[صفحه اصلی ]   [Archive] [ English ]  
:: صفحه اصلي :: درباره نشريه :: آخرين شماره :: تمام شماره‌ها :: جستجو :: ثبت نام :: ارسال مقاله :: تماس با ما ::
بخش‌های اصلی
صفحه اصلی::
اطلاعات نشریه::
آرشیو مجله و مقالات::
برای نویسندگان::
برای داوران::
ثبت نام و اشتراک::
تماس با ما::
تسهیلات پایگاه::
بایگانی مقالات زیر چاپ::
::
جستجو در پایگاه

جستجوی پیشرفته
..
دریافت اطلاعات پایگاه
نشانی پست الکترونیک خود را برای دریافت اطلاعات و اخبار پایگاه، در کادر زیر وارد کنید.
..
ثبت شده در

AWT IMAGE

AWT IMAGE

..
سامانه جامع رسانه های کشور

..
:: دوره 13، شماره 2 - ( 1400 ) ::
جلد 13 شماره 2 صفحات 69-58 برگشت به فهرست نسخه ها
تبیین وشناسایی شایستگی‌های کارآفرینی اعضای هیئت علمی دانشگاه های کشور با رویکرد داده بنیاد
فریبا زاهدی فر ، زهرا لبادی* ، فاطمه پرسته قمبوانی
گروه علوم تربیتی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران ، zahra_lebadi@yahoo.com
واژه‌های کلیدی: شایستگی، اعضای هیئت علمی، کارآفرینی، نظریه داده بنیاد
متن کامل [PDF 679 kb]   (470 دریافت)     |   چکیده (HTML)  (1571 مشاهده)
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: حرفه اي گري ، اخلاق پزشكي
متن کامل:   (731 مشاهده)
مقدمه

دانشگاه­ ها به ­عنوان نهادی تغییر آفرین و توسعه ­دهنده جوامع شناخته می­شوند. در شاخص­های ارزیابی جهانی از دانشگاه­ های تراز اول دنیا، شاخص­ های کارآفرینی و اثرگذاری در جامعه به­گونه قابل توجهی پررنگ شده است (1). کارآفرینی به ­عنوان شناسایی و بهره­برداری از فرصت­های کسب و کار در رابطه با شغل فرد تعریف شده است (2). تنها افراد خلاق و کارآفرین می­توانند سازمان­ها و جامعه را برای آینده آماده نمایند. کارآفرینان نیروی محرکه ­ی اصلی در توسعه­ی اقتصاد هستند و به یاری آن­ها می­توان به­طرز موثری با استفاده از خلاقیت، ایده­ی را تبدیل به فرصتی اقتصادی نمود (3). اعضای هیئت علمی به­عنوان مهم­ترین عنصر سازنده­ی دانشگاه ­ها و متخصص در رشته­های خود، موقعیت خوبی برای سهیم شدن در فعالیت­ های نوآورانه دارند و می­توانند در طیف وسیعی از فعالیت­ های کارآفرینانه مشارکت داشته باشند. در این راستا دانشگاه­ها باید از طریق تعامل بین آموزش، پژوهش و کارآفرینی به انتظارات رو به رشد کارآفرینی پاسخ دهند (4). دانشگاه­ ها و استادان کارآفرین می­توانند از طریق آموزش ویژگی­های کارآفرینانه نظیر توفیق طلبی، خطرپذیری، تحمل ابهام، اعتماد به نفس، نوآوری و خلاقیت، باعث بهبود کارآفرینی در میان دانشجویان شوند (5).
سازمان علمی- آموزشی و فرهنگی سازمان ملل متحد (یونسکو) در چشم­انداز جهانی آموزش عالی برای قرن 21، دانشگاه ­های نوین را این­گونه توصیف کرده است: جایگاهی که در آن مهارت­های کارآفرینی به منظور تبدیل دانش­آموختگان به ایجادکنندگان کار توسعه می­ یابد (6).
شایستگی به­عنوان یک نوع توانایی برای شغل یا پست شغلی درنظر گرفته می­شود (7). اتصال شایستگی­ها به وظایف اصلی باعث می­شود این شایستگی معنی­دارتر شده و فرصت بهره­مندی از آن­ها فراهم گردد (8). دانشگاه نبراسکا، شایستگی را ترکیبی از 11 مهارت می­داند که عبارتند از: دانش، مهارت­ها، توانایی­ها و ویژگی­های قابل مشاهده و قابل اندازه­گیری است که به بهبود عملکرد کارکنان کمک می­کند و در نهایت منجر به موفقیت سازمانی خواهد شد (9). به­هر­حال، در یک برداشت جامع، شایستگی­ های کارآفرینانه را  می­توان یک گروه خاص از شایستگی­های مرتبط که در بردارنده­ی دانش، مهارت و ویژگی­های شخصیتی است تعریف کرد که به افراد کمک می­کنند تا نقش خود را به­عنوان یک کارآفرین برای ایجاد و توسعه­ی یک کسب و کار کوچک و جدید به­طور موفقیت­آمیزی ایفاء کنند (10). محبت و همکاران مدلی را برای شایستگی استادان طراحی کردند که براساس آن مدل شایستگی­های اعضای هیئت علمی در شش بعد شایستگی­ های آموزشی، پژوهشی، سازمانی، اخلاقی، فردی و حرفه­ای و 44 زیر شایستگی طبقه­بندی می­شود (11). پژوهش حسینی و همکاران (1396) نشان داد که  شایستگی­های کارآفرینانه اعضای هیئت علمی در 9 زیر مجموعه جمع­ بندی می­گردند و شامل شایستگی فرصت، شایستگی تعهد، شایستگی ارتباطات، شایستگی مدیریت، شایستگی مصالحه و پیشبرد، شایستگی رشد و یادگیری، شایستگی کسب و کار، شایستگی راهبردی و شایستگی فنی تخصصی بودند (12). نتایج تحقیقات بیان­گر این است که استراتژی­های رفتار، پاداش و تفکر سازنده اعضای هیئت علمی موجب بروز کارآفرینی می­شود و اعضای هیئت علمی با استفاده از قدرت کارآفرینی خود، می­توانند رفتارهای منطقی و سازنده­تری درخصوص مسائل و مشکلات موجود در دانشگاه داشته باشند (16-13). صاحب­نظران براین باورند که کیفیت و میزان شایستگی اعضای هیئت علمی یکی از عوامل مهم در موفقیت دانشجویان است. لذا نداشتن مهارت و شایستگی­های لازم از سوی اساتید می­تواند بر عملکرد اعضای هیئت  علمی و دانشجویان تاثیر داشته باشد (17). آهنچیان و  همکاران (1396) در تحقیقی به بررسی ادراک اعضای هیئت علمی از حرفه­ای بودن در نظام آموزش عالی ایران پرداختند. نتایج نشان داد که عضو هیئت علمی دارای 6 تعهد آموزشی، پژوهشی، ارتباطی، اخلاق حرفه­ ای، شخصیتی و سازمانی و 14 وظیفه است (18). در بررسی انجام گرفته در دستورالعمل جذب اعضای هیئت علمی 9 وظیفه برای اعضای هیئت علمی درنظر گرفته شده است و توجه به کارآفرینی، خلاقیت و نوآوری جزء وظایف اعضای هیئت علمی نمی­باشد (1). سوال اساسی در این زمینه این است که کدام اساتید و با کدام ویژگی­های مشخص می­توانند عملکرد موثری از خود نشان دهند. درحال حاضر، دانشگاه­ های کشور، به شدت نیازمند تامین، آموزش و توانمندسازی اعضای هیئت علمی توانمند و کارآفرین است. از این­رو، طراحی و شناسایی شایستگی­های کارآفرینی اعضای هیئت علمی در این حوزه، یکی از نیازهای اساسی است. در نتیجه، پیش ­بینی می­شود که انجام این پژوهش و طراحی سیستم جذب اعضای هیئت علمی دانشگاه ­ها با رویکرد کارآفرینانه، امکان استفاده­ی بیشتر و بهتر دانشگاه­های کشور از شایستگی­ های فوق را مهیا کند.
 
روش ­ها
روش تحقیق در این پژوهش کیفی بود و با استفاده از راهبرد نظریه داده بنیاد استراوس و کربین (19)، نظرات مصاحبه شوندگان درباره شایستگی ­های کارآفرینی اعضای هیئت علمی دانشگاه­ها جمع­آوری گردید. مشارکت­کنندگان در پژوهش حاضر متخصصان و صاحب­نظران کارآفرینی در ایران بودند که بعد از شروع مصاحبه­ها با 30 نفر به اشباع رسید. در تحقیق کیفی هنگامی جمع­آوری اطلاعات و داده­ها متوقف می­شود که اطلاعات درمورد همه دسته­بندی­های مورد نظر اشباع شود و این آمار زمانی رخ می­دهد که نظریه یا داستان مورد مطالعه کامل شده و اطلاعات جدید به ­دست نیاید (20). روش نمونه­ گیری پژوهش، روش نظری بود: به این صورت که داده­ها در جریان پژوهش تکوین یافت و هر داده از تحلیل داده ­های پیشین شکل گرفت. نمونه­گیری تا رسیدن مقوله­ها به اشباع نظری ادامه یافت. برای جمع­آوری داده­ها از مصاحبه­ های عمیق و اکتشافی استفاده شد. سوالات مصاحبه­ها از نوع باز پاسخ و براساس ابعاد نظریه داده بنیاد و مدل پارادایمی استراوس و کربین (19)، شرایط علی، عوامل مداخله­گر، ویژگی­های زمینه­ای، راهبردها و پیامدها در حوزه  شایستگی­ های کارآفرینی اعضای هیئت علمی تحت بررسی قرار گرفت. زمان انجام هر مصاحبه به­طور میانگین چهل و پنج دقیقه بود. تمام مصاحبه­ها توسط پژوهشگران انجام و در ادامه پیاده­سازی شد. برای تجزیه و تحلیل داده­ها، از روش تحلیل خرد استفاده شد و داده­ها از طریق فرآیند کدگذاری باز و محوری و انتخابی و براساس طرح نظریه داده بنیاد تحلیل شدند (21). ابتدا با انجام کدگذاری باز بخش­هایی مشخص شد که با توجه به اهداف و سوالات پژوهش توانست به­عنوان کد و مفهوم اولیه درنظر گرفته شود. در طول مرحله کدگذاری باز، داده­های حاصل از مصاحبه ­ها به­دقت بررسی شده و  مقوله­ های اصلی و مقوله­ای فرعی مربوط به آن­ها مشخص و خرده مقوله­ها (زیر مقوله­ها) تعیین شدند. واحد اصلی تحلیل برای کدگذاری باز مفاهیم بودند. رونوشت مصاحبه­ها برای یافتن مقوله­های اصلی، مقوله­ ها، خرده مقوله­ ها به­طور منظم بررسی شد. سپس در مرحله کدگذاری محوری، مفاهیم براساس اشتراکات و یا هم معنایی در کنار هم قرار گرفتند. این مفاهیم در قالب شرایط علی (علل پدیده اصلی)، راهبردها (استراتژی­های اتخاذ شده در پاسخ به پدیده اصلی)، ویژگی­های زمینه­ای (شرایط بسترساز خاص موثر بر راهبردها)، شرایط محیطی (شرایط عام موثر بر راهبردها) و پیامدها (نتایج به کارگیری راهبردها) به­صورت نظری از طریق مدل پارادایمی به هم مرتبط شدند. در پایان با انجام کدگذاری انتخابی، نظریه پژوهش درباره مدل شایستگی­های کارآفرینی اعضای هیئت علمی دانشگاه­ها ارائه گردید (22). برای سنجش روایی این پژوهش، گزارش پایانی فرآیند تحلیل داده­ها و مقوله­های حاصل­شده به­همراه متن مصاحبه برای پنج نفر از مصاحبه­شوندگان ارسال و از نظرات آن­ها در  کدگذاری­ ها و طراحی الگو استفاده شد. همچنین فرآیند کدگذاری­ها توسط چهار نفر از استادان صاحب­نظر که خود عضو گروه مصاحبه نبودند، بررسی و پیشنهادات آن­ها در تدوین مدل استفاده شد. ممیزی پژوهش حاضر با سنجش باور پذیری اعتماد­پذیری، انتقال­پذیری و تاییدپذیری انجام گرفت. برای باورپذیری یکی از مصاحبه­ها بعد از یک ماه دوباره کدگذاری و نتایج با ضریب اسکات مقایسه شد. لازم به ذکر است برای اعتمادپذیری و انتقال­پذیری از روش تحلیل اعضای پژوهش استفاده شد. در این روش گزارش محقق از نظر صحت و کامل بودن تحت مطالعه و بررسی قرار گرفت. در این راستا اتکاپذیری به ­معنای این­که آیا اگر فرد دیگری کدگذاری کند به همین یافته­ ها می­رسد نیز انجام شد. برای تاییدپذیری چهار نفر صاحب­نظر کدها و یافته ­ها و مدل را بررسی و کلیه مراحل به ­صورت جز به جز ارائه شد تا متخصصان خبره نظرشان را درباره مدل ارائه دهند.
 
یافته­ ها
مشارکت ­کنندگان در پژوهش حاضر 30 نفر از کارآفرینان دانشگاه­ های کشور بودند که بین 3 تا 6 سال سابقه کار در مراکز کارآفرینی دانشگاه­ها را داشتند. پس از تجزیه و تحلیل داده­های حاصل از مصاحبه مجموع کدهای آزاد استخراج ­شده از محتوای مصاحبه­ها 970 مورد بود که پس از ادغام کدهای مشابه با یکدیگر در نهایت 22 مفهوم و 6 مقوله استخراج گردید. خلاصه مراحل کدگذاری و انتقال از داده به نظریه در جدول شماره یک ارائه گردیده است.

براین اساس، مفاهیم ذیل، مجموعه عناصر تشکیل­دهنده شایستگی­های کارآفرینی اعضای هیئت علمی دانشگاه­ها را تشکیل می­دهند:
1- شرایط علی: شرایط علّی مجموعه­ای از وقایع و شرایط است که برمقوله محوری، اثرگذارند. سه مقوله کارآفرینی دانشگاهی، توانمندی­های کارآفرینانه، منبع محوری اساتید کارآفرین، به ­عنوان شرایط علّی اثرگذار برپدیده محوری شناسایی گردیدند
2- مقوله اصلی: در این پژوهش شایستگی­های کارآفرینانه اعضای هیت علمی، به منزله مقوله محوری درنظر گرفته شده است. زیرا تاثیر آن در بخش­های مختلف داده­ها وجود داشته و نقشی محوری را داراست. به­ گونه­ای که مقوله­های دیگر از آن تاثیر می­گیرند. این شایستگی­ ها در 5 بعد به انجام می­رسد که شامل مهارت­ های فنی و تخصصی، مهارت فرصت، مهارت مدیریتی، مهارت فردی، مهارت راهبردی می­باشد.
3- راهبردها: اقدامات هدفمندی هستند که راه حل­هایی برای پدیده مورد نظر فراهم می­سازند و منجر به ایجاد پیامدها و نتایجی می­شوند. باتوجه به یافته­ها و داده­های حاصل از پژوهش، مجموعه اقدامات مدیریتی، فرهنگی، شایستگی و راهبرد فرآیند محوری، به­عنوان راهبردهای تاثیرگذار در شایستگی­های کارآفرینانه اعضای هیئت علمی درنظر گرفته شده است.
4- عوامل مداخله ­گر: در پژوهش حاضر، شرایط مداخله­ گر عواملی هستند که در فرآیند اجرای راهبردی بهبود شایستگی­های کارآفرینانه، اعضای هیئت علمی ایجاد می­گردد. چهار مقوله به منزله شرایط مداخله­گر در تعیین شایستگی­ های اعضای هیئت علمی مبتنی­بر کارآفرینی، درنظر گرفته شده­اند که شامل نظام ساختاری ناکارآمد، عدم تعامل، سیستم تحقیقاتی موجود، نظام حمایتی معیوب می­باشد.
5- ویژگی­های زمینه­ایی: مجموعه شرایطی هستند که زمینه پدیده موردنظر را فراهم می­سازند و بر رفتارها و کنش­ها تاثیر می­گذارند. در این پژوهش ویژگی­های محیط رقابتی، هم راستایی با اهداف کلان، بینش کارآفرینانه مسئولین به منزله شرایط بستر درنظر گرفته شده است.
6- پیامدها: نتایج مطالعه حاضر نشان داد که پیامدها در سطوح فردی، دانشگاهی وکشوری می­باشد. در سطح فردی شامل "افزایش میزان انگیزه اعضای هیئت علمی"، "تعهد و وفاداری اعضای هیئت علمی"، در سطح دانشگاهی شامل "اقتصادی" و "آموزشی" و "حمایتی" و در سطح کشوری شامل "اشتغال مولد و درآمدزای دانش آموختگان"، "توسعه مزیت رقابتی در سطح منطقه"، "شبکه سازی کارآفرینان" می­باشد.
مقوله ­بندی یافته ­ها باتوجه به رویکرد داده بنیاد در جدول شماره دو ارائه گردیده است.
کدگذاری انتخابی کدگذاری محوری کدگذاری باز
شرایط علی کارآفرینی دانشگاه­ها قابلیت سازمانی: ساختاری، استراتژی، فرهنگ، زیرساخت تحقیقاتی
موارد قانونی و مدیریتی: ایجاد محیط قانونی و حقوقی مورد نیاز در فضای کسب و کار، دستورالعمل ارتقاء و ترفیع برای اعضای هیئت علمی مبتنی برکارآفرینی، ایجاد محیط قانونی و حقوقی مورد نیاز در فضای کسب و کار، ایجاد مقررات مراکز رشد و شرکت­های دانش بنیان
آموزشی و حمایتی: آموزش مراحل راه­اندازی کسب و کار، آموزش روش­های تامین منابع برای کسب و کار، حمایت از ایده­های خلاقانه اعضای هیات علمی، حمایت از فعال­سازی مراکز رشد و تاسیس شرکت­های                             دانش بنیان
رقابتی و مبتنی بر آینده­نگری: توسعه مزیت رقابتی در سطح منطقه، توجه به عوامل بیرونی: سیاست­های عمومی، صنایع و شرایط منطقه­ای، آینده پژوهی و آینده­نگاری و نوآوری، هدف گذاری و آینده­نگری با توجه به سند چشم­انداز
فرهنگی: محیط و فضای کاری تسهیل کننده کارآفرینی، توسعه عوامل فرهنگی سیاسی- اجتماعی کارآفرینی در دانشگاه
کسب
توانمندی­های کارآفرینانه
فعالیت­های دانشگاهی: استراتژی کارآفرینی، استراتژی آموزشی، استراتژی پژوهشی
شبکه­سازی: تعامل باذینفعان، افزایش فرصت­های کارآفرینی
نوآورانه: توسعه پروژه­های نوآوری­های عمل­گرا در معرفی به مراکز رشد، ایجاد و افزایش گروه­های تحقیق برای ارزیابی فرصت­های کارآفرینی، تولید دانش تخصصی کارآفرینی
خلاقانه: جهت­دهی تحقیقات و پژوهش­ها که خروجی در زمینه تجاری­سازی داشته باشند، بهره­وری از قابلیت­های تجاری سازی به­صورت تیم­های مبتکر
منبع محوری اساتید کارآفرین مسائل اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی جامعه: تبدیل دانشگاه به موتورهای رشد اقتصاد مدرن، ایفای نقش و پاسخ­گویی به انتظارات نوین ناشی از تحولات سریع، رشد روزافزون جامعه و خلق مشاغل جدید حائز اهمیت و حیاتی، ناهماهمگی تقاضای بیرونی و پاسخ فعلی
اهداف کلان: دستیابی به اهداف در سند چشم­انداز بیست ساله کشور، اهداف برنامه­های توسعه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و آموزشی، تغییر در سیاست­های توسعه اقتصادی
رقابت با سایر دانشگاه­ها: ارتقای رتبه دانشگاه­ها در بین دانشگاه­های آسیا و جهان، توان رقابت و مقابله با دانشگاه­های برتر دنیا، نیل به دانشگاه­های نسل سوم
ارتباط با حوزه­های آموزش بین­الملل: گسترش تعاملات بین­المللی، تبدیل شدن به دانشگاه کلاس جهانی، پذیرش دیدگاه­های فراتر از مرزهای منطقه­ای و ملی
مقوله اصلی:
شایستگی­های کارآفرینانه اعضای هیئت علمی
مهارت فنی و تخصصی انتقال دانش: ایجاد تحول در طراحی شیوه­های تدریس کارآفرینی بر مبنای: حل مسئله و مشارکت، تقویت قدرت نظریه­پردازی، آموزش مبتنی بر پروژه، ایجاد مهارت، مباحث گروهی
آموزش: برگزاری دوره­های آموزشی و مهارت آموزی کارآفرینی، استفاده از روش­های نوین آموزش خلاقیت و کارآفرینی، توسعه آموزش­های مجازی کارآفرینی
تحلیل محیط کسب و کار: آشنایی با امور قانونی وحقوقی کسب و کار، توانایی تحلیلی محیط کسب و کار
ارتباطی: مهارت شبکه­سازی، پذیرش تنوع تفاوت­های افرادا و جذب نظر ذینفعان
مهارت فرصت شناسایی و انتخاب بهترین فرصت­های کسب و کار، توانایی ارزیابی میزان اجرایی شدن فرصت­ها
شناسایی بازار، مواد تولیدی، روش­های تولید و روش­های سازماندهی جدید
مهارت راهبردی ارزیابی، تعیین و پیاده­سازی پروژه­های نوآور، ایجاد و تدوین راهبردهای مختلف، آینده­نگری و پیش­بینی مشکلات، کشف و خلق فرصت­های فن­آورانه، توانایی ایجاد مزیت و جذب سرمایه­های خصوصی
مهارت مدیریتی تعیین اهداف: اهداف بلند مدت، متوسط و کوتاه مدت برای کارآفرینی، اولویت بندی اهداف
مدیریت منابع انسانی: برنامه­ریزی، سازمان­دهی، تفکیک وظایف و کنترل، مدیریت ارزیابی ریسک
تصمیم­گیری: توانایی حل خلاق مسائل و آگاهی سازمانی، مهارت تمرکز بر نتایج و تصمیم­گیری به­موقع
مهارت فردی درون فردی: سخت­کوشی، مهارت انطباق­پذیری، ریسک­پذیری، پذیرش مسئولیت، یادگیری تفکر انتقادی
میان فردی: مذاکره با دیگران، مردم­داری، ارتباطات قوی
راهبردها مدیریتی ایجاد وتوسعه زیرساخت­های نوآوری و کارآفرینی
تحول در برنامه­های درسی و ساختار نظام آموزشی دانشگاه
تغییر نظام ارتقاء اعضای هیئت علمی
شایستگی تغییر ساز و کارهای جذب اعضای هیئت علمی، آموزش و بهسازی انگیزش و حفظ و نگه داشت اعضای هیات علمی کار آفرین، ایجاد ساختار شایسته پرور و کارآفرین
فرآیند محوری انعطاف­پذیری ساختار و خلق ارزش­ها در دانشگاه­ها، توسعه ابتکار و خلاقیت، توسعه دانایی و سرمایه­های فکری
فرهنگی انگیزشی: حقوق و دستمزد و پاداش، امنیت شغلی و حمایت از کارکنان
انسانی: اعطای اختیار و آزادی عمل به اساتید، درک تغییرات جدید و کشف فرصت­های مناسب خلاقانه
عوامل مداخله­گر نظام ساختاری ناکارآمد عدم وجود ساختار شایسته پرور و کارآفرین، فراهم نبودن زیرساخت­های کافی و فیزیکی برای توسعه کارآفرینی، عدم وجود سند کارآفرینی برای دانشگاه­ها
عدم تعامل از تعامل دانشگاه با محیط جریانی از الگوهای کارآفرینی ایجاد نمی­شود، نبودن ارتباط با صنعت در دانشگاه­ها
سیستم تحقیقاتی موجود عدم ارتباط مراکز تحقیقاتی و دانش بنیان،- کاربردی نبودن تحقیقات، مبتنی برکارآفرینی نبودن پایان­نامه­های دانشجویان
نظام حمایتی معیوب عدم وجود روش­های حماینی مالکیت فکری تحقیقات استادان و دانشجویان، عدم حمایت از فعالیت بین رشته­ای، عدم حمایت سازنده و موثر مدیریت عالی
شرایط زمینه­ای ویژگی­های محیط رقابتی درک  وکشف فرصت­های جدید، تمرکز برفرصت­ها، رویکرد پیشرو در نوآوری و کارآفرینی
هم­راستایی با اهداف کلان لزوم هم­سویی با اهداف سازمانی، شناسایی نقاط قوت و ضعف اساتید، شناسایی فرصت­ها و تعهدات در بعد کارآفرینی
بینش کار آفرینانه مسئولین نگاه سرمایه­ای به منابع انسانی، بالا بودن آستانه تحمل ریسک، نگاه مثبت به توانایی کارکنان کارآفرین
پیامدها سطح فردی افزایش میزان انگیزه اعضای هیئت علمی، تعهد و وفاداری اعضای هیئت علمی
سطح دانشگاهی اقتصادی: دانشگاه به­عنوان نهاد یا شبه شرکتی اقتصادی، درآمد پایدار دانشگاه­ها براساس کسب و کارهای مبتنی برخلق دانش
آموزشی: تحول در برنامه­های درسی مبتنی برکارآفرینی، تحول در ساختار نظام آموزشی دانشگاه در جهت کسب مزیت­های رقابتی اقتصادی
حمایتی: حمایت از ایده­های خلاقانه اعضای هیات علمی، رفع موانع افزایش اعتماد و امنیت سرمایه­گذاری، حمایت از کارهای گروهی و تیم­های کارآفرینی
سطح کشوری اشتغال مولد و درآمدزا: ایجاد کسب و کارهای کوچک و کارآفرین، سازمان­های دانش محور و خلاق
کسب و کار و دانش آموختگان،- توسعه مزیت رقابتی در سطح منطقه
شبکه سازی: ارتباط دانشگاه با اساتی: در خارج کشور
گسترش ارتباطات علمی با مراکز و نهادهای آموزشی و تحقیقاتی معتبر بین­المللی



بحث و نتیجه ­گیری
نتایج کدگذاری مصاحبه ­ها و تجزیه و تحلیل یافته­های بخش کیفی حاکی از آن بود که مولفه­های شایستگی کارآفرینی اعضای هیئت علمی متاثر از کارآفرینی دانشگاهی، توانمندی ­های کارآفرینانه و منبع محوری اساتید می­باشد. منبع محوری اساتید کارآفرین از نتایج مهم مقوله علّی بود. بی­تردید از جمله مهم­ترین مولفه ­های دستیابی به توسعه پایدار منابع انسانی توسعه یافته است (23). برخورداری از منابع انسانی کارآ و توانمند یکی از مهم­ترین دلایل پیشرفت و توسعه کشورها معرفی شده­اند و منابع انسانی را ارزشمندترین دارایی سازمان­ها می­دانند (24). منبع محوری اساتید کارآفرین عاملی است برای پاسخ­گویی به انتظارات نوین ناشی از تحولات سریع با توجه به مسائل اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی جامعه که سبب پذیرش دیدگاه­های فراتر از مرزهای منطقه­ای و ملی می­گردد. برای این­که دانشگاه­ها به موتورهای رشد اقتصاد مدرن تبدیل گردند و ناهماهنگی ببین تقاضای بیرونی و پاسخ فعلی برطرف گردد، توجه به نقش اساتید کارآفرین ضروری است. این نتایج با مطالعه مصطفایی و همکاران (25) و مک مولن (McMullen) مطابقت دارد (26).
نتایج مطالعه حاضر نشان داد که برای کارآفرینی دانشگاهی وجود ساختار سازمانی کارآفرینی ضروری است. به این منظور ساختار سازمانی باید افقی بوده و روش­ها و شیوه­ های نوین کاری، با مولفه­ های کارآفرینی دانشگاهی سازگار باشد. همچنین برنامه­ های درسی و ساختار نظام آموزشی دانشگاه در جهت­ گیری فعالیت­ها در جهت سوددهی و نیز کسب مزیت­های رقابتی اقتصادی باشد. این نتایج با مطالعات کردنائیچ و همکاران، فارسی و همکاران مطابقت دارد (27،28).
نتایج پژوهش حاضر حاکی از آن بود که شایستگی­های کارآفرینی اعضای هیئت علمی به­عنوان مقوله اصلی در قالب 5 شایستگی کارآفرینانه درنظر گرفته شده است. شایستگی فنی و تخصصی به ویژگی­ هایی از عضو هیئت علمی کارآفرین اشاره داشت که مرتبط با انتقال دانش و آموزش، تحلیل محیط کسب و کار، مهارت ارتباطی و مهارت مدیریتی بود. نتایج مطالعه حاضر نشان داد که آموزش جایگاه ویژه­ای در کسب شایستگی ­های کارآفرینانه دارد و فعالیت­های آموزشی لازم است از طریق شیوه­های حل­مسئله و مشارکت، تقویت قدرت نظریه پردازی، آموزش مبتنی بر پروژه و بحث گروهی انجام گردد. این نتایج با مطالعه حسینی و موسوی مطابقت دارد (24). بیدختی و ملکی تاثیر آموزش مهارت­های خاص (تکنیک تریز) را در تقویت روحیه کارآفرینی در میان کارکنان و مدیران مورد مطالعه قرار دادند. مطالعه آن­ها نشان داد که آموزش برخلاقیت، استقلال طلبی و روحیه کارآفرینی و تاثیر دارد (29).
از نتایج دیگر مطالعه حاضر شایستگی­ های فنی و تخصصی تحلیل محیط کسب و کار بود. این شایستگی به ویژگی­هایی از عضو هیئت علمی کارآفرین اشاره دارد که مرتبط با ایجاد توسعه و پیشبرد یک کسب و کار و فعالیت تجاری به طور موفق می­شود. آشنایی با قوانین حقوقی کسب و کار و توانایی تحلیلی محیط کسب و کار و بازاریابی از مهارت­های دیگر مورد نیاز برای کارآفرینی می باشد. این نتایج با مطالعه میچل مور و همکاران (10) و مارول مطابقت دارد (30). پای خسته وعلم بیگی و بطحایی در یافته­ های خود ویژگی­های فردی را به­عنوان بعدی موثر در توسعه کارآفرینی معرفی نموده­اند(31)، نتایج این پژوهش با یافته­های مطالعه حاضر همخوانی دارد. همچنین ویژگی­های فردی در بعد مسئولیت پذیری با نتایج مطالعه هاشمیان و همکاران و در ابعاد تعهد، ارتباطات و انطباق پذیری با مطالعه لیکاما مطابقت داشت (33-32). پژوهش­ها نشان داده­اند که یک کارآفرین باید مجهز به شایستگی­های مدیریتی، برای نیل به موفقیت باشد. نتایج پژوهش حاضر در مهارت­های همکاری گروهی با پژوهش حسینی و همکاران (12) و در مهارت رهبری با پژوهش رضایی­زاده هم­راستاست (34).
لچ­نر (Lechner) بر این باور بود که شایستگی­های راهبردی وروان­شناختی در گرایش کارآفرینانه تاثیر معنی­داری دارد (35). نتایج مطالعه حاضر نشان داد شایستگی راهبردی مشتمل بر ایجاد و تدوین راهبردهای مختلف، توانایی ایجاد و توسعه دورنما، آینده­ نگری و پیش ­بینی مشکلات، کشف و خلق فرصت­ های فناورانه، توانایی ایجاد مزیت و جذب سرمایه­ های خصوصی می­باشد. این شایستگی­ها با شاخص­های مطالعه پای خسته و همکاران مطابقت دارد (36).
همچنین یافته­ها نشان داد که در میان عوامل مداخله­گر که می­توانند برشایستگی­های کارآفرینی اعضای هیئت علمی موثر باشد می­توان به سیستم حمایتی نامطلوب اشاره کرد. پژوهش انجام گرفته توسط داوری و همکاران بعد حمایت را به ­عنوان مهم­ترین بعد در اکوسیستم کارآفرینی معرفی کرده­اند. ارائه این حمایت­ها به ­وسیله انواع مختلفی از موارد می­تواند به­صورتی پایدار موانع ورود کارآفرینان را کم نماید (37). آیزنبرگ (Eisenberg) حمایت­ها را به­عنوان مجموعه­ای از نهادهای شبکه­سازی شده با هدف کمک به کارآفرینان در مراحل مختلف توسعه کسب و کارهای مخاطره آمیز تعریف می­کند (38). حمایت از ایده­های خلاقانه اعضای هیات علمی، حمایت از فعال­سازی مراکز رشد و تاسیس شرکت­های دانش بنیان از یافته­های تحقیق است که با تحقیق داوری هم­سو می­باشد (37).
برای دستیابی به هر هدفی راهبردها و اقداماتی لازم و ضروری است. در مدل پارادایمی پژوهش حاضر یکی از راهبردهای دستیابی به شایستگی­های کارآفرینی، مقوله فرهنگی می­باشد. بسترهای اجتماعی فرهنگی در بالندگی منابع انسانی نقش مهمی ایفاء می­کنند. فرهنگ را الگویی از مفروضات بنیادین، ارزش­ها، هنجارها، باورها و نمادهای عینی تعریف می­کنند که بین اعضای سازمان مشترک بوده و به آن­ها اجازه می­دهد که درک مشترکی از معانی داشته باشند (39). پژوهش اسماعیلی و همکاران، مبینی دهکردی و همکاران با مدل پارادایمی پژوهش حاضر همخوانی دارد (41-40).
نتایج مطالعه حاضر بیانگر این بود یکی از شرایط زمینه­ای که برمولفه­های شایستگی کارآفرینی تاثیر می­گذارد بینش کارآفرینانه مسئولین دانشگاه­ها بود. بینش کارآفرینانه مسئولین، شامل نگاه سرمایه­ای به منابع انسانی، بالا بودن آستانه تحمل، نگاه مثبت به توانایی کارکنان کارآفرین است و موجب مساعد شدن شرایط و فضای لازم برای جذب و نگه­داشت اعضای هیئت علمی کارآفرین خواهد بود. این نتایج با مطالعه مصطفایی و همکاران مطابقت داشت (25).
با توجه به یافته­های پژوهش حاضر از عوامل زمینه­ای موثر دیگر می­توان به هم­راستایی با اهداف کلان و ویژگی­های محیط رقابتی اشاره نمود. دانشگاه­ها برای حفظ و بقای خود در محیط متحول و رقابتی، باید تغییرات عمیق و همه جانبه ­ای در آرمان­ها، اهداف، و سیاست­ها داشته باشند. کانون­های رشد، پارک­های علم و فناوری و انکوباتورها از مهم­ترین راهبردهای توسعه و تعالی دانشگاه هستند که باید مورد نظر قرار گیرند. این نتایج با مطالعه مصطفایی و همکاران و بهزادی و همکاران مطابقت دارد (24،25).
با توجه به مدل حاصل از مطالعه حاضر همه فرآیندهای ارائه­ شده در پایان به مقوله­ای با عنوان پیامد منتهی می­شود. به این معنا که اگر کنش­های مربوط به شرایط علی، محیطی و مداخله­ گر به­ درستی محقق شوند و پس از آن راهبردها به خوبی اجرا شوند آن­گاه شاهد پیامدها و نتایجی خواهیم بود که در این­جا خود در برگیرنده سه مقوله سطح فردی، دانشگاهی و کشوری خواهد بود. پیامدهای فردی در درجه اول منجر به افزایش انگیزه اعضای هیئت علمی گردیده و تعهد و وفاداری اعضای هیئت علمی را افزایش می­ دهد. در سطح دانشگاهی تحول در ساختار نظام آموزشی دانشگاه­ها با رویکرد مبتنی برکارآفرینی انجام گردیده و از کارهای گروهی و  تیم ­های کارآفرینی حمایت می­گردد. در سطح کشوری منجر به ایجاد شبکه ارتباطی با سایر کارآفرینان در داخل و خارج دانشگاه­ها و گسترش ارتباطات علمی با مراکز و نهادهای آموزشی و تحقیقاتی معتبر بین­المللی می­گردد. این نتایج با مطعالعه مصطفایی و همکاران مطابقت دارد (25).
لذا پیشنهاد می­شود با استفاده از مولفه­های شناسایی شده موثر بر شایستگی­های کارآفرینی اعضای هیئت علمی ،سیاست گذاران دانشگاه­ ها با تغییر در قوانین و هنجارها، موجب تعدیل نقش اعضای هیئت علمی، و مشارکت واقعی­شان در فعالیت­ های کارآفرینی گردند. مدیران دانشگاه­ ها باید این مولفه ­ها را در اولویت قرار دهند و نسبت به نقاط ضعف کارآفرینی اعضای هیئت علمی در دانشگاه­ها اقدام نمایند. در واقع ابعاد، مؤلفه­­ها و شاخص­های احصاء شده از پژوهش حاضر می­تواند به ­عنوان چارچوبی برای ایجاد تغییرات در دانشگاه ­ها با رویکرد کارآفرینی اعضای هیئت علمی مورد استفاده قرارگیرد. در این مطالعه نظرات اعضای هیئت علمی در رابطه با کارآفرینی مورد بررسی قرار گرفت. انجام مطالعه ­ای که بتواند نظرات عوامل سیاست­گذار و تصمیم­ساز وزارتخانه­ها را نیز پوشش دهد و مولفه ­های بیشتری را بررسی نماید ،جامعیت بیشتری را در نتایج حاصل خواهد کرد.
قدردانی
این مقاله از رساله دکتری رشته مدیریت آموزشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج که در تاریخ 18/2/98 در شورای تحصیلات تکمیلی دانشکده روان­شناسی و علوم تربیتی به تصویب رسیده، استخراج شده است. بدین­وسیله از مشارکت امور هیئت علمی دانشگاه­ ها و اعضای محترم هیئت علمی که اینجانب را در انجام این پژوهش یاری کردند، سپاسگزاری  می­گردد.















فهرست منابع
1. Ministry of Science, Research and Technology, Scientific Policy Research Center.[The future of universities in Iran; community-oriented and entrepreneurial]. Publications of the Scientific Policy Research Center; 2020. [Persian]
2. Frese M Gielnik M M. The Psychology of Entrepreneurship. Annual Review of Organizational Psychology and Organizational Behavior 2014; 1: 413- 438. [DOI:10.1146/annurev-orgpsych-031413-091326]
3. Zaman M. Entrepreneurial characteristics among university students: Implications for entrepreneurship education and training in Pakistan. African Journal of Business Management 2013; 7 (39): 4053- 4058.
4. Lahikainen K, Kolhinen J, Ruskovaara E, Pihkala T. Challenges to the development of an entrepreneurial university ecosystem: The case of a Finnish university campus. Industry and Higher Education 2019: 33 (2) :96- 107. [DOI:10.1177/0950422218815806]
5. Rol Y, Atson N. Entrepreneurial characteristics amongst university students: Some insights for entrepreneurship education and training in Turkey. Education + Training 2014; 48 (1):25- 38. [DOI:10.1108/00400910610645716]
6. Mohseni A, Mousavi SH, Jamali M.[The role of entrepreneurship education in students' entrepreneurial attitude and belief in general self- efficacy]. IRPHE 2013; 19 (3) :63-80. [Persian]
7. Chen X, Jiang P. Competency Model- Based Improvement of Marketing Training Process Design. In 3rd International Seminar on Education Innovation and Economic Management (SEIEM 2018). Atlantis Press 2019. [DOI:10.2991/seiem-18.2019.56]
8. Wesselink R, Blok V, van Leur S, Lans T, Dentoni D. Individual Competencies for Managers Engaged in Corporate Sustainable Management Practices. Journal of Cleaner Production 2016; 106: 497- 506. [DOI:10.1016/j.jclepro.2014.10.093]
9. Wuim-Pam B. Employee core competencies for effective talent management. Human Resource Management Research 2014;4(3):49-55.
10. Mitchelmore S, Rowley J. Entrepreneurial competencies: a literature review and development agenda. International Journal of Entrepreneurial Behavior & Research 2010; 16 (2): 92- 111. [DOI:10.1108/13552551011026995]
11. Mohabbat H, Vajargah K, Jafari P.[Identifying the Model and Codifying the Competencies of the Faculty Members of Iranian Universities and Higher Education Institutions: A Qualitative Study]. Quarterly Journal of Training & Development of Human Resource 2019; 6 (21): 67- 91. [Persian]
12. Hosseini Sh, Abolghasemi M, Yadollahi J, Rezaeizadeh M.[Identifying Entrepreneurial Competencies of Faculty Members of Iranian Public Universities (Case Study: Shahid Beheshti University)]. Journal of Educational Sciences 2017; 6 (1): 151- 178. [Persian]
13. Tapsel P. Wood Ch. Social entrepreneurship and innovation:Self- organization in an indigenous context. Entrepreneurship & Regional Development2010; 22 (6): 535- 556. [DOI:10.1080/08985626.2010.488403]
14. Rahimi H, Rajaeipoor S, Agha Babaei R.[The analysis of self leadership strategies and its relationship with psychological empowerment faculty members in university of Isfahan Medical Sciences]. Journal of Education Development in Medical Sciences 2012; 7 (4): 1- 9. [Persian]
15. Agha Babaei R, Hoveida R, Siadat A, Rahimi H.[The analysis of self leadership strategies and its relationship with creativity faculty members in Science and Technology University of Iran]. Transformation Management Journal 2012; 3 (5): 24- 43. [Persian]
16. Aghaei T, Timur Nejad K, Akhavan Hazaveh F.[A Study of University Entrepreneurship from the Perspective of Faculty Members of Shahid Beheshti University as an Example of Large Universities]. Journal of Welfare Planning and Social Development 2013; 26 (14): 183- 208. [Persian]
17. Wolfe RE, Poon JD. Educator Competencies for Personalized, Learner- Centered Teaching. Boston, MA: Jobs for the Future; 2015.
18. Ahanchian M R, Soleimani E.[Faculty members' perception of being professional in Iran's higher education system]. IRPHE 2017; 23 (2) :1-23. [Persian]
19. Corbin JM, Strauss AL.[Basics of Qualitative Research: Techniques and Procedures for Developing Grounded Theory]. translated by Afshar E.Tehran: Ney Publication; 2015. [Persian]
20. Bazargan A. [Introduction to qualitative and mixed research methods]. 3rd ed.Tehran. Didar Publications; 2016. [Persian]
21. Acun V, Yilmazer S. A grounded theory approach to investigate the precedived soundscape of open- plan office. hournal of Applied Acoustics 2018; 131: 28- 37. [DOI:10.1016/j.apacoust.2017.09.018]
22. Fathi Vajargah K, Khorasani A, Daneshmandi S, Arman M [.Studying the coaching model in training of human resource based on grounded theory]. Organizational Culture Management 2014; 12 (3): 375- 398 . [Persian]
23. Kurd B, Abtin A.[ Analysis of Factors Affecting Rural Entrepreneurship Development in Sistan and Baluchestan Province]. Geography and Development Iranian Journal 2013; 14: 1- 32. [Persian]
24. Hosseini Nia GhH, Mousavi SSh. Entrepreneurship education in universities, methods and challenges. Journal of Higher Education 2018; 41 (11): 59- 88. [Persian].
25. Mostafaei SMR, Malekian F, Kaviani E, Karamafrooz MJ. [Desingning the Entrepreneurial University Model based on Grounded theory (case study: units of Islamic Azad University of West Iran )]. Journal of Management and Planning In Educational System 2019; 12(2): 41-74. [Persian] [DOI:10.29252/mpes.12.2.41]
26. McMullenJS. Entrepreneurial judgment as empathic accuracy: a sequential decision-making approach to entrepreneurial action. Journal of Institutional Economics 2015; 11 (3): 651- 681. [DOI:10.1017/S1744137413000386]
27. Kordanich A, Ahmadi P, Ghorbani Z, Lahiji.[Investigating the characteristics of entrepreneurial university in Tarbiat Modares University]. Journal of Entrepreneurship Development 2011; 5 (3): 47- 64. [Persian]
28. Yadollahi Farsi J, Zali MR, Bagherifard SMR.[Identification of structural factors affecting the development of university entrepreneurship; Case study of the University of Science and Technology]. Journal of Science and Technology Policy 2010; 4 (1): 17- 33. [Persian]
29. Amin Bidakhti AA, Maliki F. The effect of skill training TRIZ In strengthening the entrepreneurial spirit. Journal of New Approach in Educational Management 2014; 5 (1): 153- 173. [Persian]
30. Marvel MR. Human capital and search based discovery: A study of high tech entrepreneurship. Entrepreneurship theory and practice2013; 37 (2): 403- 419. [DOI:10.1111/j.1540-6520.2011.00465.x]
31. Paikhaste P, Alambeigi A. Bathaiy SS.[Investigate the competencies required for sustainable entrepreneurship development in agricultural higher education]. Agricultural Education Administration Research 2017; 9(40):32-43.[Persian]
32. Hashemian F, Abbaspour A, Rahimian H, Delavar A, Ghiasi S.[Identifying the effective factors on improving the competence of managers]. JMDP 2017; 30 (3): 161- 184. [Persian]
33. Liikamaa K. Developing a Project Manager's Competencies: A Collective View of the Most Important Competencies. Procedia Manufacturing 2015; 3: 681- 687. [DOI:10.1016/j.promfg.2015.07.305]
34. RezaeiZadeh M, Hogan M,O'Reilly J, Cunningham J, Murphy E. Core entrepreneurial competencies and their interdependencies: insights from a study of Irish and Iranian entrepreneurs, university students and academics. International Entrepreneurship and Management Journal 2017; 13 (1): 35- 73. [DOI:10.1007/s11365-016-0390-y]
35. Lechner C, Gudmundsson SV. Entrepreneurial orientation, firm strategy and small firm performance. International Small Business Journal 2014;32(1):36-60. [DOI:10.1177/0266242612455034]
36. Paikhaste P, Alambeigi A, Bathaiy SS.[Investigate the competencies required for sustainable entrepreneurship development in agricultural higher education . Journal of Agricultural Education Administration Research 2017; 9(40):43-32]. [Persian]
37. Davari A, Sefid Bari L, Baghersad V.[The factors of entrepreneurial ecosystem in Iran Based on Isenberg's Model]. Journal of Entrepreneurship Development 2017; 10 (1): 100- 120. [Persian]
38. Isenberg D. The entrepreneurship ecosystem strategy as a new paradigm for economic policy: Principles for cultivating entrepreneurship. Presentation at the Institute of International and European Affairs 2011;1(781):1-3
39. Ismaili M R, Mousavinejad. Tendency to organizational entrepreneurship in the insurance industry with emphasis on the role of social capital and culture of the organization. Insurance Research Journal 2016; 4 (30): 63- 43. [Persian]
40. Mobini Dehkordi A, Rezazadeh A, Dehghan Najmabadi A, Dehghan Najmabadi M.[The impact of organizational culture on firms' entrepreneurial orientation: Empirical evidence from Zamyad Company]. Journal of Entrepreneurship Development 2012; 5(2): 47-66. [Persian]
41. Behzadi N, Razavi SM, Hosseini SR.[Designing a Conceptual Model of Entrepreneurial University with Organizational Entrepreneurship Approach]. Journal of Entrepreneurship Development 2014; 7 (4): 697- 713. [Persian]
ارسال پیام به نویسنده مسئول



XML   English Abstract   Print


Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

Zahedifar F, Lebadi Z, Parasteh F. Explanation and Identification of the Entrepreneurial Competencies of Faculty Members Based on Grounded Theory Approach. RME 2021; 13 (2) :58-69
URL: http://rme.gums.ac.ir/article-1-1045-fa.html

زاهدی فر فریبا، لبادی زهرا، پرسته قمبوانی فاطمه. تبیین وشناسایی شایستگی‌های کارآفرینی اعضای هیئت علمی دانشگاه های کشور با رویکرد داده بنیاد. پژوهش در آموزش علوم پزشکی. 1400; 13 (2) :58-69

URL: http://rme.gums.ac.ir/article-1-1045-fa.html



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
دوره 13، شماره 2 - ( 1400 ) برگشت به فهرست نسخه ها
پژوهش در آموزش علوم پزشکی Research in Medical Education