[صفحه اصلی ]   [Archive] [ English ]  
:: صفحه اصلي :: درباره نشريه :: آخرين شماره :: تمام شماره‌ها :: جستجو :: ثبت نام :: ارسال مقاله :: تماس با ما ::
بخش‌های اصلی
صفحه اصلی::
اطلاعات نشریه::
آرشیو مجله و مقالات::
برای نویسندگان::
برای داوران::
ثبت نام و اشتراک::
تماس با ما::
تسهیلات پایگاه::
بایگانی مقالات زیر چاپ::
::
جستجو در پایگاه

جستجوی پیشرفته
..
دریافت اطلاعات پایگاه
نشانی پست الکترونیک خود را برای دریافت اطلاعات و اخبار پایگاه، در کادر زیر وارد کنید.
..
ثبت شده در

AWT IMAGE

AWT IMAGE

..
سامانه جامع رسانه های کشور

..
:: دوره 12، شماره 4 - ( 1399 ) ::
جلد 12 شماره 4 صفحات 58-48 برگشت به فهرست نسخه ها
رضایت شغلی اعضای هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی گیلان
فردین مهرابیان ، حسین همتی ، آسیه عشوری ، ماهدخت طاهری* ، سمانه کاشی ، خدیجه عظیمی
مرکز تحقیقات آموزش پزشکی، مرکز مطالعات و توسعه آموزش پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی گیلان، رشت، ایران ، taheri1049@gmail.com
واژه‌های کلیدی: رضایت شغلی، اعضای هیات علمی، علوم پزشکی، دانشگاه
متن کامل [PDF 758 kb]   (716 دریافت)     |   چکیده (HTML)  (2507 مشاهده)
نوع مطالعه: كاربردي | موضوع مقاله: مدیریت آموزشی
متن کامل:   (1166 مشاهده)
مقدمه
جهان امروز آن­چه بیش از همه دارای اهمیت می ­باشد، منابع انسانی است (1،2) و منابع انسانی با ارزش­ترین سرمایه و منبع سازمانی محسوب می­ شود (3). اقتصاددانان معتقدند آن­چه در نهایت روند توسعه اقتصادی و اجتماعی یک جامعه را تعیین می­کند، منابع انسانی آن کشور است نه سرمایه، نه منابع مادی دیگر، این منابع انسانی هستند که سرمایه­ها را متراکم ساخته، از منابع طبیعی بهره برداری نموده، سازمان­های اداری، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی را بوجود می­آورند و توسعه را به پیش می برند (1،2). سرمایه­ی انسانی عامل مهم در کارکرد تولید نیز محسوب می­شود (4) و عامل اصلی تداوم موفقیت و تحقق اهداف سازمان می ­باشد(5). رضایت کارکنان در سازمان­ها یکی از موضوع ­های مهم مدیریتی است که از سال­ها قبل توجه پژوهشگران زیادی را در سراسر جهان به خود جلب نموده است (1).
رضایت شغلی یکی از عناصر اصلی عملکرد شغلی و حرفه ­ای کارکنان بوده و موجب افزایش بهره­وری و احساس رضایتمندی فرد می­ شود (6،7) مدیران هر سازمان جهت پویایی و رسیدن به اهداف آرمانی باید تصویری جامع تر از رضایت شغلی کارکنان ارائه دهند (8)، خشنودی و رضایت شغلی مربوط به آن است که حرفه مورد نظر تا چه اندازه پاسخ­گوی نیازها، توانائی­ها، رغبت­ها و خصوصیات شخصی فرد  است (9). بنابراین شناخت نیازها، انگیزه­ها، تمایلات، عوامل رضایت و عدم رضایت کارکنان نه تنها لازم است بلکه جهت اتخاذ سیاست­های صحیح، راهبردهای مناسب و برنامه­های موثر ضروری است (10). با آن­که در زمینه رضایت کارکنان از محیط کار بررسی­های زیادی انجام شده اما رضایت شغلی اساتید دانشگاه ­ها از محیط آموزشی در دانشگاه­ها کمتر مورد ارزیابی قرار گرفته است (2). اعضای هیات علمی بدنه اصلی هر دانشگاه را تشکیل می­دهند و به­عنوان یکی از ارکان تعلیم و تربیت در آموزش دانشجویان و ارتقای بهداشت و درمان جامعه موثر می­باشند (11). انگیزش و رضایت شغلی اساتید می­تواند نقش بسیار اساسی درعملکرد آن­ها داشته باشد (12). مطالعات مختلف در زمینه رضایت شغلی نشان داده­اند که متغیرهای زیادی با رضایت شغلی اساتید ارتباط دارند که مهم­ترین آن­ها عوامل سازمانی، عوامل محیطی، ماهیت کار و عوامل فردی است (13).
امروزه، اعضای هیأت علمی دارای شرح وظایف گسترده آموزش، پژوهش، خدمات درمانی، فعالیت­های اجرایی و توسعه فردی هستند و برای ارزیابی رضایت شغلی آن­ها ضروری است تا به تمام این حیطه­ها توجه شود ( 14). انگیزش و رضایت شغلی اساتید می­تواند نقش بسیار اساسی در عملکرد آن­ها داشته باشد؛ و عدم توجه به رضایت شغلی منابع انسانی در یک سازمان موجب توقف و رکود نسبی و تحلیل و زوال تدریجی آنان خواهد شد (11). رضایت شغلی، خود  تعیین­کننده بسیاری از متغیرهای سازمانی نظیر افزایش بهره وری، افزایش کمیت و کیفیت کار است (15). باید به این نکته توجه داشت که اثرات ناشی از رضایت شغلی، بر جامعه نیز تأثیرگذار است. هنگامی که افراد از شغل خود راضی باشند، از کار خود لذت می­برند و در جهت سلامت جامعه خود بیشتر تلاش می­کنند؛ چرا که از طریق رضایت شغلی، شادابی و مسرت به خانه و جامعه نیز منتقل می­گردد (16). بررسی و شناخت عواملی که باعث ایجاد انگیزه و رضایت شغلی می­شود. یکی از ضروریاتی است که می­تواند موجب بهبود بهره وری و بالا رفتن روند و کیفیت کار استادان شود (17). بررسی­های پژوهشگر حاکی است که علیرغم اهمیت موضوع، پژوهش جامعی در خصوص میزان رضایت شغلی اعضای هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی انجام نشده است. لذا پژوهشگر درصدد است ضمن بررسی میزان رضایت شغلی اساتید دانشکده­ های دانشگاه علوم پزشکی گیلان، و استخراج نتایج و ارائه آن به مدیران ارشد دانشگاه زمینه برنامه­ریزی دقیق و جامع برای افزایش رضایتمندی و انگیزش شغلی اعضای هیات علمی را فراهم نماید.
 روش ­ها
پژوهش حاضر از دسته مطالعات توصیفی- مقطعی بوده و با تعیین رضایت شغلی اعضای هیات علمی علوم پایه و بالینی در 6 دانشکده­ی پزشکی، دندانپزشکی، داروسازی، پرستاری-مامایی، پیراپزشکی و بهداشت دانشگاه علوم پزشکی گیلان در سال 98-97  انجام شد. در این مطالعه که از نوع مطالعات کاربردی است، از روش نمونه­گیری خوشه­ای و جهت محاسبه حجم نمونه از فرمول کوکران استفاده شد. با توجه به این­که کل جامعه ­ی پژوهش 470 نفر بود، نمونه­ای به حجم 212 نفر برآورد شد. معیار ورود به مطالعه شاغل بودن در دانشگاه به ­عنوان عضو هیات علمی و معیار خروج عدم تمایل به شرکت در مطالعه بود. از مجموع 250 پرسشنامه توزیع شده، پس از پیگیری­های لازم، 186 پرسشنامه ارجاع داده شد (نرخ پاسخ دهی 75 درصد).
ابزار پژوهش پرسشنامه استاندارد رضایت شغلی اسمیت،کندال و هالین بود. بخش اول پرسشنامه حاوی اطلاعات فردی و دموگرافیک و بخش دوم پرسشنامه شامل 45 سوال در 6 حیطه شامل: حقوق و مزایا (5 سوال)، فرصت­ های ارتقاء و رشد فردی (6 سوال)، نحوه سرپرستی و ارتباطات (15 سوال)، شرایط روانی و امنیت شغلی (7 سوال)، شرایط فیزیکی (3 سوال) و ماهیت کار (9 سوال) است (1،19). به­منظور نمره­دهی ابزار، برای هر فرد میانگین نمرات سوالات هر حیطه و کل سوالات محاسبه شد. دامنه­ی نمره­ی هر سوال، به صورت لیکرت از بسیار ناراضی 1 تا بسیار راضی 5 بوده و میانگین نمرات کمتر از5/1به عنوان رضایت خیلی کم، بین 5/1-49/2 رضایت کم، نمرات 5/2-49/3 رضایت متوسط، نمرات5/3-49/4 رضایت زیاد و نمرات 5/4یا بیشتر رضایت خیلی زیاد درنظر گرفته شد. در مطالعه نقیبی و همکاران روایی پرسشنامه از طریق روایی محتوایی و پایایی آن با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ 91/0 و برای زیر مقیاس­ها به ترتیب 93/0، 85/0، 91/0، 92/0، 87/0 و 86/0 بدست آمد که در سطح بالایی قرار داشت. همچنین در مطالعه حاضر نیز روایی پرسشنامه از طریق روایی محتوا (با کسب نظرات متخصصان) و پایایی آن با محاسبه آلفای کرونباخ تأیید شد. جهت رعایت ملاحظات اخلاقی، ابتدا ضمن توضیح مراحل و اهداف طرح برای اعضای هیات علمی توسط پژوهشگر، به آنان اطمینان داده شد که ارائه نتایج مطالعه به­صورت کلی و با رعایت اصول محرمانگی اطلاعات خواهد بود. پس از کسب رضایت کتبی از اعضای شرکت کننده در مطالعه، پرسشنامه به صورت خودایفاء تکمیل گردید. پژوهش حاضر در کمیته اخلاق دانشگاه علوم پزشکی گیلان مطرح و دارای کد اخلاق به شماره IR.GUMS.REC.1397.315 می­ باشد.
برای توصیف داده­ها، از گزارش فراوانی (درصد)، میانگین (انحراف معیار) استفاده شد. جهت بررسی ارتباط مشخصات جمعیت­ شناختی افراد با نمره­ی رضایتمندی شغلی در کل و در هریک از حیطه­ها، در تحلیل تک متغیره، از تحلیل واریانس و یا آزمون ناپارامتری کروسکال والیس و ضریب همبستگی ناپارامتری اسپیرمن، استفاده و در تحلیل چندگانه، مدل رگرسیون خطی اجرا شد. پیش فرض ­های مورد نیاز تحلیل رگرسیونی بررسی شده و برقرار بود. تمام متغیرهای جمعیت شناختی در تحلیل رگرسیونی مورد بررسی قرار گرفتند و ورود متغیرها به مدل رگرسیونی به روش گام به گام در نظر گرفته شد. براساس آزمون کولموگروف-اسمیرونوف، توزیع نرمال برای تمام مشخصه های کمی به جز سنوات شغلی برقرار بود. در کلیه آزمون­ها سطح معنی داری کم­تر از 05/0 در نظر گرفته شد. داده­ها با استفاده از نرم افزار آماری SPSS.Ver.20  تجزیه و تحلیل شدند.
 یافته ­ها
در مجموع، 81 هیات علمی زن (43 درصد) و 105 هیات علمی مرد (57 درصد) در مطالعه شرکت کردند. تعداد 160 نفر (87 درصد) متاهل بودند. میانگین و انحراف معیار سن شرکت­کنندگان در مطالعه، 7/7±2/43 سال (دامنه­ی سنی: 29 تا 62 سال) بود. میانگین و انحراف معیار سابقه کار اساتید مورد مطالعه، 3/8±6/11 سال (دامنه­ی 1 تا 32 سال) و 114 نفر (63 درصد) دارای سابقه­ ی مدیریتی در فعالیت خود بودند. در جدول شماره یک اطلاعات مربوط به مرتبه­ی علمی، حیطه ­ی آموزشی، وضعیت استخدامی، دانشکده محل خدمت و مدرک تحصیلی اعضای هیات علمی آمده است.

نتایج نشان داد که میانگین و انحراف معیار نمره­ ی کسب شده در حیطه­های مختلف رضایت شغلی در بازه­ی 1 تا 5 عبارت است از ماهیت کار (8/0±9/3)، مدیریت، نحوه­ ی سرپرستی و ارتباطات (7/0±3/3)، شرایط فیزیکی و محیط کار (8/0±1/3)، شرایط روانی و امنیت شغلی (9/0±1/3)،فرصت­ های ارتقاء و رشد فردی (7/0±0/3) و حقوق و مزایا (8/0±8/2). تحلیل رگرسیون خطی چندگانه نشان داد که سن و سنوات کاری بیشتر و گروه آموزشی (علوم پایه نسبت به بالین)، به­طور مستقل مرتبط با رضایتمندی کلی بیشتری بوده و این مشخصات 13درصد واریانس نمره­ی رضایت کلی را تبیین می­کنند.
توصیف رضایت­مندی اعضا هیات علمی به تفکیک هر سوال، در جدول شماره دو آمده است. در حیطه رضایت از ماهیت کار، اعضای هیأت علمی اظهار کرده­اند که در برابر دانشجویان، آموزش و یادگیری آن­ها احساس مسئولیت کرده و در این گویه بیشترین رضایت را داشتند (8/0±3/4) و در حیطه رضایت از ماهیت کار، اظهار کرده­اند که از انجام فعالیت­های اداری و اجرایی (1/1±6/3) کمترین رضایتمندی را دارند. در حیطه مدیریت و نحوه سرپرستی و ارتباطات، بیشترین نمره مربوط به رضایتمندی از وجود روابط دوستانه و محترمانه بین عضو هیأت علمی و دیگر اعضای گروه (0/1±9/3) و کم­ترین نمره برای تشویق مناسب و تشویق براساس عملکرد شغلی (1/1±8/2)، ذکر شده است. در حیطه شرایط فیزیکی و محیط کار، بیشترین رضایتمندی از کار با همکاران و مدیران خود (9/0±6/3) و کمترین رضایتمندی، از عدم استفاده از امکانات رفاهی و تفریحی دانشگاه برای سپری کردن اوقات فرا غت خود و خانواده­های شان (2/1±3/2) اظهار شده است. در حیطه­ی شرایط روانی و امنیت شغلی، برخورداری از امکانات جانبی مانند بیمه، استخدام و بازنشستگی، دارای بالاترین رضایتمندی (2/1±4/3) بوده و کمترین رضایتمندی در رابطه با عدالت - محور بودن محیط کار (2/1±8/2) بیان شده است. در حیطه فرصت­های ارتقا و رشد فردی، بالاترین رضایت، از راحتی و عدم ممانعت از شرکت در کلاس ­های آموزشی (0/1±4/3) و کمترین رضایت، از امکان استفاده از بورس و ادامه تحصیل (در خارج و داخل کشور) (1/1±3/2) اظهار شده است. در حیطه حقوق و مزایا نیز که در مجموع دارای کمترین نمره­ی رضایتمندی بود، بیشترین نمره­ ی کسب شده در این حیطه، مربوط به رضایت از حقوق و درآمد کنونی (0/1±0/3) و کمترین نمره، مربوط به رضایت از پرداخت به موقع حقوق (0/1±7/2) بود.

بیشترین عدم پاسخ گویی به گویه­ها در رابطه با گویه­ی "امکان انجام فعالیت­های شغلی خصوصی و کسب درآمد را مانند سایر همکارانم دارم." با 13 مورد (7 درصد) و گویه­ی "امکان استفاده از بورس و ادامه تحصیل (در خارج و داخل کشور) برایم مهیا  می­باشد." با 8 مورد (3/4 درصد) و در سایر گویه­ها عدم پاسخ­دهی، کم­تر از 3 درصد بود. نتایج آزمون همبستگی پیرسون نشان داد که بین سطح رضایت­مندی و حیطه­های مختلف، قوی­ترین همبستگی مثبت به ترتیب مربوط است به حیطه­های: شرایط روانی و امنیت شغلی، جنبه مدیریتی شغل، فرصت­های ارتقا و رشد فردی، شرایط فیزیکی و محیط کار، ماهیت کار و حقوق و مزایا   (جدول 3).
در بررسی رابطه رضایتمندی با مشخصات جمعیت شناختی اعضای هیات علمی، نتایج تحلیل­ های تک متغیره نشان داد که اساتید دارای سن بیشتر، سنوات کاری بیشتر، اساتید گروه آموزشی علوم پایه و اساتید دارای مدرک دکترای تخصصی (نسبت به متخصصین و گروه بالینی)، اساتید با وضعیت استخدامی رسمی و پیمانی (نسبت به اساتید قراردادی یا در حال گذراندن تعهد طرح) و اساتید دارای سابقه­ی مدیریتی در فعالیت خود، دارای رضایتمندی کلی بیشتری بودند. میانگین نمره­ ی رضایتمندی کلی با سن (003/0P=  و 231/0r=)، سابقه­ی کاری (070/0P=  و 100/0r=)، گروه آموزشی (007/0P=  با 61/0±35/3 در برابر 65/0±09/3 به ترتیب در اساتید گروه آموزشی علوم پایه و بالین)، نوع مدرک (036/0P=  با 60/0±36/3 در برابر 66/0±10/3 به ترتیب در اساتید دارای مدرک تخصصی دکترا و متخصصین بالینی)، وضعیت استخدامی ( 046/0P=  با 65/0±34/3، 62/0±29/3 در برابر 68/0±05/3 به ترتیب در اساتید با وضعیت استخدامی رسمی و پیمانی در برابر اساتید قراردادی یا در حال گذراندن تعهد طرح)، سابقه ی مدیریتی (065/0P=  با 65/0±30/3 در برابر 65/0±11/3 به ترتیب در اساتید دارای سابقه­ی مدیریتی و بدون آن)، در سطح معنی­داری 1/0 ارتباط داشته و هیچ یک از سایر مشخصات جمعیت شناختی، با نمره­ی رضایت شغلی کل رابطه­ی معنی­ داری نداشتند (برای تمام موارد 1/0P>).
نتایج تحلیل رگرسیونی چندگانه نیز نشان داد که به ترتیب گروه آموزشی هیات علمی، سن و سنوات شغلی، به­طور مستقل با رضایت شغلی و هر یک از حیطه­ ها در کل ارتباط معنی­دار داشته و این مشخصات 13% از واریانس نمره­ی رضایتمندی را تبیین می­ کنند (جدول 4). به طور کلی مشخصات سن، سنوات کاری، نوع استخدام و گروه­ های آموزشی هیات علمی، تبیین کننده­ی 3 تا 18 درصد از واریانس نمرات رضایتمندی در حیطه های مختلف بودند.
بحث و نتیجه­ گیری
هدف از این مطالعه بررسی میزان رضایت شغلی اعضای هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی گیلان بود. بر اساس یافته ­های پژوهش حاضر، کلیه حیطه­ ها رضایتمندی در حد متوسط و تنها در حیطه­ ی رضایت از ماهیت کار، رضایتمندی در حد مطلوب بود. نتایج مطالعه حاضر نشان داد که بالاترین میانگین نمره­ ی کسب شده در حیطه ­های مختلف رضایت شغلی به ترتیب ماهیت کار، مدیریت، نحوه­ ی سرپرستی و ارتباطات، شرایط فیزیکی و محیط کار، شر ایط روانی و امنیت شغلی، فرصت­ های ارتقاء و رشد فردی و حقوق و مزایا بود. همچنین بین سطح رضایت­مندی و حیطه­ های مختلف قوی ترین همبستگی مثبت به ترتیب مربوط بود به حیطه ­های: شرایط روانی و امنیت شغلی، جنبه مدیریتی شغل، فرصت­ های ارتقا و رشد فردی، شرایط فیزیکی و محیط کار، ماهیت کار و حقوق و مزایا. 
یافته­ های مطالعه حاضر حاکی از آن بود که در حیطه رضایت از ماهیت کار، اعضای هیأت علمی اظهار کرده ­اند که در برابر دانشجویان، آموزش و یادگیری آن­ها احساس مسئولیت کرده و در این گویه بیشترین رضایت را داشتند. در حیطه رضایت از ماهیت کار، اظهار کرده اند که از انجام فعالیت­های اداری و اجرایی کم­ترین رضایتمندی را دارند. نتایج مطالعه ستوده و همکاران (19) در دانشگاه علوم پزشکی سمنان نشان داد که عامل ماهیت کار بالاترین میانگین رضایت شغلی و حقوق و مزایا پایین ترین رضایت در بین اعضای هیات علمی دارد که با نتایج مطالعه حاضر همخوانی دارد. نتایج مطالعه فروغی و همکاران (1) نیز نشان داد که عامل رضایت از ماهیت کار بالاترین میانگین رضایت شغلی در بین اعضای هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه است که با نتایج مطالعه حاضر همخوانی دارد. مطالعه ستوده بر روی 54 مقاله علمی- پژوهشی منتشر شده در زمینه رضایت شغلی نشان داد که بیشترین رضایت شغلی اعضای هیات علمی از ماهیت کار و کم­ترین رضایت در حقوق و مزایا است (19). همچنین یافته­های مطالعه اصغری (20) و نقیبی (21) نیز با نتایج مطالعه حاضر همخوانی دارد. همچنین نتایج مطالعه دانشمندی و همکاران نشان داد که سرپرستی و ارتباطات بالاترین میانگین رضایت شغلی و پایین­ترین رضایت اعضای هیات علمی دانشگاه­ های منتخب نظامی را حقوق و مزایا است (22). مطالعه رنجبر در دانشگاه علوم پزشکی مازندران (18)، بخشی و هم کاران در دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان (11) و همچنین مطالعه  Shigliدر هند (23) نیز بیانگر رضایت کم اعضای هیات علمی در حیطه حقوق و مزایا بود. اگر اعضاء هیات علمی دغدغه حقوق و مزایا داشته باشند و عملاً نیازهای مادی آن­ها، به دلیل کمبود حقوق و مزایا، فراهم نگردد، چگونه می ­توان از آن­ها انتظار داشت که تمام نیروی خلاقه خود را معطوف به کار آموزشی و پژوهشی نمایند.
از دیگر نتایج مطالعه حاضر نشان داد که رضایت اعضاء هیات علمی از عامل ترکیبی مدیریت و سرپرستی در سطح متوسط قرار دارد. این نتیجه با نتایج پژوهش فروغی و همکاران (1) شباهت دارد. لذا می­ توان گفت که اعضای هیات علمی از وضعیت مدیریت مجموعه­ی دانشگاهی رضایت مطلوبی نداشتند. طبیعی است که رضایت از مافوق، از عوامل مهم در رضایت شغلی بوده و عملاً بسیاری از اهرم­های تشویقی در دست مدیریت قرار دارد و اگر مدیریت، اعضاء را در امر تصمیم­گیری­ها مشارکت ندهد و آن­ها را به­خاطر کار و کیفیت فعالیت­های مثبت شغلی تشویق نکند، نمی­تواند انگیزشی در آنان ایجاد نماید و طبعاً موجب دلسردی اعضاء در انجام وظایف شغلی خود می­گردد.
همچنین نتایج مطالعه حاضر حاکی از آن بود که در حیطه شرایط فیزیکی و محیط کار، بیشترین رضایتمندی از کار با همکاران و مدیران خود و کم­ترین رضایتمندی، از عدم استفاده از امکانات رفاهی و تفریحی دانشگاه برای سپری کردن اوقات فراغت خود و خانواده­های شان اظهار شده است. می ­توان گفت که اعضاءهیات علمی از همکاران خود رضایت داشته و محیط از نظر ارتباط، مشورت و مساعدت شغلی در وضعیت مناسبی قرار دارد. این نتیجه با نتیجه تحقیق فروغی (1) و نقیبی (21) همخوانی دارد. بنابراین فراهم نمودن امکانات ضروری در زمینه­ی آموزش و پژوهش، و ایجاد فضای فیزیکی و محیط مناسب برای کسب علم، می­تواند میزان رضایت­مندی را در اعضای هیأت علمی افزایش دهد.
در حیطه ­ی شرایط روانی و امنیت شغلی، برخورداری از امکانات جانبی مانند بیمه، استخدام و بازنشستگی، دارای بالاترین رضایتمندی بوده و کم­ترین رضایتمندی در رابطه با عدالت-محور بودن محیط کار بیان شده است. نتایج مطالعه شفیعی نشان داد که فراهم بودن امنیت شغلی، و وجود قوانین و مقررات برای حمایت اصولی از اعضای هیأت علمی، مهم­ترین عامل افزیش دهنده­ی رضایت شغلی و کارایی آنان است (24). همچنین نتایج مطالعه نقیبی نشان داد که اعضای هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی زنجان بیشترین رضایت در زمینه امنیت شغلی، مربوط به برخوداری از امکانات جانبی بود که با نتایج مطالعه حاضر مطابقت دارد (21).
در حیطه فرصت­های ارتقا و رشد فردی، بالاترین رضایت، از راحتی و عدم ممانعت از شرکت در کلاس­های آموزشی و کمترین رضایت، از امکان استفاده از بورس و ادامه تحصیل (در خارج و داخل کشور) اظهار شده است. در مطالعه حاضر با توجه به همبستگی مثبت رضایت مندی و فرصت­ های ارتقاء، لزوم توجه به فراهم نمودن شرایط ارتقاء، مانند شرکت در  دوره های آموزشی و سمینارها و کنگره­ها احساس می­شود. در پژوهش حاضر، افراد با مرتبه علمی بالاتر رضایت­مندی بیشتری داشتند که نتایج به دست آمده با نتایج مطالعه فروغی و دانشمندی هم خوانی دارد (1،22). در مطالعه­ ای در مالزی، یکی از عوامل مهمی که در رضایت شغلی اساتید تاکید شده، امکان داشتن فرصت­های ارتقای شغلی بوده  است (25). همچنین در مطالعه­ای در دانشگا ه شیفیلد انگلستان، نشان داده شد که پیشرفت شغلی و ارتقاء از عوامل مهم در رضایت شغلی اعضای هیات علمی بوده است (26). به نظر می­ رسد، ایجاد امکاناتی به منظور شرکت اعضای هیات علمی در دوره ­های آموزشی و نشست های علمی، همچنین ایجاد امکاناتی به منظور تسهیل در فرآیند ارتقای آنان، بتواند نسبت به ارتقای این بخش از حیطه رضایت شغلی موثر باشد.
و در نهایت در حیطه حقوق و مزایا نیز که در مجموع دارای کمترین نمره­ی رضایتمندی بود، بیشترین نمره­ی کسب شده در این حیطه، مربوط به رضایت از حقوق و درآمد کنونی و کمترین نمره، مربوط به رضایت از پرداخت به موقع حقوق  بود. پرداخت حقوق را می­ توان یک محرک و انگیزه قوی دانست؛ اما اگر حقوق بر اساس یک طرح طبقه­بندی مشاغل، عادلانه  استاندارد نشود، خط مشی پرداخت می­تواند به یک عامل نارضایتی مداوم، تبدیل شود (27). بررسی روی پزشکان پرتقالی، نشان داده است؛ که درصورت مساعد بودن شرایط، آنان حتماً، به دلیل کمبود درامد تغییر شغل می­دهند (28). در مطالعه­ ای در آمریکا انجام شد، رضایت از حقوق و مزایا مهم­ترین عامل در افزایش رضایت شغلی دانسته ­اند (29). مسلماً نمی ­توان از فردی که از دریافت حقوق و مزایا کنونی خود راضی نیست انتظار ایجاد خلاقیت، پژوهش و آموزش درحد ایده­ آل را داشت.
همچنین نتایج بیانگر آن بود که مشخصات سن، سنوات کاری، نوع استخدام و گروه آموزشی هیات علمی تبیین کننده ­ی واریانس نمرات رضایتمندی در حیطه­ های مختلف بودند. در بررسی رابطه رضایتمندی با مشخصات جمعیت شناختی اعضای هیات علمی، نتایج تحلیل ­های تک متغیره نشان داد که اساتید دارای سن بیشتر، سنوات کاری بیشتر، اساتید گروه آموزشی علوم پایه و دارای مدرک دکترای تخصصی (نسبت به متخصصین و گروه بالینی)، اساتید با وضعیت استخدامی رسمی و پیمانی (نسبت به اساتید قراردادی یا در حال گذراندن تعهد طرح) و اساتید دارای سابقه­ی مدیریتی در فعالیت خود، دارای رضایتمندی کلی بیشتری بودند.  شاید بتوان گفت دلیل این رضایت آن باشد که عضوی که دارای مرتبه بالاتری است، انگیزه شغلی بیشتری داشته و توانسته مدارج علمی را طی نماید. هرچه سن افراد بیشتر شده رضایت شغلی بیشتری بوجود آمده است.
باتوجه به نتایج مطالعه حاضر، می­توان نتیجه گرفت که اعضای هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی گیلان در کلیه حیطه­ها رضایتمندی در حد متوسط و تنها در حیطه­ ی رضایت از ماهیت کار، رضایتمندی در حد مطلوب داشتند. لذا به ­منظور رسیدن به مقاصد مطلوب آموزشی و پژوهشی در دانشگاه با برداشتن موانع عدم رضایت اساتید محیطی مناسب ­تر را جهت ارتقاء کیفیت آموزش ایجاد نمود. همچنین با بهبود حقوق و مزایا و فرصت­های ارتقاء و بهبود شرایط رفاهی به این مهم دست یافت.
از محدودیت­ های این مطالعه می­توان به پایین بودن درصد بازگشت پرسشنامه­ ها اشاره کرد. با توجه به احتمال همکاری پایین اعضای هیأت علمی دانشگاه، تعداد نمونه­ های انتخاب شده دو برابر تعداد نمونه محاسبه شده در نظر گرفته شد تا در نهایت براساس محاسبه تعداد نمونه این محدودیت کنترل گردد. از دلایل همکاری کم اعضای هیأت علمی در بازگشت پرسشنامه ها، می­توان به حجم بالای وظایف آموزشی ایشان، حضور در محیط­ های کار آموزی و کارورزی و دسترسی مشکل به تعدادی از آن­ها به واسطه پست­های اجرایی اشاره کرد. پیشنهاد می­شود در مطالعات بعدی، علل رضایت­مندی کمتر در اعضای هیات علمی جوان و با سابقه­ی کاری کم و نیز اساتید بالینی، مورد توجه و بررسی بیشتر، قرار گیرد.
 
قدردانی
بدینوسیله پژوهشگران بر خود لازم می­ دانند از کلیه افرادی که در اجرای این مطالعه سهیم بوده­اند، از جمله اعضای محترم هیات علمی ومعاونت تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم پزشکی گیلان تشکر و قدردانی نمایند.
فهرست منابع
1. Forughi F, Kharrazi H, Iranfar S, Rezaei M. Job satisfaction and its affecting factors from the viewpoints of Faculty members of Kermanshah University of Medical Sciences. Iranian Journal Medical Education 2008; 7(2): 335-341.[Persian]
2. Monjamed Z, Ghorbani T, Mostofian F, Ovessfour R, Nakhost Pandi S, Mohamadi M.[A Nationwide study of level of job satisfaction of nursing personnel in Iran]. Hayat 2005; 10 (23):39-48. [Persian]
3. Mehrabian F, Nasiripour AA, Keshavars Mohamadian S. Factors Affecting Human Resources Productivity in Guilan University of Medical Sciences Using Path Analysis. J Adv Med Biomed Res 2011; 19 (75):94-106.
4. Hicks NL. Education and Economic Growth Economic of Education, Research and Studies. George Psacharopoulus: Pergamon Press; 1987. [DOI:10.1016/B978-0-08-033379-3.50022-X]
5. Abdolahi B, Navehabrahim A. Empowerment of staff is the golden key for Human resources management.Tehran : Virayelosh Publication; 2008.
6. Liu CM, Chien CW,Chou P ,Liu JH ,Chen VT ,Wei J, et al. An analysis of job satisfaction among physician assistants in Taiwan. Health Policy 2005; 73(1):66-77. [DOI:10.1016/j.healthpol.2004.10.004]
7. Ziaee V. Ahmadinejad Z .Morravedje AR .[An evaluation of medical students satisfaction with clinical education and its effective factors]. Medical Education Online 2004;9(1):4365. [Persian] [DOI:10.3402/meo.v9i.4365]
8. Bahadori M .Babaei M .Mehrabian F.Prioritization Factors Influencing Job Motivation in Employees of a Military Center using Analysis Hierarchy Process. Iranian Journal of Military Medicine. 2013;14(4):263-72.
9. Seyed Javadin R. Resourse & employees management.Tehran: Negah Danesh Publication; 2002. [Persian]
10. Malekshahi F,Farhadi A ,Amini F. [Job Satisfaction Survey of Faculty Members of Lorestan University of Medical Sciences. YAFTEH 2010; 12(1). [Persian]
11. Bakhashi Ali Abadi ,Norouzi D, Sadat Hossaini Z .[Effective factors on job motivation in Academic members of Rafsanjan Medical University]. IJME 2004;4(2):33-41. [Persian]
12. Fakhimi F.[Organization and management, theory and creativity and responsibilities].Tehran: Havaye Taze; 1990. [Persian]
13. Seyed Moghimi M.[Organize and manage the research method].1st Ed.Tehran:Termeh; 1990. [Persian]
14. Chin KS, Pun KF. A proposed framework for implementing TQM in Chinese organizations. International Journal of Quality & Reliability Management 2002; 19(3): 272-94. [DOI:10.1108/02656710210415686]
15. Houman HD. [Tahye va standard sakhtane meghyase sanjeshe rezayate shoghli]. Tehran: Research and Training Institute for Management and development Planning; 2002. [Persian]
16. Shafi Abadi A. [Rahnamaei va moshavereye shoghli va herfei va nazaryehaye entekhabe shoghl]. Tehran: Roshd; 2011. [Persian]
17. Teymouri M,Tootoonchi M ,Salehi M, Hassanzadeh A .[Job satisfaction among faculty members of Isfahan University of Medical Sciences]. IJME 2008;7(2):227-235. [Persian]
18. Ranjbar M, Vahidshahi K. [Effective Factors on Faculty Members' Job Satisfaction in Mazandaran University of Medical Sciences, School of Medicin, 2006]. Stride Development in Medical Education 2007; 4(2): 92-9. [Persian]
19. Sotodeh Asl N, Ghorbani R, Haji Aghajani S, Rashidy Pour A.[ Job satisfaction and its contributing factors among faculty members of Semnan university of medical sciences]. Koomesh 2013; 14(2): 232 - 239. [Persian]
20. Asghari F. [Job satisfaction of faculty members in Iran]. Social Development & Welfare Planing 2016; 24: 195-230. [Persain]
21. Naghibi T, Jamshidi M, Dobakhti F. [An Evaluation of Job Satisfaction and its Influential Parameters among Faculty Members of Zanjan University of Medical Sciences in 2013]. Journal of Medical Education Development 2015; 9(21): 103-108. [Persian]
22. Daneshmandi M, Habibi H, Sirati Nayer M, Zarei A, Hosein Pishgouei A. [Faculty Members' Job Satisfaction in Selected Military Universities]. IJME 2012; 12(6): 458-466. [Persian]
23. Shigli K, Hebbal M, Nair KC. Teaching, research and job satisfaction of prosthodontic Faculty members in Indian academic dental institutions. J Dent Educ 2011; 76: 783-791. [DOI:10.1002/j.0022-0337.2012.76.6.tb05314.x]
24. Shafiei H. [Barrasye avamele omdeye eijad konandeye angize dar azaye heat elmye daneshgahe emam Hossein][Dissertation]. Tehran: Islamic Azad University;1996. [Persian]
25. Sararaks S, Jamaluddin R. Demotivating factors among govern8ment doctors in Negeri Sembilan. Med J Malaysia 1999; 54: 310-319.
26. Collins K, Jones ML, McDonnell A, Read S, Jones R, Cameron A. Do new roles contribute to job satisfaction and retention of staff in nursing and professions allied to medicine? J Nurs Manag 2000; 8(1): 3-12. [DOI:10.1046/j.1365-2834.2000.00149.x]
27. Alvani M. [Pajooheshi dar zamineye barkhi az moshkelate sazmani va adame erzaye niaze karkonan]. 1st ed. Tehran: Public Management Center; 1991. [Persian]
28. Vieira D, Viegas I, Furtado N. [Job satisfaction in physicians with a career in general clinical medicine]. Acta Med Port 1995; 8(10): 531-5. [Portuguese]
29. Lamberth B, Comello RJ. Identifying elements of job satisfaction to improve retention rates in healthcare. Radiol Manage 2005; 27(3): 34-8.
ارسال پیام به نویسنده مسئول



XML   English Abstract   Print


Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

Mehrabian F, Hemmati H, Ashouri A, Taheri M, Kashi S, Azimi K. Faculty Members’ Job Satisfaction in Guilan university of Medical Sciences. RME 2020; 12 (4) :48-58
URL: http://rme.gums.ac.ir/article-1-1059-fa.html

مهرابیان فردین، همتی حسین، عشوری آسیه، طاهری ماهدخت، کاشی سمانه، عظیمی خدیجه. رضایت شغلی اعضای هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی گیلان. پژوهش در آموزش علوم پزشکی. 1399; 12 (4) :48-58

URL: http://rme.gums.ac.ir/article-1-1059-fa.html



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
دوره 12، شماره 4 - ( 1399 ) برگشت به فهرست نسخه ها
پژوهش در آموزش علوم پزشکی Research in Medical Education