصیلی آن­ها نیز افزایش می­ یافت؛ نتایج مطالعه حاضر با یافته مطالعات Chattopadhyay (10)، Chatpakkarattana (15)، Usun (16) و معینی کیا (18) همخوانی دارد. در کلیه مطالعات یادشده بر نقش سیستم­های پشتیبانی از یادگیرنده در موفقیت تحصیلی دانشجویان تأکید شده است. در مطالعه معینی کیا نیز کیفیت خدمات ارائه شده به دانشجویان با پیشرفت تحصیلی آن­ها رابطه مستقیم داشت (18).
نتایج مطالعه حاضر حاکی از آن بود که بین سیستم­های پشتیبانی کل و ابعاد سه گانه آن با سازگاری دانشگاهی رابطه معنی­ دار وجود دارد. نوع رابطه در کلیه این موارد از نوع مثبت و مستقیم بود. به­طوری­که با درک بالای دانشجویان از کیفیت سیستم­های پشتیبانی، نمره سازگاری دانشگاهی آنان نیز افزایش می­یافت. نتایج مطالعه حاضر با نتایج مطالعات Chattopadhyay (10)، Chatpakkarattana (15)، Usun (16) و نصیری (17) و در برخی موارد با مطالعه نوشاد (26) مطابقت دارد. مطالعه نوشاد نشان داد که ساختار کلاس و دانشگاه با تمامی اجزای آن با سازگاری تحصیلی ارتباط معنی­داری دارد. در این مطالعه هرچه ساختار و عوامل کلاسی و دانشگاهی تقویت و ارتقاء می­یافت، سازگاری دانشگاهی نیز افزایش پیدا می­ کرد. در مطالعه نصیری نیز کیفیت خدمات آموزشی یکی عوامل جلوگیری از ناسازگاری و تحلیل رفتگی آموزشی در دانشجویان بود (17). اگرچه عوامل بسیاری در عملکرد تحصیلی و سازگاری دانشجویان نقش دارند، اما امروزه با توجه به نفوذ رویکردهای کارآفرینی و تجاری در آموزش و ترغیب دانشگاه­ها در جهت حرکت به سمت دانشگاه­های نسل سوم، رضایتمندی دانشجویان به­عنوان یکی از مهم­ترین مشتریان و ارباب رجوعان دانشگاه بسیار پررنگ است. در این میان رضایتمندی دانشجویان از کیفیت خدمات ارائه شده باعث کارآمدی آموزشی آنان نیز خواهد شد (17). لذا در این زمینه نقش سیستم­های پشتیبانی بسیار مهم بوده و می­تواند با تأثیرگذاری بر عوامل انگیزشی باعث ارتقاء کارایی و اثربخشی دانشجویان در زمینه تحصیلی گردد (15). از طرف دیگر با گسترش فناوری در سطح دانشگاه­ها و نیز پراکندگی جغرافیایی فراگیران، ایجاد سیستم­های پشتیبانی با محوریت ICT می­تواند در مدیریت زمان و تسریع دریافت خدمات از هر مکان و زمانی مؤثر باشد (16). دانشجویان مقطع دکترای حرفه­ای داروسازی با توجه به ماهیت رشته خود، دارای برنامه آموزشی فشرده­ای در طول سال تحصیلی هستند و در این میان هرچه دسترسی به خدمات و سرویس­ های دانشگاه آسان و سریع باشد، می­توانند زمان بیشتری را به برنامه درسی خود اختصاص دهند. حال به­نظر می­رسد به­دلایل عنوان شده بتوان رابطه کیفیت سیستم­های پشتیبانی را با عملکرد تحصیلی دانشجویان تبیین نمود. سیستم­های پشتیبانی بر عواملی دلالت دارند که به­طور مستقیم و غیرمستقیم بر عملکرد تحصیلی دانشجویان تأثیرگذار هستند. این سیستم­ها به موارد اداری و سازمانی، عاطفی و شناختی اشاره دارد که به عنوان واحدهای پشتیبانی­کننده آموزش شناخته شده و در مواردی چون حمایت حقوقی، وام تحصیلی، مقررات اداری، نظم و انضباط اداری، فرآیندهای اداری و نحوه مدیریت سازمان فعالیت دارند (19). بدیهی است درصورتی که پشتیبانی مناسب از طرف دانشگاه در حوزه­های یاد شده صورت گیرد، دانشجو نیز ارتباط مناسبی با محیط دانشگاه خواهد داشت و این مسئله می­تواند منجر به سازگاری بیشتر با دانشگاه گردد.
در نهایت، نتایج مطالعه حاضر نشان داد که دیدگاه دانشجویان از کیفیت سیستم­های پشتیبانی قادر به پیش­بینی عملکرد تحصیلی آنان است. نتایج حاصل از این تحقیق به نوعی با نتایج مطالعات نوشاد و نصیری همسو است (26، 17). نقش پیش­بینی­ کنندگی یک متغیر از آن جهت دارای اهمیت است که این متغیرها می­توانند در انجام مداخلات آموزشی، برنامه­ ریزی و آسیب­شناسی آموزشی بسیار کارساز باشند. میزان تبیین­ کنندگی یک متغیر نشان از تأثیر و نفوذ آن بر متغیر ملاک دارد. در این تحقیق زمانی که از توان پیش­بینی بعد شناختی و سازمانی سخن گفته می­شود نشانگر اهمیت این متغیرها در تأثیرگذاری بر عملکرد تحصیلی و سازگاری دانشگاهی است. در این میان نقش بعد شناختی با توجه به میزان رابطه و توان پیش بینی قابل چشم پوشی نیست. بعد شناختی به مواردی اشاره دارد که به صورت کاملاً مستقیم بر عملکرد تحصیلی دانشجویان تأثیر داشته و عوامل مهمی چون استاد، محتوای درسی، ارزشیابی دروس، کیفیت تدریس در این بعد قرار دارند. این عوامل مستقیماً توسط دانشجو رصد شده و سهم بسیار بالایی را در عملکرد تحصیلی دانشجویان ایفاء می­کنند. مدیران و برنامه­ریزان آموزشی باید در کنار توجه به سایر ابعاد توجه ویژه­ای به این بعد داشته تا بازخورد آن را در پیشرفت تحصیلی دانشجویان شاهد باشند.
در نهایت با توجه به اهمیت دانشگاه علوم پزشکی و دانشجویان داروسازی که در آینده وظیفه تأمین سلامت جامعه را بر عهده خواهند گرفت، ذکر این نکته ضروری به نظر می­رسد که پرداختن به مسائل آموزشی، روحی و روانی و رابطه بین آن­ها در این طیف از دانشجویان به لحاظ اهمیت نقش­شان در جامعه بسیار مهم و تأثیرگذار خواهد بود. با توسعه سیستم­های پشتیبانی در سطح دانشگاه می­توان اقدامات بسیار مناسبی در جهت بهبود عملکرد تحصیلی و سازگاری دانشگاهی دانشجویان انجام داد، از طرف دیگر شناسایی روابط بین متغیرها و توصیف وضعیت موجود  می ­تواند برنامه ­ریزان و مدیران آموزشی را در حل مسئله یاری نماید. در مطالعه حاضر نتایج حاکی از مساعد بودن نظر دانشجویان در خصوص متغیرهای مورد مطالعه دارد؛ اما نکته قابل توجه میزان تأثیرگذاری متغیرهای مستقل تحصیل بر عملکرد تحصیلی دانشجویان است و این مسئله می­تواند در ارتقاء انگیزه و تقویت عوامل بهبود­دهنده عملکرد تحصیلی بسیار مؤثر باشد. باید پذیرفت که موفقیت تحصیلی دانشجویان در گرو برقراری تمامی عوامل تأثیرگذار است و اگر بتوان در مواردی که دانشجویان احساس مشکل و نقصان می­نمایند و افت تحصیلی دانشجو و عدم سازگاری در دانشگاه مشاهده می­ گردد، از طریق متغیرهای تأثیرگذار و پیش­بین هم­چون سیستم­های پشتیبانی از یادگیرنده، نسبت به حل مشکل اقدام کرد. در نهایت اگرچه مطالعه حاضر در حد و اندازه خود توانسته نتایج قابل توجهی را گزارش نماید، اما با وجود برخی از محدودیت­ ها پژوهشگران مدعی کنترل تمامی متغیرهای مزاحم و مداخله ­گر نبوده و توصیه می­شود در تعمیم نتایج احتیاط لازم صورت گیرد. سیستم های پشتیبانی از یادگیرنده از جمله مفاهیم جدیدی است و باعث شده این سیستم ها به صورت کامل در دانشگاه و دانشکده مورد مطالعه پیاده ­سازی نگردند و این احتمال که با توسعه این سیستم­ ها و کامل شدن آن­ها نگرش دانشجویان نیز تغییر یابد، وجود دارد و این مسئله بزرگترین محدودیت مطالعه بود.
قدردانی
این مقاله برگرفته از طرح تحقیقاتی بوده و تحت حمایت مالی دانشگاه علوم پزشکی زنجان به انجام رسیده است. پژوهشگران بر خود لازم می ­دانند از مسئولین و دانشجویان محترم دانشکده داروسازی زنجان که امکان انجام این پژوهش را فراهم نمودند، صمیمانه تشکر و قدردانی نمایند.

 
فهرست منابع
1. Aghaei A, Khalili Meibodi M, Khalili Meibodi A. Factors Influencing Attitudes of Pharmacy Attendees toward the Pharmacist's Role: Tehran City 2014. Health Management 2014; 5 (3): 33- 40.
2. Dabbagh A, Ghasemi M, Zolfaghari B, Jamshidi H. [A revision to the professional roles of pharmacists in the national health system: the attitudes of physicians and pharmacists regarding the impact on inter-professional relationships]. Hakim Health Sys Res2006;8(4): 26- 36.[Persian]
3. Miller JP. The holistic curriculum 2nd ed.Canada: University of Toronto Press; 2007.
4. Safavi S, Rostami B, Moein Z, Rostami H, Fakour E.[Factors Affecting the Academic Achievement of pharmacy school s students in Zanjan University of Medical Sciences]. J Med Educ Dev 2017; 10 (25): 51- 58. [Persian]
5. Basir Shabestari S, Shirinbak I, Sefidi F, Sherkat Daliri H.[Evaluation of the relationship between educational development and social adjustment among Qazvin Dental students in 2010- 11]. J Med Educ Dev 2013; 6 (11): 1- 10. [Persian]
6. Saffarinia M, Hezareyi D. In the first to fourth years of the university and presented with the support of family and friends. Educational Psychology 2008; 4 (13): 1- 15.
7. Tirgari B, Azzizadeh fourozi M, Heidarzadeh A, Abbaszadeh H.[The Relationship between Self-Efficacy and Achievement Motivation and Academic Adjustment in the First Year Undergraduate Students of Kerman University of Medical Sciences in 2015]. Educ Strategy Med Sci 2017; 10 (3): 157- 164. [Persian]
8. Seif AA.[New Educational Psychology: Psychology of Learning and Education]. 2nd ed. Tehran: Publishing Duran; 2017. [Persian]
9. Sarason EJ, Sarason B. [Psychological Psychology: The Problem of Non- Adoptive Behavior]. Translation by Bahman Najjarian. 5th ed. Tehran: Roshd; 2007. [Persian]
10. Chattopadhyay S. Learner Support Services in Open Distance Learning System: Case Study on IGNOU. In Distance Learning and Reciprocal Library System: Is Public Library Network the better Option Conference; 2014 6-7th June; Netaji Subhas Open University, India, Kolkata; 2014.
11. shakhi K, Hosseinpour D, Maharloo HR, Zahiri M, Haghighi Zadeh M H. [Students' Views about the Educational Quality of Health Services Management]. Educational development of jundishapur 2013; 4(1). 83-89. [Persian]
12. McLoughlin C. Learner Support in Distance and Networked Learning Environments: Ten Dimensions for Successful Design. Distance Education 2002; 23 (2): 150- 160. [DOI:10.1080/0158791022000009178]
13. Simpson O. Supporting Students for Success in Online and Distance Education. 3rd ed. Abingdon UK: Routledge; 2013. [DOI:10.4324/9780203095737]
14. Tait A. Reflections on Student Support in Open and Distance Learning. International Review of Research in Open and Distance Learning 2003; 4 (1): 1- 10. [DOI:10.19173/irrodl.v4i1.134]
15. Chatpakkarattana T, Khlaisang J. The Learner Support System for Distance Education. Creative Education 3 (1). 47- 51. [DOI:10.4236/ce.2012.38B011]
16. Usun S. Learner Support Services in Distance Education System (A Case Study of Turkey). The Turkish Online Journal of Distance Education 2004; 5 (4). 1- 10.
17. Nasiri F, Ghanbari S, Ardalan M, Karimi A. [The Effect of Quality of Education and its Services on Educational Degree of Postgraduate Students]. Quarterly journal of research and planning in higher education 2016; 21 (3): 71- 95. [Persian]
18. Moeinikia M. [Studying the direct and indirect relationship between the quality of the main services and learning support through motivational strategies for learning with the academic achievement of distance education students] [dissertation]. Tehran:Payam Noor university; 2011. [Persian]
19. Tait A. On institutional models and concepts of student support services; The Case of the Open University UK. Learner support in open, distance and online learning environments 2004:283-93.
20. Bagherzadeh Khajeh M, Bagherzadeh F. [A survey of service quality of the educational centers in Tabriz using servqual model and ranking educational centers using Analytic hierarchy Process]. Journal of Instruction and Evaluation, 2009; 2(8): 31-54. [Persian]
21. Feli S, Biglari N, Pezeshkirad Gh. [Students' Satisfaction of the Quality of Educational Services (Using SERVQUAL Model) in College of Agriculture, Tarbiat Modares]. Iranian Journal of Agricultural Economics and Development Research 2012; 42(2): 199-207. [Persian]
22. Baker RW, Siryk B. Student Adaptation to College Questionnaire (SACQ). Western Psychological Services; 1989.
23. Davari M, Gholamali Lavasani M,Ejei J.[Relationship between Perfectionism and Academic Self- efficacy with Students Achievement Goals]. J Psychol 2012; 16 (3): 266- 81. [Persian]
24. Mikaeeli F. the relationship between identity styles and adaptation Among freshmen students. Journal of Psychological Studies 2010; 6 (2): 25- 42.
25. Zarei H, Mirhashemi M, Sharifi H. [The Relationship between Thinking Styles and Academic Adjustment in Nursing Students]. Iranian Journal of Medical Education. 2012; 12 (3) : 160- 166. [Persian]
26. Noshadi S, Sheykholeslami R. [Relationship between class structure and adjustment to university: Mediating role of academic burnout]. Journal of Educational Psychology Studies 2016; 14 (25): 123- 152. [Persian]
ارسال پیام به نویسنده مسئول



XML   English Abstract   Print


Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

Rostami B, Ramazani Badr F, Armani kian A, Moein Z. The Relationship among Students' Perceptions of Learner Support System´s Quality with Academic Performance and Academic Adaptation in Zanjan University of Medical Sciences. RME 2019; 11 (3) :12-21
URL: http://rme.gums.ac.ir/article-1-841-fa.html

رستمی بهرام، رمضانی بدر فرهاد، آرمانی کیان علیرضا، معین زهرا، افشاری ناصر. رابطه بین دیدگاه دانشجویان از کیفیت سیستم‌های پشتیبانی از یادگیرنده با عملکرد تحصیلی و سازگاری دانشگاهی آنان . پژوهش در آموزش علوم پزشکی. 1398; 11 (3) :12-21

URL: http://rme.gums.ac.ir/article-1-841-fa.html



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
دوره 11، شماره 3 - ( 1398 ) برگشت به فهرست نسخه ها
پژوهش در آموزش علوم پزشکی Research in Medical Education