[صفحه اصلی ]   [Archive] [ English ]  
:: صفحه اصلي :: درباره نشريه :: آخرين شماره :: تمام شماره‌ها :: جستجو :: ثبت نام :: ارسال مقاله :: تماس با ما ::
بخش‌های اصلی
صفحه اصلی::
اطلاعات نشریه::
آرشیو مجله و مقالات::
برای نویسندگان::
برای داوران::
ثبت نام و اشتراک::
تماس با ما::
تسهیلات پایگاه::
بایگانی مقالات زیر چاپ::
::
جستجو در پایگاه

جستجوی پیشرفته
..
دریافت اطلاعات پایگاه
نشانی پست الکترونیک خود را برای دریافت اطلاعات و اخبار پایگاه، در کادر زیر وارد کنید.
..
ثبت شده در

AWT IMAGE

AWT IMAGE

..
سامانه جامع رسانه های کشور

..
:: دوره 10، شماره 3 - ( 1397 ) ::
جلد 10 شماره 3 صفحات 77-67 برگشت به فهرست نسخه ها
ارتباط ابعاد طراحی آموزشی- انگیزشی کلر با ویژگی‌های جمعیت شناختی در دانشجویان پزشکی مقطع علوم‌پایه پزشکی
شهرزاد سراوانی ، حسن میرزاحسینی* ، مجید ضرغام حاجبی
گروه روانشناسی بالینی، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران ، Mirzahoseini.hasan@yahoo.com
واژه‌های کلیدی: طراحی آموزشی، انگیزه تحصیلی، ویژگی های جمعیت شناختی، دانشجویان پزشکی
متن کامل [PDF 465 kb]   (898 دریافت)     |   چکیده (HTML)  (4050 مشاهده)
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: روانشناسي تربيتي
متن کامل:   (2806 مشاهده)
مقدمه

روان­شناسان به دلیل ارتباط موثر انگیزش با یادگیری، مهارت و رفتار، توجه به انگیزش را بیش از پیش ضروری  می­ دانند (۱). درصورت فقدان انگیزش پرجاذبه ­ترین و سودمندترین آموزش ­ها بی نتیجه و بی­ حاصل خواهد بود (۲). انگیـزش فراگیـران یکی از مؤثرتریـن و مغفول­تریـن عوامل درکارایی برنامه ­های آموزشی است. طراحی آموزشی هر قدر کامل باشد، درصورتی که از مسائل انگیزشی در آن غفلت شده باشد مؤثر و کارساز نخواهد بود (۳). بسیاری از محققان کمبود و یا فقدان انگیزش را از موانع بزرگ در موفقیت مطرح   کرده ­اند (۴) و برخی از آن­ها از انگیزش به عنوان ابزار اساسی تنظیم رفتار نام برده ­اند (۵). به علاوه تحقیقات نشان داده است که عواملی از قبیل خودکارآمدی و تخصص اساتید (۶)، حمایت اجتماعی آنان (۷)، افزایش عملکرد تحصیلی (۸)، مفید واقع شدن حرفه در زندگی فردی (9)، تلفیق یادگیری الکترونیکی در آموزش (۱۰)، متغیرهای جمعیت شناختی مانند شغل والدین (۱۱) و دانش و محتویات علمی، در ایجاد و افزایش انگیزش فراگیران موثر هستند (1۲).
پروین (۲۰۱۴) نیز انگیزش را یکی از مهم ­ترین عوامل موثر در یادگیری می­ داند و آن را به عواملی مانند شخصیت و توانایی فراگیران، ویژگی­ های تکالیف، مشوق ­ها و عوامل محیط آموزشی وابسته می ­داند (1۳). برخی از محققان از عوامل موثری مانند ویژگی­ه ای شخصیتی، سن، جنسیت در انگیزش فراگیران نام برده ­اند (1۴). شناخت این عوامل مزایای زیادی در طراحی آموزشی دارد. طراحی آموزشی انگیزشی، رویکردی نظام ­مند برای شناخت، کاربرد و اجرای عوامل انگیزشی موثر در محیط یادگیری است که در سال 1983 میلادی توسط کلر ارائه گردید. کلر یک الگوی کاربردی برای طراحی آموزش ارائه داده است که در آن به ایجاد، تقویت و ارتقای انگیزش فراگیر تاکید بسیار کرده است. کلر در طراحی آموزشی انگیزشی خود، نظریه ­ها و راهبردهای انگیزشی را با طراحی آموزشی تلفیق کرده و یک رویکردی کاربردی را شکل داده که موجب تلاش بیشتر یادگیرندگان برای رسیدن به اهداف آموزشی  می­ گردد. چهار جزء علاقه، ارتباط، اطمینان و رضایت از اجزای اصلی این طراحی آموزشی انگیزشی است که کلر معتقد بود که اگر این چهار جزء در طراحی آموزشی لحاظ شود سبب ایجاد انگیزش و در نتیجه یادگیری در فراگیر می­ شود. برای طراحی این الگو، ابتدا باید مشکل و یا انگیزش تجزیه و تحلیل شود و مشخص شود که آیا مشکل مربوط به فراگیر است یا مربوط به آموزش است و سپس برنامه­ ریزان آموزشی راهبردهای انگیزشی را در چهار دسته طراحی نمایند. طراحی باید به گونه ­ای انجام پذیرد که در بُعد علاقه، کنجکاوی و توجه فراگیر را برانگیخته و حفظ نماید. هم­چنین طراحان آموزشی باید در بُعد ارتباط، محتوای آموزشی را با نیازها و انگیزش ­ها مرتبط نمایند و در بُعد اطمینان، انتظار رسیدن به موفقیت را در فراگیر تقویت نمایند و در بُعد رضایت، تقویت کننده­ های درونی و بیرونی را در فراگیر فعال نماید تا احساس رضایت در او حاصل گردد (۱۵). الگوی طراحی آموزشی انگیزشی کلر تنها الگوی جامع و منسجم است که انگیزش را تحت تاثیر ویژگی ­های فردی، محیطی و مواد یادگیری می­ داند (۱۶).
در زمینه بررسی انگیزش و عوامل مرتبط و تاثیرگذار بر آن، تحقیقات زیادی انجام گرفته است. در پژوهشی که ناصح و همکاران (1396) انجام دادند به این نتیجه رسیدند که انگیزش تحصیلی اکثریت دانشجویان در سطح متوسط بوده و با جنسیت، تحصیلات پدر و مادر و آینده شغلی ارتباط معنی‌دار دارد. آنان نشان دادند که انگیش تحصیلی در دختران به‌طور معنی‌داری بیشتر از پسران بود ولی ارتباط معنی­ داری بین انگیزش تحصیلی و وضعیت اقتصادی خانواده وجود ندارد (1۷). در مطالعه ­ای که سلطانی عربشاهی و همکاران (1392) انجام دادند به این نتیجه رسیدند که عوامل انگیزشی مرتبط با مولفه­ ی ارتباط در دختران دانشجو نقش مهم‌تری در افزایش انگیزش آن­ها برای یادگیری، نسبت به پسران دارد (1۸).   همچنین نتایج مطالعه­ی رودباری و همکاران (۱۳۸۹) نشان داد که جنس، مقطع تحصیلی و دانشکده از جمله عوامل مؤثر بر پیشرفت تحصیلی است (1۹).
از آنجایی که روابط متقابل انگیزش و ویژگی ­های جمعیت شناختی دانشجو در رفتار یادگیرنده­ ی دانشگاهی موثر است به ­طوری که موفقیت تحصیلی وی را تحت­ الشعاع خود قرار می­ دهد. و از طرفی به کارگیری نتایج حاصل از مطالعه­ ی حاضر می­ تواند در ارتقای برنامه آموزشی، بهبود یادگیری دانشجویان و ارتقای کیفیت آموزشی دانشجویان موثر باشد، لزوم انجام این پژوهش بیش از پیش ضروری به نظر می ­رسد. شناخت علمی روابط متقابل ویژگی­ های جمعیت شناختی دانشجو و انگیزش تحت الگوی آموزشی انگیزشی کلر سبب کاربردی­ تر شدن برنامه­ های آموزشی و برقراری ارتباط منطقی بین دانشگاه ­ها و بازار کار به­ منظور استفاده بهینه ازفارغ ­التحصیلان (که از اهداف دانشگاه­ های نسل سوم است) شده است که باعث اهمیت ویژه ­ی این پژوهش شده است (1۹). همچنین با توجه به معاصر بودن الگوی آموزشی انگیزشی کلر، تاکنون مطالعاتی پیرامون ارتباط مولفه ­های طراحی آموزشی انگیزشی کلر با متغیرهای جمعیت شناختی انجام نشده تا مسئولان آموزشی بتوانند از نتایج حاصل از آن در برنامه ­ریزی­ های آموزشی و تجدید نظر معیارهای گزینش دانشجو استفاده کنند؛ از این رو این مطالعه سعی در پر کردن این خلاء پژوهشی دارد. لذا محقق بررسی ارتباط مولفه­ های طراحی آموزشی انگیزشی با متغیرهای جمعیت­ شناختی را هدف قرار داده است و از طرفی چون دانشجویان پزشکی به عنوان پزشکان و درمان­گران آینده نقش مهمی در نظام سلامت کشور ایفاء خواهند نمود، پژوهشگر بر آن شد تا گروه نمونه خود را از بین دانشجویان پزشکی مقطع علوم پایه دانشگاه علوم پزشکی ایران انتخاب نماید. درنهایت این مطالعه برای پاسخ به سوال ”آیا بین ویژگی­های جمعیت شناختی دانشجویان پزشکی با ابعاد انگیزش کلر ارتباط معنی ­دار وجود دارد؟” طراحی و اجرا شد.
روش ­ها  
این مطالعه توصیفی- تحلیلی از نوع همبستگی است. جامعه آماری شامل 1025 دانشجوی پزشکی مقطع علوم پایه اعم از دانشکده پزشکی و پردیس بین­ الملل دانشگاه علوم پزشکی ایران در سال تحصیلی 97-1396 بود که تعداد ۴01 نفر از دانشجویان پزشکی مقطع علوم پایه دانشگاه علوم پزشکی ایران به ­عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند. برای تعیین حجم نمونه در سطح اطمینان 95 درصد و توان آزمون 80 درصد و با فرض این که ضریب همبستگی روابط متقابل عوامل موثر در مدل آموزشی کلر در دانشجویان پزشکی برای معنی ­دار شدن ارتباط بین متغیرها از لحاظ آماری 25/0 r= باشد (18)، محقق پس از مقدارگذاری در فرمول زیر حجم نمونه را 354 واحد برآورد کرد که وی با توجه به روش نمونه­ گیری طبقه ­ای خوشه­ ای حجم نمونه را به 401 واحد رساند.
سپس واحدهای نمونه به­ صورت طبقه­ ای خوشه­ ای انتخاب شدند، به این ترتیب که ابتدا اطلاعات مربوط به تعداد کلاس ­های علوم پایه سه سال ورودی 94، 95 و 96 از دانشکده پزشکی و پردیس بین ­الملل دریافت شد. سپس با توجه به این­ که در هر سال ورودی رشته پزشکی ۸ کلاس موجود بود؛ ۳ کلاس از ۶ کلاس دانشکده پزشکی و یک کلاس از دو کلاس پردیس بین ­الملل با استفاده از قرعه ­کشی به ­صورت تصادفی ساده به ­عنوان نمونه مطالعه انتخاب شدند. معیارهای ورود به نمونه شامل: اشتغال به تحصیل و معیارهای خروج از نمونه شامل: اخراج، انصراف، عدم مراجعه دانشجو برای ثبت نام، داشتن ملیتی غیر از ملیت ایرانی یا انصراف وی از ادامه­ ی شرکت در پژوهش در هر مرحله از پژوهش بود. پس از اخذ رضایت­ نامه کتبی از افراد تحت مطالعه و رعایت چهارچوب مقررات آموزشی و اداری، پرسشنامه­ ها بین کلیه دانشجویان کلاس­ های منتخب توزیع گردید و پژوهشگر پس از بیان اهداف پژوهش و اطمینان دادن از محرمانه بودن اطلاعات پرسشنامه­ها، در مورد ابزار گردآوری اطلاعات، توضیحات لازم را به دانشجویان ارائه و در نهایت ۴۰۱ پرسشنامه­ تکمیل شده در همان روز از واحدهای مورد پژوهش جمع­آوری شد.
نرمال بودن توزیع داده ­ها با آزمون کولموگروف- اسمیرنوف بررسی شد که نتایج آزمون نشان داد که مولفه ­های طراحی آموزشی انگیزشی کلر دارای توزیع نرمال می ­باشد. همچنین مولفه­ های طراحی آموزشی انگیزشی کلر در ورودی­ های متفاوت دانشجویان تفاوتی با هم نداشتند؛ لذا محقق از آزمون t مستقل برای بررسی ارتباط مولفه­ های طراحی آموزشی انگیزشی کلر با متغیرهای جنسیت، وضعیت شغلی مادر، وضعیت محل سکونت، وضعیت اقتصادی استفاده کرد و از آزمون تحلیل واریانس یک­راه ه برای بررسی ارتباط مولفه­ های طراحی آموزشی انگیزشی با متغیرهای تحصیلات مادر و تحصیلات پدر استفاده کرد. همچنین محقق برای جمع ­آوری داده­ ها از فرم اطلاعات جمعیت شناختی و پرسشنامه انگیزشی کلر استفاده کرد.
با توجه به معاصر بودن الگوی آموزشی انگیزشی کلر، محقق برای بررسی ابعاد انگیزش دانشجویان پزشکی مقطع علوم پایه  دانشگاه علوم پزشکی ایران در محیط آموزشی، از پرسشنامه پایا و روا  براساس مدل انگیزشی کلر استفاده کرد. این پرسشنامه دارای 20 سوال است که انگیزه­ ی فراگیر در محیط آموزشی را در ۴ مولفه ­ی علاقه، ارتباط، انتظار و رضایت   اندازه­ گیری می­ کند به نحوی که هر مولفه توسط ۵ سوال امتیازبندی می ­شود. امتیازبندی سوالات در هر 4 مولفه براساس طیف لیکرت 5 درجه­ ای از کاملاً موافقم تا کاملاً مخالف می­ باشد به گونه ­ای که امتیاز ۵ به گزینه­ ی کاملاً موافقم و امتیاز ۱ به گزینه کاملاً مخالفم تعلق می­ گیرد. روایی پرسشنامه با روایی محتوایی و پایایی آن با بازآزمون به فاصله 10 روز و با (001/0P=، 89/0r=) و همسانی درونی آن با آلفای کرونباخ با 83/0 توسط سلطانی عربشاهی و همکاران (1392)  تایید گردیده است (18).
همچنین محقق جهت بررسی پایایی پرسشنامه از روش بازآزمون استفاده کرد به ­طوری­که ۲۹ نفر از افراد نمونه به­ صورت تصادفی ساده انتخاب شدند. پرسشنامه ابتدا توسط این دانشجویان تکمیل و پس از سه هفته مجدداً در اختیار آنان قرار گرفت. مقدار همبستگی بین آیتم ­ها با استفاده از بازآزمون برای پرسشنامه ­ی انگیزش کلر 78/0 (۰۰۱p<) به دست آمد که پایایی این پرسشنامه را مورد تایید قرار داد. برای تایید همسانی درونی، آلفای کرونباخ برابر با  مقدار 858/0 حاصل شد. فرم اطلاعات جمعیت شناختی: شامل جنسیت، وضعیت محل سکونت، تحصیلات پدر، تحصیلات مادر، وضعیت اقتصادی خانواده و وضعیت شغلی مادر بود. برای تجزیه و تحلیل داده ­ها، ابتدا داده ­ها در نرم ­افزار آماریSPSS.Ver.22 وارد شد و سپس مورد پالایش قرار گرفت. برای توصیف و تحلیل داده­ ها با روش­ های آمار توصیفی (جداول توزیع فراوانی) به وصف داده ­ها پرداخته شد.
برای پاسخ به سوال "آیا بین ویژگی­ های جمعیت شناختی دانشجویان پزشکی با ابعاد انگیزش ارتباط معنی­ دار وجود دارد؟" ابتدا با استفاده از آزمون پارامتریک t مستقل وجود یا عدم وجود ارتباط معنی­داری بین مولفه­ های طراحی آموزشی انگیزشی با متغیرهای جنسیت، محل سکونت، وضعیت شغلی مادر و وضعیت اقتصادی بررسی و سپس برای بررسی وجود یا عدم وجود ارتباط معنی­داری بین مولفه­ های طراحی آموزشی انگیزشی با متغیرهای تحصیلات پدر و تحصیلات مادر از آزمون پارامتریک t مستقل استفاده شد. از آمار استنباطی (آزمون پارامتریک آنالیز واریانس یک­طرفه و آزمون t مستقل) داده­ها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. جهت انجام کلیه آزمون ­ها خطا ۵ درصد (سطح اطمینان ۹۵ درصد) درنظر گرفته شد.
یافته ­ها
از مجموع 401 نفر افراد تحت مطالعه، تعداد 150 نفر (4/37 درصد) ورودی سال 1394 و تعداد 151 نفر (درصد) نفر ورودی سال 1395 و  تعداد 100 نفر (9/24 درصد) ورودی سال 1396 بودند. جدول شماره یک نشان می­دهد که دانشجویان با جنسیت زن (8/56 درصد)، مجرد (3/97 درصد)، دارای پدران با تحصیلات فوق لیسانس و بالاتر (8/48 درصد) و دارای مادران شاغل (2/53 درصد) با تحصیلات کاردانی و کارشناسی (3/38 درصد) بیشترین افراد تحت مطالعه را تشکیل داده بودند. از نظر محل سکونت در مجموع تعداد 186 نفر (5/46 درصد) ساکن شهر تهران و 214 نفر (5/53) ساکن غیرتهران بودند. همچنین میانگین و انحراف معیار نمره انگیزش در کل دانشجویان پزشکی در مولفه ­های علاقه 25/19±90/3، ارتباط 80/20±57/3، انتظار 98/18±84/3 و رضایت 87/20±44/3 بود.

بررسی ارتباط مولفه ­های طراحی آموزشی انگیزشی با جنسیت نشان داد که میانگین و انحراف معیار نمره مولفه­ ی رضایت طراحی آموزشی انگیزشی در گروه دانشجویان زن پردیس بین ­الملل 55/21±436/2 از کل گروه­ های دانشجویان پزشکی تحت مطالعه بیشتر بود ولیکن آزمون پارامتریک t مستقل، تفاوت معنی­ داری بین مولفه­ های طراحی آموزشی انگیزشی با جنسیت (زن و مرد) دانشجویان پزشکی تحت مطالعه مشاهده نشد (جدول 2).
همچنین بررسی ارتباط مولفه ­های طراحی آموزشی انگیزشی با وضعیت محل سکونت نشان داد که میانگین و (انحراف معیار) نمره مولفه­ی رضایت در بین دانشجویان ساکن شهر غیرتهران پردیس بین ­الملل 07/22±523/2 از کل گروه ­های دانشجویان پزشکی تحت مطالعه بیشتر بود. ولیکن آزمون پارامتریک t مستقل در جدول شماره دو تفاوت معنی­ داری را بین مولفه ­های طراحی آموزشی انگیزشی با وضعیت محل سکونت (ساکن شهر تهران، ساکن شهر غیرتهران) دانشجویان پزشکی تحت مطالعه نشان نداد (علاقه 376/0p=؛ ارتباط 606/0p=؛ انتظار 161/0p=؛ رضایت 591/0p=).
به همین ترتیب بررسی ارتباط مولفه ­های طراحی آموزشی انگیزشی با تحصیلات مادر نشان داد که میانگین و انحراف معیار نمره رضایت در بین دانشجویان پردیس بین­ الملل با مادران دارای تحصیلات کاردانی و کارشناسی 83/21±902/2 از کل گروه­های دانشجویان پزشکی تحت مطالعه بیشتر بود اما آزمون پارامتریک تحلیل واریانس یک راهه تفاوت معنی­داری را بین مولفه­ های طراحی آموزشی انگیزشی برحسب تحصیلات مادر (زیردیپلم، کاردانی و کارشناسی، کارشناسی ارشد و بالاتر) دانشجویان پزشکی نشان نداد (جدول 2).
درنهایت بررسی ارتباط مولفه ­های طراحی آموزشی انگیزشی کلر با وضعیت شغلی مادر نشان داد که میانگین و انحراف معیار نمره رضایت در بین دانشجویان پردیس بین ­الملل که مادران آنان شاغل بودند  40/21±408/2 از کل گروه­ های دانشجویان پزشکی تحت مطالعه بیشتر بود ولیکن آزمون پارامتریک t مستقل تفاوت معنی­داری را بین مولفه ­های طراحی آموزشی انگیزشی برحسب وضعیت شغلی مادر (شاغل، خانه­دار) دانشجویان پزشکی نشان نداد (جدول 2).
یافته­ها در بررسی ارتباط مولفه­های طراحی آموزشی انگیزشی با وضعیت اقتصادی در مطالعه حاضر نشان داد که میانگین و انحراف معیار نمره رضایت در بین دانشجویان پردیس بین­الملل با وضعیت اقتصادی متوسط و ضعیف 00/22±243/4 از کل گروه­های دانشجویان پزشکی تحت مطالعه بیشتر بود. آزمون t مستقل نشان داد که بین نمره مولفه­های طراحی آموزشی انگیزشی کلر با وضعیت اقتصادی (خوب، متوسط و ضعیف) دانشجویان پزشکی تحت مطالعه ارتباط معنی­داری وجود           ندارد (جدول 2).
هم­چنین بررسی ارتباط مولفه­های طراحی آموزشی انگیزشی با تحصیلات پدر نشان داد که میانگین و انحراف معیار نمره رضایت در بین دانشجویان پردیس بین­الملل با پدران دارای تحصیلات کاردانی و کارشناسی 77/21±636/2 از کل     گروه­های دانشجویان پزشکی تحت مطالعه بیشتر بود ولیکن آزمون پارامتریک تحلیل واریانس یک راهه تفاوت معنی­داری را بین مولفه­ های طراحی آموزشی انگیزشی برحسب تحصیلات پدر (زیردیپلم، کاردانی و کارشناسی، کارشناسی ارشد و بالاتر) دانشجویان پزشکی نشان نداد (جدول 3).

یافته ­ها نشان داد که بین ویژگی­ های جمعیت شناختی دانشجویان پزشکی با ابعاد انگیزش ارتباط معنی ­داری وجود ندارد. همچنین جدول شماره چهار نشان می­ دهد که بین مولفه ­های انگیزش همبستگی بالایی وجود ندارد و هر کدام از مولفه­ها، بعد خاصی از انگیزش را می­ سنجد (001/0P<).

بحث و نتیجه گیری

یافته­ های این مطالعه نشان داد که ارتباطی بین ابعاد طراحی آموزشی انگیزشی کلر با متغیرهای جمعیت شناختی وجود ندارد. نتایج مطالعه رمضانی و همکاران (1388) تحت عنوان "بررسی میزان انگیزش تحصیلی و عوامل مرتبط با آن در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی زابل در سال 1388" به این نتیجه رسیدند که بین انگیزش تحصیلی و مشخصات جمعیت شناختی از قبیل جنس، سن، وضعیت تاهل و وضعیت محل سکونت ارتباط معنی­ داری وجود ندارد که با یافته های مطالعه حاضر همسو است (۲0). همچنین نتایج مطالعه پیرزهی و بهروان (1391) در تحقیقی با عنوان عوامل جامعه شناختی موثر بر میزان انگیزش تحصیلی دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد نشان داد که که پایگاه اجتماعی اقتصادی اثر معکوس بر انگیزش تحصیلی دارد که با نتایج مطالعه حاضر مغایرت دارد (21).
یافته­ های مطالعه حاضر نشان داد که تفاوت معنی­ داری بین مولفه ­های طراحی آموزشی انگیزشی با جنسیت (زن و مرد) دانشجویان پزشکی وجود ندارد که با یافته­ های مطالعه پیرزهی و بهروان هم­راستاست (21).
نتایج مطالعه حاضر حاکی از آن بود که بین مولفه­ های طراحی آموزشی انگیزشی با تحصیلات مادر (زیردیپلم، کاردانی و کارشناسی، کارشناسی ارشد و بالاتر) دانشجویان پزشکی تفاوت معنی­داری وجود ندارد. اکبری  در مطالعه خود نیز بین تحصیلات مادر با هیچ­کدام از مولفه­ های انگیزش پیشرفت (هرمنس) در دانشجویان تفاوت معنی­­ داری مشاهده نکرد (1۱) که با یافته­ های مطالعه حاضر همخوانی دارد.
یکی از ویژگی­ های فردی موثر در انگیزش دانشجویان که به آن پرداخته شد میزان تحصیلات والدین در رابطه با انگیزش دانشجویان بود که به ­عنوان امری غیر قابل اجتناب است که محقق در مطالعه حاضر رابطه معنی ­داری بین آن­ها مشاهده نکرد ولی نتایج سایر تحقیقات نشان داده است که والدینی که دارای سطح تحصیلات بالاتری هستند از فرزندان خود نیز چنین انتظاری خواهند داشت که به سطح تحصیلات بالاتر برسند. بنابراین الگوی بهتری برای آنان محسوب خواهند شد؛ به نحوی که این امر به­ طور ناخودآگاه در فرزندان این حس را ایجاد خواهد کرد تا هم­چون والدین خود تلاش و کوشش بیشتری کرده و عملکرد موفق ­تری را نشان دهند (2۲). عباس­زاده و همکاران (۱۳۸۷) نیز در مطالعه ­ای با عنوان بررسی عوامل اجتماعی فردی موثر بر انگیزش تحصیلی در دانش­آموزان مقطع متوسطه به این نتیجه رسیدند که بین تحصیلات والدین و انگیزش تحصیلی رابطه معنی ­داری وجود دارد که این نتایج مغایر با نتایج پژوهش حاضر است (۲۳). به نظر می­ رسد علت مغایر بودن نتایج بدین­ گونه قابل توجیه باشد که بی­ سوادی و کم ­سوادی والدین می ­تواند در دوران قبل از دانشگاه مانعی برای انگیزه ادامه تحصیل باشد ولی در دوران دانشگاهی این عامل مانع کمتری در انگیزش تحصیلی ایجاد کند. در توجیه ارتباط این دو متغیر در دوران قبل از دانشگاه، چنین به نظر می­رسد که گویی والدین با تحصیلات بالا دارای نگرش غیرمستبدانه هستند و با اتخاذ روش­های صحیح تربیتی رفتار استقلال­ طلبانه، فرزندان خود را از همان کودکی مورد تشویق قرار می­دهند و از شیوه­های افزایش انگیزش و افزایش خودمختاری در تربیت کودک سود می ­برند.
در مورد مغایر بودن نتایج ارتباط بین وضعیت اقتصادی و انگیزش تحصیلی چنین به نظر می ­رسد که با وجودی که وضعیت اقتصادی خوب، محیط حمایت کننده­ای را تشکیل

می­ دهد که در آن افراد ترغیب می­ شوند تا هدف­شان را تعیین کرده و رفتارهایشان را هدایت کنند ولیکن گویی امروزه عدم ارتباط بین انگیزش و وضعیت اقتصادی حکایت از آن دارد که امید به آینده در دانشجویان پزشکی با توجه به ماهیت رشته تحصیلی­ شان، این تصور را در اذهان دانشجویان و فارغ ­التحصیلان رشته پزشکی ایجاد می­ کند که جایگاه اجتماعی پزشک در جامعه با مشکلات مالی کمتر و آینده ­ی روشن­ تر مالی مواجه است، ولی در سال­ های قبل از دانشگاه ارتباط بین وضعیت اقتصادی خانواده و انگیزش تحصیلی نشان می­داد که والدین با وضعیت اقتصادی خوب در تلاشند تا نیازها و کوشش­ های فرزندان خود را تشخیص دهند و حمایت کنند و آسایش آنان را در طول تحصیل فراهم کنند که این در خانواده ­هایی با وضعیت اقتصادی ضعیف که در تامین نیازهای اولیه خود حیران مانده ­اند سخت و غیرقابل انجام است.
توجیه پژوهشگر در مورد عدم ارتباط معنی­ دار بین جنسیت و انگیزش این است که به نظر می ­رسد که با تغییرات اساسی در فرهنگ جامعه­ ی امروزی هر دو جنس از فرصت­ های مساوی برای رشد و شکوفایی در زمینه تحصیلی برخوردارند و شرایط محیطی و فرهنگی مناسب امکان دریافت حمایت­ های اجتماعی را برای ادامه تحصیل هر دو جنس در دانشگاه فراهم آورده است و افراد بی ­انگیزه از هر دو جنس احتمالاً تلاش چندانی جهت راه­یابی به دانشگاه انجام نمی ­دهند. همچنین در مورد ارتباط بین وضعیت سکونت دانشجویان (ساکن تهران/ ساکن شهر غیر از تهران) با انگیزش آنان این است که متفاوت بودن این ویژگی در دانشجویان مرتبط به دریافت حمایت ­های اجتماعی و شرایط محیطی مناسب است که خوشبختانه امروزه دانشگاه­ ها از محیط ­های مناسب خوابگاهی برخوردارند و دانشجویان ساکن خوابگاه  می­توانند همانند دانشجویانی که با خانواده­ی خود زندگی  می­ کنند از حمایت­ های مطلوب اجتماعی برخوردار شوند که همین امر باعث عدم اختلاف معنی­دار بین انگیزش و وضعیت محل سکونت دانشجویان شده است.
درمجموع نتایج مطالعه ­ی حاضر دلالت بر این داشت که عوامل جمعیت شناختی بررسی شده در این مطالعه به­ صورت مستقیم بر فرایندهای انگیزشی و آموزشی دانشجویان پزشکی تاثیر ندارد. بنابراین مسئولان و برنامه ­ریزان آموزشی می­توانند در طراحی­ های آموزشی خود فاکتورهای دیگری از قبیل ویژگی ­های شخصیتی، خودکارآمدی و باورهای مثبت دانشجویان را به­ منظور افزایش کارآیی طراحی­ های آموزشی در شکوفا شدن ظرفیت ­ها و پتانسیل­ های دانشجویان پزشکی مدنظر قرار دهند. همچنین یافته ­های این مطالعه و مطالعات هم خوان و یا ناهمسو با آن نشان داد که رابطه عوامل جمعیت شناختی با مولفه­ های طراحی آموزشی انگیزشی کلر بنا به شرایط فرهنگی، اجتماعی و یا براساس رشته­ی تحصیلی و یا تفاوت در ابزار اندازه­ گیری می­ تواند، متفاوت باشد.
از آنجایی­ که یکی از مهم­ترین محدودیت­ های این مطالعه جمع­ آوری مشخصات جمعیت شناختی براساس خوداظهاری دانشجویان بود و بررسی صحت اطلاعات ارائه شده از سوی  دانشجویان به علت عدم دسترسی به سایت سما قابل ارزیابی نبود. لذا استفاده از مصاحبه در جمع­ آوری اطلاعات دموگرافیک و سایر ابزارهای گردآوری اطلاعات پیشنهاد می­ شود. از دیگر محدودیت­ های این مطالعه انجام این تحقیق بر روی دانشجویان رشته پزشکی مقطع علوم پایه دانشگاه علوم پزشکی ایران بود که همین امر باعث احتیاط در تعمیم نتایج آن گردیده است؛ لذا لزوم انجام پژوهش­ های مشابه در دیگر مناطق کشور و بر روی گروه­ های سنی و جنسی مختلف و به­ صورت طولی و مقایسه ­ای بیـن دانشـجویان رشـته ­ها و مقاطع و دانشـگاه ­های مختلف توصیه می ­گردد.
قدردانی
با تشکر از کلیه دانشجویان و اساتید و پرسنل عزیز دانشگاه علوم پزشکی ایران به پاس حمایت­ های علمی ارزشمندشان که در انجام این مطالعه مرا یاری کردند. شایان ذکر است این مقاله دستاورد پایان­نامه دکترای تخصصی روانشناسی تربیتی با کد اخلاق IR.IUMS.REC.1396.930542633 از دانشگاه علوم پزشکی ایران می­ باشد و نویسندگان اعلام می ­دارند که هیچ­گونه تضاد منافعی وجود ندارد.

 
فهرست منابع
1. Pingetch P, Shonk D. Motivation in education (theory, research, and applications). Tehran: Elm; 2016. [Persian]
2. Graham S, Taylor AZ. Attribution Theory And Motivation In School: Handbook of motivation at school; 2016.
3. Fardanesh H.Educational Design: Basics, Approaches and Applications. Tehran: Samt; 2014.[Persian]
4. Armstrong SW, Hope WC. Technical College Teachers' Communication and Its Impact on Student Motivation. Journal of Education and Human Development 2016; 5 (1): 24-33. [DOI:10.15640/jehd.v5n1a3]
5. Olusola o. Intinsic Motivation, Job Satisfaction and Self-Efficacy as Predictors of Job Performance of Industrial Workers in Ijebu Zone of Ogun State. Journal of international social research 2011; 4 (17).
6. Rotgans JI, Schmidt HG. The role of teachers in facilitating situational interest in an active-learning classroom. Teaching and Teacher Education 2011; 27 (1): 37-42. [DOI:10.1016/j.tate.2010.06.025]
7. Wentzel KR, Battle A, Russell SL, Looney LB. Social supports from teachers and peers as predictors of academic and social motivation. Contemporary Educational Psychology 2010; 35 (3): 193-202. [DOI:10.1016/j.cedpsych.2010.03.002]
8. Garshasbi A, Khorsand E, Taghizadeh A. The Effect of Self- Regulation Skills Training on Academic Achievement Motivation and Academic Performance of Nursing Students in English lesson. Journal of Research in Medical Education 2018; 10 (1): 1-9. [Persian]
9. Arfaee K, Amirali Akbari S, Shahbazzadegan S. Factors related to job motivation, midwifery profession from the viewpoint of students of Tehran medical universities. Journal of Nursing Midwifery Faculty of Ardabil 2010; 12 (1): 22. [Persian]
10. Zarabian, F. The Study of Blended-Teaching Methods on Learning, Motivation and Interest in learning Anatomy Courses in Medical Students. Journal of Research in Medical Education 2018; 10 (1): 63-71. [Persian]
11. Akbari B.Affecting Factors on Students Progress Due to Demographic Variables. Journal Women and Health 2010; 1 (3): 25-40.[Persian]
12. Schumm MF, Bogner FX. The impact of science motivation on cognitive achievement within a 3-lesson unit about renewable energies. Studies in Educational Evaluation 2016; 50: 14-21. [DOI:10.1016/j.stueduc.2016.06.002]
13. Pervin LA. Character: Theory and Research. Tehran: Aeezh; 2014. [Persian]
14. Roohi G, Asayesh H. Students' academic motivation in Golestan university of medical sciences. Iranian Journal of Medical Education 2012; 12 (3): 152-159. [Persian]
15. Fardanesh H. Educational Design: Basics, Approaches and Applications. Tehran: Samt; 2014.[Persian]
16. Keller JM. What are the elements of learner motivation. ]Cited 2018 June10[. Available from: https://www.learning-theories.com/kellers-arcs-model-of-motivational-design.html.
17. Naseh L, Mardanian Dehkordi L, Naseh H. Study of academic motivation and its related factors in students of Shahrekord University of Medical Sciences. Journal of the Center for Research and Development of Medical Education in Yazd 2017; 12 (1and 2): 27-39. [Persian]
18. Soltani Arabshahi SK, Bigdeli S, Kuhpaeezadeh J, Jafarpour A. Designing a Reliable and Valid Instrument to Determine the Effective Motivational Factors on Medical Students Learning Based on Keller's ARCS Model. Journal of Education Strategy in Medical Sciences 2013; 6 (4): 241-6. [Persian]
19. Roodbari M, Ahmadi A, Ebadi Fard Azar F.Determining the Factors Affecting the Academic Achievement of Students at Tehran University of Medical Sciences (Hemmat Campus) in the academic year of 2009-2010. Journal of Medicine and Tropical Medicine 2010; 19 (3), 37-48. [Persian]
20. Ramezani A, Hedayati SP, Faraji A, Khamsayee M, Heidari Mokarar M.The study of academic motivation and its related factors among students of Zabol University of Medical Sciences in 2009. Journal of Rostamineh Zabol University of Medical Sciences 2010: (3).[Persian]
21. Pirzahi A, Behravan H. Sociological Factors Affecting the Students' Motivation for Students at Ferdowsi University of Mashhad. Journal of Social Sciences Faculty of Literature and Human Sciences Ferdowsi University of Mashhad 2013; Autumn and Winter 2013: 23-56. [Persian]
22. Rahimi Pordanjani S, Heshmati H, Moghaddam Z. The study of the frequency and factors affecting the educational decline of dormitory students of paramedical and health departments of Golestan University of Medical Sciences in 2010-2011 academic year. Journal of Torbat-e-Heydarieh University of Medical Sciences 2014; 2 (1). [Persian]
23. Abbaszadeh M, Alizadeh Aghdam M, Kouhi K. Socio-individual factors influencing academic motivation in high school students. Journal of Sociology 1998 (1): 43-66. [Persian]
ارسال پیام به نویسنده مسئول



XML   English Abstract   Print


Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

Saravani S, Mirzahosseini H, Zargham Hajebi M. The Relationship between Keller's Educational-Motivational Design with Demographic Characteristics in Medical Students of Basic Sciences . RME 2018; 10 (3) :67-77
URL: http://rme.gums.ac.ir/article-1-660-fa.html

سراوانی شهرزاد، میرزاحسینی حسن، ضرغام حاجبی مجید. ارتباط ابعاد طراحی آموزشی- انگیزشی کلر با ویژگی‌های جمعیت شناختی در دانشجویان پزشکی مقطع علوم‌پایه پزشکی. پژوهش در آموزش علوم پزشکی. 1397; 10 (3) :67-77

URL: http://rme.gums.ac.ir/article-1-660-fa.html



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
دوره 10، شماره 3 - ( 1397 ) برگشت به فهرست نسخه ها
پژوهش در آموزش علوم پزشکی Research in Medical Education