[صفحه اصلی ]   [Archive] [ English ]  
:: صفحه اصلي :: درباره نشريه :: آخرين شماره :: تمام شماره‌ها :: جستجو :: ثبت نام :: ارسال مقاله :: تماس با ما ::
بخش‌های اصلی
صفحه اصلی::
اطلاعات نشریه::
آرشیو مجله و مقالات::
برای نویسندگان::
برای داوران::
ثبت نام و اشتراک::
تماس با ما::
تسهیلات پایگاه::
بایگانی مقالات زیر چاپ::
::
جستجو در پایگاه

جستجوی پیشرفته
..
دریافت اطلاعات پایگاه
نشانی پست الکترونیک خود را برای دریافت اطلاعات و اخبار پایگاه، در کادر زیر وارد کنید.
..
ثبت شده در

AWT IMAGE

AWT IMAGE

..
سامانه جامع رسانه های کشور

..
:: دوره 10، شماره 1 - ( 1397 ) ::
جلد 10 شماره 1 صفحات 21-29 برگشت به فهرست نسخه ها
امکان سنجی به‌کارگیری نظام آموزش مجازی در دانشگاه علوم پزشکی گیلان از دیدگاه اساتید، دانشجویان و کارشناسان ستادی فناوری اطلاعات
عالیا صابری ، اسماعیل کاظم پور* ، آرزو پرکار
گروه علوم تربیتی، واحد تنکابن، دانشگاه آزاد اسلامی، تنکابن، ایران ، kazempour.edu@gmail.com
واژه‌های کلیدی: امکان سنجی، آموزش مجازی، دانشگاه، پزشکی
متن کامل [PDF 723 kb]   (1775 دریافت)     |   چکیده (HTML)  (4378 مشاهده)
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: تکنولوژی آموزشی، یادگیری الکترونیکی،آموزش مجازی
متن کامل:   (3003 مشاهده)
مقدمه

مسأله افزایش متقاضیان آموزش و پیشرفت در فناوری اطلاعات و ارتباطات سبب ایجاد نگرشی جدید در امر آموزش و شیوه ­های آن یعنی آموزش مجازی شده است. کلمه مجازی گرفته شده از واژه لاتین Virtualis یا کلمه فرانسـوی Virtuel بـه معنـی پتانسیل (بالقوه) است؛ یعنی چیزی که واقعی نیست ولی امکان تحقـق دارد (1). آموزش الکترونیکی،  روش ­های نوین آموزش مبتنی بر فناوری با عناوین متفاوتی مانند روش ­های جایگزین، رسانه­ های نوین و چند رسانه­ ای، رسانه دانش، بهترین راه حل آموزشی خوانده شده است. اما به نظر می­ رسد بهترین عبارت که تعریف جامع و کاملی از تمام نام­های مذکور باشد، همان آموزش الکترونیکی است. هرچند آموزش الکترونیکی از فـناوری شبـکه گسـترده جـهانی بهره  می­ گیرد ولی به هیچ وجه به آن محدود  نمی ­شود. در عرصه آموزش الکترونیکی، علاوه بر آموزش بر مبنای وب، آموزش غیرحضوری، آموزش از دور، تعلیم و تربیت از دور، بازآموزی، خودآموزی و آموزش بر مبنای رایانه نیز می توانند مطرح شوند (2). عبارات مترادف با آموزش مجازی رهیافتی آموزشی برای آموزش ضمن خدمت مجازی شاغلین و برای افرادی که برای یادگیری قادر به حضور در دانشگاه ­ها نیستند، می­باشد (3).  دانشگاه و صنعت مجازی نیز از پدیده­ای نوظهور است که بطور چشم­گیری در جهان گسترش یافته و بروز آن در کشور ما نیز اجتناب ناپذیر می­باشد. این پدیده مزایای زیادی از جمله کاهش هزینه، افزایش کارآئی، افزایش سود­دهی در برقراری ارتباط را شامل می شود. مزایای عمده استقرار و بهره ­گیری از آموزش­های مجازی از نظر رندی توماس (2001) ارائه شده است: کاهش هزینه­ های آموزشی، بهبود علمکرد و بهره ­وری بیشتر، تسریع در دسترسی به بازار، تسهیل در جذب و  به­ کارگیری نیروی انسانی، فراهم آوردن فرصت به روزآوری دانش است. در صورتی که بخواهیم به­نحو موثر و مثبت از مزایای اجرای آموزش ­های مجازی بهره جوییم بایستی شناخت کافی از شرایط واقعی سازمان (زیر ساخت ­ها، منابع، محتوی، مشتریان، چگونگی دانش و شرایط آموزش در سازمان ) داشته باشیم. سوالاتی، چون اکنون کجا هستیم؟ کجا می­خواهیم برویم؟ چگونه می­خواهیم بدآنجا برسیم؟ که ریشه در طراحی استراتژیک دارد (4).
بسیاری از منتقدان چالش ­ها و معایبی مانند هزینه­ های بالای خرید و توسعه تکنولوژی لازم، محدودیت در زیرساخت­ های مخابراتی و ارتباطی، عدم تطابق کامل محتوای ارایه شده با نیازهای موجود، فقدان مهارت­ های مدیریت و نظارتی، محدود ساختن و صدمه زدن به مهارت­ های ارتباطات اجتماعی را برای این شیوه آموزش برشمرده ­اند که البته بسیاری از این  کاستی ­ها و ضعف ­ها با پیشرفت و توسعه تکنولوژی­ های جدید کمرنگ تر گشته ­اند (5). آموزش ­های مجازی معمولاً به سه روش غیر همزمان، همزمان و ترکیبی ارائه می­گردد. این سه روش را می ­توان سه مرحله پیاپی نیز تلقی کرد (6). اجزای اصلی این نظام با توجه به ویژگی­ های خاص خود شامل موارد زیر است: 1- سامانه یادگیری الکترونیکی 2- کارکنان آموزشی که آموزش­گر رکن اصلی آن است. 3- موسسه آموزشی که  می­ تواند به صورت مستقل یا مرکب باشد. 4- رسانه و مواد آموزشی که به صورت ساده و ترکیبی وجود دارد. این رسانه­ها در انواع انسانی، چاپی و الکترونیک می­ باشد (7). 
اهم زیرساخت­ های راه انـدازی نظام آموزش مجازی عبارتند از زیرساخت فناوری، انسانی، پداگوژیکی: (تغییر پارادایم یاددهی و یادگیری، تغییر از آموزش کنترل شده کلاسی به سیستم یادگیری خود سرعتی فـارغ از محـدودیت­هـای زمـانی و مکانی، حرکت از استاد محوری به دانشجو محوری، تغییر از تمرکز بر یادگیری به جای تمرکز بر یاددهی) و زیرساخت­ های فرهنگی، اجتماعی، ارزشی (اشاعه فرهنگ نتوکراسـی)، اقتصـادی و مدیریت و رهبری و اداری و نظام پشتیبانی (8). نظام آموزش مجازی در صورتی امکان به کارگیری می­یابد که شرایط و قابلیت به کارگیری نظام آموزش مجازی در محیط دانشگاهی مورد بررسی قرار گیرد و زمینه­ های کاربردی نظام آموزش مجازی، عوامل تسهیل کننده امکان به کارگیری آن مشخص شود و نیز عواملی که مانع از به کارگیری نظام آموزش مجازی می­شوند شناسایی و برطرف گردند. در مطالعه کاظم­پور به بررسی امکانات استقرار، زمینه­ های کاربردی، عوامل تسهیل­کننده و موانع استقرار نظام آموزش ضمن خدمت مجازی در دانشگاه آزاد اسلامی از دیدگاه اعضای هیأت علمی واحدهای گیلان و مازندران پرداخته است. نتایج نشان داد که از نظر شرایط و امکانات استقرار، موانع و عوامل  تسهیل­کننده تفاوت بین واحدهای دانشگاهی مختلف وجود دارد و تنها از نظر زمینه­های کاربردی، همه واحد ها با هم اتفاق نظر داشتند (9). با توجه به اهمیت آموزش مجازی در دانشگاه­ها و به خصوص دانشگاه­های علوم پزشکی، این تحقیق درصدد است تا به امکان سنجی به ­کارگیری نظام آموزش مجازی، شناسایی شرایط و قابلیت استقرار، زمینه­های کاربردی، عوامل تسهیل­کننده و محدود کننده و موانع آن در دانشگاه علوم پزشکی گیلان از منظر اعضای هیئت علمی، فراگیران علوم پایه پزشکی و کارشناسان ستادی فناوری اطلاعات بپردازد و به این سوالات پاسخ دهد که آیا امکان به­ کارگیری نظام آموزش مجازی در دانشگاه وجود دارد یا خیر؟ شرایط و قابلیت به­کارگیری، زمینه ­های کاربردی، عوامل تسهیل­ کننده و محدود­کننده نظام آموزش مجازی در دانشگاه چگونه هستند؟
روش ­ها  
تحقیق حاضر به صورت میدانی از بهمن 1395 تا شهریور 1396 در دانشگاه علوم پزشکی گیلان، به روش توصیفی از نوع پیمایشی انجام شد. جامعه آماری شامل 350 نفر از اعضای هیئت علمی دانشگاه و 12 نفر کارشناسان ستادی فناوری اطلاعات و 220 نفر دانشجویان علوم پایه پزشکی بود که با استفاده از جدول کورجسی- مورگان حجم نمونه کل از حجم جامعه 582 نفر، 237 نفر محاسبه شد. برای اعضای هیئت علمی و دانشجویان روش نمونه­ گیری به صورت تصادفی طبقه ­ای بود. برای انجام نمونه­ گیری با استفاده از قاعده تناسب تعداد نمونه هر قسمت برای نمونه آماری از ضرب تعداد افراد جامعه در آن قسمت با تعداد نمونه کل (237) و تقسیم بر تعداد کل جامعه (582) بدست آمد که به تفکیک تعداد نمونه اعضای هیئت علمی 138 نفر، کارشناسان ستادی فناوری اطلاعات 12 نفر و دانشجویان علوم پایه پزشکی 87 نفر در نظر گرفته شد. همچنین برای کارشناسان فناوری اطلاعات با توجه به کم بودن و قلّت جامعه، حجم جامعه و نمونه برابر در نظر گرفته شد. معیار ورود اشتغال در دانشگاه علوم پزشکی در زمان انجام مطالعه بود و معیار خروج ازمطالعه عدم تکمیل پرسشنامه و عدم همکاری شرکت ­کنندگان بود. همچنین پژوهش­گران ضمن بیان اهداف مطالعه به شرکت­ کنندگان خاطر نشان کردند که کلیه اطلاعات محرمانه باقی می­ ماند و آنان در صورت تمایل می­ توانند در مطالعه شرکت کنند.
ابزار اصلی این تحقیق پرسشنامه محقق ساخته شامل 40 گویه بود. این پرسشنامه با طیف 4 گزینه­ای لیکرت از خیلی کم (1) تا خیلی زیاد (4) و نمره گذاری از 4-1 در نظر گرفته شد. و شامل 4 حیطه با مولفه­های شرایط، قابلیت و امکان به کارگیری نظام آموزش مجازی (10سوال)، زمینه­های کاربردی به کارگیری نظام آموزش مجازی (10سوال)، عوامل تسهیل­ کننده امکان استقرار و به کارگیری نظام آموزش مجازی (10سوال)، عوامل محدودکننده و موانع امکان استقرار و به کارگیری نظام آموزش مجازی (10سوال) بود. در هر حیطه از سئوالات نمره حداقل 10 و نمره حداکثر 40 بود، که در هر4 حیطه با توجه به ماهیت سئوالات پرسشنامه هرچه به 40 نزدیک­تر باشد ازجهت به کارگیری معتبرتر است (همین­طور برای نمرات کل حداقل نمره 40 و حداکثر نمره 160 بود که هرچه نمرات به 160 نزدیک­تر باشد نتایح معتبرتر است).
تعداد سوالات اولیه پرسشنامه 48 سوال بود. برای تأیید روایی صوری و محتوایی پرسشنامه­ های تحقیق (CVI و CVR) به لحاظ این­که هر یک از گویه­ های آن دقیقاً بتواند مشخصه­ های مورد نظر را اندازه بگیرد از اظهار نظرهای 10 نفر متخصصین و کارشناسان خبره در حوزه آموزش مجازی پزشکی و فناوری اطلاعات بهره گرفته شد. میزان CVR به دست آمده برای کلیه سوالات به جز 9 مورد بر طبق جدول Lawshe بالای 7/0 بود ، بجز یک سوال (سوال 6)، که میزان CVR به دست آمده 62/0 بود و بازبینی صورت گرفت و 8 مورد که کمتر از 6/0 بود، حذف گردید. همچنین میزان CVI در بررسی سادگی و وضوح برای کلیه سوالات 93/0 بود که نشان­ دهنده مورد تائید بودن شاخص روایی محتوایی مقیاس مورد نظر است.
که در  نهایت سئوالات پرسشنامه به 40 گویه تقلیل یافت. برای محاسبه آلفای کرونباخ استفاده شد. که برای مولفه­ های امکان سنجی، شرایط و قابلیت و امکانات به کارگیری، زمینه­ های کاربردی، عوامل تسهیل ­کننده و محدودکننده و موانع به ترتیب 85/0، 78/0، 77/0، 83/0 و 75/0 تایید شد و از آنجایی که آلفای کرونباخ برای پرسشنامه تحقیق و مولفه­ های آن بالاتر از 7/0 بدست آمد لذا پرسشنامه دارای پایائی قابل قبول بود. بر اساس آزمون کولموگروف-اسمیرونوف، کلیه متغیرهای تحقیق در نمونه مورد بررسی دارای توزیع نرمال بودند، لذا از آزمون­ های پارامتریک برای بررسی سوال­ های تحقیق استفاده شد. داده­ ها با استفاده از آمار توصیفی (فراوانی، میانگین، واریانس و انحراف معیار) محاسبه و در سطح آمار استنباطی (آزمون t تک نمونه­ ای(t- level=2.5)،که آزمونی پارامتریک هست که نمرات بدست آمده از پژوهش با یک مقیاس یا معیار ثابت مقایسه می شود ، لذا باتوجه به طیف 4 گزینه ­ای لیکرت و وزن هریک از گزینه ها،  میانگین نظری (5/2) بعنوان مقیاس ثابت است چنانچه میانگین بدست آمده در هرحیطه  بالاتر از سطح میانگین نظری باشد معیار مذکور از حد متوسط بالاتر و در حد مطلوب است و چنانچه پایین­تر از این حد باشد سطح نامطلوب در نظر گرفته شد.)و از طریق نرم افزار آماریSPSS.Ver.21  تجزیه و تحلیل شدند. سطح معنی­داری آزمون چنانچه کمتر از 05/0باشد، آماره­های t در سطح اطمینان 95 درصد معنی­ دار هستند.
براساس پرسش­ هایی که از پاسخ دهندگان صورت گرفت در هرحیطه مواردی به شرح ذیل مورد توجه و بررسی قرار گرفت: در حیطه شرایط و امکانات استقرار نظام آموزش مجازی در دانشگاه به ضرورت وجود زیرساخت مخابراتی (نظیر فیبر نوری، شبکه بی سیم و شبکه های کامپیوتری و اینترنتی)، امکان نصب نرم افزارهای پیش نیاز وکاربردی، تخصیص اعتبار مالی کافی جهت اجرای طرح­های پژوهشی در زمینه ­ی آموزش مجازی، وجود کارشناسان فاوا به اندازه­ ی کافی در حیطه زمینه­ های کاربردی به کارگیری نظام آموزش مجازی در دانشگاه علوم پزشکی گیلان فراهم بودن امکان دسترسی به کتابخانه دیجیتال پزشکی و پایگاه ­های اطلاعاتی به صورت اشتراکی و رایگان، فراهم نمودن زمینه برای شبیه سازی محیط ­های پزشکی به کمک واقعیت مجازی در حوزه  جراحی­ های مختلف برای درک بهتر موقعیت­ ها درمواجهه با بیمار حقیقی، فراهم نمودن زمینه تله مدیسین، فراهم بودن امکان استفاده از فایل­های صوتی فیلم­ ها و سی دی آموزشی، قابلیت انعطاف پذیری نرم افزار آموزش مجازی، فراهم نمودن تجسم­های مـجــازی از فعالیت­های مختلف در محیط ­های کلینیکال آموزشی، فراهم بودن محتوای آموزش دروس تئوری در زمینه­ های آناتومی، فیزیولوژی، پرستاری و مامایی، دندانپزشکی وجراحی فک و صورت، داروسازی به صورت آموزش مجازی، فراهم نمودن زمینه برگزاری راندهای آموزشی در گروه­ها به صورت آنلاین و مجازی.
در حیطه عوامل تسهیل کننده: بسترسازی فرهنگی، علمی و آموزشی از طریق برگزاری سمینار و کارگاه، استاندارد بودن سامانه آموزش مجازی در کل دانشگاه علوم پزشکی، قابلیت سازگاری نرم افزار آموزش مجازی با مرورگرهای جدید و قابلیت به روز رسانی آسان آن با نیازها و استانداردهای درحال تغییر، مشارکت و همکاری واحدهای تابعه و دانشکده­ ها با دانشگاه علوم پزشکی در امر آموزش مجازی، توانایی اجرای نرم افزار آموزش مجازی در انواع سیستم ­های مختلف، وجود برنامه مدیریت توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات در سطح دانشگاه، امکان مشاهده بدون وقفه فیلم هم به‌صورت استریم و هم دانلود، تقویم آموزشی قوی جهت اطلاع رسانی از برنامه ­ها، تغییر ذهنیت و ایجاد نگرش مثبت اعضای هیئت علمی و فراگیران دانشگاه نسبت به کارآیی واثربخشی نظام آموزش مجازی و امکان برگزاری آزمون و تمرین در حین دوره آموزشی.
در حیطه موانع در امکان به­ کارگیری نظام آموزش مجازی در دانشگاه علوم پزشکی گیلان کمبود یا عدم وجود زیر ساخت­ های سخت­ افزاری و نرم­ افزاری لازم جهت استقرار سامانه آموزش مجازی، عدم آشنایی کافی اعضای هیئت علمی و فراگیران با توانمندی­ های آموزشی نظام آموزش مجازی، عدم تسلط و مهارت کافی مدرسین با نرم افزارهای آموزشی ساخت دروس و پاسخگویی به فراگیران به صورت الکترونیکی، کمبود اعتبار کافی، وجود نگرش منفی و عدم تمایل اعضای هیئت علمی، عدم اطلاع رسانی درست زمان برگزاری کارگاه ­ها و دوره ­های آموزشی، عدم یا کمبود زمان کافی اعضای هیئت علمی، کمبود یا عدم وجود کارشناسان پشتیبان فناوری اطلاعات و ارتباطات در دانشگاه مورد بررسی قرار گرفت.
 
یافته­ ها
 داده های به دست آمده، به تفکیک در سه گروه اعضای هیئت علمی، دانشجویان و کارشناسان ستادی فناوری اطلاعات نیز مورد تجزیه تحلیل قرار گرفت. جدول شماره یک میانگین و انحراف معیار متغیر­های شرایط و قابلیت، زمینه­ های کاربردی، عوامل تسهیل­ کننده، عوامل محدودکننده و موانع و امکان­ سنجی به­ کارگیری نظام آموزش مجازی به تفکیک  گروه­ های مورد مطالعه را نشان می­ دهد.
میانگین و انحراف معیار متغیر شرایط و قابلیت استقرار و  به ­کارگیری نظام آموزش مجازی 529/0±30/3 و در محدوده  40/1-4) محاسبه شد که نتایج آزمون t تک نمونه ­ای  نشان می­ دهد  (001/0 =p و 78/8 =t) که در مقایسه میانگین متغیر شرایط و قابلیت استقرار و به­کارگیری نظام آموزش مجازی با میانگین نظری 5/2 ، اختلاف معنی ­دار بود یعنی پاسخ دهندگان، وضعیت معیار شرایط و قابلیت به کارگیری نظام آموزش مجازی را مطلوب ارزیابی نموده اند.
میانگین متغیر زمینه ­های کاربردی به کارگیری نظام آموزش مجازی 28/3 (انحراف معیار:  505/0 محدوده 10/1 – 4) محاسبه شد (001/0 =p و 53/8= t)  که در مقایسه میانگین متغیر زمینه ­های کاربردی به ­کارگیری نظام آموزش مجازی با میانگین نظری 5/2، اختلاف معنی­ دار بود.  یعنی پاسخ دهندگان، وضعیت معیار زمینه­ های کاربردی و به کارگیری نظام آموزش مجازی را مطلوب ارزیابی نموده اند.
میانگین متغیر عوامل تسهیل کننده امکان به کارگیری نظام آموزش مجازی 34/3 (انحراف معیار: 504/0 محدوده 1 – 4) محاسبه شد که نتایج آزمون تی تک نمونه ای  نشان می دهد  (001/0 =p و 38/10= t) که در مقایسه میانگین متغیر متغیر عوامل تسهیل کننده با میانگین نظری 5/2، اختلاف معنادار بود، یعنی پاسخ دهندگان، وضعیت معیار عوامل تسهیل کننده امکان استقرار نظام آموزش مجازی را مطلوب ارزیابی نموده ­اند.
 میانگین متغیر عوامل محدودکننده و موانع در امکان به کارگیری نظام آموزش مجازی 35/3 (انحراف معیار: 501/0 و محدوده 1 – 4) محاسبه شد که نتایج آزمون تی تک نمونه ای  نشان می دهد (001/0 =p و 76/10= t) که در مقایسه میانگین متغیر عوامل محدودکننده با میانگین نظری 5/2، نیز اختلاف معنادار بود، یعنی پاسخ دهندگان، وضعیت معیار عوامل محدودکننده و موانع در امکان استقرار نظام آموزش مجازی را مطلوب ارزیابی   نموده ­اند.
میانگین متغیر امکان به کارگیری نظام آموزش مجازی که براساس میانگین مجموعه میانگین زیرمولفه ­ها 32/3 (انحراف معیار: 439/0 و محدوده 45/1 – 4) محاسبه شد که نتایج آزمون تی تک نمونه ای  نشان می دهد (001/0 =p و 15/11= t). از آنجایی که سطح معناداری کمتر از 05/0می­ باشد بنابراین می ­توان نتیجه گرفت که آماره ­های t در سطح اطمینان 95 درصد معنادار هستند وچون در مقایسه میانگین متغیر با میانگین نظری 5/2، اختلاف معنادار بود می توان بیان نمود،  پاسخگویان وضعیت امکان به کارگیری نظام آموزش مجازی را بالاتر از حد متوسط و مطلوب ارزیابی نموده­ اند.
بحث و نتیجه­ گیری
این مطالعه با هدف امکان سنجی به­ کارگیری نظام آموزش مجازی در دانشگاه علوم پزشکی گیلان انجام گرفت. نتایج مطالعه حاضر نشان داد که وضعیت معیار شرایط و قابلیت به­ کارگیری نظام آموزش مجازی در دانشگاه علوم پزشکی گیلان بالاتر از حد متوسط و مطلوب بود. نتیجه بدست آمده با پژوهش ­های علی پور، کشاورزی و نصیری هم خوانی دارد (12-10).
امکانات سخت افزاری و نرم افزاری (زیرساخت) از دیدگاه دانشجویان، استادان و کارکنان نقش اساسی و تعیین­ کننده­ای در نظام آموزش مجازی دارد. برای نظام آموزش مجازی مولفه­ هایی مورد نیاز می­ باشد. فقدان هر یک از این مولفه ­ها خلل جدی را در راه اندازی و استقرار این نظام نوین به دنبال خواهد داشت. زیرساخت مخابراتی و اینترنتی، زیرساخت منابع انسانی و کارشناسان مجرب، زیرساخت تغییر پارادایم یاددهی و یادگیری، زیرساخت و مقبولیت عمومی و همچنین ارتباط و تعامل با مراکز علمی و فراملّی و ده­ها زیرساخت دیگر به نقش آن در نظام آموزش مجازی تاکید دارد. بدیهی است دسترسی به این مهم (نظام آموزشی مجازی) بدون توجه اساسی به شرایط و قابلیت به کارگیری نظام آموزش مجازی امکان­پذیر نمی­باشد.  نتایج مطالعه کریمی و همکاران تحت عنوان امکان سنجی اجرای آموزش مبتنی بر یادگیری همراه (تلفن همراه) در دانشگاه پیام نور شهرستان بوکان نشان داد که علی­رغم وجود زیرساخت‌های سخت افزاری، نرم‌افزاری، منابع مالی و پشتیبانی در دانشگاه از لحاظ محتوایی و نیروی انسانی متخصص وجود ندارد (13).
نتایج مطالعه حاضر حاکی از آن بود که وضعیت معیار زمینه­ های کاربردی به ­کارگیری نظام آموزش مجازی در دانشگاه بالاتر از حد متوسط و مطلوب است که این نتایج با یافته­ های علی­ پور، کشاورزی و نصیری همخوانی دارد(12-10). کاربردهای مختلف نظام آموزش مجازی می­تواند دسترسی آسان­تر کاربران به خدمات مورد درخواست­شان را تسهیل نماید. دربوون ( (Derbovenدر مطالعه­ای به رویکردهای محیط یادگیری الکترونیکی پرداخت. رویکردهای محیط یادگیری الکترونیکی از دیدگاه آموزش­ دهندگان در چندین موسسه آموزش عالی در بلژیک مورد مطالعه قرار گرفت. این مطالعه نشان داد که برخی از آموزش ­دهندگان فعالیت­ های یادگیری بسیار خاصی را با استفاده از محیط یادگیری الکترونیکی انجام می­دهند، نه با استفاده از ابزار اختصاصی محیط یادگیری الکترونیکی. این تاکتیک ­های تخصیصی استفاده از پلت فرم برای آموزش در تعدادی از ابزارها را مورد تاکید قرار می­دهد، حتی زمانی­که معلمان از فعالیت­های پیچیده­تر یادگیری استفاده می­کنند این روش سودمند  می­باشد. این نتایج دلالت بر طراحی محیط یادگیری الکترونیکی دارد و بجای ارائه طیف وسیعی از ابزارهای هدفمند در فعالیت­ های یادگیری الکترونیکی، محیط یادگیری الکترونیکی می­ تواند برای آموزش الکترونیکی مفیدتر باشد (14).
همچنین نتایج مطالعه حاضر نشان داد که وضعیت معیار عوامل تسهیل ­کننده امکان استقرار و به­ کارگیری نظام آموزش مجازی را در دانشگاه بالاتر از حد متوسط و مطلوب ارزیابی نموده­اند که این نتایج با یافته­های مطالعات علی پور، کشاورزی و نصیری (12-10) مطابقت دارد. بنابراین نتیجه می­توان بیان داشت که برای داشتن نظام آموزش مجازی کارآمد لازم است عوامل تسهیل­کننده این نظام در وضعیت مطلوبی قرار گیرد. در همین راستا بسترسازی فرهنگی می­تواند پذیرش نظام آموزش مجازی را در بین کارکنان آسان نماید و موجبات مشارکت گسترده افراد در این سیستم را ایجاد نماید. داشتن قابلیت بروزرسانی سیستم و سازگاری آن با مرورگرهای مختلف موجب استفاده سریع و آسان از این نظام آموزشی می­گردد. آن­چه­ که مشخص است کارکنان، دانشجویان و استادان عوامل تسهیل­ کننده این نظام در دانشگاه را بالاتر از حد متوسط می­دانند که تقویت و تاکید بیشتر بر روی این عوامل خواهد توانست استقرار و به کارگیری نظام آموزش مجازی در دانشگاه علوم پزشکی گیلان را با موفقیت روزافزون همراه سازد.
علی پور (1394) در تحقیقی به امکان سنجی استفاده از آموزش مجازی در آموزش ­های کوتاه مدت کارکنان از دیدگاه اعضای هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج پرداخته و نشان داد که عواملی چون تهیه محتوای الکترونیکی و ارائه آن از طریق شبکه جهانی اینترنت، ارائه برخی از دروس از طریق رادیو، تلویزیون و کانال­های ماهواره­ای و استفاده از رایانه به ترتیب اهمیت از مؤلفه­ های تعیین­ کننده برای الگوهای آموزش مجازی است (12). نتایج مطالعه فروغی و همکاران (1387) تحت عنوان عوامل مؤثر بر ارتقای کیفیت آموزش ضمن خدمت کارکنان دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان نشان داد که در هر 7 عامل مرتبط با ارتقای کیفیت آموزش، میانگین پاسخ­ های شرکت ­کنندگان، بیشتر از حد متوسط بوده و عامل روابط بین فردی با میانگین 11/4 دارای بیشترین مقدار و عامل نظارت با میانگین 96/3 دارای کم­ترین مقدار بوده است (15).
همچنین نتایج مطالعه حاضر نشان داد که وضعیت معیار عوامل محدودکننده و موانع در امکان به­کارگیری نظام آموزش مجازی را بالاتر از حد متوسط ارزیابی است که نتیجه بدست آمده هم­چنان با پژوهش ­های علی پور (1394)، کشاورزی (1391) و نصیری (1382) همخوانی دارد (10-12). لذا   می ­توان گفت برطرف نمودن عواملی که موجب محدودیت در استقرار نظام آموزش مجازی می­گردد از نظر نمونه آماری مورد نظر اهمیت دارد. برطرف نمودن موانع سخت افزاری و نرم افزاری می ­تواند استقرار و به کارگیری نظام آموزش مجازی را تسهیل نماید. استفاده از استادان خبره جهت آموزش و آشنائی کارکنان، دانشجویان و استادان جهت بهره­ گیری از این نظام آموزشی می­ تواند رابطه کاربر و سیستم را نزدیک­تر نموده و کارآیی این نظام را بیشتر نماید.
صبوری و همکاران (1395) در تحقیقی به مشکلات آموزش مجازی دانشگاه ­های دولتی شهر تهران از نظر استادان آموزش مجازی پرداختند. بر اساس مبانی نظری، 8 مشکل در آموزش مجازی دانشگاهی شناسایی و مورد پرسش قرار گرفتند. استادان آموزش مجازی مشکلات و چالش­های آموزش مجازی دانشگاهی را در مؤلفه­های فرهنگی، فنی، حقوقی، سازمانی و مالی در حد بالایی ارزیابی کرده ­اند. در حالی­که مشکلات و چالش­ های آموزش مجازی در مؤلفه ­های شناختی، اجرایی، آموزشی را در حد متوسط ارزیابی نموده ­اند (16) .
نتایج مطالعه حاضر بیانگر آن بود که وضعیت امکان به­ کارگیری نظام آموزش مجازی بالاتر از حد متوسط و مطلوب است که با نتایج مطالعات علی­پور، کشاورزی و نصیری همخوانی دارد (10-12). همچنین نتایج مطالعه افیونی (1392) نشان داد که از نظر اعضای هیات علمی امکان اجرای این دوره­ ها در هر 4 بعد به طور معنی­ داری بالاتر از حد متوسط بوده و امکان اجرای این دوره­ها وجود دارد اما برای پیشگیری از مشکلات هنگام اجرا، باید کاستی­ های موجود برطرف شود (17).
نتایج مطالعه حاضر حاکی از آن بود که در هر4 حیطه شرایط و قابلیت، زمینه های کاربردی، عوامل تسهیل کننده و عوامل محدودکننده با توجه به سه گروه اعضای هیئت علمی، دانشجویان و کارشناسان ستادی فناوری اطلاعات نیز نتایج مشابه و همسو با نتایج کل می باشد و همچنین نتایج مطالعه کاظم ­پور نشان داد که از نظر شرایط و امکانات استقرار، موانع و عوامل تسهیل­ کننده تفاوتی بین واحدهای دانشگاهی مختلف وجود دارد و تنها از نظر زمینه­ های کاربردی، همه واحد­ها با هم اتفاق نظر داشتند (9).
حرکت­ های اخیر دانشگاه علوم پزشکی گیلان در استقرار فضای مجازی، اختصاص صفحات الکترونیکی مجازی به دانشجویان، استادان و کارکنان، اتوماسیون ­سازی بخشی از امور دانشجویی، انجام امور ثبت نام و اداری از طریق فضای مجازی، خرید فناوری ­های نو همگی در بالا رفتن و امکان استقرار آن را از دید اساتید، دانشجویان علوم پایه پزشکی و کارشناسان ستادی فناوری در سطح بالایی مشخص ساخته است. در مجموع می توان نتیجه گرفت که وضعیت امکان به ­کارگیری نظام آموزش مجازی، از لحاظ شرایط و قابلیت، زمینه­ های کاربردی، عوامل تسهیل­ کننده در حد مطلوب و عوامل محدودکننده از نظر اساتید، دانشجویان، کارشناسان ستادی فناوری اطلاعات بالاتر از حد متوسط بود. لذا پیشنهاد می­گردد با توجه به وضعیت مطلوب شرایط و قابلیت به­ کارگیری نظام آموزش مجازی مداوم در دانشگاه علوم پزشکی گیلان پیشنهاد می ­گردد که محتوای الکترونیکی مورد نیاز تولید شود. استانداردهای فرآیندی آموزش مجازی در دانشگاه طراحی و برنامه ­های مربوط به آن نیز تدوین گردد. از آنجایی­ که موانع به ­کارگیری نظام آموزش مجازی مداوم در دانشگاه علوم پزشکی گیلان بیشتر از حد قابل قبول بود. لذا توصیه می­ شود مشکلات زیر ساخت­ های فناوری نرم افزاری و سخت افزاری برطرف گردد و دانشکده مجازی علوم پزشکی به عنوان بستری برای گسترش مجازی سازی راه اندازی شود. با توجه به وضعیت مطلوب به­ کارگیری نظام آموزش مجازی مداوم در دانشگاه پیشنهاد می­گردد برای کارکنان دانشگاه نیز آموزش­ های ضمن خدمت در قالب کلاس­ها و آزمون­ های مجازی سازماندهی شود. یکی از محدودیت­ ها، هماهنگی با مدیریت برای پخش پرسشنامه بین اعضای نمونه بوده که با توجیه کردن اهداف این تحقیق تا حد زیادی برطرف شد.
قدردانی
از کلیه­ ی اعضای هیئت علمی، دانشجویان علوم پایه دانشکده پزشکی و کارشناسان ستادی فناوری اطلاعات  که ما را در انجام هر چه بهتر این پژوهش یاری رساندند، کمال تشکر را داریم.
فهرست منابع
1. Badnadvarfand F, As.Vean PH. [Applications of information technology in engineering education]. Translated by Babaei R.Translated by Babaee R. Iranian Journal of Engineering Education 2002; 4(15): 67-76. [Persian]
2. Molanapour R. [Step by Step of e-Learning for Student]. Tehran: Zorfa Production; 2006. [Persian]
3. Nasiri F. Fathi Vajargah k. [The feasibility of establishing a virtual in-service training system in the Ministry of Education]. Quarterly Journal of Educational Innovations 2005; 11 (4): 105-123. [Persian]
4. Rashidi MM, Asili GH R. [Online Education Launching New Technology for Quality Improvement]. Proceedings of the Third Conference of Quality Managers 2002; 131-153. [Persian]
5. Goodarzvand M, Esmaieli M. [The Impact of IT Use on Training Effectiveness]. Journal of New Approach in Educational Management 2011; 2(7): 1-24. [Persian]
6. Feyzi K. [Problems and solutions of online universities in Iran. Management Studies in Development and Evolution] 2003; 10 (37.38): 118-134. [Persian]
7. Anagnostopoulos D, Basmadjian KG, McCrory RS. The decentered teacher and the construction of social space in the virtual classroom. Teachers College Record 2005; 107(8): 1699. [DOI:10.1111/j.1467-9620.2005.00539.x]
8. Jafari P. [Virtual university study to present a suitable model for the country's higher education system]. [Dissertation].Tehran: Islamic Azad University of Tehran; 2002. [Persian]
9. Kazempour E, Gaffari Kh. [A Feasibility Study of Establishing a Virtual in-service Training System in Islamic Azad University]. Journal of New Approach in Educational Management 2011; 2 (5): 167-193. [Persian]
10. Alipour V. [Feasibility study on the use of virtual education in short-term training of staff in terms of faculty members Islamic Azad University of Karaj Branch]. Journal of Behavioral Sciences 2016; 7 (26): 65 -92. [Persian]
11. Keshavarzi MH. [Feasibility study of virtual education at Faculty of Education and Psychology at Islamic Azad University of Marvdasht]. [Dissertation]. Marvdasht: Islamic Azad University of Marvdasht Branch; 2012. [Persian]
12. Nasiri F. [Feasibility Study of Settlement Virtual Education in the Ministry of Education. Faculty of Science]. [Dissertation]. Tehran: Shahid Beheshti University of Tehran; 2003. [Persian]
13. Karimi SB, Soltani A, Nozohouri R. [Feasibility of M-Learning at University: The Case of Payam Noor University in Bukan]. Journal of Instruction and Evaluation 2015; 7 (28): 111 -125. [Persian]
14. Derboven J, Geerts D, De Grooff Dirk. Appropriating virtual learning environments: A study of teacher tactics, Journal of Visual Languages & Computing 2017; 40: 20-35. [DOI:10.1016/j.jvlc.2017.01.002]
15. Foroughi Abri, Nadi Ahmad Ali, Ebrahimpour Mohamad Ali, [Factors Affecting the Improvement of Quality of In-Service Training among Islamic Azad University of Khorasgan Branch]. Knowledge and Research in Educational Sciences;5(19): 61-78. [Persian]
16. Sabouri S, Tehranizadeh M, Haddadian F, Fathi Vajargah k. [The problems of virtual education in the universities of Tehran From the point of view of virtual education professors]. Psychology and education sciences 2016; 2 (1/2): 23 -32. [Persian]
17. Afyooni S, Forooghi Abari A, Yarmohammadian M. [Feasibility study of implementing e-learning courses in Khorasgan branch of the Islamic Azad University Isfahan]. Research in curriculum planning 2013; 2 (12): 80-92. [Persian]
ارسال پیام به نویسنده مسئول



XML   English Abstract   Print


Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

Saberi A, Kazempour E, Porkar A. Feasibility of Utilizing Virtual Education from the viewpoints of Professors,Students and Information technology Staff (IT) in Guilan University of Medical Sciences. RME 2018; 10 (1) :29-21
URL: http://rme.gums.ac.ir/article-1-559-fa.html

صابری عالیا، کاظم پور اسماعیل، پرکار آرزو. امکان سنجی به‌کارگیری نظام آموزش مجازی در دانشگاه علوم پزشکی گیلان از دیدگاه اساتید، دانشجویان و کارشناسان ستادی فناوری اطلاعات. پژوهش در آموزش علوم پزشکی. 1397; 10 (1) :29-21

URL: http://rme.gums.ac.ir/article-1-559-fa.html



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
دوره 10، شماره 1 - ( 1397 ) برگشت به فهرست نسخه ها
پژوهش در آموزش علوم پزشکی Research in Medical Education