[صفحه اصلی ]   [Archive] [ English ]  
:: صفحه اصلي :: درباره نشريه :: آخرين شماره :: تمام شماره‌ها :: جستجو :: ثبت نام :: ارسال مقاله :: تماس با ما ::
بخش‌های اصلی
صفحه اصلی::
اطلاعات نشریه::
آرشیو مجله و مقالات::
برای نویسندگان::
برای داوران::
ثبت نام و اشتراک::
تماس با ما::
تسهیلات پایگاه::
بایگانی مقالات زیر چاپ::
::
جستجو در پایگاه

جستجوی پیشرفته
..
دریافت اطلاعات پایگاه
نشانی پست الکترونیک خود را برای دریافت اطلاعات و اخبار پایگاه، در کادر زیر وارد کنید.
..
ثبت شده در

AWT IMAGE

AWT IMAGE

..
سامانه جامع رسانه های کشور

..
:: دوره 4، شماره 2 - ( 1391 ) ::
جلد 4 شماره 2 صفحات 23-17 برگشت به فهرست نسخه ها
بررسی میزان رضایتمندی کارورزان بخش ارتوپدی از نحوه ارزیابی به روش
کامران اسدی، احمد رضا میر بلوک*، محمد حقیقی، عباس صدیقی نژاد، بهرام نادری نبی، صادق عابدی، فائزه دهسرا
گروه ارتوپدی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی گیلان، ایران ، ahmadreza.mirblok@yahoo.com
واژه‌های کلیدی: ارزشیابی، مهارت­های بالینی، کارورزان، DOPS
متن کامل [PDF 269 kb]   (2036 دریافت)     |   چکیده (HTML)  (8874 مشاهده)
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: تخصصي
متن کامل:   (1329 مشاهده)

مقدمه

آموزش بالینی فرصتی را برای دانشجو فراهم می­ سازد تا دانش نظری را به مهارت ذهنی، روانی و حرکتی متنوعی که جهت مراقبت از بیمار ضروری است، تبدیل کند .(1) امروزه درآموزش پزشکی دو ویژگی مهم مطرح است اول: تاکید به ارزیابی به عنوان ابزاری برای اطمینان ازکیفیت در برنامه­ های آموزشی به منظور ایجاد انگیزه و تحریک دانشجویان و هدایت آنان به سوی آن­چه که باید فراگیرند. دوم: حرکت به سمت آموزش مبتنی بر پیامدکه درآن پیامدهای یادگیری تعریف و براساس آن­ها تصمیم­ گیری درسی صورت می­ گیرد. (2)

بنابراین ارزیابی دانشجویان به عنوان یک جز مهم و اساسی در آموزش پزشکی اهمیت دارد. هدف اصلی ارزیابی، تقویت فعالیت­ ها و روش­ های اثربخش و تضعیف یا حذف فعالیت ­ها و روش­ های بی­ تأثیر و یا نامطلوب است . مسلماً زمانی می­ توان به نتایج این گونه ارزیابی ­ها اعتماد نمود که ابزار گردآوری نتایج از دقت و اعتبار کافی برخوردار باشد. (3)

روش ­های متداول ارزیابی درآموزش پزشکی معمولاً شامل معیارهای سنجش کلی ،آزمون شفاهی، امتحان کتبی (توصیفی)، آزمون­ های چندگزینه­ ای، روش رسیدگی به مشکلات تشخیصیدرمانی بیمار ، ارایه مجموعه کار ، کتابچه کارورزی و آزمون سنجش مهارت ­های بالینی  با ساختار عینی) (Objective Structured Clinical Examination) می­باشند (4) آزمون DOPS  نوعی از    آزمون­ هان سنجش مهارت بالینی است که در آن آزمون­گر عملکرد کارآموز را در حال انجام یک پروسیجر، (برای مثال: تزریق، خون­گیری، لوله گذاری)، مشاهده و ارزیابی و بازخورد آن را معین می­کند. (5)

مطالعات زیادی در مورد ارزیابی مهارت­ های علمی صورت گرفته است. Goff و همکاران (2002)، Grober و همکاران (2004) و winckel و همکارن (1944) ارزیابی به روش DOPS را مورد تاکید قرار داده اند. (6) یک آزمون DOPS شامل مشاهده یک کارآموز درحین انجام یک پروسیجر عملی است که برروی بیمار واقعی در محیط واقعی انجام می­شود. مشاهدات توسط آزمون گر در یک چک لیست ثبت و نسخه­ای از آن درکار پوشه نگهداری می­شود، پس از آن براساس یافته های عینی و واقعی بازخورد داده می­ شود. معمولاً 6-8 آزمون  DOPS در سال از میان مهارت­ های اصلی رشته انجام می­شود. مهارت­ های آزمون بسته به تخصص و میزان تجربه دانشجو متفاوت خواهد بود. (7) همین طور، یکی ازمعیارهای انتخاب ابزار ارزیابی، مقبولیت آزمون ازدیدگاه آزمون شونده­ ها و آزمون­گرها است. (8) رضایت از نحوه برگزاری آزمون خود می ­تواند کیفیت یک ابزار سنجش را تحت تاثیر قرار دهد. از این جهت درمطالعه حاضر آزمون ِ DOPSاز جهت چهارچوب، سبک و محتوای علمی و شرایط و نحوه برگزاری آن را از دیدگاه دانشجویان مورد بررسی قرار دادیم تا به این وسیله دید شفافی نسبت به نقاط ضعف احتمالی در طراحی و اجرای آزمون­ های سنجش مهارت­ های بالینی به سبک  DOPSو در بخش­های مختلف بدست آورید.

روش ­ها

مطالعه حاضر یک مطالعه توصیفی- مقطعی است. آزمونDOPS ای که جهت سنجش مهارت­ های بالینی کارورزان ارتوپدی در بخش ارتوپدی دانشکده پزشکی طراحی شده و اجرا می­ شود، متشکل از 6 پروسیجر است که شامل مهارت­ های شرح حال و معاینه بالینی، جا اندازی دررفتگی شانه، گچ گیری (گچ کوتاه دست)، بخیه زدن (پوست دست و پا سطحی از فاسیا ) و آسپیراسیون هماتوم زانو است. این آزمون مبنای اصلی نمره ­دهی به کارورزان در پایان بخش است (100 نمره پایانی) و کارورزان می ­بایست حداقل 60 درصد از نمره کل آزمون را کسب نمایند. جهت بررسی نظرات کارورزان بخش ارتوپدی از نحوه ارزشیابی انتهای بخش به روش آزمون مشاهده مستقیم مهارت­های عملی (DOPS) از  یک پرسشنامه پژوهشگر ساخت استفاده شد. پرسشنامه طراحی شده علاوه بر سوالاتی در مورد اطلاعات دموگرافیک دانشجویان، شامل 14 سوال جهت ارزیابی سطح رضایت­مندی دانشجویان از روش ارزیابیDops  در پایان بخش بود که در سه حیطه ­ی نحوه اجرای آزمون (7پرسش) و محتوای علمی (2 پرسش) سبک آزمون (5 پرسش) تشکیل شده بود. جهت بررسی میزان سطح رضایت­مندی پرسشنامه براساس طیف ٥ درجه­ایی لیکرت طراحی شد و شامل گزینه­های (کاملاً موافقم، موافقم، بی­نظر، مخالفم،کاملاً مخالفم) بود که به ترتیب برای آن­ها براساس امتیازدهی لیکرتی امتیازهای 5 تا 1 در نظر گرفته شده  و جهت معتبرسازی (روایی) پرسشنامه نظرات 10 کارشناس که شامل 5 نفر متخصص ارتوپدی، 3 نفر متدولوژیست،2 نفر کارشناس آموزش) بود براساس شاخص های CVI (Content Validity Index) و CVR Content) Validity Rate) سنجیده شد. حداقل ملاک قابل قبول CVR برای این قسمت باتوجه به جدول لاوشه (Lawshe) 62/0 و در رابطه با شاخص روایی محتوی (CVI) فرم مذکور نیز حداقل ملاک قابل قبول 0/90 تعیین گردید. جهت پایایی پرسشنامه نیز از ضریب آلفای کرونباخ (0.7≥α)و (0/8=α) استفاده شد. همچنین به منظور اطمینان از ارتباط و پیوستگی پاسخ گویی سئوالات بین دانشجویان مختلف با استفاده از تست تکرارپذیری test–re test پایایی بیرونی با استفاده از ضریب (ICC) Correlation Coefficient Intra-class استفاده گردید(ICC≤0.9) .

برای اطمینان از این­که نمره کل میزان رضایت مندی بدست آمده از مطالعه تا حد قابل قبولی به میزان واقعی رضایت­مندی از آزمون نزدیک باشد حجم نمونه لازم جهت تعیین میزان رضایت­مندی دانشجویان کارآموز در ارتباط با ارزشیابی ابزار DOPS بر اساس نتایج مقدماتی (Pilot Sudy) به حجم 20 نفر و با اطمینان 95 درصد و حد اشتباه 5 درصد با استفاده از فرمول به تعداد 70 نفر تعیین گردید. پس از جمع آوری داده ­ها اطلاعات وارد نرم افزارSPSS.Ver.16   گردید. برای تعیین میزان رضایت­مندی ابتدا confidence interval) CI) نسبت به تک تک آیتم ­های پرسش نامه و همچنین رضایت­مندی کلی  نسبت به کل پروسه ارزیابی DOPS به عمل آمد. و همچنین با CI 95% رضایت­مندی کل سوالات سنجیده شد.

یافته ­ها

از 70 نفر حجم نمونه انتخاب شده برای این مطالعه 35 نفر دختر و 35 نفر پسر بودند. میانگین سنی دانشجویان شرکت­ کننده در این بررسی 1/6±22 بود. جامعه آماری شامل، تمام کارورزانی بود که در طول سال تحصیلی1390-1391 در بخش ارتوپدی حضور داشتند و در پایان بخش با تمایل شخصی در مطالعه همکاری نمودند. تا زمانی که حجم نمونه 70 نفری مطالعه تحقق یابد. تمامی 70 کارورز شرکت­ کننده در آزمون تمامی پروسیچرها را انجام دادند. در پاسخ به این سوال روش ارزیابی DOPS قادر است به خوبی مهارت­ های بالینی دانشجویان را بسنجد، در مجموع دانشجویان 37/1 درصد از پاسخ دانشجویان را گزینه موافقم، 34/3 درصد بی نظر،25/7 درصد مخالف2/9 درصد کاملاً مخالفم تشکیل داد. همچنین در پاسخ به این پرسش که اجرای این سبک از آزمون را در بخش ­های دیگر توصیه می­کنم4/3 درصدگزینه کاملاً موافقم 27/1 درصد از دانشجویان پاسخ موافقم دادند. همچنین 37/2 از دانشجویان روش ارزیابی مهارت بالینی DOPS را استرس ­آور دانستند. بیشترین درصد موافق کسب شده در پرسشنامه مربوط به آگاهی بخشی برگزار کنندگان از نحوه اجرای آزمون ثبت شد )18/6 درصد) و کم­ترین رضایت­مندی دانشجویان از زمان اختصاص داده شده برای هر پروسیجر و عدم همکاری بیماران با دانشجویان حین انجام پروسه خواسته شده در آزمون بود.

در حیطه­ ی نحوه برگزاری آزمون که در سوالات 1 تا 7 مورد بررسی قرار گرفته بود. به طور میانگین در مجموع 7 سوال طبق امتیاز دهی لیکرت میانگین 0/9±3/08 بدست آمد.

شاخصه مقبولیت آزمون DOPS را از دیدگاه آزمون شونده ­ها در حیطه رضایت از سبک آزمون در سوال­های 8 تا 12 پرسشنامه بررسی شد. در هر 5 پرسش مذکور حدود یک سوم دانشجویان گزینه­ های موافقم و کاملاً موافق که هم ارز  با رضایت آن­ها با  سبک آزمون بود را انتخاب نمودند. همچنین براساس امتیازدهی نمرات طبق شیوه امتیازدهی لیکرت میانگین نمره کسب شده در این 5 سوال (حیطه رضایت از سبک و مقبولیت آزمون) حدود 0/9±3/09 بدست آمد. در حیطه­ ی محتوای علمی سوالات (12 تا 14( امتیاز رضایت مندی بر حسب لیکرت0/9±3/18 محاسبه گردید. تعداد و درصد فراوانی پاسخ­گویی دانشجویان به هر گزینه به تفکیک هر سئوال در جدول شماره یک آمده است.

AWT IMAGE

بحث و نتیجه­ گیری

با توجه به اهمیت ویژه ارزیابی مهارت­ های بالینی در رشته­ های علوم پزشکی مطالعات مختلفی بر روی انواع روش ­های سنجش مهارت بالینی در این رشته­ ها انجام شده است. درتقسیم ­بندی هرم«میلر» (miller) یکی از روش ­های مختلف ارزیابی عملکرد، روش آزمون DOPS (مشاهده مستقیم مهارت­های عملی) (Direct Observation of Procedural Skills است(9). مقالات مختلفی بیان داشته ­اند که آزمون DOPS روش مناسبی برای فراهم کردن فرصتی جهت ارائه بازخوردهای سازنده و توجه و تمرکز دانشجو به نکاتی که برای انجام  مهارت مورد نظر لازم است می­ باشد، چرا که ارزیابی با هدف بهبود عملکرد نیاز به بازخورد اختصاصی و به موقع دارد. (10) با این­که برخی دانشکده ­های پزشکی بعد از اجرای این شیوه ارزیابی، روش ارزیابی DOPS را نسبت به سایر  روش ­های ارزیابی مهارت بالینی برتر دانسته­ اند اما نیاز به مطالعات بیشتر در این زمینه را نیز لازم دانسته ­اند (11) در این مطالعه سعی نمودیم سطح مقبولیت و رضایت از این نوع آزمون ارزیابی مهارت بالینی بسنجیم زیرا علاوه بر بحث پایایی و روایی یک آزمون برای بررسی مهارت­ های بالینی یکی از معیارهای انتخاب ابزار ارزیابی، مقبولیت آزمون از دیدگاه آزمون شونده ها و آزمون­ گرها است. (8) در حیطه رضایت از سبک آزمون براساس امتیازدهی نمرات طبق شیوه امتیازدهی لیکرت میانگین نمره کسب شده نشان دهنده­ی رضایت متوسط به بالای این آزمون بود. کمترین میزان رضایت در بین این  5 سوال کمتر نبودن استرس در هنگام آزمون نسبت به سایر روش ­های ارزیابی مهارت بالینی بود. وجود استرس در این گونه آزمون­های سنجش مهارت بالینی یک امر قابل پیش ­بینی است، در مطالعه ­ایی که توسط زارتمن (zartman) و همکاران انجام شد بیان شده که حین بر گزاری آزمون OSCE گزارش­ های متعددی از لرزش دستان و تغییر تون صدای دانشجویان در ایستگاه ­ها در حین امتحان مشاهده شد و حتی در مواردی دانشجو به دلیل اضطراب شدید قادر به ادامه امتحان نبوده است (12) این در حالی است که در آزمون OSCE استاندارد در ایستگاه­ ها از مدل مصنوعی استفاده می­ شود (13) اما در آزمون DOPS از بیمار واقعی استفاده   می­شود و خود بیماران نیز همان طوری­که در این مطالعه ما  نیز مشهود است می­ توانند با عدم همکاری در بر هم خوردن تمرکز و ایجاد اضطراب سهیم باشند، لذا این میزان شکایت از اضطراب ناشی از آزمون DOPS قابل توجیه است.گویه ایی که بیشترین نظرات مثبت دانشجویان را کسب کرد، ایجاد انگیزه در دانشجویان با اجرای این روش ارزیابی مهارت بالینی بود. ایجاد انگیزه یکی از فاکتور های مهم برای بهبود روند یادگیری است دراین ارتباط شاه غیبی و همکاران در مطالعه ایی مورد شاهدی، تاثیر برگذاری آزمون DOPS بر مهارت­های بالینی را مورد بررسی قرار دادند. آن­ها در مطالعه اییcase –control ،مهارت بالینی دانشجویان که با روش  DOPS(گروه مداخله) ارزشیابی شده بودند را با ارزشیابی به روش سنتی (گروه کنترل) مقایسه کردن، بررسی آن­ها افزایش معنا دار در نمرات هر پروسیجر در گروه مداخله را نشان داد. (14) با توجه به نتایج این مطالعه و سایر مطالعات مشابه می­توان وجود استرس محدود و ایجاد انگیزه در یادگیری پروسه­ های بالینی را دلیلی بر تاثیرگذاری آزمون DOPS در مهارت­های بالینی دانست. در حیطه ­ی نحوه برگزاری آزمون. بیشترین نارضایتی دانشجویان از زمان کم آزمون و عدم همکاری بیمار با دانشجو بود. در بررسی که توسط خوشرنگ و همکاران (15) در مورد نظرات دستیاران رشته­ های مختلف در باره­ی آزمون DOPS انجام دادند و نیز دانشجویان از کم بودن زمان آزمون برای انجام پروسه خواسته شده ناراضی بودند. باتوجه به این­که درصد قابل ملاحظه ­ایی از دانشجویان چه در این مطالعه و چه در مطالعات مشابه از (13،15،16) نا کافی بودن زمان برای انجام پروسیجر خواسته شده از آن­ها در آزمون ناراضی بودن، که باید در گروه­ های آموزشی در اجرای آزمون DOPS طراحی شده خود از نظر ارائه زمان مناسب برای اجرای هر پروسیجر توجه بیشتری نمایند.

علاوه بر تجربه طراحان آزمون و بررسی نمره دانشجویان بعد از آزمون که به طور معمول جهت برآورد زمان لازم برای انجام پروسیجرهای عملی استفاده می­شود. به نظر لزوم اجرای آزمایشی آزمون DOPS طراحی شده در گروه­ های آموزشی و سپس سنجش رضایت دانشجویان از زمان ارائه شده در آزمون به روشنی حس می­شود. تخمین زمان استاندارد و منطقی   می­ تواند ایجاد اختلال در سنجش روایی و پایایی واقعی آزمون را کاهش دهد و همچنین باعث افزایش رضایت دانشجویان از اجرای آزمون گردد که خود، یک معیار برای کیفیت یک ابزار سنجش محسوب می­ شود، خواهد شد.

در حیطه­ ی محتوای علمی در مطالعه ­ایی که توسط محمد صاحب الزمانی و همکاران انجام شد، نشان دادند که نظرات 70/9 درصد از دانشجویان مورد مطالعه آن­ها در محدوده­ی راضی تا بسیار راضی بودند. (9) این درصد در این مطالعه حدوداً نصف بود. اما در مجموع باتوجه به میانگین نمرات سوالات این حیطه برحسب نمره­دهی لیکرت، مطالعه حاضر نشان داد که سطح رضایت از محتوای آزمون DOPS استفاده شده در گروه آموزشی مورد مطالعه در حد متوسط به بالا و قابل قبول است.

در مطالعه حاضر تنها بررسی رضایت­مندی و نظرات دانشجویان در مورد آزمون DOPSدر یک گروه آموزشی  (گروه ارتوپدی) انجام گرفت. این محدودیت با این­که ممکن است از ایجاد انحراف در نتایج (با توجه به تفاوت های خاص هر بخش آموزشی) جلوگیری نماید اما شاید با یک مطالعه وسیع تر در چندین گروه آموزشی و مقایسه نتایج حاصل شده، بتوان اطلاعات دقیق تر و قابل اعتمادتری از رضایت کلی دانشجویان از شیوه سنجش DOPS بدست آورد تا زمینه­ایی برای ایجاد تغییرات و اصلاحات احتمالی در برگزاری این روش متناسب با هر گروه آموزشی باشد.

 نتایج حاصل از این مطالعه ضمن تایید مناسب بودن ابزار DOPS جهت بررسی مهارت­های بالینی دانشجویان، نشان داد که طراحان این آزمون باید در انتخاب پروسه­ها آزمون و همچنین نحوه برگزاری آزمون توجه بیشتری نمایند. همچنین پیشنهاد می­شود جهت بهبود کارایی ابزار DOPS انتخاب بیمارانی که همکاری بهتری را با آزمون شونده می­ کنند ضروری باشد.

ارسال پیام به نویسنده مسئول



XML   English Abstract   Print


Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

Asadi K, Mirbolook A R, Haghighi M, Sedighinejad A, Naderi nabi B, Abedi S et al . Evaluation of Satisfaction Level of Orthopedic Interns from Direct Observation of procedural Skills Assessment (DOPS). RME 2012; 4 (2) :17-23
URL: http://rme.gums.ac.ir/article-1-132-fa.html

اسدی کامران، میر بلوک احمد رضا، حقیقی محمد، صدیقی نژاد عباس، نادری نبی بهرام، عابدی صادق و همکاران.. بررسی میزان رضایتمندی کارورزان بخش ارتوپدی از نحوه ارزیابی به روش. پژوهش در آموزش علوم پزشکی. 1391; 4 (2) :17-23

URL: http://rme.gums.ac.ir/article-1-132-fa.html



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
دوره 4، شماره 2 - ( 1391 ) برگشت به فهرست نسخه ها
پژوهش در آموزش علوم پزشکی Research in Medical Education