[صفحه اصلی ]   [Archive] [ English ]  
:: صفحه اصلي :: درباره نشريه :: آخرين شماره :: تمام شماره‌ها :: جستجو :: ثبت نام :: ارسال مقاله :: تماس با ما ::
بخش‌های اصلی
صفحه اصلی::
اطلاعات نشریه::
آرشیو مجله و مقالات::
برای نویسندگان::
برای داوران::
ثبت نام و اشتراک::
تماس با ما::
تسهیلات پایگاه::
بایگانی مقالات زیر چاپ::
::
جستجو در پایگاه

جستجوی پیشرفته
..
دریافت اطلاعات پایگاه
نشانی پست الکترونیک خود را برای دریافت اطلاعات و اخبار پایگاه، در کادر زیر وارد کنید.
..
ثبت شده در

AWT IMAGE

AWT IMAGE

..
سامانه جامع رسانه های کشور

..
:: دوره 11، شماره 4 - ( 1398 ) ::
جلد 11 شماره 4 صفحات 20-13 برگشت به فهرست نسخه ها
نگرش پزشکان هیئت علمی بالینی به تعهد حرفه ای: مطالعه موردی دانشگاه علوم پزشکی تهران
معظمه آقا محمدی ، اکرم هاشمی ، مژگان کاربخش ، مسلم بهادری ، فریبا اصغری*
مرکز تحقیقات اخلاق و تاریخ پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی تهران، ایران ، fasghari@tums.ac.ir
واژه‌های کلیدی: تعهد حرفه ای، هیئت علمی، دانشگاه، پزشکان
متن کامل [PDF 427 kb]   (743 دریافت)     |   چکیده (HTML)  (2898 مشاهده)
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: حرفه اي گري ، اخلاق پزشكي
متن کامل:   (1168 مشاهده)
مقدمه
توانمندی پزشک نه تنها به دانش پزشکی و قضاوت بالینی و مهارت او در انجام فرآیندهای طبی بلکه به اعتقاد و پایبندی او به تعهد حرفه­ ای نیز بستگی دارد (1). این تعهد از دیرباز در سوگندنامه­ های پزشکی منعکس شده بود اما توجه به نیازها و با تغییرات جدی که به لحاظ گسترش علم پزشکی و ورود تکنولوژی­ های مربوطه، در ارائه خدمات سلامت پیش آمده، ضـرورت توجه به تعـهد حـرفه‌ای پزشکی اهمـیت روز افزونی یافته است. تعهد حرفه­ ای مجموعه­ ای از ارزش ­ها، خصوصیات و رفتارهایی است که لازمه حفظ اعتماد عمومی به حرفه پزشکی است (2). اعتماد عمومی به یک حرفه نقش جدی در اثربخشی خدمات آن دارد. تعهد حرفه­ ای ارائه سرویس مناسب براساس نیاز بیمار و با رعایت ملاحظات انسانی را فراهم می­ آورد و در عین حال پاسخگویی به نیازهای سلامت جامعه را نیز در بر می­ گیرد. بدین منظور تعهد حرفه­ ای نگرش و رفتارهای متناسب و مورد انتظار در رابطه پزشکان و سایر کادر درمانی با بیماران و اجتماع را مورد توجه قرار می­ دهد (3). در ایران شاید برخلاف بسیاری کشورها، قبل از سازمان حرفه ­ای و انجمن­ های حرفه­ ای، این دانشگاه ­ها بودند که به مفهوم تعهد حرفه ­ای توجه نشان دادند. دانشگاه علوم پزشکی تهران از سال 1389 تعهد حرفه ­ای را یکی از هشت توانمندی ضروری دانش آموختگان پزشکی برشمرده شده است و به آموزش و ارزیابی فراگیران اهتمام ورزیده است (4).
مطالعات متعددی قابل پیش­ بینی بودن عملکرد حرفه­ ای پزشکان در آینده را در دوره تحصیل در دانشگاه را نشان داده ­اند (8-5) و لذا ضرورت توجه به تعهد حرفه­ ای در دوره آموزش پزشکی یک ضرورت تایید شده است. واضح است که آنچه در آموزش تعهد حرفه ­ای از اهمیت ویژه برخورداراست، حرفه ­ای بودن اساتید به عنوان مدرسین و نیز الگوهای عملی این موضوع می­ باشد (12-9). آموزش پنهان تعهد حرفه­ ای (Professionalism) در جهت مثبت یا منفی در تمام طول دوره پزشکی با الگوبرداری از اعضاء هیئت علمی در حال رویداد است. باور اعضای هیئت علمی به موضوع تعهد حرفه ­ای تاثیر قابل توجهی در ایجاد جو حرفه ­ای و آموزش رسمی یا غیررسمی رفتار حرفه ­ای در محیط آموزشی درمانی دارد و ارزیابی آن برای برنامه ­ریزی در اصلاح کوریکولوم نهان می­ تواند مفید باشد (13،14). برآورد نگرش اعضای هیات علمی در جنبه­ های مختلف حرفه ­ای به نوعی نیاز سنجی توانمندسازی اعضای هیات علمی است و کمک خواهد کرد تا نیاز به برنامه­ های توانمندسازی در پذیرش باورهای حرفه­ ای وجود دارد شناسایی شود. از آنجایی­ که وضعیت باور اعضای هیئت علمی در ایران در مورد این مفهوم مورد ارزیابی قرار نگرفته است (16-14). لذا این پژوهش به منظور بررسی نگرش اعضای هیئت علمی بالینی دانشکده‌ی پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران در خصوص تعهد حرفه­ ای انجام شد.
روش ­ها
این مطالعه توصیفی – مقطعی سال 1397 بر روی اعضای هیئت علمی گروه ­های آموزشی بالینی که در بیمارستان­ های دانشگاه علوم پزشکی تهران مشغول بکار هستند و مراقبت بیمار بستری را بر عهده دارند انجام گرفت. اعضای هیئت علمی که بیمار بستری در سرویس خود ندارند مانند متخصصین پزشکی هسته ­ای، طب فیزیکی و رادیولوژی وارد مطالعه نشدند. با فرض توزیع نرمال نمره نگرش اساتید، کل دامنه نمره سوالات (13-65) و قبول ضریب اطمینان 3، حجم نمونه 75 برآورد شدکه با توجه به احتمال ریزش 50 درصدی 150 نمونه در نظر گرفته شد. روش نمونه­ گیری به صورت لایه ­بندی شده (stratified) و متناسب با تعداد اساتید در 14 گروه بالینی و سپس متناسب با تعداد اساتید هر گروه در بیمارستان­ های مختلف انجام شد.
در مجموع 134 نفر از اعضای هیئت علمی در مطالعه شرکت کردند. پرسش­نامه‌ محقق­ ساخته خود ایفاء شامل مشخصات دموگرافیک و سوالات نگرش به شرکت­ کنندگان داده شد. سوالات نگرش توسط تیم تحقیق و مبتنی بر راهنمای رفتار حرفه ­ای دانشگاه و با مقیاس لیکرت پنج تایی از کاملاً موافقم تا کاملاً مخالفم تدوین شد. برای روایی محتوا در همه  حیطه­ های تعهد حرفه ­ای، گویه­ های نگرشی طراحی شد. جهت تعیین روایی پرسش­نامه به شیوه کمی، سوالات در اختیار 11نفر از صاحب نظران اعضای هیئت علمی اخلاق پزشکی قرار گرفت تا ارتباط و اهمیت سوالات را امتیاز­دهی کنند. نسبت روایی محتوا (Content Validity Ratio) و شاخص روایی محتوا (Content Validity Index) محاسبه شد. عدد قابل قبول CVR برای 11 نفر طبق جدول لاوشه، 59درصد بود که تمام سوالات CVR بالای این عدد داشتند. CVI برای 10 سوال 91 درصد و برای تمام 13سوال 81درصد بود.
به منظور تعیین پایایی پرسش­نامه آزمون- باز آزمون انجام شد. پرسش­نامه بین30 نفر از اعضای هیئت علمی به فاصله دو هفته توزیع گردید که از آن­ها 20 نفر همکاری در بازآزمون داشتند. برای تعیین پایایی از ضریب اسپیرمن و Marginal Homogeneity استفاده شد. براساس نتایج پایایی، دو سوال حذف و یک سوال اصلاح شد. پرسش­نامه نهایی شامل 21 سوال بود، به­ طوری­که 2 سوال در حوزه نوع دوستی، 3 سوال در تعالی، 3 سوال در عدالت، 3 سوال در احترام، 4 سوال در وظیفه ­شناسی، 6 سوال در مورد شرافت و درستی بود. شرکت­کنندگان برای همکاری در مطالعه آزاد بودند و کمیته اخلاق در پژوهش دانشکده پزشکی، پروپوزال طرح را به شماره 7811215013 مورد تایید قرار داد.
گزینه ­های لیکرت از یک تا 5 امتیاز داده شد. به گویه­ های مثبت امتیاز 5 برای پاسخ کاملاً موافق تا 1 برای کاملاً مخالف داده شد و به پاسخ گویه­ های معکوس به صورت معکوس این ترتیب امتیاز داده شد (تمام سوالات جز سوال­ های 4 و 6 و 15). مجموع امتیاز با جمع نمره سوالات و بصورت نمره از صفر تا 100 محاسبه شد. نمره نگرش به هر یک از حیطه ­های پروفشنالیسم نیز به همین صورت مجزا جمع زده شد و برای قابل قیاس بودن همگی به صورت نمره از صفر تا 100 استانداردسازی شد. تست کروسکال والیس در تعیین معنی­دار بودن ارتباط بین اجزای نگرش حرفه ­ای و گروه­ های آموزشی استفاده و در صورت معنی­دار بودن آزمون من ویتنی برای تعیین گروه­ های متفاوت به­ کار گرفته شد. آزمون ضریب همبستگی پیرسون به­ منظور تعیین رابطه بین سن و سنوات خدمت و میزان امتیازکسب شده از عنوان­های مختلف نگرش حرفه ­ای استفاده شد. سطح معنی­ داری آزمون­ ها 05/0 در نظر گرفته شد.
یافته­ ها
باتوجه به توزیع 200 پرسش­نامه و پاسخ 134 نفر مشارکت 67 درصد بود. مشخصات دموگرافیک اعضای شرکت ­کننده در جدول شماره یک آمده است. تعدادی از شرکت­ کنندگان احتمالاً به لحاظ اطمینان از محرمانگی اطلاعات، از تکمیل سوالات مشخصات دموگرافیک امتناع کردند. میانگین کلی امتیاز نگرش حرفه­ ای برای کل شرکت­ کنندگان 96/69 از 100 بود (جدول 1).


بیشترین میانگین نگرش مطلوب به سوالات 16 (دریافت پورسانت در ازای ارجاع به همکار) و 12 (دریافت مشاوره از همکار) بود و کمترین میزان نگرش مربوط به گویه ­های 14(همکاری تیمی پزشک و پرستار)، 3 (وظیفه بیمار به همکاری آموزشی در بیمارستان آموزشی) و 1 (صرف وقت برای شنیدن نگرانی­ های بیمار) و 17 (حق انتخاب بیمار توسط پزشک) بود (جدول 2).


یافته­ ها نشان داد که بین سن (47/0 =p، 042/0=r) و سنوات خدمت (14/0=p، 14/0=r) امتیاز کلی نگرش حرفه ­ای ارتباطی معنی ­داری وجود ندارد. اما بین گروه ­های آموزشی و نگرش حرفه­ ای ارتباط معناداری وجود داشت (جدول 3). همچنین نتایج نشان داد که تفاوت امتیاز نگرش حرفه ­ای در گروه روانپزشکی با گروه ­های اورولوژی (046/0=p)، جراحی (002/0=p)، زنان (001/0p<)، ارتوپدی (003/0=p) و داخلی (001/0P<) معنی­ دار است.

بحث و نتیجه ­گیری
نتایج این مطالعه حاکی از آن بود که نگرش حرفه ­ای اساتید پزشکی از وضعیت ایده ­آل فاصله قابل توجهی دارد. در شاخص­ های تعالی، شرافت و درستی و احترام به ترتیب در بالاترین حد و در شاخص­ های مربوط به نوع دوستی و  وظیفه­ شناسی در کم­ترین حد می­ باشد. این نتایج مشابه یافته­ های پژوهشی است که اخیراً در بین دستیاران طب اورژانس دانشگاه واشنگتن در ایالات متحده آمریکا انجام شده است. مطالعه Jauregui نشان داد که کم­ترین امتیاز در حیطه نوع دوستی و وظیفه و خدمات و بیشترین آن را در زمینه احترام به دیگران و صداقت و درستی می­ باشد (17). مطالعه Campbell و همکاران در سال 2007 بر روی 3504 پزشک متخصص در 6 رشته تخصصی شامل بیماری­ های قلب و عروق، جراحی، بیهوشی، اطفال، داخلی و پزشکان خانواده نشان داد که بیشترین ارزش ­گذاری و نگرش حرفه ­ای پزشکان در زمینه صداقت و درستی با بیماران است (18). لذا می­ توان نتیجه گرفت با توجه به این­که اعضای هیئت علمی بالینی مسئولیت بیشتری از نظر مراقبت بیمار دارند و همچنین دستیاران طب اورژانس نیز به عنوان خط اول خدمت­ دهندگان درمانی در سیستم سلامت بیمارستان مستقیماً وظیفه درمان و مدیریت بیماران را به عهده دارند، در نتیجه، افزایش مسئولیت مدیریت بیماران ارتباط معکوس با میزان نوع دوستی و همچنین رابطه مستقیم با میزان احترام به دیگران، صداقت و درستی دارد.  به ­طور کلی می­بایست آموزش و الگوسازی در زمینه حرفه ­ای گری پزشکی با تاکید و توجه بیشتری بر روی موضوع نوع دوستی و همدلی با بیماران شکل گیرد.
نتایج مطالعه حاضر حاکی از آن بود که ارتباطی بین سن و سنوات خدمت اساتید و میزان نگرش حرفه­ ای آن­ها وجود ندارد. نتایج مطالعه  Gronowskiنشان داد که بین نگرش حرفه ­ای اساتید و دستیاران پاتولوژی را در سه مرکز دانشگاهی بزرگ در ایالات متحده آمریکا تفاوت معنی­دار و سن و سنوات خدمت وجود ندارد و نتایج این مطالعه با یافته­ های مطالعه حاضر همخوانی دارد (19). برخلاف این یافته­ها مبنی بر عدم ارتباط سن و سنوات خدمت پزشکان، محققان دانشگاه واشنگتن، ارزش­گذاری بیشتری از سوی دستیاران طب اورژانس در سال ­های پایین­ تر نسبت به دستیاران فوق شان در زمینه­ های مختلفی از تعهد حرفه­ ای پزشکی گزارش شده است و تفاوت مشاهده شده است و محققان آن را به اهمیت کیفیت زندگی و تعادل کار و زندگی پزشکان در گذر زمان منسوب دانسته ­اند (17).
نتایج مطالعه حاضر نشان داد که اساتید روان­پزشکی بالاترین میزان نگرش حرفه ­ای و پس از آن به ترتیب گروه ­های نورولوژی، رادیوتراپی و قلب بیشترین امتیاز را کسب کردند. نتایج مطالعه حاضر گویای آن است که جایگاه نمره نگرش اساتید در گروه ­های مختلف در یک گستره وسیع 20 امتیازی پخش شده قرار دارد. متاسفانه در این مطالعه، به دلیل محدودیت حجم نمونه در برخی بیمارستان­ها تفاوت امتیاز در بیمارستان­ ها بررسی نشد.
از محدودیت­ هایی مطالعه حاضر می ­توان گفت هرچند سوالات بی­نام بود و پاسخ به آن­ها تاثیری بر سرنوشت شرکت ­کنندگان نداشت اما ممکن است پاسخ شرکت ­کنندگان همچنان تا حدی میل به هنجار داشته باشند و پاسخ ­ها نگرش افراد را بهتر از حد واقعی برآورد کند. به بیان دیگر انسان ­ها تمایل دارند حتی اگر از محرمانگی پاسخ­ ها اطمینان داشته باشند، ایده ­آل­های اجتماعی را به عنوان نگرش خود اعلام کنند. مشکل دیگر این مطالعه محدودیت سوالات در هر یک از حیطه ­های تعهد حرفه ­ای بود. پرسش­ نامه به لحاظ حفظ قابلیت اجرا شامل 2 تا 6 سوال در هر حیطه بود و کمبود سوالات امکان قضاوت دقیق در مورد برتری نگرش در یک حیطه نسبت به حیطه­ های دیگر را مخدوش و غیرقطعی می­ سازد و به ­همین دلیل از انجام آنالیز بین گروه ­ها در امتیاز نگرش نسبت به حیطه­ های تعهد حرفه ­ای اجتناب شد.
این مطالعه در مجموع برآوردی نه چندان مطلوب از وضعیت نگرش حرفه ­ای اعضای هیات علمی را ارائه داد که ضرورت برنامه ­ریزی و مداخله برای ارتقاء نگرش حرفه ­ای خصوصاً در حوزه نوع دوستی و وظیفه­ شناسی در اعضای هیات علمی را نشان می ­دهد. با توجه به نقش مهمی که اعضای هیات علمی به صورت نقش الگویی برای شکل ­گیری هویت حرفه­ ای در فراگیران دارند، برنامه ­ریزی مداخلاتی برای اصلاح باورهای نادرست می­ تواند در بهبود آموزش غیررسمی تعهد حرفه ­ای به فراگیران موثر باشد. پیشنهاد می ­شود بررسی­ های تکمیلی از جمله مصاحبه و بیان تجربیات پزشکان در زمینه تعهد حرفه­ ای و مسایل مربوطه، برای درک بهتر عوامل موثر بر این باورها و مداخله مورد نیاز انجام شود.
قدردانی
این کار حاصل پایان­ نامه مقطع دکتری حرفه­ای پزشکی عمومی در دانشگاه علوم پزشکی تهران با کد8711215013 می­ باشد. از اعضای هیات علمی بالینی که با همکاری خود اجرای این پژوهش را میسر ساختند نیز کمال تشکر و قدردانی را داریم.



 
فهرست منابع
1. Dorsey LL, Kelly PV, Luetkemeyer PB, Lojovich JM. Use of an Academic Professional Behavior Assessment and Intervention to Promote Professional Socialization. Journal of allied health 2018; 47 (3): 210- 9.
2. Working Party of the Royal College of Physicians. Doctors in society. Medical professionalism in a changing world. Clin Med (Lond) 2005; 5(6 Suppl 1): S5- 40.
3. Nasca TJ. Professionalism and its implications for governance and accountability of graduate medical education in the United States. Jama 2015; 313 (18): 1801- 2. [DOI:10.1001/jama.2015.3738]
4. Masoomi R, asghari F, mirzazade A. What is medical professionalism and how should we teach it?. jmed 2018; 13 (3): 176- 193.
5. Papadakis MA, Teherani A, Banach MA, Knettler TR, Rattner SL, Stern DT, Veloski JJ, Hodgson CS. Disciplinary action by medical boards and prior behavior in medical school. New England Journal of Medicine 2005; 353 (25): 2673- 82. [DOI:10.1056/NEJMsa052596]
6. Plack MM. Unprofessional behavior in medical school is associated with subsequent disciplinary action by a state medical board. Journal of Physical Therapy Education 2004; 18 (2): 93. [DOI:10.1097/00001416-200407000-00018]
7. Papadakis MA, Hodgson CS, Teherani A, Kohatsu ND. Unprofessional behavior in medical school is associated with subsequent disciplinary action by a state medical board. Academic Medicine 2004; 79 (3): 244- 9. [DOI:10.1097/00001888-200403000-00011]
8. Papadakis MA, Arnold GK, Blank LL, Holmboe ES, Lipner RS. Performance during internal medicine residency training and subsequent disciplinary action by state licensing boards. Annals of Internal Medicine 2008; 148 (11): 869- 76. [DOI:10.7326/0003-4819-148-11-200806030-00009]
9. Kebede S, Gebremeskel B, Yekoye A, Menlkalew Z, Asrat M, Medhanyie AA. Medical professionalism: perspectives of medical students and residents at Ayder Comprehensive and Specialized Hospital, Mekelle, Ethiopia- a cross- sectional study. Adv Med Educ Pract 2018; 9: 611- 619. [DOI:10.2147/AMEP.S164346]
10. Levine MP. Role models' influence on medical students' professional development. AMA J Ethics 2015; 17 (2): 142- 6. [DOI:10.1001/virtualmentor.2015.17.2.jdsc1-1502]
11. Riley S, Kumar N. Teaching medical professionalism. Clinical Medicine 2012; 12 (1): 9- 11. [DOI:10.7861/clinmedicine.12-1-9]
12. Haider SI, Snead DR, Bari MF. Medical students' perceptions of clinical teachers as role model. PloS one 2016; 11 (3): e0150478. [DOI:10.1371/journal.pone.0150478]
13. Birden H, Glass N, Wilson I, Harrison M, Usherwood T, Nass D. Teaching professionalism in medical education: a Best Evidence Medical Education (BEME) systematic review. BEME Guide No. 25. Medical teacher 2013; 35 (7): e1252- e66. [DOI:10.3109/0142159X.2013.789132]
14. Padash L, Sanagoo A, Jouybari L, Mobasheri E. [The perspectives of the faculty members, medical interns and residents of obstetrics and gynecology ward about influencing factors of professional ethics development in practice]. Iranian Journal of Obstetrics 2017; 20 (5): 39- 47. [Persian]
15. Allami A, Mohammadi N, Shirazi M. [Faculty members experience about teaching of medical professionalism in Qazvin University of medical sciences]. Research in Medical Education 2015; 7 (2): 1- 1.[Persian] [DOI:10.18869/acadpub.rme.7.2.1]
16. Kalantary S, Chehrehgosha M, Shirazi N, Behmadi M, Araghian Mojarad F, Jouybari L. Training Professionalism Using Hidden Curriculum in an Internship Course: Account of Experiences of Undergraduate Students of Surgical Technology. Strides Dev Med Educ 2018; 15 (1): e65704. [DOI:10.5812/sdme.65704]
17. Jauregui J, Gatewood MO, Ilgen JS, Schaninger C, Strote J. Emergency Medicine Resident Perceptions of Medical Professionalism. Western Journal of Emergency Medicine 2016; 17 (3): 355. [DOI:10.5811/westjem.2016.2.29102]
18. Campbell EG, Regan S, Gruen RL, Ferris TG, Rao SR, Cleary PD, et al. Professionalism in medicine: results of a national survey of physicians. Annals of Internal Medicine 2007; 147 (11): 795- 802. [DOI:10.7326/0003-4819-147-11-200712040-00012]
19. Gronowski AM, McGill MR, Domen RE. Professionalism in residency training: A compilation of desirable behaviors and a case- based comparison between pathologists in training and practice. Academic pathology 2016; 3: 2374289516667509. [DOI:10.1177/2374289516667509]
ارسال پیام به نویسنده مسئول



XML   English Abstract   Print


Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

Aghamohammadi M, Hashemi A, Karbakhsh M, Bahadori M, Asghari F. Clinical faculty membersُ attitude toward Medical Professionalism: A case study of Tehran University of Medical Sciences. RME 2019; 11 (4) :13-20
URL: http://rme.gums.ac.ir/article-1-778-fa.html

آقا محمدی معظمه، هاشمی اکرم، کاربخش مژگان، بهادری مسلم، اصغری فریبا. نگرش پزشکان هیئت علمی بالینی به تعهد حرفه ای: مطالعه موردی دانشگاه علوم پزشکی تهران. پژوهش در آموزش علوم پزشکی. 1398; 11 (4) :13-20

URL: http://rme.gums.ac.ir/article-1-778-fa.html



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
دوره 11، شماره 4 - ( 1398 ) برگشت به فهرست نسخه ها
پژوهش در آموزش علوم پزشکی Research in Medical Education