[صفحه اصلی ]   [Archive] [ English ]  
:: صفحه اصلي :: درباره نشريه :: آخرين شماره :: تمام شماره‌ها :: جستجو :: ثبت نام :: ارسال مقاله :: تماس با ما ::
بخش‌های اصلی
صفحه اصلی::
اطلاعات نشریه::
آرشیو مجله و مقالات::
برای نویسندگان::
برای داوران::
ثبت نام و اشتراک::
تماس با ما::
تسهیلات پایگاه::
بایگانی مقالات زیر چاپ::
::
جستجو در پایگاه

جستجوی پیشرفته
..
دریافت اطلاعات پایگاه
نشانی پست الکترونیک خود را برای دریافت اطلاعات و اخبار پایگاه، در کادر زیر وارد کنید.
..
ثبت شده در

AWT IMAGE

AWT IMAGE

..
سامانه جامع رسانه های کشور

..
:: دوره 7، شماره 1 - ( 1394 ) ::
جلد 7 شماره 1 صفحات 62-54 برگشت به فهرست نسخه ها
آموزش بین حرفه ای: راه کاری جهت بهبود مراقبت سلامت
رضا جفایی دلویی، حسین کریمی مونقی*، نیکو یمانی، علیرضا ایرج پور، فریده سادات سعادت یار
گروه داخلی پرستاری و گروه آموزش پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، مشهد، ایران ، KarimiH@mums.ac.ir
واژه‌های کلیدی: آموزش بین حرفه­ای، یادگیری بین حرفه­ای، بهبود مراقبت سلامت
متن کامل [PDF 1211 kb]   (3960 دریافت)     |   چکیده (HTML)  (8093 مشاهده)
نوع مطالعه: مروري | موضوع مقاله: آموزش بالینی
متن کامل:   (4266 مشاهده)

مقدمه

به طور رایج، حرفه­ های مراقبت سلامت (اعم از پزشک، پرستار، پیراپزشک و دیگر حرفه­ ها) علی ­رغم اهمیت کار تیمی در مراقبت سلامت به عنوان مجموعه ­ای از حرفه ­ها و واحدهای مجزا فعالیت می­ کنند. حقیقت این است که اعضای این تیم­ ها بندرت با هم آموزش می­ بینند. به علاوه آن­ها از رشته­ های مختلف با برنامه ­های آموزشی متفاوت می ­آیند و اصولا کمتر مــی ­توانند بــه صورت تیمی کار کنند (1-3). یـکی از دلایـل ضعف کار تیمی می ­تواند درک ضعیف از دیگر حرفه­ ها باشد (4). از طرفی مشخص شده است که کار تیمی برای ایمنی بیمار بسیار مهم است، خصوصاً «وقتی که اعضای تیم به خوبی مسؤلیت­ های خود را می­ دانند»، زیرا باعث می­ شود اشتباهات کمتری نسبت به افراد مرتکب شوند (1). در واقع می­ توان گفت ماهیت مراقبت از بیمار، تیمی بودن آن است و نیاز فزاینده به بهبود ارتباط در میان اعضای تیم مراقبت سلامت احساس می­ شود (5). از طرفی همکاری­ های بین حرفه ­ای نیز به عنوان یکی از اصول مؤثر آموزشی، مطرح شده است (6). به گونه­ا ی که محققان زیادی بر اهمیت کارگروهی و همکاری بین حرفه ­ای اعضای تیم سلامت تأکید کرده اند (7, 8). در نتیجه برای افزایش عملکرد تیمی در بین پرسنل مراقبت سلامت نیاز به یک استراتژی آموزشی، ضروری است (9).  بنابراین هر روش یا رویکرد آموزشی که بتواند رسیدن به این هدف را محقق سازد از اهمیت زیادی برخوردار است (5). به نظر می­ رسد استراتژی که می­ تواند راه حلی مناسب برای این موضوع باشد، آموزش بین حرفه ای است (10).

آموزش بین حرفه­ ای  (Interprofessional Education (IPE)) به عنوان یکی از رویکردهای نوین در آموزش فراگیران نظام سلامت (11) و نیز یکی از رویکردهای آموزشی است که در متون مختلف، بر استفاده از آن تأکید شده است و می­تواند باعث افزایش همکاری­های بین حرفه­ای و بهبود کیفیت

مراقبت از بیمار شود (12). در آموزش بین حرفه­ ای، شاغلین دو یا چند حرفه با یکدیگر، از یکدیگر و درباره یکدیگر یاد می­ گیرند تا با افزایش همکاری ­ها، کیفیت ارائه خدمات و مراقبت از بیمار را بهبود بخشند (13-16). آن­چه از این تعریف مشخص است این است که اولاً آموزش، توسط رخدادهای یادگیری تعریف می شود؛ ثانیاً لازمه یادگیری فعال یادگیری از یکدیگر، با یکدیگر و درباره یکدیگر است و ثالثاً هدف اصلی این نوع آموزش، افزایش همکار ی­ها و بهبود مراقبت از بیمار است (5).

بر اساس مستندات موجود، اولین برنامه­ های آموزش بین حرفه ­ای به دهه 1960 میلادی در کشور کانادا برمی ­گردد (17). دان (Dunn) بکارگیری این رویکرد در برنامه­ های آموزش مداوم در یکی از بیمارستان­ های روانپزشکی کانادا را با حضور یک روانپزشک، روانشناس، سوپروایزر پرستاری و کلیه کارکنان آن بیمارستان معرفی می­ کند (18).

در سال 1973 سازمان بهداشت جهانی در گزارشی از نقاط ضعف آمادگی دانشجویان پزشکی برای کار در تیم سلامت پرده برداشت و با پیشنهاد لزوم ادغام بیشتر نقش ­های کارکنان  حرفه­ های نظام سلامت، بر نقش تربیت ایشان با رویکرد جامع نگر تأکید کرد (19).

این سازمان هنگامی که اولین بار مفهوم آموزش بین حرفه ­ای را مطرح ساخت، عبارت آموزش چندحرفه ­ای (Multiprofessional education) را به کار برد و آن را بصورت زیر تعریف کرد:

«آموزش چندحرفه ­ای فرایندی است که توسط آن گروهی از دانشجویان یا کارکنان حرفه ­های سلامت با زمینه ­ای آموزشی متفاوت در طول یک دوره معین، بصورت تعاملی با یکدیگر به یادگیری می پردازند تا از طریق افزایش همکاری­ ها به ارائه خدمات ارتقای سلامت، پیشگیری، درمان، توانبخشی و سایر خدمات بهداشتی بپردازند» (20).

مرکز توسعه آموزش بین حرفه ای Centre for the Advancement of InterProfessional Education(CAIPE) که در بریتانیا در سال 1987 تاسیس شد، بین آموزش چند حرفه ­ای و آموزش بین حرفه­ ای تمایز قائل شد و آن­ها را به صورت زیر تعریف کرده است:

آموزش چند حرفه ­ای موقعیت ­هایی است که شاغلین دو یا چند حرفه به هر دلیلی در کنار هم یاد می­ گیرند (2) اما  آموزش بین حرفه ­ای هنگامی رخ می­دهد که شاغلین دو یا چند حرفه با یکدیگر، از یکدیگر و درباره یکدیگر یاد می ­گیرند تا با افزایش همکاری­ ها، کیفیت ارائه خدمات را بهبود ببخشند(4). به طور کلی امروزه تعریف  CAIPEاز آموزش بین حرفه­ ای و نیز خود واژه IPE مقبولیت عام یافته است و در اکثر متون از این تعریف استفاده می­شود. حتی سازمان بهداشت جهانی نیز امروزه ترجیح می­ دهد که بیشتر از واژه IPE  استفاده کند و تعریف CAIPE را پذیرفته است(5). مطالعات مختلف اثربخشی این نوع آموزش را به خوبی نشان می دهند. در یک مطالعه مروری نظام مند از سوی بار و همکاران( (Barr et al به ارزشیابی تأثیر 107 مورد آموزش بین حرفه­ ای بر مراقبت ­های سلامتی و اجتماعی پرداخته شد. یافته­ ها حاکی از سودمندی وارد شدن به فرآیند آموزش و یادگیری بین حرفه ای در سازمان و به ویژه در زمینه ارائه خدمات بهداشت و درمان بود (21). همچنین بررسی­ها نشان داده که مهارت برقراری ارتباط و کار تیمی با این روش افزایش می ­یابد (22, 23). در مطالعه ای دیگر، کارکنان مراقبت سلامت شرکت کننده در یک گروه متمرکز اظهار داشتند که آموزش بین حرفه ای باعث می شود که افراد مبتدی به افراد با تجربه تبدیل شوند و مبتدی­ها روی خود و کاری که خود انجام می­دهند فکر کرده و کارکنان با تجربه به کل کار و چیزی که تیم انجام می­دهد فکر کنند (24). در مطالعاتی دیگر مشخص شد که آموزش بین حرفه­ ای باعث ارتقای عملکرد تیمی در بین اعضای تیم احیا می ­شود (1, 25).

از طرفی مطالعاتی نیز بر عدم تاثیر این آموزش بر بهبود عملکرد و مراقبت سلامت دلالت داشته اند. کوپر و همکارانش در مطالعه مروری نظام ­مندی که انجام دادند به این نتیجه رسیدند که آموزش بین حرفه ای بیشتر باعث بهبود دانش، نگرش شده است (26). همچنین رمینگتون و همکاران نشان دادند که مداخلات آموزش بین حرفه ای، بیشتر دانش و نگرش کوتاه مدت یادگیرندگان را افزایش می ­دهد و تاثیری در بهبود عملکرد نداشته است (27). علیرغم نتایج متفاوت مطالعات، با توجه به اهمیت آموزش بین حرفه ای در سال ­های اخیر، این مطالعه تلاش دارد با مرور پژوهش ­های انجام شده در این زمینه، نقش آموزش بین حرفه ای در بهبود مراقبت سلامت را مورد بررسی قرار دهد.

روش ­ها  

در این مطالعه مروری غیرنظام­ مند، پژوهش ­هایی که در بازه زمانی سال­های 2000 تا 2013 در این زمینه انجام شده بود با کلید واژه های فارسی آموزش بین حرفه ای، یادگیری بین حرفه ای و بهبود مراقبت سلامت و کلید واژه های انگلیسی Interprofessional education, Interprofessional learning, health care promotion  در منابع اینترنتی Eric, Science

Direct, SID, Magiran و مجلات ایرانی در حوزه آموزش پزشکی جستجو گردید. ابتدا چکیده مقالات و در صورت مرتبط بودن، جهت بررسی اعتبار ،کل مقاله مورد بررسی قرار گرفت و در صورت برخوردار بودن مقاله از حداقل های یک مقاله معتبر از جمله مرتبط بودن مطالب، برخورداری از یک سازمان منسجم، برخورداری از شواهد کافی و برخورداری از یک محوریت تحقیقی در کلّیت و ترکیب، مقاله وارد مطالعه شد. به دنبال این مرحله در مجموع 73 مقاله بدست آمد. پس از بررسی 22 مقاله به دلیل عدم ارتباط با اهداف پژوهش حذف گردیدند. از بین 51 مقاله بدست آمده 3 مقاله مروری نظام مند و نتایج آن­ها بررسی شد. سپس پژوهش ­هایی که متناسب با اهداف مطالعه که همان نقش آموزش بین حرفه ای در ارتقاء سلامت بودند از سایر مطالعات مجزا و مورد بررسی دقیق قرار گرفتند و در نهایت از نتایج 30 مقاله بدست آمده در بازه زمانی مورد نظر استفاده شد. نتایج حاصل از مطالعات در سه دسته «تاثیر آموزش بین حرفه­ای در عملکرد تیمی، تاثیر آموزش بین حرفه­ای در دانش و نگرش فراگیران و تاثیر آموزش بین حرفه­ای بر بهبود مراقبت از بیمار» طبقه بندی شدند. همچنین برای بررسی تاریخچه آموزش بین حرفه ای نیز 3 مطالعه انگلیسی در خارج از بازه زمانی مورد نظر، مطالعه شد. ضمناً از بین مطالعاتی که در نهایت مورد بررسی قرار گرفتند با توجه به عدم دسترسی به فایل کامل 3 مطالعه صرفاً خلاصه آن­ها بررسی و از نتایج آنان در این پژوهش نیز بعضاً استفاده گردید.

یافته ­ها

امروزه آموزش بین حرفه­ ای برای دانشجویان و کارکنان  رشته­ های بهداشتی و درمانی به عنوان شیوه­ای جایگزین برای روش سنتی آموزش، مطرح شده است. استفاده از این شیوه­ ی آموزش بر فرآیند یادگیری، نحوه عملکرد حرفه­ ای و مراقبت از بیمار تاثیر مثبتی داشته است (28). بر اساس پژوهش­ های انجام شده، آموزش و یادگیری بین حرفه ای باعث بهبود عملکرد تیمی افراد و در نتیجه بهبود مراقبت از بیمار می­ شود. از آنجائیکه تعدادی از مقالات بطور مستقیم بر نقش آموزش بین حرفه­ ای تاکید داشتند به 8 مقاله از بین داخلی و خارجی  اشاره می ­گردد. عشوریون و همکاران مطالعه­ ای با عنوان «آموزش بین حرفه­ ای گامی جهت ارتقای عملکرد تیمی در احیای قلبی ریوی» و با هدف بررسی تأثیر آموزش بین حرفه­ای بر عملکرد تیمی اعضای تیم احیا در سال 1389 در دانشگاه علوم پزشکی کردستان انجام دادند. در این مطالعه نیمه تجربی با کمک مشاور آموزش بین حرفه­ای، صاحب­نظران در حیطه آموزش بین حرفه­ ای و اساتید گروه­های بالینی مورد مطالعه، یک راهنمای یادگیری بین حرفه ­ای ساخته و از آن جهت آموزش احیای قلبی ریوی استفاده شد. تعداد 60 نفر از کارکنان مراقبت سلامت به صورت لایه ­ای از بین پزشکان، پرستاران، و تکنسین­ های بیهوشی و اتاق عمل انتخاب شدند و در دو گروه آزمون و شاهد قرار گرفتند. گروه شاهد با روش رایج و گروه آزمون به روش بین حرفه­ا ی و به کمک راهنمای یادگیری آموزش دیدند. برای سنجش عملکرد تیمی چک لیستی طراحی و در دو گروه، پیش آزمون و پس آزمون استفاده گردید. نتایج این مطالعه نشان داد که کار تیمی و یادگیری در کنار حرفه ­های دیگر موجب بهبود، عملکرد، ارتباط، مسئولیت پذیری و در نتیجه باعث بهبود کیفیت مراقبت از بیمار و پیامدهای بیماری شود (1).

مطالعه ای در سال 1390 توسط یمانی و همکاران با هدف بررسی اثر آموزش بین حرفه ­ای بر عملکرد و دانش مراقبت از بیماران دیابتی در تیم های مراقبت­ های بهداشتی، در استان چهارمحال و بختیاری انجام شد. در این مطالعهء نیمه تجربی که به صورت یک کارگاه 3 روزه انجام گرفت 34 نفر شامل 12 نفر پزشک، 12 نفر بهورز و 10 نفر دانشیار شرکت داشتند. شرکت کنندگان به 6 گروه 5 یا 6 نفره تقسیم شدند. ابزار سنجش، شامل پرسشنامه­ ای حاوی 10 سوال در مورد دیابت و پرسشنامه (The Team Climate Inventory TCI) برای ارزیابی عملکرد تیمی بود که در ابتدای اولین جلسه به عنوان پیش آزمون به شرکت کنندگان داده شد و پرسشنامه مشابه ی 3 ماه بعد از اتمام کارگاه به عنوان پس آزمون به آنان ارائه شد. آموزش، بر اساس آموزش بین حرفه ای و مبتنی بر نظریه یادگیری تجربی کلب و یادگیری بالغین انجام گرفت. نتایج این مطالعه بیانگر آن بود که آموزش بین حرفه ­ای می تواند کیفیت مراقبت سلامت و تا حدودی دانش و عملکرد تیمی را در تیم­ های مراقبت سلامت ارتقاء دهد (29).

ایرج پور (1388) مطالعه مروری نظام‌مند با عنوان «آموزش بین حرفه‌ای: بازاندیشی در آموزش نظام سلامت» انجام داد. هدف از این مطالعه ترسیم تصویری از تاریخچه پیدایش و توسعه این رویکرد در کشورهای پیشگام بود. نتایج این مرور نظام‌مند نشان داد که دانشجویان پزشکی دارای نقاط ضعف برای آمادگی کار در تیم سلامت بودند و همچنین بر لزوم ادغام بیشتر نقش‌های کارکنان حرفه‌های نظام سلامت و بر نقش تربیت ایشان با رویکرد جامع نگر تأکید شده است. همچنین آموزش بین حرفه‌ای به تقویت روحیه کارکنان و همکاری‌های بین حرفه‌ای، استفاده‌ی بهینه از منابع و افزایش رضایت دریافت کنندگان خدمات منجر شده است. همچنین نتایج حاکی از نگرش مثبت بسیاری از واحدهای پژوهش نسبت به لزوم استفاده از این رویکرد آموزشی و پیامدهای آن در بهبود ارائه خدمات سلامت به مددجویان و ارتقای کیفیت تعاملات کارکنان نظام سلامت و آثار مثبت آموزش بین حرفه‌ای در بین دانشجویان بود (11). نتایج این مطالعه بر تأثیر مثبت آموزش بین حرفه‌ای در ارتقاء و بهبود ارائه خدمات سلامت صحه گذاشت.

پژوهشی با عنوان «دیدگاه اعضای هیأت علمی علوم بهداشت در مورد کار تیمی و آموزش بین حرفه‌ای» توسط کورن (Curran) و همکاران در سال 2007 با هدف بررسی ویژگی‌های اختصاصی اعضای هیأت علمی که ممکن است مرتبط با دیدگاه آنان نسبت به آموزش بین حرفه‌ای و کار تیمی بین حرفه‌ای باشد، انجام شد. ابزار گردآوری داده‌ها پرسشنامه‌ای استاندارد و تلفیقی شامل 14 آیتم برای بررسی نگرش نسبت به تیم‌های بین حرفه‌ای مراقبت سلامت، 15 آیتم برای سنجش نگرش نسبت به آموزش بین حرفه‌ای و 13 آیتم هم برای سنجش نگرش نسبت به یادگیری بین حرفه‌ای در موقعیت‌های آکادمیک بود. این پرسشنامه در اختیار تمام اعضای هیأت علمی پزشکی، پرستاری، داروسازی و کار اجتماعی قرار گرفت. از 308 عضو هیأت علمی، 194 نفر به پرسشنامه پاسخ دادند. نتایج حاصل از این مطالعه حاکی از آن بود که جنس و تجربه آموزش بین حرفه‌ای به عنوان ویژگی‌های مرتبط و تأثیرگذار بر نگرش اعضای هیأت علمی در مورد آموزش بین حرفه‌ای، کارگروهی بین حرفه‌ای و یادگیری بین حرفه‌ای در محیط‌های آکادمیک بود. همچنین نتایج، اهمیت بررسی سطوح پایه‌ی ساختار نگرشی اعضای هیأت علمی را به عنوان بخشی از فعالیت‌های منظم ارزشیابی را در هنگام شروع آموزش بین حرفه‌ای در موقعیت‌های آکادمیک را نشان داد (30).

در سال 2012 روبن(Robben)  و همکاران، پژوهشی با عنوان «تاثیر آموزش بین حرفه ­ای بر نگرش ­ها، مهارت­ ها و رفتار همکاری در متخصصان مراقبت­ های اولیه انجام دادند. پژوهشگران 9 ساعت برنامه آموزش بین حرفه­ای برای متخصصین مراقبت­های اولیه که از 7 رشته در زمینه مراقبت از سالمندان انتخاب شده بودند در نظر گرفتند. ابزار سنجش  شامل پرسشنامه های «نگرش بین حرفه­ای»، «نگرش در مورد   تیم­ های مراقبت سلامت» و «مهارت­های تیمی» بود که قبل و بعد از مطالعه به فراگیران داده شد. همچنین مصاحبه نیمه ساختارمندی با 10 نفر از شرکت کنندگان انجام گرفت. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که برنامه آموزش بین حرفه­ ای نگرش ­ها، مهارت­ های همکاری و رفتار همکارانه را در شرکت کنندگان در این مطالعه، ارتقاء داده است(31).

نورگارد (Norgaard) و همکاران مطالعه ­ای با هدف ارزیابی تاثیر برنامه آموزش بین حرفه ای بر روی خودکارامدی درک شده دانشجویان انجام دادند. این مطالعه به صورت نیمه تجربی از سال 2008 تا 2010 در قالب برنامه ای با عنوان مطالعه بالینی بین حرفه ­ای، بین 644 دانشجو از رشته ­های پرستاری، پزشکی، فیزیوتراپی، کاردرمانی، رادیولوژی و علوم آزمایشگاهی انجام شد. این تعداد به دو گروه مداخله با 239 نفر و گروه کنترل با 405 نفر تقسیم شدند. ابزار جمع آوری داده­ ها پرسشنامه ای مشتمل بر 4 سوال باز پاسخ بود که جنبه­ های همکاری با حرفه ه ای دیگر در طراحی اهداف و فعالیت­ ها برای بیمار، همکاری با حرفه­ های دیگر برای فرایند توانمندسازی، شناسایی فعالیت­های دیگر حرفه­ها و سنجش و توصیف نیازها و مشکلات بیماران را مورد بررسی قرار می­داد. این سوالات قبل و بعد از دوره بصورت آنلاین در اختیار دانشجویان قرار گرفت. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که آموزش تیمی بین حرفه­ای باعث افزایش خودکارآمدی درک شده در دانشجویان علوم سلامت شده است(32).

ریوز (Reeves) و همکاران مطالعه ­ای مروری با هدف ارزیابی اثربخشی مداخلات آموزش بین حرفه­ای در مقایسه با مداخلات آموزشی دیگر در یک گروه مشخص و همچنین مقایسه مداخلات آموزش بین حرفه­ای در مقایسه با آموزش بدون مداخله با عنوان«آموزش بین حرفه ­ای: موثر بر عملکرد حرفه ای و نتایج مراقبت سلامت» در سال 2007 انجام دادند. معیارهای انتخاب شامل: مطالعات کارآزمایی بالینی تصادفی، مطالعات کنترل شدهء قبل و بعد، مطالعات سری زمانی در مداخلات آموزش بین حرفه­ای که به صورت خود گزارشی توسط بیمار یا مراجعه کننده بوده در نظر گرفته شد. 6 پژوهش با توجه به معیارها بدست آمد. نتایج این پژوهش­ها نشان داد که در بیشتر این مطالعات آموزش بین حرفه­ای نتایج مثبتی بر رضایت بیمار، فرهنگ بخش اورژانس، رفتار مشارکت در تیم، کاهش میزان خطاهای بالینی در تیم ­های سلامت در بخش اورژانس، مدیریت مراقبت ­های ارائه شده به قربانیان خشونت­های خانوادگی و صلاحیت­ های پزشک سلامت دندان در ارتباط با ارائه مراقبت از بیمار داشته است. در 4 مقاله نیز عدم تاثیر آموزش بین حرفه ای بر عملکرد حرفه ای و مراقبت از بیمار گزارش شده بود (33).

وارنستاین (Zwarenstein) و همکاران در سال 2009 مطالعه مروری نظام مندی را با هدف بررسی اثر بخشی مداخلات آموزش بین حرفه ای انجام دادند. در این مطالعه مقالات، کتاب ­ها و منابع اطلاعاتی مختلف از سال 1999 تا 2006 مورد بررسی قرار گرفت و صرفاً پژوهش­ هایی که به صورت کارآزمایی کنترل شده تصادفی، مطالعات تصادفی قبل و بعد و مطالعات سری زمانی- مقطعی مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که فقط تعداد کمی از مطالعات اثربخشی آموزش بین حرفه ای را گزارش کرده ­اند و بیشتر مطالعات بر عدم تاثیر آن، تاکید داشتند (3).

بحث و نتیجه ­گیری

هدف نهایی و اصلی آموزش بین حرفه ای، بهبود کیفیت مراقبت از بیمار است. نتایج حاصل از برخی مطالعات، تاثیر مثبت آموزش بین حرفه ­ای بر بهبود عملکرد تیمی اعضای تیم سلامت را نشان می دادند. این در حالی است که تعدادی از آنان نیز از بی اثر بودن این آموزش حکایت دارند و نشان دادند که آموزش بین حرفه ­ای بیشتر باعث بهبود دانش و مهارت شده است. در مطالعه حاضر نتایج 30 مقاله مورد بررسی قرار گرفت. در برخی مطالعات (7مورد) بر تاثیر آموزش بین حرفه ای بر بهبود عملکرد تیمی اشاره داشتند. این مطالعات به صورت مداخله ­ای انجام شده بودند و نتایج آن­ها از بهبود عملکرد فراگیران در گروهی که به صورت بین حرفه ای آموزش دیده بودند، حکایت داشت. همچنین در برخی از این مطالعات بر تاثیر آموزش بین حرفه ای بر بهبود نگرش افراد نسبت به کار تیمی نیز اشاره شده است. نتایج حاصل از 11 مقاله صرفاً به اثربخشی آموزش بین حرفه ای بر بهبود دانش، نگرش و مهارت فراگیران اشاره نموده است. نتایج حاصل از 5 مقاله نیز بر تاثیر آموزش بین حرفه ­ای بر بهبود مراقبت از بیمار اشاره کرده است. لازم به ذکر است که از بین مطالعات مورد بررسی، نتایج 4 مطالعه حاکی از اثر بخشی آموزش بین حرفه ای بر بهبود عملکرد تیمی اعضای تیم سلامت و بهبود مراقبت از بیمار، بود. همچنین 5 مقاله علیرغم گزارش تاثیر آموزش بین حرفه ای بر بهبود دانش و نگرش فراگیران به عدم تاثیر آن بر بهبود عملکرد و ارتقاء مراقبت سلامت اشاره داشتند. بررسی نتایج مطالعات مروری نظام مند (3مطالعه) که از معیارهای مدل تغییر شکل یافته کرک پاتریک برای آموزش بین حرفه­ای، در بررسی مطالعات خود استفاده کرده بودند،  نیز با نتایج مطالعه حاضر همخوانی داشت به گونه ای که در گزارشات این مطالعات مروری، بیشتر به تاثیر آموزش بین حرفه ای بر بهبود دانش و نگرش و بعضاً عملکرد فراگیران اشاره شده است.

در مطالعاتی که در دهه‌های اخیر انجام شده بندرت اثری از ابداعات آموزشی با تأکید بر قابلیت‌های حاکم بر آموزش اشتراکی یا بین حرفه‌ای می‌توان یافت. در ابداعات انجام شده نیز بندرت برنامه‌های آموزش بین حرفه‌ای با رعایت ساختار تعریف شده طراحی و اجرا گردیده‌اند و فقط به لحاظ نوع فعالیت‌های موجود در آن­ها، از ویژگی‌های این رویکرد آموزشی برخوردار بودند. به نظر می­رسد عمده مطالعاتی که عدم تاثیر آموزش بین حرفه ای را گزارش کرده اند، در ابتدای راه پیاده سازی آموزش بین حرفه ای بوده اند. ورنستاین دلیل این مساله را ناشی از دو عامل دانسته بود: اولاًعدم تجانس مداخلات آموزش بین حرفه ای و ثانیاً محدودیت­ های روش شناختی مطالعات آموزش بین حرفه ای (3). این درحالی است که تعداد محدودی از مطالعات که اخیراً در این حوزه انجام گرفتهاند، بر موثر بودن آموزش بین حرفه ای در بهبود عملکرد تیمی افراد دلالت دارند و عمده مطالعات صرفاً نگرش مثبت نسبت به این نوع آموزش را گزارش کرده اند. به نظر می­رسد با توجه به تاثیر عوامل مختلف در اثر بخشی آموزش بین حرفه ای، از جمله استراتژی آموزشی مورد استفاده، محیط یادگیری، نگرش و آمادگی شرکت کنندگان، اساتید و همچنین نتایج حاصل از این آموزش، نتایج حاصل از پژوهش­ها نیز متفاوت است. اما آنچه مشخص است که علیرغم آنکه آموزش بین حرفه ای هنوز نتوانسته به هدف نهایی خود یعنی ارتقاء سلامت بیمار به طور کامل دست یابد، با توجه به مزایای آن، می تواند راهکاری مناسب در جهت بهبود ارتقاء سلامت باشد. استفاده از رویکردهای تدریس متناسب با آموزش بین حرفه ای مانند یادگیری مبتنی بر مسئله (Problem Base Learning)   یادگیری مبتنی بر مشاهده (Observation Base Learning) ، یادگیری مبتنی بر مبادله(Exchange based learning) ، یادگیری الکترونیکی(E-learning) ، یادگیری خود محور(Self-directed learning)  و سایر روش­ های موثر، می­ تواند بر اثربخشی هرچه بیشتر این روش بینجامد. هم چنین در نظر گرفتن سایر عوامل موثر مانند محیط یادگیری اعم از محیط بالینی و غیر بالینی، آمادگی اساتید و نگرش آن­ها بهآموزش بین حرفه­ ای نیز می­ تواند به دقت هر چه بیشتر نتایج مطالعات انجام شده در این حوزه بیفزاید. همچنین با توجه به تاثیر مثبت آموزش بین حرفه­ای در دانش، نگرش و مهارت و عملکرد تیمی فراگیران و اهمیت بیش از پیش ارتقاء سلامت که یکی از اهداف مهم و اختصاصی فعالیت­های انجام گرفته در حوزه سلامت می­باشد، لذا پیشنهاد می ­شود تا برنامه ­ریزان آموزشی در دانشگاه ­ها و نظام­ های آموزشی با در نظر گرفتن عوامل موثر بر آموزش بین حرفه ­ای شامل نظریه ­های یادگیری، روش ­های تدریس، آمادگی و نگرش اساتید و محیط یادگیری و فرصت­ ها و چالش ­های پیش روی آن، در جهت فراهم آوردن شرایط لازم برای پیاده سازی آن حرکت کرده، و گامی مثبت در راستای اهداف نظام سلامت بردارند.

ارسال پیام به نویسنده مسئول



XML   English Abstract   Print


Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

Jafaei Dalooei R, Karimi Moonaghi H, Yamani N, Irajpoor A R, Saadatyar F S. Interprofessional Education: the Strategy to Improve Health Care. RME 2015; 7 (1) :54-62
URL: http://rme.gums.ac.ir/article-1-167-fa.html

جفایی دلویی رضا، کریمی مونقی حسین، یمانی نیکو، ایرج پور علیرضا، سعادت یار فریده سادات. آموزش بین حرفه ای: راه کاری جهت بهبود مراقبت سلامت. پژوهش در آموزش علوم پزشکی. 1394; 7 (1) :54-62

URL: http://rme.gums.ac.ir/article-1-167-fa.html



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
دوره 7، شماره 1 - ( 1394 ) برگشت به فهرست نسخه ها
پژوهش در آموزش علوم پزشکی Research in Medical Education